Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 422 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

K 29.

° aicnnilt wyohodi’ "" J

śri

Oo^atv

Kraków 9 Lntego - Piątek.

Rok 1857.

rocznie .

piCłrocr

nh. minie

miesięcznie

, zlr. 16

poniedziałki i dni nzitępnjęce po

, im dniem każdego miesiąca.

a Dziennik nCzaau

io Państwie Austryackiem (pocztą)

r o c z n i e ........................... złr. 20

oto

I kw artalnie ......................... - 5

1 kr. 30 | miesięcznie ...... n

Przedpłata Da Dziennik nCzaau z Dodatktein

w krokowie

rocznie . .

półrocznie

kwartalnie

tc Państwie Austryackiem (pooztąj

tłr. 26

r o c z n i e ..............................

r ?j:

t, 13

| p ó łr o c z n ie ...........................

kwartalnie..----o

Na sam nDodateku prenumerowad niemożna.

Przyjmają aię do umieszczania w Inzeratach.

OG-ŁOSZENIA, ODEZWY, UWIADOMIENIA, DONIESIENIA wszelkiego rod zaju , t v -

oząoe się przemysłu, handlu, rolnictwa, sprzedaży, kupna, dzierżaw itp

sa opłatą:

Od wiersza drobnego za jednorazowe umieszczenie po 4 kr., za następne po 2 kr

Do każdego ineeratu załączono byó winno 10 k r. na opłatę stęp!ową za

każdorazojrę umieszczenie.

Listy ^"pieniędzmi prenumeraoyjnemi i inseratow emi przesyłane byó winny

frank o do Bióra Ezpedyeyi C%asu.

Listy reklamacyjne nieopieczętowane nic nlegają frankow aniu

Listy niefrankowane nieprsyjmnją się.

S 3P Numer pojedynczy dziennika kosztuje 5 kr.

Bralów 5 latego.

Constitutionnel w artykule wslępnym z 31

z. m. strofuje monitorskim stylem dzienniki

wychodzące w państwie austryackiem. W o -

strych i bardzo szorstkich wyrazach zarzuca

im iż w sprawie neufchatelskiej wynosząc

zbytnie w p ły w Austryi, nieprzychylnie si§

wyrażają o Francyi i ubliżają z umysłu Pru

som. VV liczbie oskarżonych znajdujemy i

pismo nasze w tych słowach:

Nu jednćj z oitalnich rad ministrów, pisze nam

Czas krakowski, Cesarz odczytał własnoręczny list

odebrany od ki Ha pruskiego, w którym znajdowały

się m n iij tri\ i t, kro wyrazy: ,,wszystko co zrobi

W. C. Mość w sprawie neufchatelskiój, będzie do

brem, na wszystko się zgodzę i za wszystko wy

płacę się W. C. Mości niewygasłą wdzięcznością"

itd. List był tak uniżonym, że ministrowie po sobie

spojrzeli. Czy warta (pyta Constitutionnel) zadawać

kłain prdobnym wymysłom?...

Zapytamy z naszej strony Constitution

nela nie już czy warto, ale czy si§ godzi

ust§p z korespondencyi podawać jako opini§

dziennika i na nim opierać zaskarżenie? U -

st§p powyższy znajduje si§ rzeczywiście w

Czasie z 25go stycznia jako pogłoska w je

dnym z listów paryskich. N a zapytanie na

sze Constitutionnel sam zaraz odpowie.

Bardzo niedawno bo 23go stycznia Siecle

popierając sw ą polityk§ przeciw królowi ne

apolitańskiemu przytoczył ust§p z Constitu

tionnela. Constitutionnel 24go t. m. odpo

wiedział mu z gó’ry, że sobie wymawia aby

go niecytował fałszywie, że ust§p ten jest

z listu korespondenta je^o z Genui, że nie

jest zdaniem samego dziennika. Siecle 25g o

t. m. obstaje przyswojem, i wkłada au Con

stitutionnela odpowiedzialność za korespon

dencyą z Genui. Constitutionnel 26go t. m.

odpowiada w nast§pujących wyrazach:

Siicle nie mu słuszności za sobą. Jeden z naszych

korespondentów donosi pogłoski krążące w Genui.

Dodaje wyrazy które świadczą, i e nia ma zupełnej

pewności. Constitutionnel podaje wszystko. Nie wzię

liśmy odpowiedzialności ani za rzeczywistość faktów,

ani nawet ze nieomylność twierdzeń naszego kore

spondenta. Siecle przeto nie miał prawa cytowaćiych

faktów jakoby dowodzących naszych opinij i jako

by ogłoszonych pod naszą odpowiedzialnością. Po

dobne postępowanie jest wręcz przeciwne zasadom

lojalnej polemiki i czcze rekryminncye Siecią uie

przekonają publiczności.

Wybornie. A le Siecle nie poddaj) si§ ła

two i pisze zaraz 2 ^go stycznia: ,,że m ógł

by w potrzebie zacytować korespondencyą

Co nstitutio nnela medyolańską, gdyby mu ten

przyrzekł, iż si§ jej jutro nie wy,przeć Con

stitutionnel w numerze z 29go tak odpo

wiada :

Constitutionnel inn korespondentów dobrze zain

formowanyeh i bezstronnych, którzy piszą z twier

dzeniem o tych rzeczach, o których wiedzą z pe

wnością, a podają jako pogłoski to o czem posły

szą przypadkiem, lub co zmienić mogą wypadki.

Owe sprzeczności jakie Siecle upatruje w Constitu

tionnelu, są to właśnie najlepsze dowody naszćj

bezstronności i naszój szczerości. W sferze wiado

mości politycznych europejskich, te dzienniki na po

zór są nojmniej z sobą w sprzeczności, które na

ci.;gają wszystkie fakta do własnćj indywidualnój

opinii, i to tylko uznają za prawdziwe lub prawdo

podobne, co się zgadza z tem czego one sobie ży

czą. Constitutionnel bardzo chętnie zostawia Siecio

w i monopol tego sposobu pisania historyi współ

czesnej.

Nic pi§kniejszego, i któżby si§ na to nie

pisał! Ale jakżeż trudno sobie wystawić, aby

Constitutionnel ogłosiw szy tak pi§knę zasa

dy, w e dwa dni później wyjmował ust§p

z naszej korespondencyi i stawiał ją za c o r -

pus d elicti dla całego dziennika? aby so

bie post§pował nierównie gorzej jak Siecle ?

aby rozumiał że mu przysługuje prawo po

st§pować sobie wr§cz przeciw zasadom lo

jalnej polemiki ? Jakże trudno przypuścić aby

tak krótką miał parni§e i zapomniał że w po

śród licznych zaprzań jakich doznał w ży

ciu swojem od starszego brata M onitora,

jedno tycz yło si§ także rady ministrów ? że

skoro on tak blisko stojąc wielkiego jak to

mówi§, ołtar za, m ógł podać wątpliwą wia

domość o tem co si§ działo na radzie, tem

łatwiej wydarzyć si§ to ffiogło naszemu ko

respondentowi, który tylko m niej więcej jak

sam powiada, słyszał o tem co donosił?

Zaprawd§, zważając te wszystkie okoliczno

ści a zwłaszcza t§ głównie, że właśnie

w tym samym numerze Czasu z 25go sty

cznia, z którego Constitutionnel wyjął za

cytowany ust§p z listu paryskiego, znajdu

je si§ korespondencya berlińska przedstawia

jąca spraw§ neufchatelską całkiem na ko

rzyść Prus, a co wi§cej artykuł wst§pny

długi w tym samym przedmiocie, gdzie g o

dność i wpływ Francyi i Prus należycie są

uwzgl§dnione — mimowolnie przychodzi na

myśl, czy Constitutionnel nie szukał tylko

pozoru, aby powtórzyć pogłosk§ o owym

mniemanym liście króla pruskiego, która ina

czej do kolumn j ego przyst§pu mieć nie

m ogła?

Nieraz już czytaliśmy w Constitutionnelu

przytączane pismo nasze i nieraz z nieprzy

chylnemi uwagami. Jeżeliśmy tym razem

rzecz podnieśli, to dla t e g o , że artykuł ten

widzimy powtórzony przez różne dzienniki,

a autorem jego p. Renee redaktor główny

Constitutionnela, który jak pisze lnd ep e n -

dance, zabiera tylko głos w ważnych bar

dzo okolicznościach. Niebierzemy solidarności

z innemi dziennikami, które cytuje p. R enee.

Zostawiamy każdemu obron§. Co do nas,

mamy przekonanie, żeśmy nikomu nieubliżyli

pisząc o sprawie neufchatelskiej. Nieujmuje

my samodzielności ani Prusom ani Szw aj

caryi, lecz nie zaprzeczamy wpływu innych

mocarstw. Zapewne i Constitutionnelzst\)rze

czyć nie zechce, że jedne państwa w p ływ a

ją na drugie i na ich polityk§. Skoro wi§c

tak jest, pozwoli nam utrzymywać nasze zda

nie, które znajdzie we wszystkich naszych

artykułach wst§pnych o sprawie tej traktu

jących, że jeżeli wpływ Francyi przyczynił

si§ wielce do ustąpienia jakie Szwajcarya

uczynić za stosowne uznała, to znów stano

wisko jakie zaj§ła w tej kwestyi Austrya,

przyczyniło si§ niemniej do owego umiarko

wania ze wszech miar godnego, jakie w ca

łych tych negocyacyach zach ow yw ały Prusy.

Korespondencya Czasu.

Lwów 31 stycznia.

(f. n .) Że u nas nie ma żadnych pojawów życia

publicznego to nie jest dla czytelników waszych ani tąje

mnicą ani nowiną. Przeciwnie do nowin po!icyć należy

jeżeli cokolwiek wzbudzi publiczny interes w naszem

mieście. Do takich należy obecnie przedewszystkiem spra

wa teatru polskiego. Wspomniałem w poprzednim liście o

złożeniu komitetu do rozpoznnnia o ile zarzuty czynio

ne powszeehnie teraźniejszej dyrekcyi są słuszne lub

nie. W. Namiestnictwo powołało do komitetu pp. Piła

ta, hr. Rusockiego, Sartyniego (redaktora Gazety Lw o

wskiej) i Wisłockiego (redaktora Ś witu). Ci panowie

mają wydać zdanie o zdolności p. Chełchowskiego do

artystycznego kierowania teatrem, o zdolności pojedyn

czych artystów, o wartości artystyczuty repertoaru.

Zaiste zadanie, którego sumienny człowiek niepowinien

podejmować bez obliczenia się dokładnego ze zasobem

swoich wiadomości i trafnością w sądzeniu. Czas wy

próbowania dyrikcyi trwa podobno do marca. Tymcza

sem dyrekcya czyni wszelkie zabiegi, aby doborem

sztuk zwabiać publiczność. Do grona aktorów nie przy

był dotąd żaden celiyący artysta. P Aszpergerowa

grywa dotąd tylko jako gość. Smoc,bowski ;na ustąpić,

Nowakowski występują gościnnie w Stanisławowie, a

później wy’biera się do Warszawy. Zresztą nie są te

raźniejsi artyśei bez zdolności, ale do tragedyi iub ko

medyi wyższego rzędu nie widać talentu, a raczej choć

by talent był np. w p. Targowskiej, może i w p. Lin

kowskim i Kalieińskim, to brakuje sposobności wy

kształcenia się na lepszych artystów. Bo jakież są wa

runki tego wykształcenia. Oto: ze wszech miar św(ia

tła dyrekcya, jak była np. Jana Nep. Kas)ińskiego. Je

dnym z dwojga musi być dyrektor teatru albo sam ce

lującym artystą albo dramaturgiem, a przedewszystkiem

estetycznie wykształconym krytykiem własnego teatru.

Lecz na dyrekcyi niedosyć, potrzeba prócz tego odświe

żania literatury dramatycznej coraz nowemi utworami,

trzeba udziału publiczności i dobrej beistronnąj krytyki

dziennikarskiej. Jeżeli tych warunków niema, to nawet

znakomita trupa musi podupaść. Ale jeśli te wszystkie

warunki są, to jeszcze teatr się niepodniesie bez wcią

gnięcia kilku znakomitych aktorów w swoje grono, bo

ci tylko są żywą nauką i wzorem dla mniej utalento

wanych i mniej wykształconych. Jakże wiele z tego

brakuje naszemu teatrowi! Po wystąpieniach p. Asz

pergerowej, odwiedzanych nadzwyczaj licznie, widzimy

co znaczy jedna dobra artystka dla teatru; ale to mo

że tylko na krótko pomódz, bo przecież posiadał teatr

dotąd Smochowskiego, któremu europejscy artyści pal

mę oddawali. Jeden dobry wśród wielu miernych nie

podniesie sceny, tego mieliśmy oczywiste dowody. Mo

je powyższe zdanie o warunkach podniesienia teatru

nie są mrzonki wysnute z teoryi, ale oparte na trady

cyjnern doświadczeniu. Dotąd Lwowianie zachwycają

się wspomnieniem czasów, gdzie teatr polski był pod

dyrekcyą Kamińskiego zbiorowiskiem i szkołą najcel

niejszych talentów dramatycznych, a Fredro dodawał

mu blasku swojemi utworami. Wtedy bowiem miał teatr

wszystkie wyłój wspomniane warunki wzniesienia s:ę,

Kamiński był sam aktorem dobrym i dramaturgiem, a

oprócz tego Smochowski, Nowakowski, Bensa i inni,

aż do nąjmniejszego wszyscy jeszcze mogli być ozdo

bą jednego z pierwszych teatrów. Wszak Dawison był

tu podrzędnym.

Wspomniałem, żeśmy poznali przy wystąpieniu pani

Aszpergerowąj co może jedna aktorka dobra dla całej

trupy. Przy nićj podrzędne talenta silą się i zapatrują

na nią, grają lepiej niż się spodziewać można po ich

zwykłym sposobie grania. P. Targowska nie zdołała

wprawdzie odpowiedzieć swemu zadaniu przedstawiając

np. księżnę de Bouillon w Adrienie Lecoucreur,

szezczególnie w mięjscach patetycinych, gdzie namię

tność łub przemijąjąca walka uczuć występuje, lecz

w scenach zwykłego towarzyskiego życia okazuje wie

le prawdy i zręczności. Jest to więc talent do kome

dyi i nąjpowszechniejszego teraz rodzaju dramatów c

snowanych na zwykłych towarzyskich stosunkach, któ

re podohało się nazywać konwersacyjnemi. Toż sa

mo powiedzieć należy o pp. Linkowskim, Kalieińskim,

Szturmie. Wszyscy .grali w Adriennie o tyle dobrze,

iż roi nie zepsuli, wyjąwszy że nie zrobili z trajedyi

komedyi. Wszyscy mogą w towarzystwie kilku praw

dziwie celujących artystów łatwo się wykształcić może

na równie celujących. Toż samo należy powiedzieć o

p. Wilkoszewskim. Dla tego dyrekcya dobrze robi je

żeli nie daje sztuk znakomitych, wymagających równie

znakomitych aktorów. Jakże pociesznie wydaje się obok

tego przedstawianie np. Fausta na scenie niemieckiej.

Już samo ogłoszenie: Faust eine Tragoedie in sechs

O j Aufzug en eon Goethe musiało śmiech wzbudzić,

bo znamy siły tego teatru. Występuje także w teatrze

naszym trupa bardzo uczonych pudlów pod dyrekcyą

znanego gymnastyka p. Chapman.

W innych dziedzinach życia artystycznego, mianowi

cie w muzyce i malarstwie jest takie więcej ruchu.

Nasi malarze sposobią się do krakowskiej wystawy.

P. Szlegel pracąje nad ilustracyami do pamiętników

Paska nie miał więc czasu przygotować co nowego,

pośle on swego Puławskiego na chrzcinach do Kra

kowa. P. Raczyński posyła portret jenerała D. i popier

sie żyda nad biblią siedzącego. Obadwa te obrazy ząj

mą między portretami niezawodnie jedno z pierwszych

miejsc. Oprócz tego posyła p. Raczyński kozaka wypo

czywającego z koniem. Nie chcę uprzedzać zdania

światlejszych odemnie krytyków krakowskich, ograni

czam się przeto na ogólnij uwadze, że prawda i żywe

oddanie natury jest główną zaletą p. Raczyńskiego. Nie

wiem czy p. Rąjchan łub który inny z tutejszych ma

larzy posyła co do Krakowa.

Nasz świat muzyczny to jest główny organ tego

świata, towarzystwo muzyczne gra i dskłamuje co ty

godnia. W dekltmacyi zawsze ta sama trudność o de

k!amatorów. Zdąje się, że najstosowniej możnaby ten

brak zastąpić artystami sceny tutąjszrj, lecz któż uwie

rzy, że przesądy towarzyskie stoją temu na przeszko

dzie.

P. Marek opuszcza nasze miasto, ud :je się do Kra

kowa i Warszawy. Spodziewam się, że tam znajdzie

sprawiedliwe uznanie talentu swego.

Ze wszystkich nauk najwięcej jest w naszem mieście

sposobności do kształcenia s:ę w muzyce. Muzyka je

dynie zdołała sobie wywalczyć towarzystwo miłośni

ków i dla nićj są szkoły. Jedną z nich utrzymuje To

warzystwo muzyczne. Uczą tam teoryi muzyki i gry

na instrumentach. Oprócz tego istnieje szkoła prywatna

gry na fortepianie u p. Wiiczopolskiej. Szkoła p. Wil

czopolskiąj poświęcona g(ównie dziewczętom zaopatrzo

na jest w kilkanaście fortepianów, zajmuje dwa piętra

dość o.bszerne tak, iż przeszło sto uczennic wygodnie

obąjmąje. Właścicielka tego zakładu ma takie zasługi,

że już kilka nauczycielek wykształciła, od których do

CJĘŚĆ LIIEMCŁO-ARTim C!U.

PIATA KARTKA

Notat z wędrówki po Krakowie.

Notaty te mieszczą na następnych kilku kartach dal

sze uwagi i spostrzeżenia odnoszące się do Katedry

krakcwskićj. Lecz z ogłoszeniem ich wstrzymąjemy się

esteraz, chociaż uwagi nasze zaledwie zdołały skłonić

Kapitułę do ochronienia swej biblioteki od szkód przez

danie w niej okien, a na insze nasze ubolewania jest

głuchą, iż dotychczas niepostaraln się, aby zbu

rzony był kram dotykający swym dachem okien kaplic

K,atedry, a litery tej świątyni zagraża pożarem, i stoi

dzwonnica Zygmuntowska bez okiennic, a w groby na

szych królów spływa woda przez otwory w zamyka

jącym je kamieniu zatkane cegiełkami. Mimo tej obe

cności na nasze nalegania, nieprzestajemy podnosić

ltn8Q’ I uP°minań się o to co słuszne, bo może je

posłyszy i rozciągnie swoją opiekę nad tą świątynią,

^ecujtmy dalsze spostrzeżenia ogłosić w następnych

kartkach, bo dziś mamy pilną potrzebę zwrócenia u

wagi na to co dalej piszemy.

Pamiętny połar K,rakowa zniszczył jeden z najwięk

szych kościołów a to ś. Trójcy 0 0 . Dominikanów i

wypalił w mm prawie wszystko co w tym gmachu bo

żym przez połsiodma wieku nagromadzili nasi ojcowie,

aby go okazałym uczynić.

Lecz na szczęście nasze saszanował ten pożar jednę

z najokazalszych i najdroższych ozdób tćj świątyni, bo

kaplicę ś. Katarzyny Seneńskićj. A że taką jest po

słuchajcie :

Wszystko w niąj wyświeca gust i zamożność jej fun

datora Jerzęgo księcia Zbarazkiego kasztelana kra

kowskiego, który ją z gruntu wystawił w stylu Pala

diusa na początku XVII wieku a wystawi! tak, żejest

kaplicą najokazalszą w Krakowie po tćj Zygmuntow

skićj w Katedrze, bo podobnej malo też gdzie znaj

dziesz. Ściany jćj z ciosanego kamienia zbudowane,

okryte owalną kopulą, wyłożone są wewnątrz marmu

rem białym i czarnym. Okrążający a unoszący się po

nad temi ścianemi okazały giems, wsparty jest na czte

rech wielkich niespajanych a kosztownych kolumnach

marmuru nakrapianego zwanego Breseia. Jćj piękny

a gustowy ołtarz jest z marmuru czarnego jak i wnij

śp!e do tćj kaplicy, na podobną pochwałę zasługujące,

które jeszcze przystrajają dwie tal:ie same jak w ka

plicy od wszystkich podziwiane kolumny.

Lesz nie ta ,jój wykazana okazałość drogą j ą czyni,

ale uświęciły się jćj mury dla nas, gdy grób w nićj

zalegli dwaj ostatni książęta Zbarazcy, z któremi jak

powiedział Jakób Sobieski ojciec naszego króla Jana,

pochowała ojczyzna dom cały i i°°"O książąt Korybu

tów Zbarazkich, którzy przez długi lat przeciąg sła

wę i całość Rzeczypospolitćj, swobody i wolności na

sze piastowali. I gdy nad grobem tym stanęły dwa

wspaniałe i prawie podobne nadgrobki, w których na

wykutych z marmuru trumnach leżą posągi alabastro

we w zbrojach, jeden przedstawiający Zbarazkiego

Krzysztofa Korybuta, któremu Birkowski Dominikanów

sławny kaznodzieja każdemu prawdę w brew i głos

mówiący to świadectwo dąje: l i był do potrzeby jak

zapalił, skoro glos trąby usłyszał, nie liczył nieprzyja

ciela, ale nań odważnie uderzał i gromił. Drugi po

, są g przedst.’

.wiająry brata jego Jerzego, który, jak znów

.powiedział Sobieski, ojczyzny był podporą, na ,którćj

się zawsze bezpiecznie opierała.

Wystawiajmy męte chwalebne i ojee nasze w ro

dzaju swoim, ciała ich w pokoju pogrzebione: a

stawa ich iywie na pokolenie i pokolenie. Woła tak

na nas Ifismo święte (Ekkl. XL1V. 1. H ) , a my jak

głosn jego słuchamy i jak nas ta sława żywię, okaże

to miejsśe wiecznego spoczynku tych chwalebnych mę

żów a naszych rodaków, które tak poniewieramy, że

od pożaru a i do dziś dnia okna w tćj kaplicy niema i źe

przez nie woda z deszczów i śniegów dostająca się na

jćj gzems, ten niszczy, jak i nadgrobek pod tem oknem

stojący, a po którym spływa do grobu tćj kaplicy; że

w tćj kaplicy jest skład belek, które leżąc przy na

grobkach tak łatwo te uszkodzić mogą, jak niestety u

szkodziły już jednę z wspomnionych kolumn.

Że tak jest, na kogóż żalić się mamy? My nie wiemy,

bo patrząc na gorliwość i staranność okazywaną o o d

budowanie tój świątyni tak przez nowo zawiązaną Pro

kuracyą, jak i przez teraźnięjszego Przeora 00 . Do

minikanów, nie pojmujemy, i e na tę kaplicę nie zwró

cone dotąd zostały ich opiekuńcze oczy. Niepojmowa

nie zaś tego wyznajemy z upokorzeniem, że już nas

wiedzie w ten błąd, w jakim zos(ąją wierzący w nie

szczęsne przeznaczenie i zd ąje nam się, że to przezna.

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Download file

Download file

Deleting a comment

Advanced search

Suggest correction