Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 637 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

Prenumeratę przyjmują:

’W H r a l t o w t e i Administracya ,CZASU,u k sięgarnia p. S. A. Krzyżanowskiego, handel Dworskiego,

tudzież wszystkie urzędy pocztowe. O g ł o s z e n i a (inseraty) przyjmują się za opłatą od miejsc a wier

sza drukiem drobnym (petitowym) za pierwszy raz 10, za każdy następny raz po 5 cnt. n a d e s ł a n e

(na 3 stronnicy dziennika) od miejsca wiersza drukiem drobnym po 30 cnt. za każdy raz. D o ł ą c z e n i a

d o , , C z a s u 44 (prospekta, cyrkularze, ogłoszenia i t. p .) przyjmuje się za cenę 1 zlr. od 100 egzempl. dla

zamiejscowych, a 50 cnt. od 100 egz. d la miejscowych prenumeratorów. P rzyp ad ającą należytość uprasz a

sięnaprzód nadesłaćprzekazempocztowym. Prenumeratę i ogłoszenia przyjmują: w W ie

dniu p.A.Oppelik,Wollzeile29 iw Pradze FerdinandstrasseNr. 38. Na Prancyę i Anglię

w Paryżu p. W. Kaczkowski, Faubourg Poissoniere Nr. 33. O g ło s z e n i a zaś: w Wiedniu Wallfischgasse

Nr. 10, W Hamburgu, Frankfurcie n. M., Berlinie, Lipsku, Bazylei (Szwajcarya) i Wrocławiu pp. Haasenstein

i Vogler; w Wiedniu F. Lob, Reichsrathsplatz N. 2 .1 R. Mosse Seilerstatte N .2 , Rotter k Com. Riemerg. 13;

W Berlinie, Hamburgu, Monachium i Norymberdze p. R. Mosse; w Frankfurcie n. M. p. G.L. Daube Si Com.

0OŁ0SZPHIB PRZEDPŁATY,

WKrakowie na m iesiąc Sierpień . . . 2 złr.

n od 1 Sierpnia do 30 Września 4 «

z przesyłką pocztową w państwie Au

stryacMem: na miesiąc Sierpień złr. 2 50 c.

Od 1 Sierpniajjo końca Września H 5 — n

prof. szkoły leśnictwa no drożdżach jako gatunku

roślinnym,41 p . R zę towski Bo fizyologii blaszek

liściowych roślin dwuliściennych wyplenianych,K

Dr Ciesielski ,,o wpływie siły ciężkości na

wzrost roślin i wyrazownictwie botanioznem pol

akiem.44 O wszystkich tych kwestyach odbywały się

rozprawy zajmujące.

Sekcya lekarsko - kliniczna wybrała na piątek

przewodniczącym Dra Wygrzywalskiego, po

czem uchwalono rozdzielić się, ca podsekcye teo

retyczną i kliniczną, Wykłady mieli Dr W id mann

Bo przyczynach niedomykalności zastawek układu

żylnego,44 Dr Edward Sawioki ,,o fizjologicznych

czynnościach półkul mózgowych,41 D r Rosi oki Bo

łatwo przenośnem łóżku porodowem,44 Dr Feigel

no wypadku wady sercowej wrodzonej,44 Dr K a

czorowski no desinfakcyjnyoh wstr/ykiwanisch

do chorych narzędów kwasu karbolowego z morfi

ną w rozmaitych słabościach,44 Dr Tadeusz Żu

liński no wpływie kcffeiny i theiny na ustrój

ludzki,44 D r Chłapowski zaś przedstawia wyf

dek praktyozny. Przytem żwawe toczyły się obrad}

skończy si§ rzecz krótko. W przeciwnym tyl

ko przypadku widzielibyśmy występującą kwe

styę wschodnią i to zapewne w całkiem innym

od ostatniego ustroju.

Do niego także, to jest do owego ustroju,

jaki miała kwestya wschodnia gdy ją zakoń

czył traktat paryski, odnosi się sprawa o za

warciu konwencyi handlowej Austryi z Rumu

nią. Trudno si§ zgodzić ua dowody jakie po

dają, że w tym kroku nie ma pogwałcenia

traktatu paryskiego. Lecz wyborny argument

jest ten , że po zgwałceniu go przez Rosy§

względem morza Czarnego, które jak wiado

mo nastąpiło po wojnie francuskiej, traktat

ten istnieć przestał, tak jak tyle innych rze

czy od czasu ostatnich zmian w Europie. Od

woływanie się do traktatu paryskiego, po tem

co si§ stało, wydaje nam się prawie równie

szczególnem, jak gdyby król hanowerski chciał

si§ dziś odwoływać do traktatu wiedeńskiego,

a czynił to z powodu, ż e jakkolwiek cały

związek Rzeszy niemieckiej został zniesiony

i tyle innych państw powstało, jak np. wło

skie, pozostały jednak może w traktacie w ie

deńskim jakieś artykuły nietknięte. Któż nie

wie zresztą, ż e nietykalność Turcyi, a zatem

i jej prawa zwierzchnicze były nie dla Tnr

cyi, ale dla Anglii, Francyi i innych, a prze

ciw Rosyi.

Można si§ wi§c zapytać, jak wystąpi kwe

:stya wschodnia teraz, biedy dla Francyi nie

robi si§ nic, dla Anglii nader m ało, a prze

ciw Rosyi działać niema żadnej przyczyny,

skoro jak wiadomo, ks. Gorczakow oświad

czył jeszcze przed zjazdem w Berlinie, że Ro

sya żadnego niema widoku na Turcy§ euro

pejską i zwróciła całą swą wschodnią polity

k§ ku Azyi. Zapewne oświadczenie to skło

niło mocarstwa do zniesienia traktatu pary

skiego i oddania znów Rosyi panowania nad

Morzem Czarnem. Zgodziła si§ nawet na to

i Turcya. . . nie mogąc zrobić inaczej. Można

by pomimo tego oświadczenia Rosyi mieć nie

jaką wątpliwość, co do zupełnego wyrzeczenia

się widoków ną Turcy§ europejską, a zw ła

szcza patrząc, jak si§ wzmaga Sehastopol, na

wet kosztem Odessy.

Lecz oświadczenie zostało przyj§tem, i za

częto si§ więcej obawiać niemieckiej polityki,

nawet na Wschodzie, aniżeli rosyjskiej. Austrya

zbliżyła si§ do Rosyi, lubo Petersburskie Wie

do m o st i Cytowane przez nas niedawno, bardzo

stanowczo wypowiadają niemożność, aby w kwe

styi Wschodniej Austrya z Rosyą m ogły być

zgodne. Polityka niemiecka postawiwszy Ho

henzollerna w Rnmunji, zapewniła sobie wpływ

w tej kwestyi. Cóż wi§c z takiego stann rze

czy może wypaść za kierunek w kwestyi

wschodniej ? Gdyby nie krzyżujące się interesa

mocarstw pierwszorzędnych, wypadałoby tylko

powiedzieć fata inrenient mam.

KORESPONDENCYA ,,CZASU"

Lwów 23 lipca *).

(E ) Po jawiiem i publicznem posiedzeniu ple

aaraem zjazd przyrodników i lekarzy przystąpił,

podzieliwszy się na gekcye, do prawdziwego swego

z :dania, tj. do obrad w sekcyacb.

Sekcya przyrodnicza liczy członków 51 i odbyła

we środę pierwsze swe posiedzenie pod przewo

dnictwem p. Szafarkiewicza, Odczytano list

Dra Krz?źa ze Złoczowa, w którym donosi o cie

kawem zjawiska geo!ogicznem w okolicy Złiosows,

które było już przedmiotem obrad w Aksdamii u

miejętaości Był to bnb podziemny, którego przy

ozyny upatruje Dr Krziż w ustąpieniu wody pod

ziemnej w pieczarach i rozpadlinach Bię znajdują

cej. Dalej nastąpiło sprawozdanie p. Kubarego

0 zdobyczach naukowych w Australii. Po tym od

czycie nastąpiła dyskueya o fakciepodanym przezDra

Krziże, a w k; ńcu mieli wykłady pp. Reiohmann

p. t . Pojęcia Jędrzeja Śniadeckiego ociepl(?, iprrf.

Szafarkiewicza o doświadczeniach Scłuff

gotscha z haimonjką gazową.

P. Rcichmaua rozb erająo teorye Śniadeckiego

wykazywał, że takowe stoją na rozgranicza między

teoryą materyalną, a panującą dziś teoryą dyna

miczną, ua owe czasy były tedy znacznym krokiem

najprzód. Wykład p. SzaLrkiewioza ożywiony do

świadczeniami wywołał bardzo zajmującą dyskusyę.

Sekcya lekarsko-kliniczna obradowała we środę

pod przewodnictwem Dra Gałęzowskiego. Wv

kłady mieli Dr Jerzykowski z Poznania, Dr

Wygrzywalski z Piotrkowa, D r Czyżewicz

ze Lwowa, Dr ŁaBiński z Wrocławia, Dr Bie

siadecki z Krakowa. Po każdym wykładzie n a

stąpiła zajmująca dyskusja.

Sekcya medycyny public;znej wybrała przewodni

czącym Dra Janikowskiego z Krakowa. Człon

ków liczy ta sekcya 48. Prof. Janikowski odczytał

rozprawę p. t . Przyczynek do kazuistyki ran serca

pod wig)ędem gądowo-!ekarsfeim, D r Grabowski

z Krakowa rozprawę p. t . Kilka uwag o sposo

oach podnie-sienia stosunków higienicznych w G a

licyi. Na wniosek Dra Grabowskiego z Krakowa n

chwalono wybór komisyi z 5 członków, któraby mu

przygotowała tem ata do rozbioru w sekcyi tej m?

przyszłym zjeździe. Nadto sekcya uchwaliła ogłosić

ostateczne swe wnioski następującej treści:

I. Sekcya dla medycyny publiczuej uchwala, aby

komisya, która ma obmyślcć temata do rozbioru

w sekcyi dla medycyny publ. przyszłego zja?du, za

stanowiła sTę, czy czas już u nas przystąpić do u

tworzenia Towarzystwa higienicznego, i jeżeli uzna

za stosowne, rzecz tę umieści na porządku dsien

iym posiedzeń sake;i dla medycyny publicznój

;.rzyazłego zjszdu.

II. Sekcya uchwala, aby ta*, hcmiaya w imienin

1 z upoważnienia sekcyi wystosowała memoryał do

Wys. Wydziału krajowego z prośbą, aby: l) ze

swej strony postarał się u dotyczących władz rzą

dowych, iżby organizacya lekarzy powiatowych by

ła jak najrychlej przeprowadzoną; 2) aby ustawa o

lekarzach gminnych n a najbliższej sosyi sejmowej

była uchwaloną, jeżeliby zaś to z ważnych dla kra

ju powodów nastąpić nie mogło, aby przynajmniej

uchwalono zaprowadzenie rad zdrowia miejskich i

powiatowych.

Dr Rosiek i ze Sterdynia odczytał następnie

wyjątki z pracy swój: «krótki rys higieny dla ludu

wiejskiego44 prosząc o zdanie, czy praca ta kwali

fikuje się do rozpowszechnienia między ludem. Po

zajmującej i długiej dyBkusyi uchwalono na wnio

sek Dra Grabowskiego z Krakowa wyrazić prele

gentowi podziękowanie za ten odozyt i oświadczyć

mu, że jest rzeczą bardzo pożądaną, aby praca ta,

której dążności są bardzo chwalebne, drukiem była

ogłoszoną.

Sekcya chemiczno* farmaceutyczna (członków 46)

obrała przewodniczącym Dra Bronisława Radzi

szewskiego. P. Znatowicz miał wykład Bo

uwodoradmaniu

węglowodorów aromatycznych,44

Dr Grabowski o działaniu chloru na aoeton

*) List ten wysłany ze Lwowa 23 b. m. przyszedł

dopiero 25 b. m. drogą na Wiedeń, w skutek tego z

n adeszłych na stępnie dwóch listów tylko jeden dla b r a

ku miejsc a dziś umieś cić moiemy

(Red)

Sekcya dalej c a wniosek p. Grabowskiego z K ra

kowa uchwaliła wydać kcmentarz do farmakopei,

w którym to celu na wniosek p. Radziszewskiego

uchwalono wybrać komisyę z 5 członków, m iano

wicie 2 z łona sekcyi a po jednemu z Krakow

skiego i lwowskiego Towarzystwa aptekarskiego, Igo

zaś z gremium aptekarzy lwowskich. Z łona sek

yi wybrano Dra Radziszewskiego i Dra

F reund a. Następnie wykładał p. Radziszewski

no działaniu bromn na wrzące węglowodory aro

matyczne." Wreszcie przyjęto wniosek p. G ra le w

skiego o popieraniu utworzenia katedry farmacyi,

odrzucając wniosek p. Mikolsrscha utworzenie

szkoły farmaceutycznej lub takiegoż Wydziału.

Wczoraj całodzienna wycieczka do Podhorzec

udała się ku powszechnemu zadowoleniu uczestni

ków. W Ożydowie majątku p. Karola Hubiokiego

odbyło się śniadanie wspólne, poczem na farman

kach ruszono przez Olasko do Podhorzeo. Po zwie

dzeniu zamku odbył się wspólny, przez okoliczne

obywatelstwo przygotowany obiad, przy którym li

czne wnoszono toasty. Po obiedzie przechadzka z

muzyką do Pleśniak, gdzie pp. Dr Jnlian Czerka*

wski ze Lwowa, Dr Baranowski ze Stanisławowa

i Wachnianin przemawiali, ten ostatni po rusku.

Wieczorem powrócono do Lwowa, pociągiem świą

tecznie przystrojonym. Wycieczce towarzyszyła mu

zyka pułku ks. Holetein. Wycieczką kierował p.

Jan Dobrzański redaktor Gaz. Nar.

Jntro ostatnie posiedzenie publiczne poczem o

biad pożegnalny.

Kraków 26 lipca.

Dwa wypadki w przeszłym tygodniu prze

rzucały zajęcie opinii publicznej, w kolei in

nej od tej, w jakiej ją utrzymywała odda

wna polityka chwilowa, a raczej powiedzmy

niemiecka. Tak wypadki w Hercogowinie, jak

i wywołana w parlamencie aDgie)skim sprawa

konwencyi handlowej z Rumunią, uderzały w

kwesty§ w schodnią, lubo każda w różną tej

wielkiej zagadki stron§.

Zaburzenia w Hercogowinie chociaż jeszcze

niedostatecznie rozjaśnione, lecz dosyć ważne,

aby zwrócić na siebie u wagę, są w każdym

razie jednym z tych wypadków, które przypo

minają Europie, że jest w niej 11 milionów

chrześcian zostających pod berłem muzułmań

skim. Miliony te nieszczęśliwe nie n?ogą za

bierać głosu i przypominać si§ Europie, to

jest polityce, jak tylko za pomocą krwi. Nie

mając żadnego organu ani w dyplomacyi, aOi

w parlamentaryzmie ogólnym, przemawiać tyl

ko mogą uderzając na sił§, która ich trzyma

w swej władzy, a Biepokój jedynie przelewem

krwi sprowadzony, daje znak o ich istnieniu.

Sprawa chrześcian tureckich stawia zawsze

kwesty§ wschodnią na właściwem jej polu,

ale którego nie uznaje polityka. Dyplomacya,

ile razy sprawa chrześcian przed nią stanęła,

nie starała si§ jej rozwiązać, ale uciszyć, a to

z powodu, że dotąd w kwestyi wschodniej nie

chodziło ani o chrześcian, ani nawet o Tur

ków, ale o interesa państw europejskich

ną Wschodzie. Ostatni peryód kwestyi wscho

dniej był wymierzony przeciw R o syi, która

zagrażała zawsze Stambułowi, i ztąd Europa

polityczna wymyśliła państwo otomań3kie i je

go nietykalność. B yły jak wiadomo rękojmie

dla chrześcian, które mocarstwa europejskie

brały do wiadomości i postępowały dalej w

utrzymywaniu Turcyi, jak gdyby wszystkie te

hatty-humajony już były wykonane i chrze

ścianie zadowoleni. Tyle też z tego przycho

dziło dla chrześcian, że rękojmie ich spoczy

wały w archiwach europejskich gabinetów, bo

aby je wykonać, trzeba było, jak mówi do

wcipny dyplomata, rzucić koran do Bosforu i

przestać być Turkiem. Bosfór nie pochłonął

korann, zniósł on owe hatty na papierze, Tu

rek si§ nieco zmienił, ale tylko przyjął od cy

wilizacyi europejskiej frazesową, że tak po

wiemy i finansową metod§. Sprawa wi§c chrze

ścian została ta sama, odzywa si§ od czasu

do czasu wyżej wspomnianym sposobem, a

Europa słucha dość obojętnie, dopóki zbyt

wiele nie nabierze rozgłosu. Tak podobnoś i

tym razem. Jeżeli Turcya będzie dosyó silną,

aby przytłumić rozruchy w Hercogowinie, a

inni chrześcianie w nich udziału nie wezmą,

W iedeń 25lipoa.

(J. H .) Zbliża się nareszcie czas do podjęcia

,jrao parlamentarnych. Termin zwołania rady pań

stwa wprawdzie nie jest jeszcze wyznaczony, da się

atoli mniej więcej obliczyć. Wiadomo, że przedtem

jeszoze zwołane zostaną delegaoye wspólne. Termin

zwołania jak donosi jeden z dzienników węgierskich

miał być wyznaczony na 20 września. Wątpią je

dnak, czy termin ten będzie mógł być zachowany,

gdyż budżet wojenny musiał być powtórnie prze

robiony.

Co do tego budżetn dzisiejsza Wiener Abendp. nie

podaje wprawdzie cyfry wymaganej przez ministra

wojny, lecz w obszernem przedstawienia wyłnszcza

potrzeby armii i mniej więoej w przybliżenia daje

do poznania, z jakiem wymaganiem staniejen. Kol

ler przed delegacjami. Są tn wymienione z osobna

wszystkie pozycye, na których uzasadnia minister woj

ny zamierzone na rok 1876 zwiększone żądania.

W pierwszej linii figuruje tu zaprowadzenie no

wych dział stalowo bronzowycb, jak również wy

datki większe powstałe wskutek zaprowadzenia no

wych miar i wag w pojedynczych artykułach me

nażowych, albowiem ułamki przy zamianie na no

wą miarą wypadające, nie mogą wypaść na nieko

rzjść,itsk już szczupłego wiktn żołaiera. Ja

ko dalsze pozyoye wydatkowe, których wstawienie

jest konieczne, nważa minister bar. Koller wydatki

na reformę szkół kadeckich i realnych wojskowy b,

na powołanie napowrót emerytowanych oficerów do

służby wojskowo administracyjnej, mianowioie w

ten sposób, że emerytowany oprócz swej szczupłej

pensyi emerytalnej, pobierałby jeszcze pensyę za

czynność swą w administracyi; dalej na zahupno

koni dla komendantów kompanij, którzy dotych

czas pełnili służbę pieszo, na szpitale i magazyny,

na uzupełnienie systemu fortyfikacyjnego, nareszcie

na reorganizacyę sztabu jenerałnego.

Wszystkie te wymienione potrzeby w istocie za

pełnię są uzasadnione i nikomu nie wpadnie na

myśl zaprzeczyć jakiejkolwiek z nich. Przeciwnie

są może jeszcze niektóre rzeczy, które równie są

niezbędcemi warunkami utrzymania siły zbrojnej,

których atoli nie wyliczył br. Koller, wiedząc, żeby

to było daremne. Zachodzi tylko pytanie, ozy wy

magania władzy wojennej odpowiadają obecnemu

etanowi gospodarskiemu państwa, i czy wreszcie

przy najlepszych ohęoiaoh delegacye odpowiedzieć

mogą tema życzeniu, gdy na to faktycznie sił nie

starczy. Wypada wszelako czekać, aż żądania mi

nisterstwa wojny ukażą się w wyraźnych cyfrach.

Jakoż nie myliłem się, pisząc wam niedawno, że

cyfrę tę szukać trzeba między 5 a 21 milionami.

Radość z powodu objęcia robót w fabrykach ber

neńskich była przedwczesna. Przyszło wprawdzie

do porozumienia między robotaikami a właścicie

lami niektórych fabryk, ale dalszego skutku nie o—

Lwów 24lipca.

(E .) Z piątkowych posiedzeń sekoyj zjazdu le

karzy i przyrodników, podaję wam w krótkości

następujące doniesienie:

Sekcya przyrodnicza utworzyła przedewszystkiem

podsekcję botaniczną. W głównej sekcyi pozostał

przewodniczącym hr. Włodz. Dziednszycki.

Pierwszy wykład miał p. Zawisza z W arsza

wy o epoce kamiennej i zasadach podziału jej na

trzy epoki, poczem profesor Niedźwiecki oka

zał kilka zabytków archeologicznych, mianowicie

toporek z białego kamienia, oraz nóż, znalezione

w okolicach Hluboczek i Nukwasza. H r. Włodzim.

Dziednszycki zauważał, że nóż jest pospolitym u

nas typem, zaś toporek należy do najrzadszych.

Prof. Majer nprasza obecnych imieniem akademii

umiejętności, aby o każdej jaskini zechcieli zawia

domić akademię, zanim jeszcze rozkopaną zostanie.

Następnie D r Julian Oohorowioz z Warszawy

zdawał sprawę o obserwacyach swoich nad cza

szkami peruwisńikiemi, przysłanemi do Warszawy

przez p. Jelsbiego. W dysknsyi o tem zabierał

głos między innymi p. Knbary, podając bardzo

«»jarające szczegóły o sztuoznem nadawaniu kształ

tów czaszkom na wyspach Samoy — dalej także

p. Wańkowicz z Litwy i prof. D r Majer.

P. Płachetko, dyrektor gimnazynm w Brzeża

nach, zdawał sprawę o zsgłębieniach lejkowatych

w Podborcach, utrzymując, iż takowe stworzone

zostały przez wierzchnie wody. W dysknsyi nad,

tym przedmiotem brali ndział pp.: Dr Kreutz

Dr Znliński, Łomnicki, br. Dziednszycki

i Niedźwiecki. Stanowczo tego zjawiska natury

nie roztrząśnięto, uważając za potrzebne ściślejsze

badania na miejsca.

P. Dziewal ski z Warszawy miał wykład no

przenoszeniu cieczy i cząstek ciał stałych w nieb

zawieszonych pod wpływem strumieni elektrycznych,"

p. Józef Źuhński zaś ,,o ujednostajnieniu nomen

klatury mineralogicznej, tndzież o innych wnioskach

swych, przesłanych z Paryża na zjazd pierwszy w

Krakowie,"

Podsekcya botaniczna wybrała przewodniozącym

Dra Godlewskie’go, poczem prof. Kndel*

k a zdał sprawę z poszukiwań Błociszewskiego, u

czzia szkoły Żsbikowskiej, nad kiełkowaniem i dą!—

?żym rozwojom nagich zarodników i !istni roślin

skrytonasiennyoh. Wykładali jeszoze p. Tyniecki

sownemu i szlachetnemu sąsiadowi, który wykupuje

długi i ratuje od zguby rodzinę, a ria śmie na

wet prosić o rękę tej, którą kocha. Rola Sznauce

ra tym razem przypadła guwernerowi, naszkicowa

na bardzo trafnie. Najlspazą i nową zupełnie jest

scena zjeżdża-’%cych aię sąsiadów z różnemi pre

tensyami do Nurakiego. Umiał tntaj autor z wiel

ką prawdą i życiem oddać przyjemności ćygni*

tarstw powiatowych. Komedya w ogóle zajmuje u

wagę aktualnością stosunków, obfitym zasobem

dowcipn, pewną łatwością, z jaką sytuacje się

zawiązują i rozwiązują. Stosunki nasze prowincjo

nalne, zwłaszcza wiejskie nastręczają dosyć komi

cznych, a w gruncie dość poważnych i smutnych

tematów, które mogłyby, należycie wyzyskane i ob

robione, zastąpić wiele obcycb nowych utworów,

które tylko w skutek zagranicznego rozgłosu ścią

gają publiczność, bez pożytku, a często ze szkodą

moralną dla niej. Łatwiej także do takiej kome

dyi swojskiej dobrać aktorów, jak tego dowiodło

przedstawienie Pro publico bono. Obok starannej

gry dawniejszych artystów krakowskich, jak p.

Szymańskiego (Nurski), p. W olska (Nurska), pan

Eker (Lerski) — zaznaczyć musimy postęp now

szych sił, mianowicie p. Henemann (Zosia), p.

Romana (Otooki), p. Głiksona (Gwałcicki), p. Dy -

lińskiegó (Amorski). Fan Roman był nie do po

znania od ostatniego swego wystąpienia, p. Dyliń

ski doskonale się charakteryzuje, panna Henemann

nabiera pewności siebie. Benefioyant p. Szymański

przyjęty rzęsistemi oklaskami, na dowód uznania

na które sobie w ostatnich czasach nie strudzoną

pracą i wszechstronnym rozwojem talentu tak

bardzo u publioznośoi krakowskiej zasłużył. Przed

stawienie zakończyła znana operetka Offanbacho

ska Hania płacze, Jat si( śmieje i ochoczy mazur

w strojach krakowskich.

O! gdybym ja był przyrodnikiem lub lekarzem

sławiłbym nadpełtwisński gród Lw a, śpiewałbym

o jego wzgórzach malowniczych i wonnych skar

pach, o Ś*?, Jnrze i kopcu Unii, wielbiłbym zgodę

jego dziennikarstwa duchem postępu tchnącego i

rozprawiałbym górnie o zwyoięstwie nauk przyro

dniezych nad innemi umiejętnościami, o ożywczym

wpływie rozwoju anatomii i terapii na cywilizacyę

nowoczesną, o zbawczej doniosłości systemu jedno

komórkowego, generacyi spontanicznych, dobom

łciowego i zgoła całej genezis darwinoskiej, na

wolność umysłową i polityczną Indów. Nicpotrze*

bowałb;m nawet na to być przyrodnikiem i leka

rzem, bo niewszyscy ludzie tego zawodu zgadzają

się na te teorye, ale gdybym był tylko dziennika

rzem lwowskim, tobym przywitał zjazd przyrodni

ków taką tyradą o nieprzepartej potędze nauk przy

rodniczych, żeby zadrżeli dopiero ci wszyscy co eię

obawiają światła wydobywanego z dysekcyi roba

ków i tryskającego z pod noża anatoma, zadrżeliby

z przerażeniu fanatyoy, obsknranci i ultramontanie;

o gdybym był dziennikarzem lwowskimi Gdybym

był przyrodnikiem lnb lekarzem, tobym pisał spra

wozdacie archeologiczne z wycieczki do słynnego

zamkn Podhoreckiego, pisałbym z jakiem podzi

wieniem stare portrety hetmanów spoglądały ca li

czne grono przybyłych, jakie echa się rozległy w ob

szernych marmurowych salach, jak dźwięcznie za

drżały rynsztunki i zbroje husarskie, jak gdyby aię

zbliżał nieprzyjacielski najazd. Nie, to tylko zjazd

lekarzy i przyrodników bez zamiarów nieprzyja

znych dla wspomnień historycznych, to uczta no

woczesnego rycerstwa nauki. Przyrodnicy dziś wiele

słę zajmują archeologią z epoki budowli na palach,

dobrze też, gdy od tych szczątków podwodnych

przechodzą do zabytków historycznych. Gościnnie

podejmowani przez obywatelstwo okoliczne; i cd

tycb historycznych portretów i pamiątek, którym

przerwali gwarnie i tłumnie poważną ciszę starego

zamczyska, mogli wynieść niejedno dobre natohnie—

C ię ś ć literacko-artystyczna

Z KRAKOWA.

Któż niezna starej romsfisnwej piosneczki: B0!

gdybym ia była gwiazdeczką na niebie ... "

N;i tę

staroświecką nutę, która jaż dziś tak acowsłedoia

ła, mimo swego wdzięku, że ją już nie w stilonie

ale zaledwie w garderobie usłyszeć można, ca tę

nutę piosenki przypominającej czasy, kiedy serca

były czulsze i bardziej niż dziś romansowe, chcie

libyśmy zaintonować trawestacyę do pięknych czy

telniczek zaczynając pogadankę niniejszą: o! gdy

bym ja był pedagogiem, lekarzem albo przyro

dnikiem !

O gdybym ja był pedagogiem, śpiewałbym o gro

dzie hetmana Rewery, o tej naddoieetrzańsfeiej sto

lioy żyzitgo Podda, co nosi miano Stu iiławów

od swego fundatora... Lecz omało, że nie zwią.

*aly się końcówki pod prozaicznem piórem dzien

nikarskim i niedziw, bo tylo tam rymowanych bły

szczy transparentów, których końcówki nielepszą

:godą i miar% się zalecają, a wielbią Eftprzemian

*sz;atkia wielkości przeszłe i wielkości żyjące. O!

gdybym był pedagogiem, Dietylko puściłbym wodze

wenie poetycznej, ale i oratorskiej i wielbiłbym

wiązaną i niewiążącą mową gościnność zapoznanego

grodu, który mimo dwóch dzienników miejscowych

dopiero z okazyi zjazdu nauczycieli odzyskuje szer

ałą -Gdybym był pedagogiem sławiłbym Sta—

MsłaaĆ *ynęgo uczty, widowiska, t(?t?ata, illumina

°J0ir;

y. Oczywiście pisałbym wiele piękny ch

«eozy o TMPaioie, nauce i poitępie, kto wio na

wet, moi i o emancypacji kobiet, wyłamaniu się

2 Pad przesądów i cbaksrantyzmu i zachwyciłbym

*as ps,fcna czytelniczki: o! gdybym j3 był peda

gogiem !

Kraków, 27 Lipca— Wtorek.

Rok 1875.

t i a ’ w7 chodzi °°dzi ennie , wyjąwszy niedziele i d ni świąteczne.

Oddzielne Nra «Czasu," o ile zapas starczy w Krakowie po 10 c., z przesyłką pocztową 12 e.

Prenumerata wynosi:

-a W Kratnwin

n,a rok

na kwartał na 2 miesiąoe na 1 miesiąc

ra w a r a ą o w i e . . . .......................................

złr.2 0

złr. 5

złr. 4

złr. 2

a istwie A u stry ackiem ............................

o. ka

,emiec i W ł o c h ......................................

*tt

S50

1 *ra nc yi i A n g l i i .................................

»"

"10

’

Belgii, Szwajcaryii T urC yi

fr, -1 ;a przyjmuje sig tylko od pierwszego do ostatniego dnia w miesiącu.

Ł lsty zpieniędzmi i prnekazy

me: /

a prenumeratę i ogłoszenia (inseraty) uprasza się nadsyłać franco do Administraeyi «Czasu** w Kra

to?

iwy reklamacyjne niezapieczętowane niepodlegają opłacie pocztowej.

—

Listów niefrankowanych me

muje się.

R ę k o p i s m a nadsyłane Redakcyi niezwracają się, lecz bywają niszczone.

oie przypominające, ża jest także coś w przeszło

ści, co uczeić należy nawet przyrodnikom. Nie

wszystko da si§ bowiem skalpelem zbadać, ani

wszystkiego riegod/i się pod materyalistyezne pod

ciągnąć prawidła. Dla tego piękne rzeczy napisał

bym o wyprawie do zamku Koniecpolskich, Sobis

skich i Rzewuskich, gdybym był przyrodnikiem lnb

lekarzem!

Nie będąc ani pedagogiem, ani przyrodnikiem

ani nawet dziennikarzem lwowskim, trzeba było zo

stać w Krakowie, w tym zapleśniałym grodzie fa

natyzmu, obskurantyzmu, w tem mieście klerykaino

militarnem, że tak powiem, bo okolonem wieńcem

klasztorów i koszar.

I tutaj wprawdzie krzyżują się co chwila zna

komitości z wszystkich części Polski i z obczyzny,

i tutaj często się zdarza, że się spotykają mężo

wie przodujący w piśmiennictwie ze wszystkich

m iast polskich i z emigracyi i że w jednym pokoju

poznają się ludzie, których cała Polska zna, e któ

rzy się dotąd nigdy niezetknęli. Lecz to wszystko

odbywa się cicho, bez transparentów, okrzyków,

toastów i illumioaeyi; nic na tem jednakowoż nie

traci serdeczna pcgadanks, wymiana myśli i boIe

ś i wspólnych Ale cóż kiedy to wszystko tak ci

oho, tak poufnie się odbywa, że dla fńletonowego

sprawozdawcy nic niepozostaje, jak tylko obyba...

pójść do teatru letniego w ogrodzie strzeleckim.

1 A grano tam właśnie w sobotę nową komedyę,

nieznanego dotąd w Krakowie autora hr. Łączyń

skiego. Autor przybył na to przedstawienie. Szko

da, że pnbliczność teatralna czy ogrodowa nie wie

! działa o tem, bo byłaby niewątpliwie okazała ży

, wiej swą sympatyę dla utworu, który nie jest bez

! zalet scenicznych, a zarazem nie bez zdrowej tre

i ści poohwycocej z naszych stosunków miejskich. Je

1 dyną wadą komedyi Pro publico bono jest to, że w

1 Bwojem założeniu przypomina za nadto Obce zy

i wioły Fredry syna. Sbąd też poohodzi, że przypo

mnienia sytuacji i podobieństwa typów odejmują

wrażenie nowości. A jednak jeśli to nawet jeBt na

śladownictwo, to zręczne pod względem przeprowa

dzenia, tem bardziej zaś usprawiedliwione, że tę

samą chorobę pditykowania ze szkodą obowiązków

rodzinnych, tak rozpowszechnioną w naszym kraju,

ukszuje z innej nieco strony.

Autor jeśli nie zawabał się podjąć tego samego

tem*tu, który z taką dosadnością rozwinął J. A

br. Fredro w Obcych żywiołach, to znów w kome

dyi Pro publico bono, zmodyfikował niektóre zbyt

jaskrawe odcienia, przemienił niektóre role i wpro

wedził nowe zawikłania. Pan Nurski nie jest tsk

jak prezes w Obcych żywiołach, próżnością tylko

»adety i mniej od niego śmieszny nieudolnością.

Jest to sobie zacny obywatel wiejski, biorący z

dobrą wolą nadmiar obowiązków pro publico bono.

Satyra obraca się tutaj przeciw przeciążeniu oby

wateli posługsmi publ:oznemi, a ztąd nasuwają się

smutne wnioski o skntkach naszej autonomii biu

rokratycznej i sejmikującej i komisyonującej bez u

stanku, a bez rezultatu. Nurski jest mniej kary

katurą niż prezes Fredry i bardziej też podobny

do typów zwykłych galicyjskich prezesów. Szkoda

tylko, że pani Nurska choruje na tę samą manię

sawantki, co prezesowa Fredry, a choruje z prze

sadą nie spotykającą się często, szkoda, że czyta filo

lozofię Hegla, jak tamta poezye i pisze jak tamta

listy kompromitujące. Zwykle prezesowe i posłowe

nasze bez urazy d!a wielkich powiatowych mężów

politycznych, bywają od swyoh małżonków rozsąd

niejsze i bardziej pamiętne o zaniedbanych obo

wiązkach rodziny i gospodarstwa. Czyby nie było

lepiej zamiast powtórzenia tego samego typu sawan

tki i tej samej intrygi z listami, przedstawić cicbą,

opuszczoną, zacną małżonkę, co cierpi nad oborobą

polityczną męża i zapobiega o ile może skutkom je

go ciągłej nieobecności. Komedya byłaby zyskała

wiele na oryginalności i na prawdzie. Tak znów

rola dodatnia podobnie jak w Obcych żywiołach,

przypada jedynie córce i jakiemuś dziwnie bezintere*

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Download file

Download file

Deleting a comment

Advanced search

Suggest correction