Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 582 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

K"4

««A*(o(Al

KrakUw, Niedziela 4 Stycznia 1920.

Kesznik ŁXXHI.

O uregulowanie kryzysu walutowego.

Warszawa 3 stycznia.

(Tel. w l ) Z powoła zajętego przei całą prasę

|jlicyjską stanowiska w sprawie anihkacyi wa

inty Ded- «łał roi ist«-c skarbn Kuri/erowi poran

nemu n stępują, y półoficyalny komunikat:

Niepiawdą j) st jakoby oni!ikacya waluty mia

ła b ;ć o. kin aną da dr dze rozporządzenia a nie

na dro- /,e u lawy sejmowej. Nieprawdą jest, ja

k-by prey istaie c* i.e m ustaleniu knrsn korony

n ie o i )a być wrięta pod nwagę dyktowana przez

sprawiejliwtść a wysuwana prze« całą prasę

małopolską rzeczywista siła kopna koron i ma

rek. Nieprawną jest przypisywane m nistrowi

skarbu tan ier/em e »ac ągmęcia przyronsowej po

życzki jedynie ko-zm-n M ałop tliki przy obecnej

zamiani* kom u a marki. Nieprawdą jest lekce

ważenie orvędnikó w Małopolski i skazywanie ich na

straty irzy wymian« noron na marki. Sprawa

uni!.bacyi waluty i u talenie relscyi marki do

korony będ« e p zeduiotem rozważań jednego z

pierw ’zych posii d? ń komisyi skarbówo-bcdż to

wej i sejmu, któremu minister przedstawi bez

stronny n ateryał Nieuzasadnione są obawy upo

śle1z«i.ia r-n ę trjib:W nuałoiolskich; minister skar

bu l a k"nl ren yi pras iwej wyraźnie oświadcz» ł

*ta w -z yittfe dzielnice będzie traktował jednako

i nie dopuści do żadnych rożnie. Rozporządzenie

0 dok noaniu w Małopolsce wypłat w markac)

w«*dłiiJ ko-hu 70 marek rówua się 100 korouoir,

jest t,).ko iym ctaso«e a było konieczne z powo

da pochowania koron przez spekulantów. Urzę

dnicy krzywdy nie doznają, giyż, jak minister

skarbu «ś»iad z»/, będą od 1 stycznia zastoao

wzne do M ił polski normy płac urzęauiccych,

obow:ązujących w Kongresówce, które, jak wia

domo, wyższe są od płac w Małopolsce, i w ten

spusob zyskają ufłęd iicy galicyjscy jeszcze zaa

czne kor z iści.

!”oprawę *a!uty rarońria p. Skalski uzyskać

przez ekspert di zew« za granicę. Powinno jed

nak być eksportowane tylko drzewo obrobione w

Polsce, sby naa%)uj robotnikom dostarczyć pracy

1 zarobku. Przy sprzedaży drzewa kopcom i fir

mom zagrani zoyrn będzie im stawiany, jako wa

runek, przywóz do Polski płngów parowych i

uswUićw 8 tu’-tm ch, aby można na nowo zakuł*

tifawr ć olorzyauie obszary, leżące odłogiem.

W *praw)o bodowy domów są już przygoto

wani p!eny. Do ministerstwa zgłosili się przed

rębior y kapitaliści, norwescy i amerykańscy.

Na’df) będzie rząd popierał w rzelk ą inicyatywę

pływalną w budowie domów i użyczy jej każde,

Efltbwei i) ?moce.

łfiTuiii ndowę preemysła pstrzy p Skulski dośc

franiiiat-,ćicio. rrzedewszy*tk;em jest zupełny

brak wełny. Wytwarzać będziemy mogli tylko i

tyle, o ile o rzymamy surowce « zagranicy. W

każdym jednak rrzie rząd b§daie popierał wszel

kie u* łowi n)» odbudowy przemyśla.

Nz lemat polityki zagranicznej p. Sko!s!i wejść

nie ch’_i. ł.

Newy n.ini pr skarbu objął swoją tekę pod

niezzezęsl u«i g l i z d ą . Niezgrabnem ujęciem kwe*

styi wftloLw. j przyspieszył wybuch kryzysu

w tej dziedzinie, a nawet, jak się zdaie, nie w ie

dział sam co iob’.

Wynikać to się zdaje z jeg

dzisiejszego sprostowania, gdzie po kolei negoje

różoe koositweucye wynikające ze swoich wla

anicb zarządzi ń i to za pomocą słynnej formuł)

z § 10 austr. u stawy prasowej: »nie prawdą jest,

ifkoby.,.» (NB. Jakże to prędko formułki i tra

d)cyef »eustr?*rkie« wsiąkają w dusze nawet ta

kich pi zera zy Małopolski, jak p. Grab)ki!) Ła

two to up. napisać: *Nieprawdą jest, j»k )by mi

niaUr leiceważył urzędników Małopolski i ska

zywił c ’, r a utraty przy wymianie koron ne

marż i».

,A’e cóż rijaczy takie gołosłowne, for

malne z»p czenie, jeśli natomiast *prawda

jest«, że i a pierwszego stycznia przeważnej ich

CŁtś i ofiarowano wypłatę pensyi w markach i

to po .kuriie 143 koron, zam iast 115, a nawet

lakdz8hi uj

K-tokni«iot uważnie przecsyta ca łe zaprzeczę

óie utrz’ iui s ę w przekonaniu, że obawy Mało—

P°bki są uzasadnione, a niezgrabne — choćby

prowiztryczne — rozporządzenie o kuraie

- 100 j?aj, , iesprawiedliwym prejndykatem dla

wesi\i relacy:, i,ie mówiąc jnż o tem, że jest

Pr»to ykatem samowolnym. Jest niezgrabnem, bo

arsa mar k me tylko nie poprawiło, ale -

w rew intencii ministra skarbn - przyspieszył*

8*»dtowny spadek. Rozporządz. nie to

niespraw.edliw«, s»iu01ri.jne i niezgrabna oświe

s też w ujemay aUOsob wartość p. Grabskiego

tako minist’a skarbu.

Także i inne twierdzenia zawarte w jegospro

owaniu zle o j g0 znajom0»ci stosaików Iinan

»°»yc 1 ponyj,Dych zdają się świadceyć. Ba,kę,

rzoDą przez niego za p. Karłowskim, iż ani—

Wydanie poranne.

knięcie koron należy przypisać ukrywania ich

przez *spekulantów* _ prostuje jnż dzisiejsza

enuncyacya małopolskich banków. Zapowiedź p.

ministra, że od 1 stycznia byt urzędników dozna

polepszenia przez zastosowanie do nich płac prze

pisanych dla Królestwa, należy również do le

gend, o ileby jego rozporządzenie co do kursu

70 : 100 zostało otrzymane. Do jakichś złych in

formatorów ma widocznie zaufanie minister skarbu!

A jedcak właśnie teu minister ma w swoich

rękach jeden z najważnie ;szych departamentów

zarządu państwa. On to ma w najbliższych tygo

dniach regnlowsć kwestyę waluty, która nagle

w tak ostry kryzys wstąpiła! Ou to powiuienby,

kontynuując preygotowawcee prace p. Bilińskiego,

wprowadzić w życie cały sz reg zarządzeń nader

doniosłjch, nader delikatnej ręki i ogromnej zoa

lOmcś i stosu oków rynka pieniężoego wymagają

cych. Obiecuje wprawdzie p. Grabski powołsć

Jo swego boku jakąś radę finansową, do której

chce wprowadzić czterech swoich politycznych

przyjsciót i p. Diamanda, ale są wielkie obawy,

esy to zastąpi jego własną znajomość rzeczy.

Kwestya uregulowania kryzysu walutowego Sta

te się w tej chwili jedną z uajpilaiejszych spraw

w Polsce. Mówiąc o niej trzeba koniecznie kilka

niemiłych może dla szerszego ogó!a prawd stwier

dzić. Jedną z nich jest ta, że wygodny na razie,

ale g?ożay na dalszą metę sposób pokrywania

oiedoborów budżetowych przes bicie coraz no

wych znaczków papierowych, musi raz ustać.

Trzeba raz przeprowadzić uuifikacyę, ale zarasem

zamkoąć działalność prasy do bicia biletów mar

kowych. Jest ich w obiegu już kilka miliardów;

niechże na tem inflacya czemprędzej się zatrzy

ma. Drugą prawdą jest to, że ae,m prawodawczy

musi raz wreszcie objąć gwarancyę z a markę ko

ścDS",kowiką, która dotychczas żadną *walatą«

nie jest, na żadnych giełlach notowaną nie bywa

i dlatego tak nisko, tak gwałtownie mnsi spadać.

Trsecią, że deficyt budżetowy, jaki w naszych

warunkach mnsi istnieć, należy w pierwszym rzę

dzie pokryć przykręceniem śroby podatkowej, a

więc wprowadzeniem nowych podatków i ścią

gnięciem energicrnem zaległości—i to we wszyst

kich dzielnicach Polski; a ponieważ to na pokry

cie kosztów wojny nie wystarczy, umiejętnym zor

ganizowaniem i wyciągnięciem i ludności poży

czki państwowej. Czwartą wresscie, że- poprawa

polskiej waluty nie może być rzecrą szybką, ale

jest procesem, który z konieczności mnsi być

c, złożony na lata, na dwa lub trzy pokoleoia,

ealezoie od tego, im usilniej one będą nmiafy

pracować i korzystny dla nas bilaus handlowy

ukształtować. Są to prawdy może do słuchania

przykre, ale minister skarbu powiuienby je ln

iuości jasno uświadomić i na nich działalność

iwoją oprzeć.

Natomiast żadne rozporządzenia sztocsoie po

prawiające kurs polskiej marki nic dla jej po

orawy nie pomogą. Kto p. Grabskiemu na tę

irogę poprawiania »walnty* polskiej wejść pora

dził, oddał mo — niedźwiedzią przysługę!

Z oddziała małopolskiego Związka banków

otrzymujemy następujący komunikat;

W Nrze 351 Kuryera Warszawskiego podaje

3. Sf’aols’aw Karłowski wd(oższym artykule po

it)k* p. Bilińskiego ostrej krytyce. Oddział Ma

łopolski Zsiązku banków nie ezme się powoła

nym do j. olemizowama z wywodami autora, o ile

dot)czą one działalności b ministra skarbo. Atoli

uwagi p Karłowskiego o stosunkach * sloto wy ch,

a w srczególn.ści cyrsulacyjnych w Mał. polsce,

l»!o niezgodne z istotnym stanem rzeczy me mo

gą pozostać bes odpowiedzi. Autur artykuła twier

doi, że doskonale wiedziaoo o zamiarach p. Bi

lińskiego skonw**rtowania koron na marki rzeko

mo po kursie 75. Wskotek tego korzystnego kur

ia Wiedeń rzekomo inwestował w ogromnych

]ościach kapitały w Małopolsie, a wynikiem te

rn b iło, że wypłata ca Kraków podskoczyła aż

aa 4 0% «gia. Argumentecya ta nie jest ścisłą,

gdyż równocześnie podniósł się we Wiedniu, i to

w znacznie wyższym stopnia, kors wypłaty na

Peszt, choć nie spodiiewano się korzystnęi kon

w ersji koroa. Zwyżka knrsów wiedeńskich na

kraje poanstryackie jest zatem wynikiem ogrom

nej dewaluacji stemplowanej korony niemiecko*

acstryackiej, nie dowodem inwestycji kapitałów

wiedeńskich w Małopolsce. Gdyby tak było, jak

twierdzi p. Karłowski, to oczywiście przedewszyst

kiem wyplata na Kraków w najwyższym stopnia

musiałaby się b )ła podaieść w kursie.

P. Karłowski twierdzi, że wskutek zamierzeń

p. Bilińskiego korony nieostemplo* ane w ugrom*

nycn ilościach przypłynęłyby do Msłopolski, »a

szrzętoie pochowane i oczekując korzystnej kou

wersyi wywołały już dziś niebywałą zwyżkę kur

su podczas gdy korony na targach zagranicznych

równocześnie sp ad ły. Jtż?li jat pisze p. Kar

łow sk i znailo plan korzystnej konwera)i p. Bi -

lińsk ego, tedy jest rte z* n ejasne, dlaczego kurs

kor n ,.oduiosł s ę dopiero w ostatnich kilkn ty—

B,dnaili, a nie stedł już w góię od chwili obę

fia leli Piz z p. Bil.nskieg)? A jus wcale u.e

zroznmiałą jest rzeczą, dlaczego juz za czasów

p. Bilińskiego korony DiejedDokrotoie obniżały się

w kursie mimo to że iak twierdzi p. Karłowski

przypływały one do Małopolski i wszyscy je tn

skrzętoie chowali. Niezrozumiałem jest też, dla

czego miano chować korony, bo dla zabezpiecze

nia sobie korzystnej konwersji Die potrzeba ko

ron naować z obiegu, gdyż konwersja obejmie

wszystkie korony, bez względn ua to, czy byłj

przedtem schowane, czy też nie. Zresztą przy

puśćmy nawet, że p. Karłowski się nie myli, nie

pojmujemy, jaki skotec mógł wywrzeć na mar

kowy kurs ker m fakt, że je sprowadzano do Ma

łopolski i natychmiast chowano. Przecież tych

koron tak iak przedtem me było, tak po ich

iDrowadeeoia i schowania nie byłoby w obiegu

Wskotek opera yi, podanej przes p. Ka(towskie

go nie mogła sstem zajść w cyrknlacyi żadna

zmiana.

Poza tem nie przytacza autor artykułu żadnych

faktów, wpływać mogących ua podaż lub popyt

koron, a przecież tylko takie czynniki mogą w y

wołać zmianę ceny, czyli knrso. Uwzględniając

ścisłe fakty przytoczone przez p. Karłowskiego

dojść musimy do imiosku, że knrs koron nie

powinien się był w zupełuości zmienić, a prze

cież korony istotnie podskoczyły znacznie w kur

sie. W srgumentacyi autora jest zatem wielka

luka i niewiadomo, esy powstała ona z umysłu

czy też bozwiednie. Jeżeli p. Karłowski cbciał

wytłomacz?ć zwyżkę koron i podkreślić, że wy

wołaną zastała or a sztuczoie a do tego zdają się

zmierzać jego wywody, to mns alby ó jł udowo

dnić, lob uprawdopodobnić, że podaż i on kię

zmniejszyła lub że popyt na nie a ę zmnie szył

To zfnniejwseijie mogło było nastąpić tylko przez

wycofanie koron cyrkolujących z obiega i

to albo celem ioh schowania, czy też celem eks

porta poza granice państwa Ponieważ skrzętnie

chowanie sprowadzonych z za granicy koron dla

zabezpieczenia sobie korzystnej relscyi p. Biliń

skiego, nie ma, jak wykazaliśmy, żadnego cełn,

a tak samo i chowanie icb nie może mieć wo

góle żadnego wpływn na ich podaż w krajn, po

zostaje zatem tylko eksport. Istotnie też korony

w ogromnej ilości (obliczaj« tę ilość na dwa

miliardy) odpłynęły do Rumunii z powoda stem

plowania ich na Bukowinie, dalej na Węgry (z

powoda ogroomeg« ag a przy wymianie wielkicb

odcinków na drobne) na Ukraiuę, (gdzie rzekomo

płacą 3 m ole za 1 koronę) do Tyrolo z powodo

korzystnej wymiaoy na liry, do Wiednia i Szwaj

earyi na zakupy towarów a jak w Ostatnich

czasach ofitNalnie skonststowaoo, nawet do Tar

cyi, i właśnie ten eksport wywołał brak koron

a co za tem idzie — zwyżkę icb kursu.

To jest prawdziwy sU a rzeczy. Dla wytłóma

czenta - wyżsi kursa «Gron nie po.rzeba się za

(eoi uciekać do argumentów, stoiących w sprze

czności se stanem faktycznym. 7.i m,sze twier

izeme jest prawdziwe dowodzi fakt, iż z chwilą

kiedy korony zaczęły oJpływsć, kdrs icb leż za

czął się oodnosić Czy w Msłopolsce pokątni soe

kulanci me chowali kor j:-, tego nie wiemy. Na

tomiast wiemy na pewno, że banki małopolskie,

hroniąa się przed niewypłacalnością, wywołaną

zupełnym brakiem koron, były zmuszone je kn

uować i znalazły jo... w Warasawie, skąd je też

do Małopolski sprowadzano

Wywody p Karłowskiego zdradzają pewną teii

Łencyę. a treścią jej jest wykazanie, że i tnieje

spekulacja na zwyżkę koron w Małopolsce Po

mijając !akt, że spekulacya « ła hausse w koro

nach technicznie łatwiej da u ę przeprowadzić tam,

gdnie obowiązują marki, a więc nie w Mał )polsce,

pod Teść należy, że tendencya ta zwraca się mi

mowo)i najoiesprs wiedli wiej przeciw bankom ma

łopolskim. które koron nie posiadają w zupełno

ści i codzied otwierając kasy nie wiedzą, czy

w ciągn dnia Die zamkną icb z powoda braku

środiow płatniczych. Wywoływanie takich wra

żeń, i do tego na podstawie faktów mestwierdzo

nych i argumentów niezupełnie rzeczowych, nie

może być *zdaniem pizedstawiciela znwoda ban

kowego, a tem mniej prezesa Zwiąrku bantów

Dlatego podpisany oddział Małopolski uchwalił ua

posiedzeniu, odbytem dnia 29 bm., ogłosić publi

cznie powyższą odpowiedź ua wywody wspomnia

nego na początku artykolo.

Lwów dnia 30 grndnia 1919.

Oddział Małopolski Zwigzku bandów w Polsce

we Lwowie.

__________

Warszawa 3 stycznia.

(Tel w ł ) Z Londynu przyszły wiadomości, t«

50 lokomotyw z tych, które p. Pade-ewski miał

kopić dla Polski, zostały jnż sprzedane komu

innemn.

----—

Z ministerstwa spraw wojskowych.

WariMWi 3 stycznia.

(Tel. wł.) Jak się dowiaduję, w ministerstwie

spraw wojskowych zajdzie ta zmiana, że zamiast

dwóch wiceministrów będzie tylko jeden. Jedy

nym wiceministrem będzie jen. SosokowskL

0 jen. wikaryusza na Śląsku.

Kraków 3 stycznia.

Sekretaryat Towarzystwa kresów zachodnich

komonikuje: Otrzymujemy potwierdzoną w.ado

mo ść, że Stolica Apostolska uwzglę

dniła protest polski przeciw miano

waniu jeuer. wikaryoszem Górrnego

Ślązka X. Ludwika Tunkla, pr boszcza

|w Kochlowicach, pcw. K itiwice, o co zabiegał

usilnie rząd pru)ki. Prawdopodobnie leuer - wika

’ ryoszem zostanie m iauozaay du hnwny katolicki

1jednego z krajów neutralnych Do rnę je kandy

datury X. Tu ikla, *nan?gn działacza wsreciirue

mieckiego, należy uzuać za poważny sukces.

Termin wymiany dokumentów ratyfikacyjnych.

Wltd(Ó 3 stycznia.

(PAT) Bioro koresa. donosi z Paryża :

Rada najwyżiza polecili, aby wizys(Kle zarzą

dzeola celem wejścia w życie traktatu pokejewego

były gotews de 6 b. m

N e jest jednak pewne,

czy do tej pory będą załatwione yrseyslkie for

malność.

Paryż 3 stycznia.

(PATRsdiotel. stacyi pozo,). Najwyższa R*da mię

dzysojusznicza wyznaciyła termin wymianydeksmea

tów ratyfikacyjnych defiRliywole aa 6 stycznia na go

dzlnę 4 po południa. Akt t?n odbędzie się w mini

sterstwie spraw zagranicznych. Odocw ednie przy

gotowania jnż Doczynit na. Najoierw p »dpiszą pro

tokół delegaci Niem.ec, poczt m Clemenceau do

ręczy im list potwierdzający, ?e koalicya zgodzi

się na zredukowanie liczby 400 000 tonn. N emcy

mają po podpisaniu dokumentów wyóać 192.0U0|

ton natychmiast, resztę zaś w przeciąga 30 mie

sięcy.

Paryż 3 styczni*.

(P)T) Radiotę!, stacyi w a rss) Pertraktacje,

prowadź* ne w Paryzn między delegatami państw

spray mierzonych w sprawie wejścia w życie tra

ktatu pokojowego, doprowadziły do zbliżenia

sp rsecz.y ih dotychczasowych punktów widzenia.

Rada najwyższa przyjęła na posiedzenia czwartko

wem podałaey wypracowania przy dotychczaso

wych r ,kowaniach. Na wspomnianych podstawach

Niemcy podpisełyby protokół s pierwssego listo

pada w brzmienia Diesmienionem, sprzymierzeńcy

«aś Fgodsiliby się, aby zawiadomienie słowne, da

ne przez Dutastę L-rsnerowi, *ostało podpisane

v dokumencie dodatkowym w formie lista, który

zostaoie wręczony w chwili ratyfika:yi.Q

O aprowizacyę.

Warszawa 3 stycznia.

(Tel. w ł ). Misiem sposobność rozmawiania

(rezydentem ministrów, p. S k niskim, na

ternet jego programu realnej działalności Da naj

bliższą przyezłosć

Na pierwszym planie ma p. Siulski wysłanie

delegatów nr w tero w a aprowizacęi do Jugosławii

i Ameryki celem przyspieszenia dostawy przyjść

mającego stamtąd zboża. Sprawę wikła !akt, że

pożyczka amerykańska, zawarta przez b ił go mi

nistra starbu p. Bilińskiego, z konsorcjum ban

ków amerykańskicb, wskutek brakn poparcia s u

raędo»ei strony, dotythjzas’ nie jest sł. aus«

waią i sfinansowanie tej pożyczki jakby te r

wisło w powietrzu W osstępstw e tego rząd

nie mą czem opłacić kosztów przywozu sboża

*ronFvkr ń«kipgn któr« to ko«»ta nr«pwczn beda

bardzo wysokie. Dlatego wras z delegatem m i u -

steratwa aprowizacji wyjedzie delegat mioi*ter

stwa akarbn, aby tam oawiąssć ns nowo stosnnki

e I rooą która miała sfinaosować polską pożyczkf,

ewtntualoie wejść w tym celo w koDtakt s mneas

ameryksńskiem konsorcynm ninkow em.

Aż do nadejścia zbcża amerykańskiego będziemy

(!)usieli żywić s;ę zbożem pozuańskiem. Tu jednak

są wielkie trudności z dostawą z powoda samo—

Izielc ści kolei poznańskich. Jednolitość sarząda

kolei w calem państwie jest rzeczą niezbędną i

cotrzebs, aby k* leje poznańskie przeszły pod za

rząd ministerstwa kolei w Warszawie. W tym

celu zaweawano już do Warszawy delegatów za

rządu kolei pozoańskicb dla omówienia sposobu

ujednostajnieni* zarządu kolejowego w całej

Pn|s*-p.

Przejęcie sądownictwa ni Wieltopolsce.

Bardzo cicho przeminął w Wielkooulsce dziHń.

«tan «wiącf niezmiernie wzżaą datę dla odtiuio

wy życia polsttega W tej dziel ilcy, miano wicie

dzień prcejśca eądownictwa lamtejazego na pcl

ską Rzśczpjspi litą, jak się wyraża odnośoe roz

porządzenie mmisteratwa dzielnicowego. Do 1-go

tycania b. r. sądownictwo wielkopolskie było

oiemieckiem przez swój skład osobisty, przez

swoją organizację i swoią zawisłość od niemiec

kich władz sądowych. Ta przykra anomalia trwa

łą już zbyt dłogn, dając nawet p »wód do przy

krych epiłodo r; wszakże do ostatnich dni ubie

g/ego roku Polacy, zawiersjący rejehtalne umo

wy, musieli j-i s usywać w jszyku niemieckim,

w którym rósuież odbywały s ę wszystkie sądo

we roeprawy, i który był wyłączoie używany dis

wpisów hipotecznych! Władze wielkon1likie u

sorawiedliwuły teu s*au rzeczy brak em pdskicb

i k»alilikowanych nrsędaików. I«totme b.ło ich

bardzo niewielu pod zaborem pruskim, gdyż wła

dze u etoieckie zasadniczo me dopuszczały Pola

kow do służby sądowei, a tych, którzy mim (

szykan i po)u)jsń w awansie wytrwali, przeao8«

ły d i prowincji czysto niemieckich. Wskotek

tej germanizacyjoej polityki w oswobodzonej od

Niemców Wielkopoltce prawie nie było urzędni

ków sądowych, a na ctłym obatarze w W ulko

nolsce orzędowało zaledwie parn rejentów pol

skiej narodowości; tylko w palestrze, jako w za

wodzie wolu ?m. ni żna było » n.ieść większa

liczbę Po la tó « ; gdy więc komitaryat wielitopil

«ki przystąpił do organizowania sądownictwa,

musizl wyssukiwsć kandydatów do posad sądo

wych z innych dzielnic, a zwłaszcza z Galicyi,

która już od lat kilkudziesięciu po nadała wlan.e

polskie sądy i polski język urzędowy.

Nie było to jednak łatwem zadaniem, gdyż

chodziło o obsadzenie dwóch okręgow apelacyj

n»ch, Poznań i Tornń, dziesięcin sądów okręgo

wych, 76 sądów powiatowych. Obsadzenie tycb

wseystkich urzędów polskimi sądownikami oka

zało się na razie niemożliwe, i z tego po sodo

zdecydowano się pozostawić pewDą liczb« sędzio

niemieckiej narodowości, co zresztą było przed

miotem specyalnjch okładów z rządem niemie

ckim.

Oprócz tego, w myśl traktatu o moiej izościach

i zgodnie z polskiemi tnlerancyjnemi tradycjami,

uaieżało pozostawić Niemcom, którzy zostaną

obywatelami polskiego państwa możność używa

nia swego jęzjka w obrębie sądownictwa.

Sprawę tę regalnje bardzo szeroko, może na

wet za zbyt pobłażliwie rosporządzenie o języku

urzędowym ogłoszone w ostatnim numerze po

zo* ń*kiego Tygodnika urzędowego.

Artykuł pierw zy lego rozporządeeaia postana

wia wprawdzie, że językiem urzędowym w dzie

dzinie sądo»oict»a w b zaborze pruskim, w są

downictwie i uotaryacie, jest język poDki, — ale

ioż artykuł n?stępny robi wyłom w tej zasadcie,

pozwalając urzędnikom i notaryu«zom nie wła

dającym językiem polikim, posługiwać się języ

k em niemie.kim. Artykuł trzeci przyznaje wszys. -

k m Niem om prawo zwracaaia a ę do sądów

usinie i pisemme w języka ojczysty* ; lęeyk nie

miecki lównież może i nadat być stosowany d

wpisów hipoie.zU)CL, a lyltu d i podań o wpisy

ma być dołączony przekład pi leki.

W mysi ar.ytułu 5-go rozprawy sąfowe będą

się przeważnie toczyć w języka niemieckim, gdyś

0 ile przewodniczący loh nawet |edeD s sędziów

nie włada jęzfkiem polskim, należy całą rozpra

wę prowadzić po niea]tacku. ponieważ sad obe

cnie mamy barJzo m iło urzędników sądowych

Polaków, ewentualność powrż j p-zewidziana hy

drie regnłą jeszcze przez dłu«*zy przeciąg czas a.

Sądy przysięgłe z stały na razie zawieszone;

w icb miejsce wchodzą aądy mieszane, a raczaj

ławnicze, złażone z 2 iędcó-r zawodowych i 5 ła

wników mianowanych przez prezesów sądów o

kręgowych. Wszyscy rejenci i adwokaci mają

1 nadal spełniać swoje funkcje, z tem, źe ci

z mch, którzy przyjmą obywatelstwo niemieckie,

. racą to prawo po upływie sześ. io miesięcy po

wejś:iu w życe trahtala pokojowego, względaie

..o upływie roku od zgłoszenia opcyi. Nolaryasze

mianowani przez władze niemieckie p ozi linią de

maikacyjoą i na obs arze zajętym jeszcze przez

Niemców, bez tez« u leń a rzątu polskiego zosta

ną usunięci w miesiąc po wetściu w życie

traktatu.

Tak się prz»ds*awiają w ogólnym zarysie naj

nowsze rozporządzenia organizacfjno-sądowe dziel

nicy wiel(opolskiej, maiące być podstawą dalaze

gj lunkc%onowanis tamtejszego aądownictwa.

S.yl rozporządzeń jest nie o zawiły, skąd wy

nitają pewne niei«sności i dwuzoaczo^ści. Ustęp

stwa językowe dla Niemców idą b»rdso dalezo

i utrwaiaią po iekąd dotychczasowe nienormalne

stotunki. oądowui two będzie na razie s języka

uiem eckiem, i u e wydano, zdaje się, dotychczas

orzepian, wyznaczającego sęd iom narodowości

«iemieckiej ternuin dla wyuceen*a się języka pol

skiego; a byłoby to najpr stsze i nsjłatwie|sze

załatwienie sprawy. Przy niamczen u sądownictwa

w Wielkooolsce władze nem te:kie postępowały

daleko bezwzględ «iej. Gdy sądownictwo w Kon

gresówce z stało *roszczone, polskich nreydtuków

przeważnie osunięto, a pozostałym wysoaczono

parę miesięcy ciasu dla wyuczenia się języka ro

syjskiego. Ani tam, ani w W ełkopolsce nie do

pcseczono d i okresu przejściowego, ale odratu

usuoięto język pi)lski, n e licząc się najzupeł

niej z potrzebami olbrzymiej większości mie

szkańców.

Rozporządzenia poznańskie są pod tym wzglę

dem, wzorami narodowej tolerancyi i może na

wet zostawiaią lęzykowi niemieckiemu za wiele

przestrzeni. Obecnie należy dążyć do pozyskania

tyła polskich urzędników, aby istotne zpoI*ecse

nie sądownictwa mogło nastąpić w jak najkrót

szym czaiie. Zwłaszcza u-zędowanie wewnętrzne

i wpisy hipoteczne powinny aię posługiwać wy

łącznie językiem polskim. Odstępstwa od tej za

sady, łamią jednolitość sąd jwej organizacji i są

dhtego sskodliwe.

O ile chodzi o strony, nrleży im oczywiście

pozostawić możność p )słngiwania s ę jeeykiein

i ojczystym bez tych ogramczeó i szykan, jakie

stosowano dotycŁcsas do Polaków w dawnym

pruskim zaborze. Pod tym względem władza

wielopolskie nczyuiły wszystko, co leżało w ich

mocy; nikt tu z Niemców, który pozostaną w

Polsce, nie będzie mógł się skarżyć na ucisk

językowy. Będzie to najszlachetaie,szy i najroz

sądniejszy odwet, za niegodne cywilizowanego

państwa represje, którym preez tyle lat olegali

Polacy w Wielkopoisce i Prasach Zachodnich.

»CMS° "D *«** «MWeimieogod*tae6r,no.

Numer pojedynczy 80 hal

PRENUMERATA WYNOS I:

IjJS?.

w paś.iwach

Kg;ii;?26: zt]’i : zl:

’ mz?Al P°atowe. M iejscową pre

ff *Sn «j%Mit,; B!ara dzioaalków Prtmleó, ulica «wuH n .

Mass utstTazjąipw n1*w -w*««0duim no*«

I?mtaInMęm S(,(lm,)zUaOUMf»jj

HŚiwy. ijir*

" * ay3k.(3m.)llS«ilu « 6k.(6m.)SakralMUlo* zl»|w» wwmz WeMi* fsm

i k«r. (4mk.) u kzMy lu . *awaaUuty haafow* p* kron(n I po Oaiitla

Ilew

*tkMf pręwztwj Mzh% twęwyy i Lp. po 7 k. (7 m.)H wteiwz wioń««

(iN łM lil pnyiwaj%j

I ttMtSZAWIC wyłączało Ooai Maadf"wy t I F Met?l l Spółka«lica Harazałkowoka IM.

Wsi kwowlo Siani Onoaaikew wl *’)kolo» ..,(r, iii»*»»»k»«»n r %«h*Ult«; wIsNłbraHi

Hm« Ośeai)ikćw- w r « S |4 m ?otnralikt; w Pnwmjrtlm * in»*yu*kl k«tęs«rala 1* MMl w

llMMWł* M,W(iatraub, w StzaliUwewl« l««iel*kiiBp.; wT*’r§wl» U. Kookaahi Wr«|

rył* wylęesai« p W. Raózkowiki. 14 Cit4 4» Tinim w Wl*4wl* Haaunatol* * Yofl«, E. Mm « ,

’takła w* WMęradeb filiach) H. Schalek, U. Dukiri M. Braua, 4. Daneenh«rs, Book * J o iitiU, I ,

V(i«fi, l , Laulo (tytkę prennweratę H. flóldachwi(it * CowpJ; w P iBktar«U a. M. I . fc. Izak«

4 Grw«w

w fnlllM n*tkl«| Pr. Bororka I.iity»pleDiąMml fpn«k»n plaałyt*« aa p*ww|

wantę t ifłMtMli prryjwa)*

aiaUaayaOan**,w Londynie Ag»oe* Ha*aa CheapaiOr, w P aryta

Agenee Uarai Place de la Bouree.

m Trakawia. M tkitm e e f *łaojMmadowa»» aie pndlegają apłkaia iwMtawaJ

-MS»» W u ylS)Miri l *t« ptay)waj* «i« B«kA*i*e** aa4»ył»-at*l* «*» rwtwaw *tę

*W*

ta katdę (*laai Mrm tmtan «lę *S tel. W l

A illl HDAKCTI IADM.MSTRAĆTl ai. i* Toma»» Nr. tl.

latNr.Bt.

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Pobieranie pliku

Pobieranie pliku

Usuwanie komentarza

Wyszukiwanie zaawansowane

Zgłaszanie błędu