Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 421 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

K 180,

Kraków 21 Sierpnia - Piątek.

Rok 185

wyjąwszy poniedziałki , dni aastępi}ąee po

rooeuio . .

półrocznie

kwartalnie

n:iasięcztie

DOI:i. . _.

półrooznio

kwartalnie

j wyohodni a ostatnim dniem każdego miesiąea

. Przedpłata na llzlenniU nGiaau

w Państwie Austryackiem (poczt§)

rooznie ...t,... złr. 20

półrocznie . .

,10

k w a rt a ln ie .........................

m ie si ę c z n ie ..............................

pnedpłata na Htiennlk ,CiatuuBodatkiem_

w Krakowie

w Państwie Auetrymikiem (P°wt§)

w Krakowie

t.złr.16

................. ,

......................,

lkr. 30

ałr. 26

ro c z n (a ............................. a łr . 30

p ó łr o o i n i a .......................... . 1 6

kwartalnio

CZAS

I Kwartalnio ....

Na sam ,D odatek ^ prenumerować niemotom.

PnęjaająaiędeanUennanU wImerataeh.

OG/.OSBBNIA, ODBZWY, CWIADOMIBN1A, D0NTB8I8N14 Wsaalkle(o rodzaja , W

ssące aię prsamyałn, handll. rolnletwa, sprzedaży, kapaa, dalarżaw Itp

ia opłaty:

Od wierna drobnego en Jednoraeewe emleeioneaie pe 4 kr., aa aaitępne po 2 kr

Do kaMego inaeratn sałąesoae byó wiano 10 kr. aa opłatę atęplową aa

każdoraaowe anleaaeeeaia.

b la ty a pioaiędaml preanmeraeyjaeml I laaeratowemi praaayłaae byt wiaap

(ranko do Bióra Kxpedyoyi C uasu .

b la ty reklamacyjne aieopieosjtowaae alealegają fraakowaala

b (e ty aiefraakowaae aieprayjmają alf.

§ 3 T Numer pojedynczy dziennika kosztuje 5 kr.

Kraków 20 sierpnia.

Przy ogłoszeniu w dwóch ostatnich nu

merach pracv ,,o zniesieniu służebności", po

wiedzieliśmy, że w osobnym artykule doda

my niektóre z naszej strony uwagi. Tego

dzisiaj dopełniamy.

Autor artykułu radzi bezwzględnie przy

układaniu się o służebności odstępować ezęść

gruntu albo lasu, słowem część obszaru, aby

resztę albo lepiej zużytkować albo lepiej z a

bezpieczyć. Rozumowanie jeg o wyciągnięte

ze znajomości położenia majątkowego wię

kszej części naszych właścicieli, ze stano

wiska praktycznego w niczem zaprzeczone

być nie może. P o zniesieniu pańszczyzny

gospodarować bez kapitału odpowiedniego

obszarowi niepodobna. B rak kapitałów mo

gących być ziemi oddanych a raczej na wy

soki procent jej pożyczany ch, j est jednym

z najdotkliwszych niedostatków w naszych

gospodarstwach. Dla tego z autorem powie

my, że uszczuplać jeszcze swoje kapitały,

aby się przy większym obszarze bez kapi

tałów utrzymać, niezdaje nam się rozsądnem.

Tu się jednak nastręcza jedna uwaga o

gólna, której pominąć nienależy, i która do

wielkiej oględności w odstępowaniu gruntu

zachęcić powinna. C el prawa o zniesieniu

lub uregulowaniu służebności nie jest chwi

lowy, ani przemijający, do którego by coprę

dzć; zdążać n ależało pod naciskiem chwilo

wych trudności. Przeciwnie ma to być uło

żenie stósunków stałych; jest ;o, że tak po

wiemy ostateczne i stanowcze określenie w ł a

sności, na wieczne czasy, o tyle o ile coś

wiecznego w prawach ludzkich być może.

Otoż z tego punktu wychodząc nasuwa si^

uwaga, że wartość ziemi ciągle wzrasta, i

że wzrost ten nietylko nie jest w żadnym

odpowiednim stosunku do wartości kapitałów,

ale raczej w odwrotnym znajduje się stosun

ku to jestą że im więcej jest w kraju kapi

tałów, tem ziemia jest droższa a tem kapi

tał jfeśt tańszy. I to jest rzeczą bardzo na

turalną. Ziemia jest ilością daną i ograni

czo n ą; powiększanie się zaś kapitałów przez

oszczędność, przemysł i hnndel niema ża

dnych granic.

Zapewne że jest teraz jeszcze trudność

w dostaniu kapitału, że odsetki są wysokie

czyli że drogie i rzadkie są kapiiały. Ale

czyż można porównać drogość kapitałów u

nas z drogością ziemi? Niemasz może k ra

ju w którymby wartość ziemi tak się pod

niosła jak się to stało np. w Księstwie P o

znańskiem po zniesieniu stosunku pańszczy

źnianego i uregulowaniu własności. Dobra

się przedają dwa i trzy razy drożej niż je

kupiono przed laty trzydziestu. Wysokość zaś

odsetków od kapitałów nieznacznie się pod

niosła i to pod wpływem, zdaniem naszem

przemijających okoliczności. Ten sam feno

men prędzej czy później powtórzy się w G a

licyi. Cóż ztąd wynika? Oto że ziemia dziś

odstąpiona, za ćwierć albo pół wieku, bę

dzie dwa albo i trzy razy tyle warta; ka

pitał zaś, jako kapitał zachowany będzie

mniej w art a w najlepszym razie tyle co dziś.

Nasze więc zdanie, po wyższą ogólną uwa

gą zmodyfikowane byłoby: że o tyle nale

ży zalecać ustąpienie ziemi za służebności

0 ile pozostające kapitały w ręku właści

ciela niewystarczają na dzielne zagospoda

rowanie własności.

Druga i ostatnia uwaga którą podamy,

pominiętą być także zdaje nam się niepo

winna, lubo się tyczy więcej wyjątków( go

położenia. Autor słusznie uważa, że uregu

lowanie służebności mianowicie leśnych, nie

usunie tych wszystkich niedogodności jakie

koniecznie wynikają z wykonywania tych

służebności. Temu nieprzeczymy; s ą jednak

1 tu jak we wszystkiem wyjątki. S ą górne

i leśne okolice karpackie, długi pas ziemi

w Galicyi zajmujące, w których dla braku

konsum^cyi drzewa opałowego, zbiórka w

lesie byle pod dozorem i do pewnych a po

rządkowo wyznaczonych miejsc ograniczo

na, jest bardzo użyteczna, bo czyści las z

eżaniny która wegetacyi przeszkadza i in

nym sposobem usuniętą by być niemogła.

Dalej jeżeli będziemy mówić o szkodach dla

gospodarstwa krajowego i dobra ogólnego,

który to wzgląd pomimo najpiękniejszych

teoryi, na decyzyą właściciela wpływać nie

może, to niewątpliwie ustąpienie obszarów

leśnych gminom, uszczerbek bogactwu naro

dowemu przyniesie. W szędzie lasy do gmin

lub dawnych rustykalnych posiadłości nale

żące w najgorszym są stanie, budulca ni

gdy niedostarczają i marnują się najlekko

myślniej. Z tych więc wszystkich powodów

jeżeli właściciel obszarów leśnych nieposia

da dostatecznego kapitału na wykupienie

służebności, jeżeli uważa, że czyszczenie

lasu przez zbiórkę jest korzystne, jeżeli wre

szcie jest prawdą, że ustąpienie lasu gmi

nom wiejskim jest zmarnowaniem części bo

gactwa krajowego, to niewidzimy dla czego

uregulowanie takich służebności na długi

czas jeszcze nie miało by być z korzyści§

dla stron wszystkich.

Zakończymy te uwagi oświadczeniem, że

najchętniej otworzymy kolumny naszego dzien

nika wszelkiej umiarkowanej i światłej my

śli, któr§by w tej kwestyi służebności kra

jowi udzielić chciano.

Korespondencja Ccasu

Wiedeń 18sierpnia.

m Uroczystość urodzin N. Pana odbyła się dziś ra

no solennem nabożeństwem po wszystkich kościołach.

W katedrze ś. Szczepana znajdowali się wszyscy mi

nistrowie i wyższe władze tak cywilne jak wojskowe.

NN. Państwo słuchali Mszy ś. w kaplicy palacowćj.

Resztę dnia przepędzę w gronie familii w Laxenburgu.

Postanowienie rozszerzenia miasta wejdzie z jesienią

w życie. Bastyony posunięte zostanę ku Glacis w oko

ło miasta i na tąj nowej linii staną nowe domy, które

z prztciwległemi joż istniejącemu utworzę pewien

rodzaj bulwaru środkowego jak w Paryżu. Wtedy wznie

sie się teatr i nowe opery. Roboty potrwaję długo, je

śli rząd i miasto pilniej się do nich nia wezmę. Przed

siębiorczość i żywość paryska, byłyby godntmi i w tej

mierze do naśladowania. Tutaj wszystko się robi po

w o li, ze stratę znaczną czasu i nakładów. Lecz w y -

inać trzeba że się robi.

O nowych rozporządzeniach dla dzienników wiele

mówię. Powiadają za rzecz pewną, i e takowe mąją

zawierać wiele obostrzeń. Lepiejby było myśleć o uor

gnnizowaniu dziennikarstwa w duchu podniesienia i roz

szerzenia jego działalności. Takie, jakie jest obecnie

dziennikarstwo w A ustryi, oddało ju ż nie małe usługi.

Wzmocnić, ożywić i polepszyć je, mogłoby tylko swo

bodniejsze zetknięcie się w rozmaitych dotąd n(edoty

kanych przedmiotach, z opinią publiczną. W takim ra

zie, ciężary finansowe, które maję wejść w nowy ko

deks dziennikarstwa, byłyby łatwemi do zniesienia.

Inaczej wystarczą same do zadania wielkiój liczbie pism

peryodycznych, śmiertelnego ciosu.

Zgoda jak widzicie w Korespondencyi Austryackićj

sięga tak daleko w kwestyi Naddunajskiej, jak przewi

dzieć było można. Unia widoczn:e opuszczona prsez

Francyą. Łatwo przypuścić, i e w takim razie reszta

głosów się przyłączy lub zamilknie. Czy się neznajdą

inne trudności? Hr. Buol powtarza: ,,ie chce i życzy

wszędzie i zawsze porozumienia i ż( przyjmie wszyst

ko co z zasadą monarchózną będzie zgodnem".

Czy

sama Turcya je st tych s(ów celem?

Przystąpienie Austryi do projektu ułożonego w 0s

bon e wyszło ztąd w sobotę. Z Carogrodu spodziewają

się tu podobnego jutro.

Poznań 18 sierpnia.

Duchowieństwo nasze 15go t. ra. bolesną poniosło

s ratę, przez śmierć księdza dziekana Borowicza. Umarł

zupełnie w pełni sił i wieku. Imie jego przykrą mieć

będzie kartę w historyi literatury naszej, o.: bowiem był

pierwszym redaktorem Szkółki niedzielni}, pierwsze

go psma dla ludu, które na nasiej ziemi wychodziło,

n zadania tego, z wielkim talentem z wie)żą znajomo

ścią pi trzeb iudu i sposobu w jakim do niego przema

wiać rzeba, wywiązać się potrafił. Takie tem dniami

umarł ksiądz Igia - y Prusinowski młodszy brat słyn

nego naszego mówcy kościelnego księdza A. Prusinow

skiego, duchowny z zgromadzenia księży Filipinów; pra

ce kaznodziąjskie, sprowadziły słabość piersiową, której

ani używanie wód różnych, ani spędzenie zimy w Rzy

mie usunąć nie zdołały.

Z dzienników j u i wam wiadomym pożar Bojanowa,

około 400 domów spłonęło, zaledwie dwadzieścia i kil

ka pozostało, szczegóły pożaru sę okropne, wiele bo

wiem osób życie w płomieniach utraciło, a miasteczko

zupełnie istnieć przestało i wielkich trieba będzie wy

sileń, by się znów podnieść mogło.

W ostatnim zeszycie pisma naszego literackiego, znaj

dujemy bardzo świetną odprawę na dzieło o Rosyi, o

którym w ostatnich czasach wiele mówiono, stanowcze

skruszenie kopii w obronie cywilizacyi zachodniój prze

ciw panslawizmowi. W tymże samym zeszycie obfite

sę wyjątki z mowy żałobnej ojca Hieronima K ł w Rzy

mie powiedzianćj na obchodzie żałobnym, za duszę

ś. p. jenerałowej Chłapowskiej. Z mowy tćj wydatnie

się okazuje, że kaznodzieja znał dokładnie i duszę

zmarłćj i całe jćj otoczenie śród świata. Ustępy cha

rakteryzujące wieś poiBką, powołania zakonu, pięknej,

porywającej sę wymowy, całość pożyteczną naukę.

Ukończone żniwa, coraz więcćj okazuję, że rezultat

nie tak świetnym ja k się spodziewano, z wyjątkiem

zimnych, sapowatych gruntów, gdzie w tym roku uro

dzaj wszystkiego, jarzyny zupełnie chybiły, żyta na

Iżąj8zych gruntach też ucierpiały, jedna więc pszenica

ogólnie się uda(a. Że zaś większa część naszćj przy

najmniej prowincyi z lekkich składa się gruntów łatwo

domyśleć się można, że susza tak d!uga, upały tak

wielkie, na roślinność korzystnie wpłynąć nie mogły.

Be rlin 18sierpnia.

Mamy pierwsze wiadomości o czynnościach nad

zwycząjnego sejmu stanów holsztyńskich zebranych

w Itzehoe. Obrani zostali jednomyślnością głosów pre

zesem obrad baron Scheel-Plessen, wice-prezesem Rein

ke. Pierwszy był dawniej naczelnym prezesem miasta

Altony, i w ostatnićm zebraniu stanów a później w ra

dzie państwa stał na czele opozycyi niemieckiój prze

ciwko znanemu z nieprzyjaznej Księstwom polityki mi

nistrowi Scheeie; drugi jest kupcem z Altony, był w o

statnira sąjmie holsztyńskim wice-prezesem obrad, i jak

w nim tak i w radzie państwa należał takie do opo

zycyi przeciwko rzeczonemu ministrowi. Obór ten upo

ważnia do wnioskn, że stany pozostanę w dawnćj o

pozycyi przeciwko rzędowi, jeżeli tenże nie zrobi im

żądanych k: nstytucyjnych i politycznych koncesyj. Rząd

z swej strony j u i to poniekąd zrobi(, przedkładając

stanom nowy projekt do ustawy konstytucyjnćj, okre

śiąjącćj wewnętrzne partykularne prawa Księstwa hol

sztyńskiego. Zależy na tćm, czy stany nową ustawę

tę uznaję za dostateczną, jeżeli nie, czy rząd skłoni

się do dalszych koncesyj. Wedle opinii dzienników duń

skich ustawa ta ma być liberalna i dawać wszelkie

gwarancye udzielnej krąju administracji ”). Mąją być

nią zapewnione: odpowiedzialność ministrów, nieodwo

łalność sędiiów , prawomocność uchwał stanowych

w sprawach finansowych, zwołanie nowo wybranych

stanów w ciągu dwóch miesięey w razie zaszłego roz

wiązania sejmu, prawo wolnego stowarzyszenia się,

prawo zanoszenia petyeyj i t. d. Ustawa ta różni się

zatem bardzo od obecn:e istniąjącćj, nadanej za mini

sterstwa p. Scheeie w roku 1854 z dnia l i g o czerwca.

") Podaliśmy treść jćj wczoraj (P. R . Cl.) .

:ust Lirmao-AETCTrcm

0 SZKOLE MALARSTWA W KRAKOWIE.

Było to r. 1851, k!ędy ówczesnemu Towarzystwu

Hukowemu z U :iwersytetem Jagiellońskim polączone

u , złożyłem obszerną historyczną wiadomość o r y

bkach i mtlsrstwie w Instytutaih n ukowych krakow

tich, od czasu reformy Akademii tutejszćj a t do dni

asżych młodzieży udzielenych.

Zwąt!ony ośmioletnią chorobą, straciłem już nawet

upełną nadzieję, że jeszcze przez resitę dni moich

ćolen będę zajmować się ulubioną sztuką malsrstwa,

Rćtćj całkowite me życie poświęciłem.

Obecnie odzysiawsiy siły i zdrowie nie tylko z mlo

ązieńczyna zapałem i ochotą zajmuję się pracami mo—

W powalanie, aie nadto przez szczere i gorliwe za

miłowane sztuki i mojego nauczycielskiego stanu, nie

mogę być obojętnym na koraysć naukową młodzieży

naszei, dk którćj przeszło siedmnaście lat w Instytu

cie technicznym tutejszym pracowałem, tem więcćj, źe

zamiłowanie rysunków i malarstwa w mieście ntszem

iicznemi dziełami estetyki rozbudzone, pod bliższą opie

si.

0W4riystwa sztuk pięknych przyjęte, zdąje

cznynEi!f°Iliw°ńci8W0^ ’ ^ napopi8

. , n L t ?ikoły malarskićj przy Instytucie tecbm

?S S S ’ k " zwolenników tój sztuki, aniia—

Prflft(kiwych znawców i sędziów na tymże po

pisie nie znąjdował się, a tem samem do wiedzy publi

cznej swej prxevainej opinii nn postęp nauki młodzie

ży wpływ mieć mogącej, udzielić nie raczył.

Dla tego zniewolony jestem o powyższym popisie

teorjjnym w dniu 17 licea 1857 r. odbytym, jak ró

wnież o wystawie rysunków, obrazów i rzeźb w doiu

27 tegoż miesiąca i roku dokonanym wiemy skreslić

i brąz; aby nas nikt niepomówil, że sztuką malarską

tylko na poiór się rąjn,ujemy, lub, że takowa w tak

niskim stopniu w szkole malarskiej jest nauczaną, ie o

zasługach profesorów wspomnionej szkoły i chwale

bnych usiłowaniach uczniów, nic nie mamy donieść, coby

było godnem pism publicznych.

Gdy przeciwnie na powyższym popisie pan W łady

sław Łuszcikiew ics nowo wstępujący w zawód pro

fesorski, zalecający się wytrwałą pracowitością, jako t e i

w yisiem usposobieniem artystycznem w popisie teoryj

nym z anatomii i perspektywy do sztuk pięknych stó

sowanych nie tylko dowiódł, ie sam w tych przedmio

tach gruntowną i obszerną posiada znajomość, ale nad

t o , ie jest obdarzony prawdziwym talentem nauczania

przez jasny i treściwy wykład rzeczy; jak się o tem

sam przekonałem z najdokładniejszych odpowiedzi u

czniów, między którymi na tymże popisie szczególoićj

odznaczyli się znakomitym postępkiem w powyi(zych

przedmiotach pp. Filippi, Parys, Matejko Jan, Eliasz

Walery, Kwaśniewski Adam.

W dniu 27 lipca b. r . na wystawie publicznej prze

glądając rysunki początkowe, znalazłem między temi

najwięcej odznacząjące się pp. Kwaśniewskiego Adama,

Sb hrskieao Jó:efa, Zajączkowskiego Józefa, Bogackie

go Jana, Brydek Andrzeja, Cynka Fl°ryana.

Oddział krajowidoków przez przybranego do szkoły

malarskiej profesora z gimnazyum ś. Anny pana Ale

ksandra Płonczyńskiego, dobrze był rozłnf my i prowa

dzony, na którym szczególniej odznaczyli się pp. Gry

glewski Aleksander, Eliasz Walery, Mamczyński Fran

ciszek, Satnlecki Leon naśladując pięknie akware!lą dzie

ła przyrody.

Oddział prac olejnemi farbami wykonanych przez u

czniów przedstawiający Sceny historyczne, portrety i ro

dzajowe, między którymi wyższemi zdolnościami i ła

twością naśladowania przyrody, odznaczyli się pp. Ma

tejko Jan, Kotsis Aleksander.

Niemniej szkoła rzeźby, pod kierunkiem profesora p.

Henryka Kossowskiego z r stająca, zwiastuje uczniów

w swoim czasie zaszczytem szkoły i pociechą swojego

nauczyciela być mi gących; jednak w roku b ie l na wy

stawie publicznej odznaczyli się postępem celującym i

znakomitą U9ilnością pp. Jabłoński Izydor, Filippi Parys,

Wyspiański Karol, Jabłoński Leon.

Oto jest wierny obraz popisów rocznych w szkole

malarskićj w Krakowie odbytych. Oddając w nim spra

wiedliwe zalety pracom pp. profesorów, oraz usilnemu

przykładaniu s i : uczącćj się młodzieży, tego atoli prze

konania nie jestem, że szkoła nasza odpowiedziała ju ż

zupełnie głównemu swemu zadaniu pod względem

wszechstronnego uaposobienia naszej młodzieży, na zda

tnych i celujących w swćj sztuce artystów; tego wszech

stronnego wykształcenia napróżno oczekiwaliśmy od by

ląj Akademii sztuk pięknych przy Uniwersytecie Jagiel

lońskim w r. 1818 utworzonej; a to z wielu nader

ważnych powodów, które szczegółowo historyą tćj In

stytuoyi w swym czasie w yja tni, według mojego zaś

zdan’a z braku wewnętrznegi urządzenia i silnego a

skutecznego dozoru tćj Instytucyi z strony władz edu

kacyjnych.

Powyższa Akademia w r. 1833 wcieloną została do

teraźniejszej szkoły technicznćj, wszakże i w tym spo

sobie prieksztalcenia nieodpnwiediisła swemu właści

wemu celowi; bo przedmioty techniczne zeapolone z nau

ką rysunku, malaratwa i rzeźbiarstwa, nieodpowiadały

systematycznćm wykształceniom ani techników, ani

artystów.

Zresztą od r. 1835 szkołę techniczną uważać nale

ży jako przygotowawczą do urządzić się mającego

w swym czasie Iastytutu technicznego; słowem szkoła

ta, jako Intermistyk jedynie z powodu potrzeb miejsco

wych naukowych, a moie i samych osób ówcześnie

nauczających utworzoną była; a więc i Akademia sztuk

pięknych ze szkołą techniczną ściśie złączona i pod za

rząd Dyrektora tejże sakoly oddana, w tćm drugićm

swojćm przeobrażeniu nie mogła aż do naszych cza

sów wtasnemi siłami i talentami wywalczyć nazwy sa

modzielni Akademii Sztuk pięknych i uzyskać ku temu

celowi stosownych statutów i organizacyi. Lecz w o

becnćj c h w ili, kiely Wysokie Ministeryum Oświecenia

publicznego zapowiedziało ogłoszeniem pismami publi

cznemi j u i podobno w roku przyszłym sześć klas czyli

kursów, a raczćj odrębnych szkół dla wyższego Insty.

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Download file

Download file

Deleting a comment

Advanced search

Suggest correction