Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 683 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

N" 13

(Cana10 hali)

Kraków, Wtorek 9 Stycznia 1917.

Rocznik LXX.

|lf M

Wydanie vlea«ne.

Zjazd wRzymieim a pola.

Wielka narada entente, ocywająca się w Rzy

mie, jest poświęcona rozwaniu ca!ej obecnej

politycznej i strategicznej suaryi i przygotowa

niu wspólnego planu dalszetampariii. Rzym wy

brano na mie:sca zjazdu gsrnie dlatego, ponie

waż nastrój społeczeństwa wskiego wymaga obe

tnie jakie]ś energicznej poiiety, wobec niesły*

chąnifc ciężkiego ekonomicago położenia kraju,

i aby łatwiej dojść do pozumienia w rozmai

tych kwestyach bałkańs!kichktóre koalicji spra

wiają najwięcej kłopotu fatego także przybył

do Włoch Saraii, głównodoidzący armią saloni*

cką, którego opinia zaważyiezawodnie na sząli,

gdv przyjdzie, powziąć jatś postanowienie co

do dalszych losów tej aruiii

Prasa włoska roztrząsa iść swobodnie cele

i program zjazdu i oczekuj(stąd ważnych i de

cydującycb wyników. FopoliRomnno pisze: Pań

stwo niemieckie jest od zaodu i wschodu oto

czoae straszliwym chińskim urem, który można

przebić jedynie ponosząc miniowe straty w lu

dziach i po długoletnich wakch. Zdobycie Ru

munii wzmogło nadzwycrajn niemiecką odpor

ność. To też sa:na sytuacya kśli program entente.

Długiej w ojny nie m ogą proadzić ani Fraucya

ani Włochy — pierwsza z pwodów demokraty

czaych, drugie z gospodarczy» pobudek. Do po

lityki *przetrzymania* prze^ zatem państwa

entente dopiero po wyczerpanbwszystkich innych

sposobów. Należy pamiętać, i Niemcy maią dwa

słabe punkty ; południowo-zaoodni Lont austrya*

cki i Bułgaryę. Tu i tam gro; niemieckiemu blo

kowi nieustające »iebezpieczeftwo. Jesteśmy więc

przeciwni wycofaniu jenerała Sraila. Entente musi

nareszcie wiedzieć, gdzie maiderzyć, aby zwy

ciężyć*.

Uwagi rzym skiego dziennik dobrze odźwier*

ciadlają zapatryw ania i obaw; włoskich kół kie

rujących. Dnt ychczasowe niepwodzenia wyprawy

salouickiej w’ywołały we Franyi i Anglii zamiar

zaniechania tej kampanii i użcia wojsk zgroma^

dzonych w Salonikach na inttch frontach. Tego

jednak najbardziej obawiają się Włochy, które

w ędzą doskonale, że własnenc siłami nie długo

utrzymają się w Albanii, iże odwrót Saraila

musi za sobą pociągnąć opróiieuie Walony. Ze

strony włoskiej powsiała te najenergiczn:ejsza

opozy, ya przeciwko wy cofam, trniii salonickiej,

chociaż właśnie Włochy inimaw.elokrotnego na

legania swoich sprzymierzeńców :iigdy nie chciały

wesprzeć jej znaczniejszymi posikami.

Tymczasem położer.ie tego kepusu jest dość

niepewne. Ofenzywą, rospoczęti z wielkim ha

łasem przed dwoma miesiącami, utknęła w Mo

nastyrze, a i tam wojska koali(yi znajdują się

już pod ogniem niemiecko- bu!g;rskiej artyleryi

Od strony Grecyi niebezpieczeństwo wzm aga się

z dniem każdym, musi zatem «(«de albo tak

wzmocnić ki rpus ekspedycyjny, aby był zdolny

do szerokiej akcyi zaczepnej, ,!bo co prędzej

odwołać go do Franc,yi, aby ni» marnować lu

dzi w ciągłych krwawych potyczlach. Jednakże,

obi te sposoby niełatwo będzie nożna wykonać.

Przewiezienie armii blisko trzykrol stotysięczoej

będzie połączone z wie! iem nieb zpieczeń -t we:n

z powodu krążenia niemieckich i austryaekicb

łodzi podwodnveh po morzu SródzEmnem. Zresztą

opuszczenie Salonik byłoby dla Grecyi hasłem

do przyłąc’eniu się do mocarstw centralnych, d(

czego entente nie chce dopuścić. Ptzostawieaie zaś

armii Sarada w Salonikach może mi:ć jakiś cel tyl

ko po bardzo wydatnem jej wznMcnieuiu, eona

stręcza niemało trudności dla zjchodnicb ucze

s taików e,ntente.

Problemat jest zatem skomplikowany ł wyma

ga istotuie lii;rdzo d;lcładnego rozważenia, aby

przykrej

sytuacyi

nie pogorszyć przez zbyt

spieszną decyzję.

Przedewszystkiem stosunek Gneyi do koalicyi

p;zedstawia się w najwyższym stopniu niepcko

jąco. Wobec nieprzyjaznej postawy ludności Aten,

posłow-ie entente, z w yjątkiem włoskiego, opuścili

stolicę i udali się na statki wojenne, stojące

w Pireusie. Ostatnie ultimatum nietylko nie odnio

sło spodziewanego skutku, ale podniąciło opinię

publiczną w G rtcyi jeszcze bardziej przeciwko

enimlt, której postępowanie jest «resztą pozba

wione konsekweneyi. Dyplomacya koalieyi nie

tylko uznała rząd Venizelosa w S^lonikach, ale usta

now’iła nawet przy nim swoich zastępców; nie

przeszkadza to jej wcale układać się ciągle z rzą

dem praw’owitym i z królem, tak, że obie strony

nie wiedzą dokładnie czy mogą liczyć na popar

cie entente. Krół jednak jest obecnie silniejszy, a

wszyscy zwolennicy Venizelosa, którzy nie zdo

łali uciec pod opiekę Saraila znajdują się w wię

zieniu. Entente sądziła, że lud ateński wybuchnie

gwałtownem oburzeniem z powodu prześladowa

nia Vonizelistów, a tymczasem Ateńczycy zgoto

wali patryotyczną owacyę na cześć króla.

Można zatem rzeczywiście przypuszczać, że w

danym razie armia grecka zwróci się nagle prze

ciwko Saradowi, coby mogło wyprawę salonicką,

doprowadzić do katastrofy. Wynikiem tej obawy

było kategoryczne żądanie entente, aby cała ar

mia grecka została rozlokowana w Peloponezie,

aby kolej Ateny— Laryssa przeszła pod zarząd

w’ojsk koalicyjnych i aby sztab crocki oddał swo

ją artyleryę pod straż entente Żadne z tych żą

dań nie zostało spełnione i konflikt stąd p owsta

jący ma być załatwiony pr.ez kierowników entente,

zgromadzonych w Rzymie.

Ale błędów już popełnionych nie napraw i naj

mędrsza uchwała rzymskiego zjazdu. Dyplomaci

entente nie umieli poradzić sobie z Grecyą, do

czego i to się przyczyniło, że nie działali jedno

licie. Pomiędzy Anglią i Francyą, a Rosyą i Wło

cbami nie było nigdy zupełnej zgody w kwestyi

greckiej. Dwa pierwszo mocarstwa żądały bardzo

energicznych środków, detronizaeyi króla Kon

stantyoa, ogłoszenia dyktatury Venizelosa i t. p.

drastycznych zarządzeń, które wszystkie miały

tę złą stroną, że wymagały zbrojnej ipterweacyi,

Rosya, była im przeciwna Włochy godziły się na

wszystko, byle im pozostawiono wolną rękę w Epirze

Nic dziwnego że wobec tej różnicy zdań koalicyi Gre

cya nie objawiła skłonności do decydujących ustępstw

Cała jej polityka zmierzała do

zyskania na

czasie, i cel ten został w całej pełni osiągnięty

Obecnie ca*a akcya jest już spóźniona. Blokada

nie ogłodzi Grecyi, która zdążyła zgromadzić za

pasy żywności na parę miesięcy ; armia jest pra

wie zmobilizowana i może być każdej chwili u

żyta do obronv kraju, stronnictwo Venizelosa

zdepopularyzo* ało się przez utworzenie rewo!u

cyjnego rządu, a wskutek tego i entente utraciła

główny swój punkt oparcia. Słowem niepowodze

nie koalicyi zarysowało się na całej linii, a klę

ska Rumunii utrwaliła tylko Grecyę w jej od

pornem stanowisku.

Takie to trudności maią pokonać narady rzym

skie i wątpić m «żna, aby dały jakiś stanowczy

rezultat, W każdym razie jakaś decyzya zapaść

musi choćby dlatego, aby ludom zaniepokojonym

odrzuceniem pokojowych propozycyj dać pewne

gwaraucye na przyszłość. Los jednak w ojny roz

trzygnie się nie na dyplomatycznych zjazdach,

ale na polach bitew, a tam dotychczas przewaga

mocarfit centralnych jest niewątpliwa ; niema zaś

żadnego powodu do przypuszczania, aby ten sto

sunek mógł się zmienić w dalszym rozwoju wy

padków

Przyszłość p p t a a państw ceiitralnjcii.

Dr Roeer bar. Battaglia : Ein Zoll* und Wirtschaft9

btlndnis zwis ehen Oesterreieh - U og ar a und Deutsch

land, m it einem Vorwort ron Dr L. L. Jaworski.

Wien, Braua.ti!ler. 1917, w 8ce, XXXIV i 803

Destrukcyjna praca woiny, jakiej jesteśmy

świadkami, prz\słania ogółowi zjawisko inne —

analogiczne cboć wprost odwrotne: budowanie

nowych form życia, jakie się dokonywa podczas

trwającej wojny Że po wojnie mnóstwo dawnych

pojęć, stosunków, urządzeń nio powróci i że na

leh miejsce trzeba zawczasu wytworzyć nowe,

je«*t dla każdego zrozumiałem i znanem. Moiej

jednak znanem jest to, że istotnie w każdej dzie»

dżinie powstały usiłowania, natchnięte nowym

duchem i formą nową, de których należy przy

sz łość.

Kto śledzi bacznie literaturę naukową, ten za

równo w dziedziaie politycznej, jak grapodarczej

lub moralnej, widzi dyskusyę na nowe nuty i te

maty, dotyczące przyszłości. Do rzędu takich te

matów, wprawdzie z pozoru dawnych, bo od

pierwszej ćwierci XIX wieku (1833) poruszanych

ale istotnie przez wojnę dopiero na pierwszy

plan wysuniętych, należy kwestya: jak trzeba

wyobrażać sobie po wojnie organiaacyę gospo

darczą Europy środkowej (państw centralnych),

zwłaszcza w stosunku do państw koalicyjoych

(Anglia, Francya, Włochy, Rosya), a w dalszej

konsekweneyi stosunek gospodarczy Europy do

Ameryki, oraz do grupy państw azyatyckich.

—

W dyskusyi, jaka się na ten temat rozpoczęła,

zabiera obecnie głos ekonomista polski Dr Roger

Battaglia, a głos jego przedstawia się jako ob

szerna, wszechstronna praca o przeszło 800 stro

nach. Dodajmy, ie jest to dopiero tom I, uwzglę

dniający tylko zasadę stosunku Austro*Węgier do

Niemiec i że autor obiecuje w najbliższym czasie

uzupełnić go tomem II (bliższe, szczegółowe wy

wody, dotyczące potrzeb Austćo*Węgier, jakie

powinny być uwzględnione przy zawieraniu przy

mierzą gospodarczego% oraz tom III, który zaj

mie się specyalnie stosunkami i potrzebami go

«podaiczerni Królestwa Polskiego i G alicji. Ten

zaś tom III będzie niewątpliwie przyjęty i u nas

i za granicą ze szczególnem zaciekawieniem.

Dzieło wyszło z inicyatywy Nacz. Komitetu

Narodowego, a wiceprezes tegoż komitetu dr Wł.

L. Jaworsk;i zaopatrzył je słowem wstępnem,

«harakteryzującem kraje polskie jako *przyczó

łek mostowy* w prlityce i gospodarstwie, który

to wstęp przy streszczeniu dzieła pomijamy, gdyż

ogłosiliśmy go przed paru tygodniami w naszem

piśmie.

Z góry należy zaznaczyć, że autor występuje

,jako gorący i zdecydowany zwolennik idei ści

ślejszego związku gospodarczego między Au3tro—

Węgrami i Niemcami — a także (jak już dzisiaj

można wnosić z wielu jego uwag) i z Polską,

oczywiście na zasadzie równorzędności ekonomi

cznej i politycznej. Do krytyki fa howej należy

orzeczenie, czy rozpatrzył en krytycznie i wszech

stronnie wszystkie argamenta, nasuwające się

pro i contra w tej sprawie. W każdym razie na

gro*nadził mnóstwo materyału, przerobił ogromną

1teraturę dotyczącą tego przedmiotu, oraz dał

przejrzysty i interesujący w’ykład najrozmaitszych

problemów, jakie się do przyszłości gospodarczej

odnoszą — a tem samem zasłużył na szczerą

wdzięczność. Podziwiać wogó!e należy jego cgro

mną pracowitość, łatwość orjeatacyi i szybkość

w opanowaniu zawikjtapego przedmiotu, jakich

dowodem jest każda karta tego niezwykle zaj

mującego dzieła.

Rozkład treści jest następujący: W pierwszym

rozdziale przedstawia autor szczegółową historyę

usiłowań, zmierzających do stworzenia ściślejsze

go związku gospodarczego między Austro-Węgra

mi a Niemcami, historyę, której początek sięga

r. 1833, a więc powstania niemieckiego związku

cł wego. Dopiero jednak obecna wielka wojna

światowa uświadomiła obu mocarstwom koaiecz

ność większego niż dotąd zbliżenia na polu go

spodarczem i trwałej kooperacyi w tej dziedzinie.

Takie zbliżenie możnaby osiągnąć w pierwszei

linii,\godząc się na t z.w »«nię cłową* między

obu państwami; ale autor po rozb orze takiego

oz*iązauia odrzuca je, jako nie trafne. Nato

miast wysuwa na pierwszy plan pomysł przy

mierzą cłowo-gospodirczego, którego istotę w

przeciwstawieniu do unii cłowej określa, jak na

stępuje Podczas gdy w unii cłowej samodziel

ność pcdmktów prawnych, tj. państw unią złą

czonyih w stosunku do państw trzecich w za

kresie bandlowo-poiUr cznym znika zupełnie na

czas trw’ania unii (który zresztą może być ogra

niczony), a

miejsce podmiotów wstępu

je nowy jeden podmiot, — to w przymierzu

cłowo gospodarczym państwa niem złączone za

chowują sw ją formalną indywidualność w sto

sunku do państw trzecich a związanie ich wza

jemne ogranicza się do obowiązku wspólnego

działania przy zawierania traktatów handiowyck

Warunki traktatów handlowych — zawieranych z

tizeciemi państwami wspólnie przez państwa

sprzymierzone — mogą być nawet có do treści

(różne dla każdego z tych państw sprzymierzo*

nyęb, wszelako muszą być przez te państwa

zgodnie ułożone, w’zględnie zaakcentowane; a ta

kże i taktyka przy zawieraniu traktatów handlo

wych muai polegać na p)orozumieniu sprzymie

rzeńców".

Po dokładnem ustaleniu tego pojęcia, co nale

ży do ncwcści a tem samem do zasług książki,

przechodzi autor do omówienia wewnętrznego

stosunku gospodarczo-politycznego państw sprzy

mierzonych. Przymierze gospodarczo cłowe —

jak wywodzi — pojęciowo nie pociąga za sobą

konieczności zniesienia ceł między temi państw a

mi. Natomiast jest niewątpliwą tendeneyą przy

mierza cłowo-gospodarczego (podobnie jak unii

clowej), aby usuwać wszystkie te ptzeszkody we

wzajemnym obrocie państw

sprzymierzonych,

które nie są podyktowane bezwzględną koniecz

nością ochrony własnej produkcyi, pojętej jako

ałość; zatem ochrony sumy interesów społeczno

gospodarczych, nie zaś pod samym kątem wi

dzenia ochrony interesów poszczególnych gałęzi

czy przedsiębiorstw. Jednym z celów ekonomicz

nych przymierza cłowo gospodar zego jest st o

pniowe wyrównywanie warunków produkcyi w

obszarach sprzymierzonych przy pomocy pewnych

ofiar i kompensat za nie. Zateni już w pierw

szej fazie przymierza cłowo-gospodarczego wol

ność od ceł we wzajemnym obrocie winna być

reaułą a cła międzypaństwowe winny pozostać

tylko jako cła ściśle wyrównawcze dla ochrony

tych w atuych dla całości gospodarstwa społecz

nego gałęzi, które bez takich ceł byłyby» n ara

żone na upadek. Następnie cała polityka gospo

darcza w państwach sprzymierzonych wiuna

kształtować się w ten sposób, ażeby z czasem i

te wyjątkowe cła międzypaństwowe wyrównaw

cze okazały się zbędDemi. Tak więc po łatach

a naw et dziesiątkach lat przymierze ełowo-gospo*

darcze może (ale nie musi) doprowadzić do zu

pełnej jedności obszaru cłowego.

Dodać należy, że do powyższych konstrukeyi

dochodzi autor na podstawie analizy wszystkich

dotychczasowych zbliżeń cłowych między różne

mi państwami i na tej indukcyjnej drodze stwa

rza on dopiero nową teoryę ty* h zbliżeń.

Na tem kończy się część teoretyczna książki;

dalsza jej część poświęcona jest szczegółowej

strukturze przymierza gcspoderczo-cłowego mię

dzy Austro Węgrami a Niemcami. Autor stara się

przedstawić w sposób wyczerpujący, jak powin

ny wyglądać przyszłe taryfy cłowe pań-tw

sprzymierzonych kpod względem formy i treści,

jak mają być uchwalane i jakie mają objawiać

tendencye gospodarcze. Wreszcie, jak mają być

zawierane traktaty handlowe. Przymierze gospo

darczo-cłowe powinno przy’jść, jego zdaniem, do

skutku fcon eczuie przed zawarciem pokoju w

obecnej wojnie, na lat kilkadziesiąt, o as w

związku z równoczesnorn zapewnieniem jedności

iłowej między’ Austryą a Węgrami na taki sam

okres czasu. Nie jest potrzebny ani możliwy

wspólny parlament cło wy, ani też wspólny rząd

cłowy. Natomiast nieodzowną jest stała wspólna

sonferencya tława i handlowa pań9tw gprzymie

rzonych na wzór tej, jaka istnieje obecnie w sto

sunku między Austryą a Węgrami, oraz sąd roz

jemczy.

Tu przechodzimy do bardzo obszernego dz!ału

książki, poświęconego analizie zarzutów, jakie

bywają podnoszone przeciwko idei przymierza

gospodarczo-ełowego między państwami ceutral*

nerni. Analiza ta jest równocześnie szczegółowem

poiównaniem urządzeń gogpodarczo-politycznycb

i siły gospodarczej monarchii austryacko-węgier

skiej z jednej strony, zaś Rzeszy niemieckiej :

drugiej strony. Autor dochodzi do wniosku, że

wykazany przez niego względny zastój gospodar

czy Austro-Węgier musi się stawać coraz więk

szym i niebezpieczniejszym, jeśli monarchia nie

zreformuje z gruntu swoiej polityki gospodarczej

w szczególności także polityki cłowej,

co znów

zdaniem autora będzie na należytą skalę możli

we jedyaie przez zawarcie przymierza gospodar

czo cłowego z Niemcami. Tak więc ten dział

książki jest także wyczerpującą i cyfrowo umo

tywowaną krytyką dotychczasowych urządzeń go

spodarczo-politycznych monarchii naddunajskiej.

Przed oczyma czytelnika plastycznie stają: nie

korzystne kształtowanie się bilansu handlowego

i płatniczego monarchi w ostatnich latach kilku

nastu ; zastój jej produkcyi rolniczej i przemy

słowej ; niemożność rozwinięcia eksportu na

większą skalę; nienależyte rozwinięcie konsum

cyi szerokich warstw luduości; drożyzna i jej

przyczyny ; system cłowy, służący w znacznej

mierze interesom niewielkiej liczbie grup, nie zaś

interesom

całego gospodarstwa

społecznego;

wszelkie szkodliwości systemu podatkowego; nie

domogi kolei żelaznych i żeglugi w odnej; prze

slarzałość niektórych dziedzin ustawodawstwa i

niedostateczna sprawność administracyi publicz

n e j; wadliwa organizacj’a pracy itp. W związku

z krytyką rozwija autor w każdej z powyższych

dziedzin pomysły reform wewnętrznych, zwią

zane z dojściem do skutku przymierza gOBpodar*

czo-cłowego.

Przechodząc wreszcie szczegółowo dotychczaso

we stosunki handlowe przeważnej liczby państw

świata z mocarstwami środkowemi, dochodzi au

tor do przekonania, że niema obawy, aby zwią

zanie się Austro-Węgier i Niemiec przymierzem cło

wo-gospodarezem inogło wyw ołać w tej lub owej

formie retorsyę ze strony państw trzecich. Zdaje

się autorowi, że naw et koahcya nie będzie miała

po wojnie interesu w kontynuow’aniu walki go

spodarczej przeciw państwom środka.

Bardzo interesującem jest jego przedstawienie,

jak się będzie układać stosunek gospodarczy

państw centralnych do koalicyi po wojnie. Autor

przewiduje utworzenie wielkich grup gospodar

czych. Jedną z nich, nową będzie stanowił* środ

kowa Europa, której osią będzie przymierze go

spodarczo-cłowe między Austro-Węgrami, Niem

cami i Polską. Drugą grupą będą państwa koali

cyi. Wielkie te grupy nie będą prawdopodobni*

prowadzić ze sobą walki na noże. Przeciwnie

poważne są szanse, że rozwikłanie wielkiego kon

fliktu o supremacyę gospodarczą między temi o*

bu grupami będzie mogło a może i musiało na

stąpić zapomoeą ogólnego kompromisu. Dokład

niejszy obraz takiego kompromisu handlowo-poli

tycznego wszeclicuropejskiego (a może wszech

światowego) kończy ten rzut oka na przyszłość

gospodarstwa światowego.

Pod koniec książki rozprawia *ię autor z dwie

ma innemi koncepcysmi zbliżenia gospodarczego

między państwami środka, które są bardziej luź

ne, niż przymierze gospodarczo-cłowe. T . zw . p ro

sta preferencya cłowa, a tem bardziej ulepszony

zwyczajny traktat handlowy (bez takiej preferen*

cyi) byłyby jego zdaniem załatwieniami poło

wicznemi, nie dającemi olbrzymich korzyści p rzy

mierza w stosunku do państw trzecich ani nie

ułatwiłyby" wewnętrznej przebudowy gospodarki

społecznej w państwie Habsburgów.

Książka Dr Battaglii odznacza się uwzględnie

niem

ogromnej literatury przedmiotu, której

szczegółow’y spis podaje autor na końcu I to

mu — a także licznemi statystyezneini zestawie

niami, bardzo mozolnemi i cennemi (ap. b :h ui

płatniczy monarchii z ostatnich lat). Podnieść

także należy doskonałą znajomość stosunków’ za

równo politycznych jak gospodarczych austry

acko-węgierskich oraz trzeźwą ich ocenę. Autor

umie wszędzie zachować należytą miarę między

pessymizmem

iekkomyślaem przecenianiem

przyszłego rozwoju, a cboć przemawia jako go

rący zwolennik zbliżenia państw centralnych, nie

zataja przed czytelnikiem, ile poglądów, przyzwy

czajeń i stosunków musi się zmienić, aby ouo by

ło objawem dodatnim. Ponieważ stosunkom polskim

poświęcony będzie tom osobny, nie są tu one nig

dzie dokładniej omawiane. W]obec ubóstw a naszej

literatury, dotyczącej tak doniosłej kw’estyi, jak

stosunek gospodarczy Królestwa i wyodrębnionej

Galicyi do państw centralnych, jest rzeczą pożą

daną, iż autor zapowiada ryebty druk tomu

Iil-ciego, który zapewne jeszcze przed drugim się

ukaże,

W. R,

ehecgiąchwiię.

Sprawa polska, która, w edług zgodnej op!nij naj

wybitniejszych mężów stanu, była zawsze pierwszo

rzędną sprawą europejską, nabiera w chwili obe

CDej większego jeszcze niż dotąd znaczenia. Po

odmownej odpowiedzi entente, na wezwanie poko

(s)

PAWEŁ K0ENIG—

Podmorski« szlakiem.

(Ciąg daJjsy).

VI.

Inferno.

Czerwiec miał się już tymczasem ku końco.

wi, a wraz z nim kończyła się si:ała pogoda.

Niebo zaczęło wyglądać coraz groźniej, a par

na wilgoć, przesycająca atmosferę, zapowiadała

zbliżanie się naszego Golfstromu i do ciągnącego

się wzdłuż tego prądu pasu burz.

Pewnej nocj’ owiałj’ n s zewsząd gwałtowne

wichry, morze rozkołysało się dziko i sterowanie

stało się bardzo utrudnione, równocześnie tempe

ratura wody podniosła się znacznie i termometr

wskazywał 28» Celsiusza.

Znajdowaliśmy się już w obrębi9 Golfstromu,

ponad którym

unosiły się charakterystyczne

wieńce ognistych chmur, brzemienne ciężkiemi

k)opiami deszczu, tśilne świecenie morza i usta

wiczne zaburzenia atmosferyczne były dalszymi

oznakami cechującymi ów prąd.

Zauważyliśmy, że nasz iskrowy *p.irat tele

graficzny zaczął strajkowsć, podrażniony widocz

nie obfitością elektryczności, jaką przeładowane

bj’io powietrz*, a przecież dotąd przynosił aaas

wiernie telegraficzne wiadomości ze stacyi Ra

uen.

Nieustanne świecenie morza i iskrzenie się je

go powierzchni oślepiały nas prawie, nie dozwa

lając rozpatrzeć się należycie w położeniu, ^ co

bylo trochę niebezpiecznem, gdyż w tem miejscu

krzyżuje się wiele dróg morskich, nastręczając

sposobność do częstych spotkań. Na domiar po

goda była w najwyższym stopniu burzliwa, po

ziom morza wjsoki. C ężkie gradowe opady bom

bardowały nasz pokład, morze pieniło się i

wrzało.

Po nad niem wisiały czarne jak noc chmury,

rozdzierane co chwila szerokiemi smugami olśnie

wających błyskawic, przy których świetle statek

uasz rysow’ał się przez cbwi!ę jasno i wyraźnie

w najdrobniejszych szczegółach, poczem kształt

jego pogrążał się znów w nieprzejrzaną ciem

ność.

Atmosfera trwała w nieustannem wzburzeniu,

nad głowami naszemi huczała nieprzerwana ka

nonada gromów. Rozpoczynał się — zda się —

jakiś prażywiołowy przewrót, zapowiadający ko

niec w szechrzeczy.

Nagle błysnęły po za nami podwójne światła

latarni nadpływającego parowca Zeszliśmy mu z

drogi niepostrzeżenie, obserwując nie bez za

zdrości, wyznaję, jak oddalał się od nas jak świetl

ne zjawisko ze swemi rzędami jasno oświeco

«ych okien. Był to okręt pasażerski, który wno

sząc z kierunku jego kursu, płynąć musiał ze

Śródziemnego morza.

Tymczasem burza na nUbie i morzu doszła d*

zenitu, deszcz lał już nie strugami, ale całemi

kaskadami, płynnemi ścianami wody, po przez

które nie podobna było cokolwiek dojrzeć.

Siekł nas boleśnie po twarzy i rękach. Chcąc

stworzyć sobie względne przynajmniej pole wi

dzenia, trzeba było trzymać przy oczach małą

szybkę szklanną, znosząc cierpliwie potoki desz

czu, wlewające się w rękaw.

Statek pruł z trudnością fale, ciskany jak pił

ka, w tak gwałtownych rzutach, źem się zale

dwie mógł utrzymać na nogach, trzymając się

kurczowo naszej warmy.

ByłotoprawdziweInferno.

To jednak, co się działo na pomoście, było

jeszcze niozem wobec piekła, jakie musieli znosić

ludzie nasi, pracujący w dolnych komorach, a

zwłaszcza przy maszyuach.

Wobec rozpętania żywiołów, musiano oczywi

ście zamknąć szczelnie w szystkie luki i otwory

statku Jedynie tylko okienko wieży mogło być

na krótko otwierane. Wpraw’dzie oba nasze wiel

kie wentylatory działały nieustannie, ale całe

świeże powietrze, czerpane przez nie z troskli

wie zabezpieczonej skrzyni wentylowej, wsiąkało

natychmiast w naftowe motory.

Żarłoczne te potwory pochłaniały całkowicie te

świeże zapasy, wytwarzając w zamian ciężkie i

duszne wyziewy, przesycona przykrym odorem

ropy naftowej i dopiero tak przekształcone prze

wiewy rozchodziły się po wszystkich komorach

dolnego statku, wobec czego nie mogło być o

czywiście mowy o jakiemkolwiek odświeżeniu

powietrza. Prócz tego atmosfera w sw sątrz statku

przesyconą została w bajecznym wprost stopniu

wilgotną parą.

Nie mogąc prawie oddychać, ezekaliśmy zrezyg

nacyą chwili, w której staniemy się już całkiem

rybami. Skutkiem szczelnego zamknięcia i wyso

kiej temperatury skroploaa para, spływająca po

wszystkich ścianach statku, ulatniała się znów, a

nadmiar jej przesycał wilgocią wszystkie przed

mioty, lub też osiadał na nich jako pleśń, skut

kiem tego wszystkie szuflady, zasuwy, drzwi od

szaf pęczniały i wychodziły z zawiasów. Pow

szechne to zwilgotnienie wzmagało się bardziej

jeszcze przez to, że zmieniająca się straż scho

dziła z wieży w przemoczonej odzieży, która się

tu suszyła.

Niepodobna też opisać do jakiego stopnia po

wietrze stawało się duszne przy piekielnie wjr

sokiej temperaturze, która tu stale panowała. Od

kiedyśmy wpłynęli do Golfstromu, towarzyszy’ła

nam nieustannie ciepłota 28 stopni Celsiusza

Równie gorącą była też otaczająca nas woda.

Równocześnie szalały w rytmicznym tempie

dwa aześeiocylindrowe motory palnikowe, wyrzu

cając z rozpalonych gardzieli płonące tchnienia,

którym towarzyszyły szeregi eksplozyi. W ewnę

trzny żar motorów udzielał się nieprzerwanie są

siadującym maszynom i całemu stalowemu otocze

niu, ociekającemu wciąż naftą, skutkiem czego

gęste i duszne opary naftowe rozchodziły się

wszędzie. Temperatura podniosła się w tym dniu

do 35» Celsiusza.

W tem piekle oddychać musieli i pracować lu

dzie. Całkiem aadzy, ciężko stękająe, poruszali

się z trudnością w swych kajutach, a gdy

który, zmożony trudem, próbował usnąć, budzi

ły go natychmiast obfite strugi potu, spływa*

jące mu z czoła do oczu.

—

To też straż,

przychodząca, tu na chwilowy odpoczynek, cze

kała, jak zbawienia, momentu, w którym po

wołaną zostanie znów na stanowisko.

Najgorsze wszakże męczeństwo znosili pracu

jący przy maszynach. W bieiiźaie tylko, mając

czoła owinięte chustkami dla ochrony od spływ a

jącego potu, czuli

w rozpalonych

skroniach

bijące młotem tętna, a w całem ciele ogień go

rączki. Z najwyższem tylko napięciem wól! zmu

sz,ali znękane członki do wykonyvcaom mecha

nicznych ruchów służbowych w ciągu obowią

zujących czterech godzin.

Nie prowadziłem w tjrm czasie dziennika. Mam

jedną tylko zanotowaną wzmiankę, która brzmi,

jak następuje :

*Temperatura nie może już podnieść się wy

żej, jeśli ludzie nasi mają wytrzymać przy ma

szynach°.

Wytrzymali jednak i dotrwali na stanowiskach

aż do chwili, w której wypłynęliśmy z central

nej strefy burz, zostawiając ją za sobą.

Wtedy dopiero przywlekli się na pokład, bla

dzi, wyczerpani, ociekający naftą, zasmoleni i cie

szyli się świeżem powietrzem i widokiem słońca,

które przedarło chmury, jakby je ogląda!% po

raz pierwszy.

(C. d. n.)

icZAS" »r-ii"W )»a ?*?y*.n ’a, ł mlaaaaMa: a (?J?:’li* « naa I a fofclnia * Mpalndała;

Sumer wieczorny ) hal., ranny 10 hal.

ICNUUE!KATA WYNOSI(

W,M»"»T-S2-,ró :irrrrr:. nu%r**SS^- irir^

i *sito W«!!! !l m

......

42 koro* 10kor.50 16 kor. 50

13. dt!StMęwv.vL*

«koro*

10kor.50h. 13kor. 60

* o w ^ o i n * wygyiką........................ .....

46 koro*

12 kor. -

h. 84*er. -

hsł.

t W h E i ^ ................................. -

48 koro*

12 kor. -

4k.oe ._ kai,

’’*1?1**.*i,,

60 koro*

15 kor. _

|5 koc. -

nym^rTte ks?rifw ^!i!^

° « « w Krakowi« lnrsędy poratow*. Miejscową pr*.

1SsloiBótw.Oiy

Itg°’^

,ł: St*Karlińtkiego,trafika w Sukiennicach,B:aro dziee.

W« Lwowli C?as** :«oi *I

w J*gieUoA*kft, GL IrĄflkM, Bracia Ki!dowie ul. Kaarmelickau

kolejowych i ’ Tsrnnwll b* «

" Herach d*Hn. 8 . Sekełewiklegs, A. Olmwalilega, K. Bachit?bt, m *tecyeeh

Sićwnieismh itacy.eh’ P ? Vf’- ow*a *1 *** »* hsfoale w Ul?gsrel kgiejewej, tedilei na loayck

tiBdanrierz Błhw:J « . VS?s f! ^ ,f l ffwi ch. h _;ęgoraie r’gjbaiahske Z»2o(im , haieganla Gbebak»i*ik.ck

** ** * * « łk * kin, Sławna c. k. ;rat)ka Rada», Aęcncya dzienników (beryl KinSu,tay Bi«,1« *,

(Ceny egłoszaflt ed wiem* pstltsm ca plem rrru 86 h«!., mt^dUĘr

pskrcuesij-(WMiMcoBo.iongwjtaMlktfipryw.tao,toby,Mr^.y .y H,% e Ik.r . tSuSS^SSSSZ,

Ogłoszenia «prenumeratąpnyjmują: we Lwowia Wara 4sl»*B?k4w *t. S«ket«w»kiewo K S

* ?°r°o-»7

Bi^ro d**«Mik4w; w Podgórzu PotunUki; w Prz*.

a A u 7 R«*20wi«u-W,traub;wStanisławowie

s?w p 7 ui ?7r*af^R ^eek, O. Hant; w Tarnopolu Kom*m»w*ki; w Paryżu wri»i*e»i*

*^775*4.WTWiedntB Hasawatei* * Vogi*r, R,Mo«. (taki. w . w«zv.t

^aca filia eh). H. gettalek. M. Duke*, S. Bratu*, J, Daan.berg, Bo«k * Hentt.ld h Kri.dl (tv)k. ć »

*umaratą H.Goidsehml.dt« Contp.),M.Perles; w frankfurci* a. M. O. L, Daub’» A Como,, w Pradze

czeskiej Ir. Ho?orka. Listy z pieidądimi i p rzek e2ypi«aięiuo uitprenumeraty i agłatzeuia przrt

jąiye A.duńoJstracyŁ Czasu w Krakowi«. Rtklamacyo uioopioczęioaiant *i» podlegają .pła ei. p .en * we},

\ J M * Bieopłacmyeh nie prsyjniuje tóę. Rękopisów natkyiany.k *i« ivrrtaa się.

. e(r f p g r Za kaidą lmijną adres* diyłata sią 4* kii.

"1E*S

ADRES REDAKCYIi ul, fiw. Tomasza Nr 3t. -

Telsfon Nr ta.

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Download file

Download file

Deleting a comment

Advanced search

Suggest correction