Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 668 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

Ner 87.

Kraków, Środa 15 Kwietnia 1896.

Rocznik XLIX.

Przegląd polityczny.

Kraków 14 kwietnia.

Dziś rano przyjeżdża do Wiednia cesarz W il

helm z m ałżonką i dwoma synami. Po zjeżdzie

w W eńecyi z królem Hnmbertem, następuje zjazd

z cesarzem austryackim. Te odwiedziny cesarza

niemieckiego są najlepszym dowodem serdecznych

stosunków, panująeych między monarchami trój

przymierza, stwierdzają one niczem niezachwiane

istnienie tego trój przymierza, a w chwili obecnej,

gdy równocześnie wysuwa się ta k wiele kwestyj

w dziedzinie międzynarodowej polityki, zjazd mo

narchów w W iednia nabiera szczególniejszego

znaczenia politycznego. W skazówką tego jest także

obecność w Wiedniu kierujących mężów stanu

i dyplomatów. Dość przypomnieć, iż bawi w Wie

dniu kanclerz Rzeszy niemieckiej, ks. Hobenlobe,

i austro węgierski ambasador przy dworze berliń

skim, p. Szoegyenyi.

Do Wiednia przybywa cesarz niemiecki z We

necyi, gdzie doznał świetnego i gorącego przyję

cia nietylko ze strony sprzymierzonego króla wło

skiego, ale także ze strony całej ludności. Naj

wymowniejszym tego objawem była deputacya

posłów i senatorów, która pospieszyła złożyć hołd

cesarzowi. Senator Michieli, 80 letni starzec, wrę

czył cesarzowi adres i przemówił w te słowa:

,,Dziękuję Bogu, iż w moim starym wieku przy

padło mi w udziale szczęście złożenia hołdu cesa

rzowi zjednoczonego niemieckiego ludu w imienia

senatorów i posłów Wenecyi, wyrażających wier

nie uczucia całych Włoch. Oby losy W. C. Mości

przybierały coraz wspanialszy kształt dla jego

chwały, dla radości i rozwoju niemieckiego pań

stwa i Wioch, które z wdzięcznością spoglądają

ku potężnemu i wiernemu przyjacielowi swego

króla. " Cesarz podziękował kilku słowy, wypowie

dzianemi w języku francuskim, poczem polecił so

bie przedstawić najstarszego członka włoskiej Izby

profesora ekonomii, Lnigi Luzzatiego, z którym

rozmawiał przeszło pół godziny. Rozmowa poru

szala wszystkie kwestye europejskiego życia pań

stwowego. Między innemi zapytywał cesarz Lu

zattiegó o jego pogląd na kwestyę waluty złotej

ze względa na mnożącą sie corocznie produkcyę

złota. Gdy Luzzatti z całą siłą bronił idei bime

talistów, zaznaczył cesarz, iż jej urzeczywistnienie

byłoby nieprawdopodobnem, gdyż złota jest wiel

ka obfitość. ,,Niestety — rzekł profesor — nie do

strzegamy tego we Włoszech." Cesarz wypytywał

się następnie o stan socyalnego ustawodawstwa

i wspominał o wielu ustawach, które w Niemczech

wprowadzono ze względu na potrzeby klas pracu

jących oraz w celu powstrzymania socyalno-demo

kratycznych dążności. ,,Wiele jest jeszcze do zro

hienia, ale z pomocą Bożą osiągniemy i to " Pro

fesor wyliczał cesarzowi zarządzenia, poczynione

we Włoszech na polu socyalnem i dodał: nWiele

nauczyły się Włochy od Niemiec. Włoski duch na

rodowy znajdzie jed uak właściwą dla siebie dro

gę".

Cesarz wyrażał się następnie w gorących

słowach o włoskiej sile zbrojnej. nJej dzielność —

rzekł — jest niewątpliwą. Nieszczęście pod Aduą

nie powinno narodu bałamucić. Oficerowie i żoł

nierze złożyli dowody bohaterstwa. T a k przewa

żający co do siły nieprzyjaciel byłby i niemieckich

żołnierzy pobił." ,,Tak - odparł Luzzatti — mę

stwo naszych oficerów i żołnierzy nie ulega wąt

pliwości, ale nieco więcej przezorności nie szko

dzi!oby nam. Niemiecki jenerał z pewnością był

by unika! tak nierównej w alki." Cesarz uśmiech

nął się, a żegnając Luzzattiego, prosił go, aby

swoim kolegom wyraził serdeczne podziękowanie

za wypowiedziane w adresie uczucia i aby icb

zapewnił, iż z Włoch wyniesie do swej ojczyzoy,

najgłębsze i najgorętsze wrażenia.

Na zgromadzeniu wyborczem w Lipowie (Lie

ben) wygłosił dep. Dr Herold dłuższą polity.

czną mowę. Położenie młodoczeskich posłów -

zaznaczył na wstępie Dr Herold — jest obecnie

o wiele trudniejsze, niż dawniej; idzie bowiem

o to, aby budować, kiedy dawniej można się było

ograniczyć do krytyki działalne ści innych. Pod

względem prawno państwowym należy z zadowo

leniem podpieść zbliżenie się podczas ostatniej

sesyi sejmu reprezentantów wielkiej własności do

partyi młodoezeskiej. *W roku ubiegłym kilko

niemieckich polityków, zajmujących wobec Prus

aatonomistyczne stanowisko, odwiedziło mnie, przy

rzekając, że popierać będą Czechów w walce o

federacyjny ustrój monarchii austryackiej. Z tego

można ocenić, że idea federaiistycznego ustroju

środkowej Europy ma swoich zwolenników i pro

zelitów. Prawno państwowe atoli przekształcenie

Austryi jes t akcyą tak ważną i doniosłą, że przez

najwybitniejszych polityków czeskiego ludu tylko

krok za krokiem może być przygotowaną. Trzeba

politykom tym zostawić czas , aby podobnie jak

Deak wystąpili przed ludem z konkretnymi wnio

skami." Stauowisko Młodoczechów w Radzie pań

stwa musi pozostać także nadal opozycyjnem;

trzeba je jednak w teu sposób ustalić , aby, gdy

kiedyś przyjdzie do szczerego rozwiązania kwe

styi czeskiej, rozwiązanie to mogło nastąpić ty)ko

za zgodą stronnictwa.

Obecny rząd nie zdaje się być dobrze poinfor

mowany o znaczeniu i sile czeskiego rucha. *Jeśli

rozmawiam z hr. Badenim, dzieje się to jedyn’e

dlatego, aby mu wyjaśnić kwestyę czeską i zwró

cić jego uwagę, że nie co innego, tylko ta kwe

stya zgotowała grób wszystkim poprzednim gabi

uetom. Zniesienie stanu wyjątkowego, anmestya,

usunięcie uiepopuiatuego namiestnika — uie są

dostateczne dla pozyskauia czeskiego ludu. Hr.

Badeni łudzi się, jeśli mniema, że pięknem słów

kiem i słodkim uśmiechem zdoła zaspokoić Ind

czeski." P artya mówcy zachowuje teraz wstrze

miężliwość; uie można jednak tego nważać za

zaniechanie opozycyi. Nie jest to cofanie się, ale

wyczekiwanie stosownej cbwiłi do atakn, jak t ’

czyni każdy wprawny fechmistrz. Na razie niema

powodu zaniechać opozycyi przeciw hr. Badenie

mu; niema również powodu, aby obecne stanowi

sko młodoczeskich posłów w parlamencie było

podawane w podejrzenie przez lad czeski. Dr He

rold omawiał nastęonie kwestyę reformy wybór

czej, podnosząc, że było taktycznym błędem okre

ślać na kilka tygodni naprzód stanowisko klabu.

*Między sobą — zakończył Dr Hero!d - możemy

się spierać; chroni to nawet od lenistwa. Ale, jako

całość, jedEą jesteśmy ożywieni myślą. Przeci

ciwnicy nasi mylą się, sądząc, że rozdwoją nasz

zbrojny obóz. To im się nie powiedzie; szczegół

niej w chwili, kiedy gotujemy się do ataku prze

ciw ugodzie węgierskiej."

Prócz Dra Herolda przemawiał na zgromadze

niu także dep. Janda, który oświadczył, że na

leży do grupy posłów, mających w trzeciem czy

taniu głosować za projektem reformy hr Bade

uiego. Kwestya reformy wyborczej — podniósł

mówca — niema takieg i znaczenia, aby m ngła

sorowadzić rozłam w partyi młodoezeskiej. Po

słowie młodoczescy nie osłabną w opozycyi prze

ciw centralistycznemu systemowi, do chwili, kiedy

lud czeski sam będzie mógł o swoich prawach

rozstrzygać.

—

Po otwarcia dyskusyi jeden z wy

borców oświadczył, że popieranie reformy wybór

czej br. Badeniego nie zgadza się z życzeniami

ludności. W odpowiedzi zaznaczali dep. Herold i

Janda, że reforma nie posiada tej doniosłości,

jak ą jej nadaje opozycya. Zgromadzenie zamknięto

bez powzięcia rezoluoyi.

W Cannes zmarł w sobotę jeden z najwybi

tniejszych patryotów i mężów stanu nowożytnej

Grecyi, Charilaos Trikupis . Trikupis urodzony

w r. 1832, był synem polityka tego samego imię

nia, zmarłego w r. 1873. Stndya odbywał w Pa

ryżu i w Atenacb; w r. 1852 wstąpił do służby

dyplomatycznej jako attachś poselstwa w Londy

nie. Wybrany posłem do parlamenta z Missolungbi,

prowadził w r. 1865 nkłady o odstąpienie Grecyi

wysp jońskicb. Załatwiwszy tę sprawę zręcznie i

szczęśliwie, powołany został w r. 1866 na mini

stra spraw zagranicznych. W latach 1875 i 1879

objął prezydium gabinetu. W zagranicznej poli

tyce był zwolennikiem sojuszu z środkowemi mo

carstwami. Historyę wewnętrzną Grecyi w ciągu

ostatnich lat wypełniały walki o władzę między

Trikupisem a Komundurosem i Delyannisem. W r.

1886 zażądała Grecya od Tnrcyi uregulowania

granic. Poczęto jnż się zbroić. Gdy demonstracyj

na flota enropejska nkazała się przed portem Pi

reas, powołał król Trikupu^a dla rozwiązania tru

dnej sytnacyi. Cztery lata stał n stera, w ciągłej

walce z Izbą, którą kilkakrotnie rozwiązywał.

Po wyborach w rokn 1890 nstąpił znown Delyan

nisowi. Po raz ostatni objął rządy 1 marca 1892.

Przystąpił wówczas do reform, najbardziej niepo

polarnych: do usunięcia niedoboru przez oszczę

dności i nowe podatki. Po krótkim jednak czasie

podał się do dymisyi, zmuszony do ustąpienia trn

dnościatni, mimo zaufania króla i parlamenta.

—

*Największy z żyjących Greków — pisze jeden

z dzienników ateńskich — nmiera zdała od oj

czyzny." *Nie mogło być bardziej gorzkiej ironii

ponad tę , że najwielkodnszniejszy z Greków n

miera w chwili, gdy cały kraj brzmi radością

z powoda powodzenia olimpijskich igrzysk. Wraz

z TriknpUem wstępuje do grobn wiele wielkich

nadziei."

—

Rząd zamierza podobno wysłać okręt

wojenny do Cannes dla przewiezienia zwłok Tri

knpisa do ojczyzny.

W sprawie ordynacyi ks. Czartoryskich.

(D r W. L ) . Przeszło dwa lata upłynęło od

czasn, kiedy Izba panów anstryackiej Rady pań

stwa nchwaliła nstanowę ordynacyi rodzinnej ksią

żąt Czartoryskich. Ordynacya ta ma się składać

z dóbr Sieniawa z przyległościami, Besko z przy

ległościami, z dwóch realnośąi pod L. k. 313 i 315

w Dz. I w Krakowie położonych, ze zbiorów mn

zealnych w powyższych realnościacb, tudzież

w realności pod L. k. 316 Dz. I w Krakowie po

mieszczonych, pod nazwą: *Muzeum książąt Czar

toryskich" zuanycb, wreszcie z kapitału w kwocie

850.000 złr., w papierach wartościowych, bezpie

czeństwo pupilarne mających, dotąd w depozycie

Banku austryacko węgierskiego złożonego.

Wedłag art. II tejże ustanowy zostanie z po

wyższego kapitału ordynackiego suma 200.000 złr.

w papierach wartościowych »ydzieloną, a dochód

z tej sumy ma być corocznie użyty na powię

kszenie zbiorów muzealnych. Wszelako każdocze

sny ordynat jest obowiązany z dochodu tego roz

dzielać kwotę 1000 złr., jako stypendya dla mło

dzieży rzym. katol. religii, chcącej się kształcić

w kraju lub za granicą w naukach lub sztukach

pięknych.

Główną tedy pobudką, którą się zmarły ks.

Władysław Czartoryski przy utworzeniu ordynacyi

kierował, była chęć utrwalenia bytu zbiorów mu

zealnych w Krakowie, rozproszonych przedtem po

różnych dzielnicach dawnej Polski i za granicą,

stałe i ciągłe powiększanie tych zbiorów i kształ

cenie młodzieży.

Nie mieliśmy przeto powodu powątpiewać, że

wobec doniosłości tej sprawy, nietylko dla Kra

kowa, ale nawet dla całego krajn, nstanowa wspo

mnionej ordynacyi w krótkim czasie także w Izbie

poselskiej wniesioną będzie.

Atoli oczekiwania te zawiodły, a ks. Włady

sław Czartoryski nie doczekał się wprowadzenia

w życie instytncyi, nad którą dłngie lata praco

wał, gdyż w dnin 23 czerwca 1894 r. zakończył

życie.

Po śmierci ś. p. ks. Władysława Czartoryskie

go zażądała właściwa władza deklaracyi, którąby

małoletni spadkobiercy zmarłego, t. j. małoletni

Adam Ludwik dwóch imion i Witold Kazimierz

dwóch imion książęta Czartoryscy do prośby o

otworzenie ordynacyi przystąpili.

Jakoż zeznali Witold ks. Czartoryski, jako te

stamentem śp. Władysława ks. Czartoryskiego

z daty Mentona dnia 8 kwietnia 1894 r., ustano

wiony egzekutor i Jerzy ks. Czartoryski, jako de

kretem Są_du krajowego w Krakowie z dnia 8

marca 1895 r., L. 6643, ustanowiony opiekun ma

łoletnich książąt Czartoryskich, deklaracyę z daty

Wiedeń dnia 19 marca 1895 r., w której oświad

czyli, że do wszystkich podań, próśb i dokumen

tów przez śp. Władysława ks. Czartoryskiego

w sprawie utworzenia wspomnionej ordynacyi ze

znanych, przystępują, o nstanowieuie tej ordynacyi

proszą i obowiąznją się zeznać te wszystkie akty,

jakieby albo przez ck. Władze rządowe, lab przez

Radę państwa wymagane były, słowem nczynić

to wszystko, co tylko do otworzenia pomienionei

ordynacyi potrzebnem się okaże - i przedłożyli

takową Sądowi krajowemu w Krakowie do z a

twierdzenia. Rzeczony Sąd, jako władza, pertraktn

jąca spadek po śp. Władysławie ks. Czartoryskim

i nadopiekuńcza małoletnich Adama Ladwika dw.

imion i Witolda Kazimierza dw. imion ks. Czar

toryskicb, uznając doniosłość sprawy, natychmiast

ją zbadał z największym pośpiechem — należy

to na chlubę tegoż Sądn podnieść, gdyż jnż uchwałą

z dnia 11 kwietnia 1895 r. , L . 11394, wspomnioną

deklaracyę zatwierdził.

Deklaracya ta została Ministerstwa sprawiedli

wości w kwietnia 1895 r. przedłożoną i zdawało

się, że sprawa ta jnż conajmniej wówczas zosta

nie w Izbie poselskiej załatwioną. Stało się ina

czej. Znowu rok upłynął, a sprawa ani na krok

nie postąpiła, ale co gorsza, jak nas wieści do

chodzą, dotąd nawet w komisyi załatwioną nie

została.

Rzecz dziwna, że sprawa dla krajn tak ważna,

mimo wniesionych przez Uniwersytet Jagielloński

i przez Radę miasta Krakowa, a więc przez naj

poważniejsze korporacye swego czasu do Rady

państwa petycyj, dotąd nie przyszła pod obrady

w Izbie poselskiej. Nie znalazł się niestety w Izbie

poselskiej z szanownych posłów nikt, któryby się

0 przyspieszenie tej sprawy w Izbie był upomniał.

Miejmy jednak nadzieję, że Ekscelencya Prezy

dent ministrów, który jeszcze jako Namiestnik Ga

licyi, sprawę tę otaczał największą życzliwością

1 opieką, przy znanej swej energii i zamiłowania

do wszystkiego, co wzniosłe i szlachetne, wpro

wadzi ją w możliwie jak najkrótszym czasie na

właściwe tory i nie pozwoli na dalsze jej odra

czanie.

Korespondencya ,,Czasu^

Paryż 11 kwietnia.

Jesteśmy w pełni sezonn wyścigowego. Wszyst

kie podmiejskie hipodromy w Longcbamps, Anteni),

Maison Lafitte, Saint Qaen, Sughien i t. d.,

pełniają się kolejno tłumami pnbliczności, która

tam przybywa oczywiśoie nie dla poparcia hodo

wli końskiej, ale dla oglądania i pokazywania

nowych toalet, a przedewszystkiem dła próbowa

nia szczęścia w zakładach. Mania gry ogarnęła

tntaj najszersze warstwy, a nłatwiają ją nietylko

totalizatory i bookmakerzy, ale także niezliczone

ajencye, rozrzucone po całym Paryżu, a fankcyo

nnjące jawnie pomimo policyjnych zakazów. Pod

tym względem przewyższył jnż Paryż o wiele oj

czyznę sportu Anglię, a wyścigi stały się tn pro

stą speknlacyą nietylko grających, ale także wła

ścicieli stajen. Podejrzane manipnlacye nietylko

dżokejów, ale nawet właścicieli są na porządkn

dziennym, a niema sezonn, żeby komisarze wy

ścigowi nie byli zmnszeni do wystąpienia prze

ciwko zbyt jaskrawym nadużyciom. T i r e r les che

v a u x , t. j . powstrzymać przed celownikiem konia,

który powinien był wygrać, aby przez niespodzie

wane zwycięstwo outsidera zagarnąć znaczne sa

my w zakładach, należy do trafów najbardziej

rozpowszecbnionych; publiczność wie o tem, na

rzeka, czasami maltretnje podejrzanych właści

cieli , jak w rokn zeszłym Epbrussiego w Chantilly,

ale mimo to gra z niepowstrzymaną zaciętością.

Nic nie pomogą skargi moralizatorów, ani surowe

regnlamina wyścigowe, namiętności Indowe muszą

znaleźć jakiś npnst, a w brakn innych podnieca

jących rozrywek, tłom rznca się do zakładów. —

Pomiędzy lojalnymi i popularnymi sportsmenami

znajduje się także nasz rodak p. W ysocki, który

przybył tn z hr. B ranickim, a obecnie posiada

nieliczną, ale doborową Btajnię, i zdobył jnż kil

ka znaczniejszych nagród. Jego Steepler *Valois"

był faworytem w biegu o nagrodę prezydenta rze

czypospolitej, a klęska tego faworyta wprowa

dziła pnbliczoość w zły bnmor, który się objawił

znaną antyministeryalną demonstracyą. Ministro

wie zostali wygwizdani, a jeden z nieb Mesnrenr,

chcąc okazać demonstrantom swoją pogardę, użył

wyrażenia bard;o nieparlamentarnego, które je

dnak dla swej trywialności stało się historycznem.

Dziś, pomimo zaprzeczeń ajencyi H awasa, ów

wykrzyknik przylgnął do p. Mesurenra, a kto

wie, czy przyczyni się do złamania karyery tego

operetkowego ministra.

Inny członek gabinetn p. Bonrgeois, osławił

swoje nazwisko równie trywialnem, choć bardziej

skandałicznem wyrażeniem. Oto p. Combes, mini

ster oświaty i wyznań, przyjmując deputacyę wol

nych malarzy w jakiemś prowincyonalnem mie

ście, powiedział między innemi: *Gdy wszystkie

rełigie, mniej lab więcej niedorzeczne, tracą swoją

wartość, zasady prawdziwej moralności znalazły

schronienie u wolnych malarzy." Trzeba przyznać,

że słowa wywarły wogóle bardzo złe wrażenie, a

z wyjątkiem socyalistycznych dzienników, potępiła

je cała prasa; nie ulega też wątpliwośoi, że p.

Bonrgeois, jeśli zechce dłużej otrzymać się na

czele rządn, będzie mnsiał zrekonstruować swój

gabinet, a przedewszystkiem pozbyć się Combesa,

który go jnż skompromitował niejednokrotnie;

prawdopodobnie jednak zmiany te będą zbyteczne,

gdyż gabinet nie wytrzyma stanowczej opozycyi

senato, tem bardziej, że jego większość w Izbie

jest nietylko wątpliwa, ale nadto bardzo chwiejna.

Wogóle stosunki parlamentarne są tego rodzaju,

że coraz głośniej daje się słyszeć hasło rozwiąza

nia Izby; chodzi tylko o zezwolenie senatn, który

go oczywiście nie ndzieli radykalnemu gabinetowi;

mówią zatem o otworzenia gabinetn przejściowego

bezbarwnego, któryby przeprowadził bezstronnie

powszechne wybory. Trudność polega jednak na

wyszukania lndzi, którzy by dawali gwarancyę

bezstronności.

Od wyścigów i polityki, która polega również

na gonitwach o łaskę wszechmocnego lndn, nie

daleki przeskok do kongresu feministek, będącego

także rodzajem sportn. Zdawałoby się na pozór,

że taki kongres nie będzie miał wiele tematu do

rozpraw; tymczasem okazało się, że program był

tak obszerny, iż nie można było go wyczerpać.

Oto naj ważniejsze pnnkta: reforma praw, dotyczą

c,ych małżeństwa i rozwodu; wyłączne prawo k o

biety do owoców jej pracy; reforma kodeksów

karnych w dochn zrównania obn płci; prawa nau

kowe pracy; prawa wyborcze kobiet; pokój po

wszecboy; wychowanie; wolność myśli itd. Dla

rozwiązania tych wszystkich kwestyj, wystarczyły

paniom cztery dni, a jeszcze połowa tego czasn

była zajęta sporami, nie mającymi nic wspólnego

z porządkiem dziennym kongresn. Ale widocznie

kobiety ogarniają łatwiej i prędzej olbrzymie ho

ryzonty myśli, które dla mężczyzn są niemal nie

dostępne.

Do głównych inicyatorek zjazdu należy nasza

rodaczka pani Szeliga Ltfwy, która należy do naj

zagorzalszych szermierek tak zwanej emancypacyi

kobiecej. Obok niej ugrupowały się ciekawe typy

PLAMA.

4* pamlętniuów wyda1a«cy).

(7)

Przez

Wincentego Kosiakieicicza.

(Ciąg dalszy).

Ci Indzie postąpili ze mną łagodnie i po lndzkn.

Zaraz w pierwszej chwili ograniczono skandal,

o ile to można było nczynić. Zostawiono w kan

celaryi tycb tylko, którzy należeli do władz kia

ba - cztery osoby: dyżurny, gospodarz lokalu,

jeden z członków zarządu i jeszcze jeden, zdaje

się. że z komisyi rewizyjnej. Wszyscy inni zo

stali zaraz przez energicznego gospodarza uspo

kojeni:

—

Nic, nic, domowa sprawa.

Zdaje się, że nie wiedzieli dobrze, co się stało.

Wyprawiono ich do sali, gdzie nauczyciel gimna

styki otrzymał polecenie prowadzenia dalej cwi

czeń.

W kancelaryi tymczasem przeprowadzono pierw

sze śledztwo.

Dyżurny przekonał się, że pieniędzy me brakuje.

Zadawano mi jakieś pytanie, na które me od

powiadałem nic, czy też bąkałem jakieś sylaby

bez znaczenia.

Jeden z tych czterech ludzi zaw ołał:

—

Tu niema żadnej wątpliwości, trzeba posłać

po policyę.

Gospodarz był innego zdania; twierdził, że n a

leży jutro zwołać posiedzenie zarządu i przedsta

wić mu tę sprawę.

Dyżnrny zrazu był pełen gniewu, ale prędko

stygł. Czwarty żadnego zdania nie wyrażał.

Pierwszy chciał koniecznie po połicyę posyłać.

Gospodarz oponował.

—

Dajcie pokój! Po co gubić człowieka! Wi

dzicie przecie, źe to smarkacz. Na to będzie zawsze

jeszcze czas zresztą.

Zdanie jego przeważyło.

Kiedy inni na nie się zgodzili, gospodarz rzeki

do mnie poprostu:

—

No, idż pan do domu.

Poszedłem do domu.

Szedłem, uie spiesząc się i zdaje się, nic nie

myśląc; przynajmniej dziś nie mogę sobie przy

pomnieć, ażeby jakiekolwiek uczucie górowało

wtedy nad stanem mojej duszy. J ak człowiek,

który otrzyma cioa, cios wielki, byłem odrętwiały,

obojętny i wydaje to się rzeczą dziwną - spo

kojny. Wróciwszy na swoje poddasze, położyłem

się, uie rozbierając, na łóżko, na którem już nie

było podaszki, ani kołdry, uczułem się bardzo,

bardzo zmęczony; to było wszystko, co czułem

wtenczas. Przez chwilę dłogą przewracałem się,

to na tę, to na tę stronę, aż usnąłem.

Seu miałem niespokojny. Budziłem się często,

ra% czy dwa razy z krzykiem.

Nazajutrz rano dopiero zacząłem zastanawiać

się nad ogromem mojego upadku.

Nie dziwiłem się, żem tak postąpił; nie wy

rzccałem sobie nic; nie miałem preteusyi o nic

i do nikogo. Jakby to było rzeczą naturalną, a

przynajmniej konieczną, jakby fatum nakreśliło

mi tę linię krzywą upadku. Tylko cznłem, że je

stem stracony, że życie moje jest złamane, że

moja karyera, której jeszcze nie zdążyłem zacząć,

jest już skończona.

Ani wstydu, ani wyrzutów - raczej żal jakiś

ostry i jak aś rozpacz głucha.

Ale ta s ytuacya wymagała koniecznie jakiegoś

z mojej strony postanowienia. Zrobiłem aż dwa.

Jedno było odebrać sobie życ e, drugie - _ żyć,

żyć wyjechać do Ameryki, do Australii, wybić się,

zajść na szczyty jakieś, imponować i dominować;

dusza moja chodziła pomiędzy temi dwoma posta

nowieniami, niby wahadło u zegara. Mieć dwa po

stanowienia, dwa projekty, jest to me mieć

dnego, ale w chwilach takiego strasznego nci

aku. w jakim ja się znajdowałem, człowiek mnsi

robić jakieś wycieczki po za okropność, która

w nim siedzi; to niema żadnej wagi, ale inaczej

nie możnaby było znosić życia.

Około południa otrzymałem list od gospodaza

klnbn.

,Upraszam pana — pisał mi — o pofatygowa

nie się do mnie pomiędzy czwartą a piątą we

własnym interesie."

List zawierał parę wierszy tylko, ale żadna

z form przyjętych nie została w nim opnszczona.

Nic, coby mogło mnie urazić.

Tego człowieka znałem bardzo mało. Przedsta

wiono nas sobie, kiedym wstępował do klnbn i

potem zamieniał’śmy od czasn do czasu kilkana

ście zdań, najbardziej banalnych. Nazywał się o d

Antoni Sikorski. Był to człowiek w dojrzałym

wieku, urzędnik jakiejś instytncyi bankowej, ka

syer czy buchalter, z twarzą przyjemną, męzką,

trochę czerwoną, bardzo łatwy i miły w obejściu

Te właśnie zalety towarzyskie jednały mu zawsze

wszystkie głosy, gdy szło o wybór na fnnkcyę

tak delikatną, wymagającą tyle taktu i uprzejmo

ści, co gospodarza klnbn.

Co do mnie, to właśnie takich lndzi, jednostaj

nie słodkich i miłych, miałem w pogardzie; czło

wiek, który zbliżał się do mnie, nie znając mnie,

nie wiedząc nic o moich przekonaniach, opiniach,

zamiłowaniach, nie dlatego, aby coś udzielić lnb

czegoś się dowiedzieć, nie dlatego, aby jakąś kwe

styę ważną poruszyć, nie dlatego wreszcie, aby

mnie poznać lnb dać się mnie poznać, lecz w tym

jedynie celo, aby językiem kilkakrotnie obrócić,

powietrzem trochę wstrząsnąć, nronić westchnie

nie nad deszczem, który pada, lab wiatrem, który

wieje. Taki człowiek był w moich oczach duszą

mierną, banalną i płytką. I nic dziwnego, w 20

rokn życia, sądy człowieka są bardzo bezwzglę

dne. Z a młody byłem, aby odgadnąć, czy odczuć,

że pod temi formami, pe!nemi nprzejmości dla

wszystkich, mieściła się dnsza, pełna życzliwości

dla lndzi i wyroznmiałości na icb błędy.

Poszedłem do niego o naznaczonej godzinie.

Nie zmienił względem mnie ani trochę swego

dawnego obejścia. Byłby mi był nawet na powi

tanie podał rękę, gdybym był swoich zbyt mani

festacyjnie nie trzymał cofniętych w tył.

Prosił mnie siedzieć.

—

Dziś mamy się zebrać i mamy mówić o panu.

Oczywiście... mój Boże... błąd jest rzeczą ladzką...

idzie tylko o to, żeby to pann nie szkodziło

w przyszłości... W każdym razie trzeba będzie tę

rzecz przedstawić dobrze, bo pan wie, niektórzy

Indzie są bardzo surowi dla innycb, ci zwłaszcza,

co dla siebie są bardzo wyrozumiali. Otóż ja się

podejmuję być pańskim adwokatem. Musisz mi

pau pomódz. J a wiem, że tylko nędza, brak, roz

pacz mogła skłonić człowieka takiego, jak paD

inteligentnego, wykształconego, do tego... Niechże

pan ze mną będzie szczerym...

Jak on mnie njął od pierwszych słów ten czło

wiek 1 J ak mię zobowiązał! Jaki ja byłem mn

wdzięczny!

Pragnąłem z nim być szczerym.

Ale to tak trndno, tak trndno było mi mówić

*o tem l" Ale ostatecznie trzeba było zdecydować

się na spowiedź. Powiedziałem mu wszystko, opo

wiedziałem mo całe życie swoje od dzieciństwa,

od sieroctwa, moją biedę warszawską, mój pro

jekt, od którego całe moje życie zależało i tę pe

wność nawet, że jest we mnie materyał na zna

komitego człowieka, wszystko, wszystko...

Ten człowiek nietylko bronić mnie się podjął,

ale jeszcze i znalazł trafne słowo na podniesienie

mnie na dnchn.

—

Strasznie to wygląda - rzekł mi — w opo

wiadania w ustach ludzi; ale w gruncie rzeczy,

jest to fałszywy krok, nieroztropność — nic wię

cej. Można przypadkiem, albo przez nierozwagę

bardzo łatwo wstąnić w błoto; ale, mój Boże, jak

człowiek tam się żle czaję, jak mu tam jest nie

mile, niewygodnie; coby nie dał, żeby wyjść

ztamtąd; a jak raz wyjdzie, jak on będzie omijał

najmniejszą kałnżę 1 Taki człowiek, choć wlazł

w błoto, nie jest wcale człowiekiem nieuczciwym.

Taki jest nieuczciwy, godny pogardy, który w tem

błocie czoje się, jak n siebie, który obraca się

w tem, jak ryba w wodzie, jak ptak w po

wietrzu...

Miałem łzy w oczach, kiedym go żegnał.

Chciałem mu wyrazić w jakikolwiek sposób

moją bezgraniczną wdzięczność. Nie wiedzia

łem jak.

Oo czuł moją chęć i mój ambaras i zakończył

naszą rozmowę żartami.

Uściskał mi rękę na pożegnanie.

Powinienem był pocałować tę jego rękę dobro

czynną.

Wróciłem do siebie, pełen chęci do życia.

Ach! ironio ślepego losu! Dziś właśnie otrzy

muję list od Walnera, który nie opuścił mnie,

a który czekał tylko przyjaznych okoliczności,

aby dłag wdzięczności zapłacić. Przysyła mi sto

rubli. *Pierwsze sto rubli" -

jak pisze. Zachęca

mnie do wyjazdu. Powiada, abym liczył na niego.

Czemu teu list nie przyszedł o dzień jeden

wcześniej 1

Tego samego dnia późnym wieczorem dowie

działem się, że Sikorski obronił mię. Postanowiono

nie dawać sprawie następstw; uwzględniono moją

młodość; nie spisano nawet protokółu - tak,

te nie został żaden ślad na papierze; miałem

tylko napisać list, proszący o wykreślenie mnie

z listy członków z powodu - jakiegokolwiekbądż.

Napisałem teu list i za powód podałem mój

wyjazd z Warszawy.

Był to powód zupełnie prawdziwy.

Niebo się rozjaśniło przedemną.

Wyjechałem do Wiednia.

(Ciąg dalsty nastąpi).

*7Ct°M ""^

«*"T »V .6»teora,"

Oddzielne Nra Czasu, o ile zapas starczy, w Krakowipnn i n ^

B*.

We Lwowie Czas** je st do nabycia w

3 Ct’

Prenumerata wraz x dodatkiem wynosi:

W miej s o u ...................................................

"a oCftoiA,rofc "° * * * * * II"f1mxtnc*

Poestą w państwie a u s try a o kie m ............................... |

’

^ *j!’

o*i!’^ ot

niemieckiem . . .

i’

S*i!’

8 *łr. 50 et.

do WLoh,Francyi,Anglii, Belgii, Szwajowi,Turl

*łr 80 ct

, y i i innyoh państw, należących do związku pocztowego

32 złr

8 zlr

8 *łr

l przyjmuje się żylUo od i do O .L

.ROd.l.wmiesiącuJuS,Die.

toATmini?torcyt1(SLTwKnkowie^^?9l,°^°8*^ * M

uPrłM*si?«»*** franco

eameialę przyjmają;

Administracya Czatu w Hiakawta I urzędy poostowe. Blejuową pnaamwato księgarnia

8. A . Krzyżanowskiego, handel Niemojewskiego w Sukiennicach, biuro dzienników Herea, handel Ba

)*r *» g!ówna trafika, handel Kretschmer«, biuro dzienn. Hopoasa i Salomonowej, binro Mańkowskiej

(Sukieniuoe). -

« * lo r. » e * U (inseraty) priyjmnje się sa opłatą od miejsoa wiersza drobnym drn

kiem (petitem) 11pierwaay rai 10 ont., aa kaidy następny po 6 ont. — M adeiteae (na 3 stronią

ad miejaoa wierna drukiem drobnym po 30ent. aa kaidyrai. — Ofloaieafta 1preaamara(e

Krzyjmuią: wo Łwowlo biuro dzienników ulica Karola Ludwika 1. 9 , oentralne binro ogłoszeń uliia

. op.rnika i. li; w Paryża wyłącznie p. Adam rne de Varenne 38, (prenumeratę p. W . Raczkowski

Ooorbevoi pod Paryżem rue du Chemin de fer iż): w W ted .l . pp. Haaaenstein AVogler (takie

w Hamburgu, Frankiuroie e. M ., Berlinie, Lipsku, Bazylei i Wroolawm), A. Oppelik, R. Mosse (takie

w Berlinie, Hamborgn, Monaohtum i Norymberdze), H. Schalek, M. Dukes, J. Danneberg, H . Friedl

(tylko prenumeratę do. H. Goldsohmid A Comp.); w Vr.ahr.rai. m. U . G .L . Daube A Comp

Pojedy ncze Nra (12 ct.) i dod atki (4 et,) sprzedaje w Bochni handel A. Ziętkiewioza.

1 of 6 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Pobieranie pliku

Pobieranie pliku

Usuwanie komentarza

Wyszukiwanie zaawansowane

Zgłaszanie błędu