Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 663 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

* * * wyahodai eods!iona(«, wjj§wny aledslal« I W * świąt««»»,

OMrillno Mn C io t% , o ile npa* ststMssy, w Krakowie po 10 a., we Lwowie lak » prseajrliui poeitową U a.

Vf*aHMttraia wynosi«

K««sJ»«łS nekw artoi nmlmtoin

?Met«»W .» AafiraMfH....,

MĄ.

Siła,

8 *łaBoT

"..*S,.

BHeaieeMe*. . . .

....................

...............

88 *k.

7 ste,

Sala.

h *o Wtorti, rraaeyi, AngUfj

SewaWri. Tawyl

I lanyefa paćgtw as!etąeyeh do sw%te* poaatowefe

n ***

B slau

S «la.

Preaaiawrłtę ;srsyjioa}« itr tylko od l(o do ostatek»» *»** w Me*l*w.- " taSsły a pieaiódnal I pn * -

na prmtuMnt; i ogtoasenk (iuenty) a**«« «i« MAifMfrimeo do iiwialsfcwyi

łHU« w Krakowie. -

Irff

* opłade poeaiowej. -

Mdsytan

, lwi* fiywsj§ «iaseaoiio.

Yicssneialą parayjnanjąt

W S n k e w i a i Adrainbirawa ,,OŁAŚRJ" IndaieS an ądy poestowe. Mie}seowi pnaniMrafc k d fł

ganb Ł A. Kray*aoowikl«*a handel Sowakowakiej. «HrtMowaia (huanity) pnyjmj| d( aa *pt*k

od miejsca wiorsta drukiem drobnym; (petitowym), sa płerwny ras 10, sa k stdy nórtępoy net po 5 A

l a l w i n i (na 8 stronnicy dstanalka) od miej*ca wierna drukiem drobnym po 80 a aa hałdy n a

Meląnaatit il*

(prospekt*, eyrkolarse, orłoeseoia itp.) prsyimują l i ; sa een ; 1 sir. de

100 egsempl. dla samiejaeowyeh, a 50 a od 100 egs. dla mlejaoowyeh prenutoeratordw. należytoM

apraasa de a ap nśd uadeiład prsekasem poeztowwu. M f«aiiaaia I »*M wiMiMt* wr*yjnrjki

we k w iw t« Ajwicya ,,t)Ban* w *Sdwnym akMsle tywjniu Mi. I m y alley Halickie) Kr. i ,

w P a r ; i « wyifiesnie p. Adam, Carrefoor de U Croiz *ong* S, (Mennmaratf p. W. B aeskowiU, Fae

bourg Potaacmlere SS); w W l a ł a l a pp. Haamnatełn A Vogter (takie w Hamburga, rnwkfswata ł Md

BerMsia, Lipska, Basylei I Wroeławlo), A. Oppolfk, Stubenbastai Mr. 8 (takie w P rą d u), B . Moeat

(takie w Berlinie H aaW ga( Moaaehium i Motymfeadse), G. L. Daube A Oomp. (takie w frankfurJ«

n. M.) Rotter A Comp.

względem cieszą się swobodą. Jak mało po?ąiane*

mi i nieprzyjemnemi dla miejscowych władz są te

go rodzaju rewelacje, świadczy fikt, że w Radomiu

pismo, na które była jnż koncesya midlSteryalna,

nie mogło wychodzić z powodu, iż miejscowy gu

bernator zabronił jedynej w mieście drakami rzą

dowej pismo to drukować.

Co się tyczy skłonności do złodziejstwa,

tej plagi nurtującej obecnie całe społeczeństwo ro

syjskie, rozciągnięcie kontrol’,)tfóraby powstrzymy

wała szerzenie ęię jej u *nas, byłoby z wielu wzglę

dów nader polhdanem. Gdzie -flę tylko obróć"ć,

wszędzie słychać o kradzieży publicznego grosza.

Kraj nnsz naprzykład doszedł obecnie do tak o

płaksnych komunikacji, że na wiosnę i w jesieni

wszelki ruch na drogach _bity«j}_ustaje. Tymczasem

panowie naczelnicy oddziałów, inżynierowie ok rę

gowi i gubernialni, panowie gubernatorowie i na

czelnicy powiatów ładują kieszenie rublami otrzy

manemi bądź wprost z kasy państwa, bądź od en

treprenerów, którzy opłaciwszy się, mogą bezpie

cznie reperować i konserwować Bzosy w sposób

czysto platoniczny, a co najwyżej, na papierze, na

którym spisuje się protokół odbioru lub rewizyi

stanów szosy. Szarwarki, to jest powinności dro

gowe miejscowe, zostające pod kontrolą naczelni

ków powiatn, marnnją s"ę skutkiem niedołężnej

administracji lub są wyzyskiwane na cele prywa

tne. Tak naprzykład w powiecie Nowo-Aleksan

dryiskim używane są na zwózkę materysłów sa

budowle, które wznosi naczelnik powiatu i jego po

mocnik w Puławach.

Ciekawym też faktem z d?i dżiny złodziejstwa

jest brak wszelkiej kontroli nad sędziami pokoju,

którzy na zasadzie jakiegoś, publiczności wcale nie

znanego i przez władzę najwyższą wcale nieogł?—

szonego prawa, pobierają opłaty od stron w sądzie

stających i to opłaty tak wysokie, jakich nie po

bierają nawet sądy okręgowe. Kosztów nie wydają

*adnvch i co robią z pieniędzmi, niewiadomo. Praw

dopodobnie znaczną ich część przelewają do kiesze

ni cntraprenerów wolnej miłości, którym gorliwie

hołdują, przegrywają w karty lub przelewają do

gardła w postaci Bwego ulubionego B8zampangka

woB. Ta drogą zapewne płyną także w znacznej

części fundusze z kas pieniężnych, nad któremi

również, jak dotąd, niema podobno żadnej kon

troli.

Kiedy jui zaczepiłem o sędziów pokoju, ten naj

nowszy kontyngens apostołów nihilizmu, którzy pod

względem prowadzenia się najgorszej w mieście na

szem używają opinii, nie od rzeczy będzie przyto

czyć fakt głośny dziś w całej Warszawie. Jeden

z owych sędziów, których lud, przekręcając rosyj

ską kh nazwę morowymi nsJzywa, robił opieczęto

wanie majątku pozostałego no zmarłym. Przy opie

czętowania tam znalazł 40,000 rubli, które zabrał

do siebie. Sukcesorowie zażądali, aby sędzia stó

sown;e do istniejących w tutejszym kraju przepi

sów, odesłał ową sumę do Banku polskiego, lub

złożył ją w jakiem pewnem miejscu. Sędzia odmó

wił, utrzymując, źe ma prawo pieniądze zatrzymać

u siebie. Strony zaapelowały do sądu zjazdowego.

Ten uznał, że sędzia był w swojem prawie. Tym

czasem pan sędzia majątku żadnego prócz długów

nio posiada, jak wszyscy zresztą jego koledzy, hoł

dujący nihilizmowi nawet w głębi własnej bieszeni.

Czy w takism położeniu rzeczy spadkobiercy zo

baczą się biedy ze swemi pieniędzmi, niewiadomo.

To tylko pewna, że pan sędzia po owej decyzyi

sądu zjazdowego, robił dość znaczne wypłaty,...

Już to, co prawda, chaos pod względem mocy

obowiązującej przepisów prawnych u nas jest tak

wielki, że nikt, nia wyłączając samych prawodaw

ców, nie byłby w stanie powiedzieć, co u nas rze

czywiście obowiązuje, a co nie. Stan taki oczywi

ście Bprzyja rozrostowi wszelakiego rodzajn nad u

żyć i wywołuje nieciekawe kolizye między wła

dzami i publicznością, wzniecając w ostatniej silne

rozdrażnienie. Gorliwi zsś diejetiele rozdrażnienie

;o starają się coraz bardziej zaogniać.

Na dowód, jeszcze jeden fakt z dziedziny poko

jowego (ll) sądownictwa. Sąd zjazdowy w Płocku

w roku zeszłym odrzucił komuś apelację na pod

stawie tego, że choć napisana po rosyjsku, była

)odpisana po polsku, a do podpisu nie był dorę

czony przekład(!) jego na język rosyjski(!!) Nie

dość na tem, że przez wprowadzenie obowiązko

wego urzędowego języka w krsju, w który_m zna

jomość jego nader mało jest upowszechniona, u- :

trudniono wogóle pisanie skarg i zażaleń, ze szko- 1

dą dla pokrzywdzonych a z pożytkiem dla wykra

czających przeciw prawu; trzeba jeszcze aby przez

nierozumną, bezcelową szykanę jątrzyć ludność

Oo na tem zyskuje rząd, nie wiemy; wiemy tylko,

że jeżelikto zyskuje, to chyba żywioły przewrotu.

Takie wotum nieufności może być jedynym, same

dzielnym, jednostronnym czynem politycznym Dele

i gacyi przedlitawBkiej, któryby niewymagał ani nur

, cyów, ani wspólnego głosowania z koleżanką wę

gierską i któryby był przykrym dla hr. Andrssse

go. Ale i ten zamiar potrzebuje, aby był spełnio

nym, większości Delegacyi przedlitawsfeiej, a zater

, pozyskania przynajmniej 6 lub 7 członków Izb;

wyższej. Wątpię, czy to się uda. Bardziej poważni

była mowa Dra Herbsta. Skreślony przez niegi

obraz finansów przedlitawskich już w r. 1879, obra:

smutny i z prawdą zgodny, sprawił niewątpliwe wra

żsnie, a hr. Andrassy nie mogąc cyfrom tym za

przeczyć, użył nader trefnego i skutecznego poró

wnania, iż rząd - podobnie do Jozuego, który za

tamował bieg Błońca — niezdołał wstrzymać biegi

wypadków wschodnich, aż polepszy Bię austrjacke

sytuacja finansowa.

Nader zręcznie i do pewnego stopnia nawet p(

mistrzowsku hr. Andrassy i p. Tisza bronią swe

polityki i odpierają rozmaite interpelacje. H r. Au

drassy mówi ostrożnie i odważnie zarazem , bei

względu na to, czy zdoła dotrzymać wszystkiego

Hr. A ndnssy opiera s;ę na traktacie berlińskim

jakby na dogmacie, lubo sam zna lrs wszelkie!

t"go rodzaju układów międzynarodowych, zwłaszczi

edy wykonanie głównie od Tarcyi i Rosyi zależy

Hr. Andrassy ręczy niejako, że Rosya opnści Buł

garyę w chwili traktatem berlińskim naznaczonej

w Rosyi zapewne lekceważą dobroduszną w tej mie

rre łatwowierność hr. Andrassego lab Delegacyi

0 obecności i udz"ale oficerów i żołnierzy rosyjskie!

w drużynach bułgarskich, hr. Andrassy nie posiądę

informacyj urzędowych, lubo nietrudnoby bjło do

wiedzieć się o tem , o czem korespondenci z Sofii

1 Filipopoh donoszą swym dziennikom. Z najwię

kszą rezerwą wyraził się hr. Andrassy o stosunku

Rosyi do Ramunii, o konwencyi rcsyjsko-rumuńskiej

względem przechodzenia wojsk rosyjskich przez Do

bruczę do Bułgaryi; ostrożność była bardzo wska

zaną, gdyż fikta mogą rychło kłam źadać przeci

wnemu twierdzeniu. Słysząc wywody hr. Adrarsego,

Delegacye powinny przypomnieć sobie słowa Ham

leta: »Zdaje się, że za wiele przyrzeka". P . Tisza

w mowach swych w sejmie węgierskim, nie będąc

odpowiedzialnym ani Europie, ani Delegacjom, za

wsze posuwa Bię o krok dalei, aniżeli hr. Andrassy.

Tu, jakby role podzielone. Czego hr. Andrassy nie

może powiedzieć, mówi p, TiBza. W obec sejmu wę

gierskiego trzeba cieższej broni, aniżeli wobec De

legacyj. Dlatego p. TiBza bawi Węgrów wojną z Ro

syą na przypadek niedotrzymania trktatu berlióskiego.

i łechce ich przymierzem austryacko-węgiersko-an -

cielako-grecko-rumuńskiem przeciw panslawizmowi.

Tymczasem Rosya już dokonała przeciw Anglii

dywersji w Afga’nistanie, zaś o dywcrsyi antirosyj

tkiej bądź w Europie, bądź w Azyi jeszcze nic nie

Błycbać. Jedyną dywersją były zajęcia Cypru, Bo

śni i Hercegowiny. Ale ile też Rosya zyskała w za

mian za to?

Bardzo głośną Btała się znowu knnwrentya au

stryscko-tarecka w Bprawie Zajęcia Nowego Baza

ru. Jak można sobie wyobrażać wspólne zajęcie te

go pasza!:ku przez wojBka austriackie i tureckie,

a zatem rodzaj condominivm1 Mówią, że Turcya

zawarcie i tej konwencyi czyni zawisłem od uzna

nia zwierzchności Sułtana w Bośni, tudzież od o

graniczenia czasu trwania okupacji. Na to Austrya

nigdy przyBtać n:e może. Zdaje się, że są to wszy

stko manewry delegacyjne lub dyplomatyczne, z któ

rych pierwsze trwałyby do końca tego miesiąca,

lub początku grudnia, ostatnie zaś aż do wiosny.

Czyż adres notablów muzułmańskich z Bośni, wy

rażający tak jasno myśl aneksyi, zgadza Bię z lę

kliwością kół urzędowych co do przyźnania Bię do

zaboru Bośni i Hercegowiny?

Peszt 21 listopada.

A Na wczorajszem publicznem posiedzeniu de

egacyi austryackiój, wnieśli delegaci polscy in

terplacyę w sprawie wschodoićj, którój treść

:elegrafowałem wam zaraz. Intćrpelacyę tę podpi

ło sześciu obecnych tu delegatów polskich: Gro

cholski Kabat Chrzanowski ks. Czarto

ryBki, Dunajewski i Jaworski. Nie wiado

mo mi dotąd, czy dzienniki wiedeńskie nie popeł

niły tśj tendencyjnćj »pomyłki druku" zmien:ającćj

znaczenie drugiego punktu interpelacji, jaką zrobii

tutejszy Pester Lloyd, drukując zamiast »tylkou

(nttr) wyraz, »zaledwie" *fcaum), przezco wyrażenie

w interpelacyi, iż utworzenie milicyi bułgarskió;

z żołnierzy i oficerów rosyjskich byłoby »tylko

środkiem właściwym do obejścia warunku trakta

u" zmienił Pester Lloyd na wyrażenie, iż »by

łoby zaledwie właściwym środkiem do obejścia itd."

Każdy krok delegacyi polskićj starają się dzien

niki niemieckie przekręcić, jego znaczenie zmienić,

lecz pod tym względem przoduje 2V. fr. Presse.

Cel interpelacyi wskazany jest dostatecznie jćj

treścią, lecz wyraźnićj jeszcze ukaże się, jeżeli

zważymy na położenie, w którem interpelację wnie

siono. D elegaci polscy dalecy są z pewnością od

pochwał dla traktatu berlińskiego; wiedzą dobrze,

źe on nie rozwiązuje sprawy wschodniśj ani zabez

)iecza trwale interesów monarchii, jakto nawet w in

terpelacji wspomnieli; ale pragną, aby w teraźaiej

szem stadyum tćj sprawy wyciągnięto z wykonania

tego traktatu wszelką możebną korzyść dla po

wstrzymania zaborczych dążeń rosyjskich, jską wy

ciągnąć można. Spostrzegają, że na polu wykona

nia warunków tego traktatu może nastąpić zbliże

nie Bię i połączenie Austryi z mocarstwami zacho

dniemi przeciw Rosyi, którćj w pogwałceniu wa

runków traktatu berlińskiego nie może popierać

rząd pruski, pod którego przewodnictwem traktat

ten ułożono. Widzą zapewne także delegaci polscy,

iż z wszystkich postanowiań traktatu berlińskiego,

najmocnićj osłabiającym wpływ i panowanie Rosyi

nad ludami południowo-fiłowiańsbiemi, jest warunek

obowiązujący Rosyą do wyprowadzenia wojsk Bwych

z Rumelii i Bułgaryi w oznaczonym okresie. Dla

tego rząd rosyjski Btara się różnemi środkami wa

runek ten obalić lub obejść. Głównym celem po—

W lcdeda 24 liatopada.

(||) Cały dotychczasowy przebieg sesyi delega

cyjncj żadnej nie przyniósł niespodzianki. W szystko

odbywa się tak, jak przewidziano, jakby wedle pro

gramu. Stronnictwo wieraokonstytucyjne w Delega

cyi przedlitawakiej występuje nieprzyjaźnie przeciw

okupacii, zwłaszcza przeciwko hr. Andrassemu, ale

skończy aię na pięknych i gwałtownych mowach;

chęcio!S b rakuje siły, planom brakuje większości.

Najzabawniejszem jest doniesienie z Pea2to, źe stron

nictwo wiernokonstytucyjne na poufaem zebraniu u

p. Dumby zastanawiało się nad kwestyą, czy w ogó

e jeszcze interpelować należy hr. Andrassego i wy

wołać odpowiedzi, niezasługające na wiarę, czy też

potępić go, nie słuchawszy nawet obrony. Przypo

mina to bunt myszy przeciw nieobecnemu kotowi.

?anowie ci nad jednym szcłególnie mają pracowtć

)łanem tajemnym. Zamierzają skorzystać z pier

WBzej lepszej sposobności, aby hr. Andrassemu za

dać cios skrytobójczy, t. j. uchwalić wotum nieufno

ści przeciwko osobie ministra spraw zagranicznych.

Kraków, 86 Listopada—

Wtorek.

Bok 1878.

Ogłoszenie przedpłaty.

Z przesyłką pocztową w państwie

Austryackiem na m. Grudzień złr. 2 50

Od Igo Grudnia do końca Marca. n 8*—

Z przesyłką pocztową w państwie

jNiemieckiem na m. Grudzień 6 marek

Od Igo Grudnia do końca Marca 20 n

BBT* Prenumerat« Uczy i i ; tylko od pierwszego do

ostatniego dnia w mięsi%eń.

*raków 35 Uitopada.

Piszą nam z Warszawy:

W dniu 11 b. m. zaszedł tutaj fakt na pozór

małej wagi, w gruncie rreczy jednak bardzo cha

rakterystyczny. Oto odbył się pogrz?b profesora

uniwersytetu, Polaka, na którym nie było ani je

dnego Polaka studenta. Józef Kowalewski, niegdyś

*olega i przyjaciel Mickiewicza, zesłany przez włf

aze rosyjskie n a Syberyę, iako członek wileńskiego

studenckiego towarzystwa filaretów, późnej głośny

podróżnik po Wschodzie i oryental!sta, autor eło

wmka_i gramatyki języka mongolskiego, były pro

lesor i rektor kazańskiego uniwersytetu, powołany

przez Wielopolskiego na katedrę historii w bytei

bzkole głównej warszawskiej, i od r. 1 8 6 2 dziekan

wydziału filologicznego w tejże Szkole głównej, a

następnie w Uniwersytecie warszawskim, umarł na

gle w czytelni uniwersyteckiej. Studenci Polacy,

którzy tegoż dnia w pcłnvm komplecie towarzy

szyli przeniesieniu z katakumb do grobu zwłok

zmarłego przed rokiem profesora Girsztowta, po

wstrzymali się w sposób manifestacyjny od udsiełn

w ,pogrzebie, zasłużonego dla nauki i głośnego

w całej Europie prof. Kow?lewskiego. Dla czego?

zapytacie. O)o, że Kowalewski, którego imie oto

czone było niegdyś aureolą męczeństwa za narodo

wą spraw ę, w zimnym uścisku społeczności rosyj

skiej, do której przylgnął, i z którą zespolił się

związkami krwi i ducha, zobojętniał całkiem dla

idei polskości; w głębi duszy, jak świadczą ci,

którzy z nim bliżej obcowali, był on Polakiem, i J

ducha społeczności rosyjskiej nienawidził; n a se- \

w nątrz jednak, niczem i nigdy tego nie okazywał; ;

owszem, pozory wszystkie świadczyły przeciw nie

m u. Ożeniwszy się z prawosławną, dzieci wychował

na Rosyan, córkę niedawno i tu już w Warszawie, J

w ydał za jednego z najantvnatvczniejsiycb dieja

tielej, profesora Kołosowa. W demu u niego mó- *

wiono po rosyjsku. On sam, w urzędowych stosun

kach, nigdy _nie występował ozynnie po stronie f

swoich polskich kolegów. Młodzież wiedziała o 1

tem, i — potępiła go. Zaznaczamy sam fakt, który

świadczyć może o bezzasadności pogłosek, jakoby f

uniwersytecka tutejsza młódź zobojętniała dla spra- 5

wy narodowej. A przecież młódź ta wyszła z pod ’

ręki nasłanych w celu rusyfikacji kraju diejatielej, \

bo kończyła szkoły rosyjskie, w których nie idzie 1

0 to, aby wzrastające pokol°nie czegoś nnuczyć, 1

ale o to, aby w młodych głowach naturalny po- J

rządek rzeczy przewrócić i na miejsce wyssanej 1

z _mlekiem m atk i miłości dla wszystkiego co swoj- 1

skie, postawić ideał wysłańców cywilizacji rosyj- J

skiej nicość.

Czy na tej operacji zyskałoby wiele państwo ro- |

syjskie, czy wiele sk orzy stałby dzisiejszy choćby *

rząd, rzeczą jest więcej niż wątpliwą. Niwelatorów ;

społecznych, ludzi bBZ wiary i żadnych stały ch 6

przekonań, słowem — nihilistów, rząd ma aż nadto 2

u siebie. Ale z nicości, nicość tylko mieć można. J

Bez konserwatywnego żywiołu, żadne społeczeń- c

stwo, żadne pań3two się nie ostoi. Rządu każdego *

naturalnem zadaniem jest zachowanie bytu społe

czeństwa i państwa, rząd też każdv we *ła3nym 1

1 państwa swego interesie stale tylko na konser* 8

watywnych oprzeć się może żywiołach. Tem bar- 8

dziej uczynić to powiniecby rząd rosyjski, który c

po za zachowawcami żywiołami ma u siebie tylko 1

zwolenników przewrotu dla przewrotu i fanatyków °

nicości.

_ Ze wszystkich etnograficznych pierwiastków, ja- i

kie państwo rosyjskie w granicach swoich posi"da. ł

najbardziej zachowawczym jest żywioł polski. Gdy

by rząd umiał b*ł sobie go pozyskać, i odpowie

dnio w swem państwie zużytkować, państwo to in- *

ny dzisiaj przedstawiałoby widok, a siły jego na ze- 11

w nątrz nie byłyby paraliżowane niemocą i rozprzę* 1

żeniem stosunków wewnętrznych. Ale w stosunku 3

do nas, rząd rosyjski nie przestawał n_igdy iść sze- *

regiem nieustających błędów. Nie tu miejsce rozwo- 8

dzić się nad tem co było. Rzeczą wszelako jest c

niewątpliwą, źe gdyby reformy z lat 1861 i 1862, c

choćby nawet w szczuplej”zym_ j_pszcze_ zakresie na- J

stąpiły były o pięć lat wcześniej, to jest zaraz po

krymskiej kampanii, do powstania roku 1863 n:e

byłoby przyszło z pewnością. Tymczasem rząd _nie

uznał za Btosowne wynagrodzić ustępstwami lojal

nego zachowania się Polaków w czasie wojny krym

skiej, i czekał z reformami chwili, w której tra- *

wiony agitacyjną gorączką naród, mógł wobec na- 1

głych ustępstw dojść do przekonania, że reformy,

nie lojalnemu swemu postępowaniu, ale demonstra

cyom i agitacjom zawdzięcza. Raz na tej pochyłej s

drodze stanąwszy, stoczył się w przepaść zbrojne- o

go powstania.

Nadzieje ustępstw! Świecą one i dzisiaj społe* a

creństwu naszemu. Im to przypisać należy lojalne n

zachowanie się Polaków w czasie ostatniej wojny, z

Rząd nie powinien mieć żadnych pod tym wzglę- g

dem złudzeń. Pcd wpływem srogich, a w bwo- *

im czasie usprawiedliwionych nawet po częś i środ- P

ków, ani pod wpływem późniejszych nienawistnyoh s!

dła całego społeczeństwa reform, ani pod wpływem n

eksperymentów in anima vili, robionych na naszym g

nieszczęśliwym kraju przez rewolucyjne szumowiny n

społeczności rosyjskiej, które się rozprysnęły po ty

wszystkich urzędowych w tymże kraju stanowiskach, d’

ani wreszcie pod wpływem dotychczasowego admi- ni

*ńatracyjnego ucisku, ani jeden Polak — powtarza- C

my z naciskiem — an i jeden z Polaka Bzczerze sz

°* Rosjanina sig nie przerobił. Niech tylko okoli- n;

czność po temu sposobna się nadarzy, a z pewno

ścią ci nawet, którzy dziś po polsku odzywać się

me chcą, pokażą, czem być wolą i czem w grun

cie rzerzy pozostali.

Czyli* rząd rosyjski nie leuiejby zrobił, aby oko

bczność ową sam nasunął? Zachowałby scb:etych,

którzy mu dziś Ełużą, nienawidząc go w głębi du

8zyi a zjednałby sobie tysiące innych, bn Bpołe

czs ństwo całe. Bo powtarzamy — społeczfń ;two to

dzisiaj nadziejami ustępstw się karmi i karmić bę

dzie dopóty, doróki kto inny innych w niem nie

fdoła rozbudzić nadziei. A wtedy? — Wtedy u

itępstwa i reformy mogą s:ę okazać znów spóźuio*

aemi, iak (m d rekiem 1863.

W stosunkach ludzkich w ogólności przeważną

rolę odgrywa interes. Na wymianie usług polega

podobno kafdy spcłeczny, a więc i państwowy zwią

zek. Rząd rosyjski wymaga od nas Polaków wszy

stkiego, czego wymaga od poddanych swoich każde

na świecie rząd, a w dodatku, synowskiej miłości

i wyparcia się siebie zupfłnego.

Czy jednak usługi, jakie nam w zamian za to

oddaje, mogą nas zadawalmać?

Stałe a do niczego nie prowadzące prześladowa

nie narodowości i wiary naszej, marnowanie ma

jtk u publicznego, tysiączne ścieśnienia wolności o

sobistej, utrudniony, a w wielu razach uniemożli

wiony wymiar sprawiedliwości itp., wszystko to zna

komicie obniża w oczach każdego Polaka wartość

asłng, jakie każdy rządna świecie, a więc i rosyjski,

społeczeństwu oddsje. Dodajmy do tego przeko

nanie, że wszystko to wobec dzisiejszego usposobie

nia i zachowania kraju, jest zupełnie zhytecznem,

i ie wypływa nie z nolityhi, ale z nienawiści, a ła

two zrozumiemy położenie, w jakiem się widzą

)becnie obywatele kra:u, ci nawet, którzy z rzą

dem ręka w rękę iść chcieli. Wobec tego wszy

itkiego niepodobna myśleć o jakiemfeolwiek zbli

!eniu. To też donóki rząd nie da pozytywnego do

wodu swoich dobrych zamiarów, kraj z pewnością

ile opuści dotychczasowego stanowiska.

Pierwszym krokiem, któryby rząd we własnym

ntere8ie na tej drodze uczynić powinien, byłoby

ijęcie silniejszą dłonią rozhukanych stepowrów cią

gnących pogruchotany i Bztuczzie połamany rydwan

idministracyi krajowej. Zaprowadzenie ściślejszej

controli nad urzędami i urzędnikami u nas z ra

nienia rządu fankcyonującemi, złagodziłoby nieza

yodnie rozdrażnienie, jakie bądź co bądź w społe

czeństwie naszem istnieje, utrudniając niejedną spra

vę samemu rządowi i przygotowując być może

;ront do nowego jakiego kataklizmu w przyszłości.

Cechami charakterystycznemu urzędnika roByj

kiego, podobno nie tylko w naszym !raju, są sa

aowola i skłonność do złodziejstwa.

Samowola rozpętana ze wszystkich więzów w cza

ach wojesno-policyjnego zarządu, srożyła się nie«

tannie przez cały przeciąg namiestnictwa Borga. Sta

u tia hr. Kotzebuego, a następnie zaprowadzenie re

ormy sądowej, ukróciło ją cokolwiek. Dziaie"szemu

enerał-guhernatorowi nio brakło rzeczywiście na

!alezych pcd tym względem chęciach. Usunięcie

łanów gubernatorów i naczelników powiatu, zrr

)iło w swoim czasie pewne wrażenie. W rażenie to

lie przestaje nawet Bkutkować i dzisiaj w miejsco

rościach bliższych zamies?kania hr. Kotzebuego.

V Warszawie, dzięki temu wpływowi, jako też dzię

:i osobistej inicyatywie oberpolicm ajstra Własowa,

:tóry tu już dość dawno urzęduje o czynach samo

roli ze strony urzędników administracyjnych nie

łychać prawie. N* prowincji jednak rzecz się ma

upełnie inaczej. Gubernatorowie po dawnemu pra

:ną sprawować i rzeczywiście sprawują nieograni

zoną władżę. Ucisk administracyjny dochodzi w pe

rnych miejscowościach do bajecznych rozmiarów.

Władza jenerał gubernatora, zbyt mało określona,

Ie jest w stanie położyć tamy nedażyciom. Zre

ztą Bkarłyć się, niebezpiecznie, a najczęściej bez

kutecznie. Dowodem fakt, jaki miał miejsce nie

awno w gubernii Kieleckiej. Wskutek skarg za

lesionych przez kilku obywateli do władz wyż

zych na jednego z naczelników powiatu. wyprowa

zone zostało śledztwo, na podstawie którego rząd

ubernialay, przez kolegialne w właściwej drodze

rydane postanowienie, oddał naczelnika powiatu

od sąd. Gubernator, któremu to było nie na rę

ę i który wszelkimi siłami star?ł się swego pod—

Isdnego ofłaniać, nie tylko że nie wykopał posta*

owienia rządu gubernialnego, ale wyrobił owemu

aczelnikowi order świętego Włodzimierza klasy

- dej, jedną z wyższych honorowych oznak. Był to

b strony pana gubernatora krok bardzo śmiały,

le i bardzo zręczny, albowiem Bprawa owego na

zelnika była gł?śną w całym kraju i mogła za

hęcić obywateli do stawiania oporu nadużyciom

rzędników w drodze skargi do władz wjższych.

irder wykazał wybornie, ie droga ta, zładzeniem.

Fakt to nie odosobniony podobno, a w każdym

izie świadczący o potrzebie rozciągnięcia ściślej

tej kontroli nad działalnością panów gubcrnato

5w, którzy w W arszawskim jenerał-gubernatorze

wierzchnika widzieć nie chcą i do samowładnego

anowania nad powierzoną im gubernią ciągle jesz

te roszczą pretensje.

Najskuteczniejszym środkiem byłoby może pozo

iawienie prasi8 tutejszej swobody co do podawania

o publicznej wiadomości faktów za sfery nadużyć

iiejscowych urzędników ad aiu stracyjnycb. Swobo

b pod tym względem z jednej strony trzymałaby

a wodzy panów urzędników, z drugiej, czyniłaby

bytecznem udawanie się ze skargami do pism za

ran’cą kraju wychodzących, któreto skargi dla bra

ci możności sprawdzenia i natychmiastowego za

rzeczem», nieraz rzecz w fałazywem lnb zbyt ja

crawem przedstawiają świetle. Dobrze myślący u

}S ludzie niejednokrotnie na tę drogę wejść pra

leli, br za pomocą grozy, jaką bądź co bądź opi

a publiczna pomada, nadnżyeia hamować. Nieste

jednak cenzura warszawska bardzo jest na po

ibne rzeczy drażliwą i wieść o każdem nadużyciu

ijpodrtędniejszych choćby urzędników, wykreśla,

rasem tylko przekradnie się coś do gazet war

awskich z prowincyalnych czasop«m, które w pew

SSaw*

* fam***,«sta«» P»J *m

słannictwa Szuwałowa było przekonać rząd au

stryacko-węgierski, że dopiero w trzy miesiące po

zawarciu stanowczego pokoju z Tarcyą, który do

tychczas nie jest zawartym, jak twierdzi dyploma

cja rosyjska, obowiązaną byłaby Rosva do wypro

wadzenia wojsk swych z Rumelii i Bułgaryi, i to

w razie gdyby Porta spełniła do owego czasu

wszystkie warunki traktatu. Otóż pytanie w inter

pelacji wystosowane do rządu, jak on pojmuje i

przyjmuje fakta będące otąściem lub złamaniem

tego waranku traktatu prze-; Rosję, ma między

innemi i to na celu, aby poznać lepićj teraźniejsze

stanowisko rządu austryacko-węgierskiego wzglę

dem Rosyi w tćj ważaój sprawie; może takźe_ma

na celu, aby złożonem przez ministra teraz Oświad

czeniem związać go więcćj z Anglią.

Na jutrzejBzem 22 t. m . publicznem posiedzeniu

delegacyi austryackiój da hr. Andrassy odpo

wiedź na interpelację delegatów potókich.

Po odczytaniu wozoraj wspomnionćj interpelacyi,

delegacya auBtryacka przystąpiła do spraw na po

rządku dziennym będących i szybko je załatwiła.

Przyjęła bez rozpraw znane wam wnioski komisyi

budżetowćj co do budżetu W3pólnego ministerstwa

skkrbu i najwyższój Izby obrachunkom 6j, wnioski

zgodne z projektem rządowym, jak to dawnićj pi

sałem.

Na początku dzisiejszego posiedzenia dele

gacyi austryackiój, hr. Andrassy przedłożył wreszcie

tylokrotnie wspomniane projekty tyczące się wy

datków na zajęcie Bośni i Hercegowiny. Zanim

treść tych przedłożeń rządowych przytoczę, zdam

w krótbońci sprawę z przebiegu posiedzenia.

Po zawiadomieniu delegacyi przez prezesa, że

druga część »Księgi czerwonój" będzie dziś delega

tom rozdana, sprawozdawca komiayi badżetowój

Ru ss, przedłożył wnioski komisyi co do budżetu

wydatków zwyczajnych i nadzwyczajnych na utrzy

manie marynarki wojennój w 1879 r. Wnioski te

podałem pisząc o obradach komisyi. Tu przypomnę,

te komisya zaproponowała przyjąć z małemi bar

dzo zmniejszeniami, cały rządowy projekt budżetu

marynarki a wykreślić jedynie sumę 300,000

żądaną w wydatkach zwyczajnych na rozpoczęcie

budowy nowego okrętu pancernego, który 4 mi

liony miał kosztować, a który miał zastąpjć jeden

t okrętów niezdatny już do działań na morzu.

O ten wniosek komisyi rozpoczęła Biędługa roz

prawa. Za daniem żądanój sumy przemawiał bez

warunkowo d el z Trystu Teuschl. Natomiast

chorwacki del. z Dalmacyi Klaic, jakkolwiek gło

sował za daniem sumy, jednak w długićj mowie

swojój wygłoszonćj w języku włoskim (gdyż w nie

mieckim nie je st biegły a chorwackiego członkowie

delegacyi nie rozumieją) w której objawił wielką

znajomość Bpraw tyczącyeh się marynarki wojennćj,

wykazał, że w Anglii, w Francyi we Włoszech za

czyna się objawiać zwrot do budowy okrętów dre

wnianych w miejsce pancernych. Przedstawił dalćj:

że nie ulega prawie wątpliwości, iż państwa, któ

rych m arynarka wojenna ma za zadanie obronę

wybrzeży i opiekę nad marynarką handlową a nie

zwodzenie bitw regularnych na otwartem morzu,

powinny budować okręty szybko płynące, lekkie i

zwrotne a nie pancerne ciężkie olbrzymy. Wyka

zał wreszcie, że okręty pancerne nie Bątakże wła

ściwe do blokady, a wynalazek torpedów i użycie

teraz łodzi torpedowych osłabiło bardzo znaczenie

okrętów pancernych, z których każdy 4 do 8 mi

lionów złr. kosztuje. Z powyższych powodów potę

gi morekie drugiego rzędu jak Szwecja i Dania

uie budują wcale okrętów pancernych.

Naczelnik marynarki admirał P6ck bronił bar

dzo słabo i krótko, zatakowanej pozycji budżetu.

Delegaci polscy, a z nimi więkBza część dele

gatów z Izby Panów, — jakkolwiek dbają Zawsze

o utrzymanie potęgi wojennej państwa, a mianowi

cie w teraźuiejszem położeniu polityoznem, jednak

głosowali z a wykreśleniem wspomnionej sumy

na rozpoczęcie budowy nowego okrętu panoernego,

a głosowali z następujących, jak mi wiadomo, po

wodów : Ponieważ finansowe zasoby monarchii są o

graniczone, przeto pieniądze użyć należy na takia

środki wojenne i takie uzbrojenie, które niewątpli

wie w każdej wojnie zwiększą jej siłę wojenną; pie

niądze wydane na budowę okrętów pancernych, są

w każdym razie użyte mniej korzystnie ola powię

kszenia wojennej potęgi państwa, niż użyte na u

zupełnienie uzbrojenia armii i polepszenia jej brom;

albowiem czy na której kolwiek granicy wojna to

czyć się będzie, zawsze wielką usługę odda broń

lepsza dana żołnierzowi; nadto jeśli wojna toczyć

się będzie na północno-wschodniej linii bojowej, na

której Austrya jedynie stoczyć może walkę stano

wczą, dłagi pokój jej zapewniającą, Eto razy wię

kszą rolę odegrają jej siły lądowe niż morskie.

Z tych wszystkich powodów delegaci polscy głoso

wali za wykreśleniem wspomnionej pozycji, a na

tomiast głosować będą, o ile wiem, za sumami żą

danemi na uzupełnienie lub polepszenie uzbrojenia

armii, mianowicie na udoskonalenie karabinów pie

choty i nabojów do nich. Tylko sześciu członków

delegacyi głosowało za daniem pieniędzy na rozpo

częcie budowy nowego okrętu panoernego. Lecz

wszystkiemi głosami uchwalono dać ostatnią ratę

900,000 na ukończenie budowy i uzbrojenie o

krętu pancernego »Tegetthof".

Pierwsze z przedłożeń rządowych wniesionych

dziś przez hr. Andrassego a tyczących się Bośnii i

Hercegowiny, żąda kredytu 41,720,200 złr. ca

r. 1878 dodatkowo do uchwalonego już kredytu

nadzwyczajnego 60 milionów i brzmi jak następuje:

Mocą uchwały delegacyi zatwierdzonej przez ce

sarza z d. 24 marca 1878 r, upoważniono minister

stwo wspólne, iż wrazie, gdy dalszy bieg wypad

ków na Wschodzie wymagać będzie koniecznie roz

winięcia Bił zbrojnych dla obrony istotnych intere

sów monarchii austryacko-węgierskiej, może czynić

niezbędne na ten cel wydatki do wysokości 60

milionów.

»Równocześnie rząd wBpólny wyraził nadzieję,l,żę

może powiedzie się iż do celu żądanego wystarczy

ożycie teęści kredytu; i nadmieniono, że może 31

milionów złr. wystarczy.

nZ załączonego wykazu wszystkich Bum użytych

1 of 6 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Завантажити файл

Завантажити файл

Видалення коментаря

Розширений пошук

Повідомити про помилку