Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 680 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

Nr 99

Należytość pocztowa opłacona ryczałtem.

Kraków Niedziela 29 Kwietnia 1928.

nSIAS" wyehadzt a*dziennie * gadzinie i i - te) w neey,

KUMEK POJEDYNCZY: 2C CKOSZT.

PRENUMERATA MIESIĘCZNIE WYNOSI:

W Krakowie bez odnoszenia do d o m u ...................................... zl. 4.88

W Krakowie z odnoszeniem do d o m u ........................................... zł. 5.40

Na prowincje z przesyłką pocztową ......... zł. 5.40

Zagranicą z przesyłką p o c z to w ą ........................«

3,zł.8.-*

Za każdą zmianę adresu dolicza sią zł. 0.50.

Reklamacje niezapieczętowane nie podlegają opłacie pocztowej

Listów nieopłaconych nie przyjmuje się.

Prenumeratę przyjmują: Administracja ,,Czasu", wszystkie urzędy

pocztowe, wszystkie miejscowe i zamiejscowe Biura dzienników

Rocznik LXXX.

CZAS

KONTO P. K. O. KRAKÓW NR. 400.494.

Adres Redakcji i Administracji: Kraków, ul. św. Tomasza 32.

Telefon Redakcji 50, -

Administracji i Drukarni 3750.

Godziny biurowe: od 9-tej de 13-teJ i od 15-teJ do 18-teJ.

CENT OOŁOSZEfii

Jednorazowo xa jeden wiersz milimetrowyj

O g ł o s z e n i a z w y k ł e ............................................................................................... , , , , « 1 . 0 . 1 1

Układ tabelaryczny, cyfrowy,kombinowany

ij. o.22

Ogłoszenia w ,,Nadesłanych"

,j,0J5

Nekrologi .

s,,,

,,,

f,,,,Bjq

Komunikaty po kronlca .

,,,

gj_ 0 .48

Ogłoszenia na plerwg(ej »tronie

t,,,,,,*|.o.t«

Ogłoszenia zamiejscowe 25 proc. drotej.

Administracja nie bierze odpowiedzialności

za terminowe umieszczenie ogłoszeń.

Ceny ogłoszeń obowiązują do dnia zmiany w nagłówku.

Rękopisów nie zwraca się.

Ogłoszenia przyjmują: Administrarcja ,,Czasu" i wszystkie młejecowe i ia

miejscowe Biura dzienników i ogłoszeń.

OTrybunałKonstytucyiny.

Zwią,zek Ludowo-Narodowy zarówno w

roku 1920 przy obradach nad konstytucją,

jak i później, póki miał możność wpływu

na rzą.d i na sejm, sprzeciwiał się wprow’a

dzeniu do Polski ,,Trybunału Konstytucyj

nego** - na wzór Czech, Austrji czy Nie

miec. Wówczas miał do tego siłę odpowie

dnią, licząc 100 członków w sejmie - a jed

nak o tem nie pomyślał, upatrując w tem

zamach na sejmokrację. Pomyślał o tem

dopiero wtedy, kiedy władza wysunęła się

z jego rąk, tak samo jak okilku innych rze

czach, które zw’alczał w czasach swojej

świetności, a teraz siadłszy na gruzach Je

rozolimy opłakuje i przypomina.

W ten

sposób stało się, że na ostatniem posiedze

niu sejmu posłow’ie w’szechpolscy zgłosili

wniosek w sprawie Trybunału Konstytu

cyjnego.

Wedle tego projektu pow’inien

być stw’orzony Tryb. Konst. dla badania

zgodności z konstytucją ustaw i rozporzą

dzeń z m ocą ustaw’y (dekretów). Orzecze

nia Tryb. Konst. uniew’ażniałyby przepis,

niezgodny z konstytucją.

Orzeczenia te

miałyby być wydawane na wniosek rządu,

sejmu i senatu (w pewnych w’ypadkach na

wet na wniosek marszałków), Sądu Najw.,

Najw. Tryb. Administracyjnego, Trybunału

Kompet. i Tryb. Stanu.

—

Skład Tryb.

Konst. miałby być następujący: przewodni

czącego i dw’óch członków mianuje Prezy

dent Rzplitej, trzech członków Sąd Najw.,

a trzech Tryb. Administracyjny.

—

Orzecze

nia Tryb. Konst. miałyby mieć moc obo

w’iązującą dla wszystkich sądów.

—

Aż do

czasu utworzenia Tryb. Konst. funkcjejego

ma sprawować Tryb. Kompetencyjny.

Motywy projektu mają chąrakter wymie

rzony przeciwko dzisiejszemu rządowi:

,,Stan praworządności — czytamy w nich

jest

niezadaw’alniający

w najwyższym

stopniu. Jednym z najbardziej niepokoją

cych i groźnych dla przyszłości państwa

i jego normalnego rozw’oju objawów jest

fakt, iż konstytucja Rzeczypospolitej nie

jest zachowywana z należytą ścisłością.

—

Ustalony konstytucją podział władzy mię

dzy naczelne organy państw’owe ulega za

chw’ianiu i pow’staje możność przekrocze

nia przez nie ich kompetencji, co z kolei

prow’adzi do konfliktów".

,,W czasie przerwy pomiędzy kadencjami

parlamentarnemi —mów’ią motywy dalej

rząd wydał ogółem około 300 rozporządzeń

z mocą ustawy. Tak wielka liczba tych

rozporządzeń oraz pośpiech, z jakim zostały

one wydane, nasuwają obawę, iż zawierać

one mogą liczne sprzeczności z Konstytu

cją, bądź stanowić przekroczenia upraw

nień rządowych. Stw’arza to stan ogólnej

niepewności prawnej i podkopuje poczucie

prawne w społeczeństwie".

Jak w’idzimy, motywy są złośliwe, obli

czone na to, aby sprowokow’ać i rząd i po

pierające go grupy do odrzucenia projektu

Zw’. L. N. Innemi słowy: nie jest to krok

polityczny, zrobiony przez realistów, prag

nących doprowadzić do urzeczywistnienia

swego wniosku — ale demonstracja dla do

kuczenia przeciwnikowi, dla efektu na ze

wnątrz, u wyborców. Będzie się odtąd pi

sało: ,,Słuchajcie wyborcy! Związek Lud.

Naród, chce praworządności, chce ukróce

nia samowoli, a wszyscy inni przeszkadza

ją mu przy tem". Będzie się za to milczało,

że wów’czas, gdy Zw. Lud. - Nar. mógł ukró

cić sejmokrację i samowolę rządu, w’tedy

nic w tym kierunku nie zrobił, a teraz za

miast kroku realnego — demonstruje.

Tyle o stro-nie politycznej — ta.k przejizy*

stej — tej demonstracji. A teraz o stronie

merytorycznej. Słuszną jest rzeczą, że pro

jekt nie dopuszcza, aby zwykłe sądy mogły

badać treść ustaw czy dekretów z punktu

zgodności ich z konstytucją i uchylać lub

stosować w konkretnych przypadkach prze

Pisy. Stworzyłoby to chaos prawny. Słusz

jesttakże rzeczą, że projekt nie powieiza

badania prawności. Sądowi Najwyższemu

lecz chce u-tworzyć osobny Trybunał dla

tych zadań, gdyż czynność ta w’ymaga istot

nie specjalnego składu organu sądow’ego

obarczonego tak trudnem zadaniem. Nato

miast nie uważamy za trafny projektow’a

nego sposobu złożenia tego organu. Nomi

nacja wszystkich jego członków powinna

należeć do głowy państwa, a skład nie po

winien być mieszaniną delegatów’ dwóch

innych najwyższych sądów z członkami

mianowanymi przez Prezydenta Rzeczpl.,

bo to mogłoby wywołać wewnętrzne tarcia.

Również nie widzimy potrzeby, dla której

sejm i senat (a nawet ich marszałkowie w

pewnych wypadkach!) mogłyby wywoły

wać orzeczenia Trybunału Konst. Sejm i se

nat m ają dostatecznie zabezpieczone w kon

stytucji sposoby, aby o kwestji legalności

orzekać same; dlaczego mają się kim in

nym wyręczać? Mogłoby to stać się narzę

dziem walk politycznych z rządem i wcią

gać w ich odmęt Trybunał Konstytucyjny,

który powinien stać ponad w’alkami poli

tycznemu Uderza też, dla czego pominięto

,,Prezydenta Rzplitej" jako czynnik, mogą

cy w razach dla niego wątpliwych wywo

łać orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego?

I to pominięcie, podobnie jak wymienienie

marszałków sejmu i senatu, ma swój po

smak polityczny dla nas z zasadniczych

powodów niemiły.

Projekt jest pomyślany jako demonstra

cja — i pozostanie dlatego utopją. Ale ma

tę dobrą stronę, że zobowiązuje wielkie

stronnictwo jakiem jest co do liczby naro

dowa demokracja i będzie jej mógł być do

honorow’ania kiedyś przedstawiony. Nie

wyobrażamy sobie praworządności w Pol

sce bez Trybunału Konstytucyjnego. Kiedy

zacznie ktoś kiedyś w Polsce praw’orząd

ność na serjo organizować, sprawa ta musi

wypłynąć. To jednak pewne, że nie zacznie

się ona organizować na podstawie projek

tów’ pomyślanych li tylko jako sposób do

kuczania rządowi.

Problem wschodnio-pruski.

,Na w’lokących się opornie rokowaniach o

traJktat handlowy polsko-niemiecki jako jedna

z przyczyn opóźniających i utrudniających za

wisła kwestja P ru s W)schod-nich. Położenie go

spodarcze Prus w istocie łatwem nie jest, ale

bynajmniej nie z przyczyny Pol-ski; dowodnie

bowiem -wy-kazano, a cyf-ry m ają wymowę i po

stronie niemieckiej, że t. zw. korytarz polski

w -niczem nie utrudnia związku gospodarcze

goPrus

schodnich z Rzeszą. Przyczyna złego

leży w samem położeniu gospodarczem Prus,

odległym niepomiernie od centrum gospodar

czych Niemiec. Nie pomoże n a nie w’cale bez

pośrednie połączenie terytorjalne Prus z Niem

cami, lecz jedynie w’spółżycie gos-podarcze

Prus z otaczającemi je ziemiami, przede

wszystkiem z -Polską. Z tym zaś faktem polity

ka niemiecka, a zwłaszcza wschodnio-pruska

pogodzić -się nie chce.

Przed wielką wojną położenie gospodarcze

Prus o ty-le było lepsze, że Królewiec, m ający

dla han-dlu niemieckiego tylko lokalne znacze

nie, był jednak głównem ogniw’em liandlowem

między ziemia-mi nadniemeńskiemi aż po

Dźwinę i Dniepr, a rynkami zachodniemi i eks

portow’ał z nich głównie zboże i drzewo. Po

wojnie ziemie te w znacznej części znalazły się

w ręku -Polski, która handel -swój prowadzi in

nemi drogami i -kierow’ać go na Królewiec mo

głaby tylko w razie odpowiedniej reciprocitas.

YVporcie królewieckim panuje w konsekwen

cji tego zastój; rachuby na w’ielkie obroty z

Rosją przez Litwę i Łotwę zawiodły i Prusy

Wschodnie są typową prowincją deficytową, na

którą rząd łoży znaczne sumy, czy to na rolni

ctw’o, han-del i -przemysł, czy n a cele k ultural

ne, by zapobiec ;rozgoryczeniu ludności.

Licząc się z trudnościami tego stanu rzeczy

i niemożliwością jego n a dłuższy dystans, wysu

wa jednak polityka wschodnia remedia, mają

ce go zmienić, o charakterze zupełnie niereal

nym i wraca uparcie do ,,ceterum censeo" i od

zyskania Pomorza,, a nawet Poznańskiego. Jed

ną z najciekaw szych jest teza etnograficzno

gospo-darcza, na którą wskazuje ,,Prutenus" w

,,Przeglądzie politycznym", a posta-wiona w ro

ku ubiegłym przez znanego działacza wschód

!)io-p -rus -kiego, należącego do sfery wielkiego

ziemlaństwa, preze-sa królewieckiej Izby rolni

czej, Brand esa, k-tóry na niedawnym zjeździe

w’ Dusseldorfie o-strzegał Niem-cy p rzed zaw’a r

ciem umow’y handlowej z Polską, widząc w -tem

niebezpieczeństwo -dla P rus Wschodnich. W

tajnym memorjale, złożonym rządowi niemiec

kiemu twierdzi on mianowicie, że terytorjum

między Odrą a Niemnem odgraniczone od po

łudnia linją kolejow’ą Niemiecka Iław a—To

ruń—Bydgoszcz—-Piła, jest jednolitym tere

nem gospodarczym, w którym stosunki etno

graficzne m uszą być rozpatrywane jako całość

i dochodzi do wniosku, że na obszarze tym

większość bezwzględną -posiadają Niemcy, m ia

nowicie w stosunku 11,5 milj. do 2,5 milj. Pola

ców. Wyżej wymienione terytorjum, obejmują

ce prowincje: Prusy Wschodnie, Pomorze, Po

znańskie, Śląsk, regencję frankfurc-ką i prowin

cję pomerańską tworzy wedle Brandesa. jedno

li-ty niemiecki kompleks kolonizacyjny i go

spodarczy. Kompleks ten jest spichrzem zboża

i kartofli dla Rzeszy niemieckiej, który zaopa

tr-uje jej okręgi przemy-słowe zachodnie i jest

niezbęd-ny dla ich utrzymania. Zdaniem Bran

desa utrata Pomorza i Poznańskiego jest powo

dem biernego ,bilansu handlowego Niemiec i

ma wpływ róumież i na rynek europejski. Mi

mo to kompleks powyższy został r’ozdarty w

imię interesów nieznacznej polskiej m niejszoś

ci etnicznej.

Przecho-dząc do Prus Wschodnich stwierdza

Brandes znaczenie i niebezpieczeństwo proble

mu mazurskiego oraz fakt, że polska polityka,

zmierzająca do wyeliminowania portu króle

wieckiego z polskiego życia gospodarczego w y

rządza Prusom Wschodni!m bardzo wielką szko

dę i że r-ząd niemiecki winien przy rokowa

niach handlowych domagać się równoupraw

nienia Królewca z innemi portami bałtyckie

mi.

Cale to dowolnie skonstruowane założenie o

łączności obszaru bałtyckiego z Niemcami, za

wiera jednakże i cenne argumenty za tem, że

dobrobyt Prus W schodnich zależny jest od icłi

związku gospodarczego z Polską. Normalnych

z tego wniosków Brandes dziś wysnuć nie chce,

lecz kilka lat temu, tuż po zakończeniu wojny

wysnuł je zdecydowany nacjonalista niemiecki

F,ritz Simon, syndyk królewieckiej Izby h an

dlowej w broszurze w]’drukowa,nej jako m anu

skrypt, a zniszczonej potem -przez władze. Si

mon wskazał w niej, że Królewiec zdany jest

teraz -na ła-skę Polski, tak j-ak daw niej Rosji,

po k/tórej Pol.ska przejęła życiodajne dla Kró

lewca terytorja i że odcięcie go od -Polski odbi

je się na całych -Prusach, w których Królewiec

płaci 40 procent podatków bezpośrednich, pod

kopaniem -najtęższego czynnika ekonomiczne

o, jakim jest to miasto.

W"skazując na paragraf 82 konstytucji wei

m arskiej pozwalającej włączać pewne terytorja

Rzeszy do obszarów celnych państw innych,

radził Si-mon przeprowadzenie unji celnej Prus

Polską, kończąc wywody jak następuje:

Myśl unji celnej z Polską nie jest żadnemu

wschodnioiprusakowi przyje-mną, niemniej na

rzuca się ona jako konieczność, gdyż w ramach

unji celnej uczestni-czyć mogą Prusy Wschod

nie we wszystkich wygodach, k/tóre :polskie ży

cie gospodarcze m a w stosunku do Niemiec i

nnych krajów. Przez podobną unję usunięte zo

staną w sposó-b najłatwiejszy te szkody, które

wyrastają dla wschodnio-pruskiego gospodar

stwa przy ich -pozostaniu przy Niemczech. Z

drugiej zaś strony PAlska będzie miała interes

w popieraniu Prus Wschodnich i Królewca,

a nietylko swego jednego portu, Gdańska. Pru

!j’ Wschodnio m ają obowiązek utrzym ać się w

gospodarczej -sile, aby móc się utrzym ać poli

,ycznie przy Niemczech".

O programie tym wszakże — konkluduje

,,Prutenus**: ani w Niemczech ani w Prusach

Wschod-nich słyszeć dziś nie chcą. Niemcy w

:lalszym ciągu gwałcą siły przyrodzone, chcąc

’a wszelką cenę utrzymać Prusy Wschodnie

jako najdalej wysunięty na wschód ha-stjon

niemczyzny i jako pomost łączący je z Rosją,

celem stworzenia w Europie paradoksalnej lie

gemonji kapitalistyczno-komu nistycznej. Pru

y Wschod-nie swojej roli pośrednika w życiu

gospodarczem krajów czarnomorskich, Polski

i Bałtyku zupełnie nie spełniają, a natomiast

stały się arsenałem Niemiec, -place d*armes

knowań rewanżowych i miejscem rozmaitych

?.k)sperymentów tworzenia armji kondotjer

skich, na co rozważne piśmiennictwo francus

kie raz -po raz zwraca uwagę w alarmujących

artykułach, wykazując paradoksalność sytua

cji, gdy równocześnie Stre-semann w Genewie

stawia daleko idące wnioski opowszechne roz

brojenie i unie-możliwienie w ojny n a przy

szłość. Rzeczywiście problem wschodnio-pruski

istnieje -dla Europy i euro-pej-ska opinja więcej

uwagi -poświęcić m-u powinna.

w=*=«śfi=V--i/Pmthtęm

mmmm

Porażka p. Stresemanna.

Niemiecki minister spraw zagranicznych jest

kandyda-tem bawarskiej partji ludowej do par

lamentu Rzeszy i dnia 25 b. m . stanął przed

swymi wyborcami w Monachjum celem wygło

szenia w’ielkiej programowej mowy. Jednakże

miejscowi nacjonali-ści t. zw. Hitlerowcy niedo

puścili go do głosu. Zebranie odbyło się w wiel

kiej sali mieszczańskiego browaru, przepełnio

nej -po brzegi. Skoro p. Stresem ann -pojawił się

na podwyższeniu, nacjonaliści przyjęli go o

krzykami precz! pfuj! W]’rzucając mu przytem,

irankofilstwo(!). Mimo to minister rozpoczął

swoje przemówienie -dając na wstępie obraz

niemieckiej polityki zagranicznej. Skoro jed

nak przeszedł do -spraw wewnętrznych i suro

wo ocenił akcję Hitlera, powstała na sali bu

rza. Hitlerowcy zaintonowali pieśni bojowe

jak ,,Deutschland uber alles" i ,,Wacht am

Rhein".i nie pozwolili Stresemannowi dalej

mówić.

- Przewodniczący rozwiązał zgr’omadze

nie, a policja opróżniła salę. Nacjonaliści za

rzucają jak wiadomo Stresemannowi wielką

ustępliwość wobec Francji i przyjęcie układu

locameńskiego. Według ich opinji Niemcy po

winny prowadzić politykę zaczepną na dwa

fronty: przeciwko Francji i przeciwko Polsce

ale głów-nym wrogiem ,,Erbfeind" — jest dla

nich Francja, a odzyskanie Alzacji i Lotaryngj

stanowi dogmat nacjonalistycznego programu

To koła radykalno-pacyfistyczne we Francji

które świado-mie czy nieświadomie łu-dzą się,

myślą pojednania z Niemcami może — do pew

nego sto-pnia — ko-sztem :Polski, powinnyby u

ważnie studjować program niemieckich nacjo

nalistów, którzy posiadają obecnie tak rozle

głe wpływy w rządzie Rzeszy.

Rsichswehra a mordy ,,Feiny".

W procesie szczecińskim, w sprawie -t.

-zw.

Feme - mordów coraz wyraźniej uwidacznia -się

śc!isły związek, a nawet zależność tajnych orga

nizacyj niemiecki-ch, -dopuszczających się krw a

wych morderstw -polityczny-ch, od Reichswehry.

Przesłuchan-ie jednego z głośniejs-zych organi

zat-oró-w i wodzów jednej z tych organizacyj

a m. Rossbach-a było -pod tym -względem rew e

lacyjne.

:Rossbach opowiada nip., że ,,Freikorps", któ

rym on dowodził, otrzy/m-ał w roku 1919 -pole

cen/ie udania się do prowincyj -bałtyckich. Od

d-ział został prze-mianow-any -n-a , ,Reichwehrja

gerbataillen Nr. 37" i otrzy-mał do -swej dyspo

zycji od Reichswehry 400 ko-ni, -mających m u

umożliwić szybk,i mars-z do granicy. Gdy od

dzi-ał ch ciał pod Tylżą przekroczyć gra-nicę pru -

sko-litew,ską był most graniczny zamk,nięty, a

generał i kilku oficerów Reichswehry oparł-o

się przejśc-iu gra-nicy przez Rossba-chowców. Je

den z tych kapitanów zbliży} się jednak do

łos-sbacha i trącając go łokciem powiedział: U

dą-pdmy -tylko przed przemocą. Rossbach zr’ozu

miał oczywiście i przejście przez granice odby

ło się bez d-alszych komplikacyj.

Po sw o im -powro-cie d o Niem-iec w-ziął R-oss

bacli u-dział-ze swymi ludźmi w-za -machu Kappa

a następnie uśm/ierzał kom unistów w zagłębiu

Ruliry. Później wysłano go na Pomorze. Chodzi

ło tu o -to, aby w najściślejazem porozumieniu

Reichs-wehrą zająć -się ukrywaniem broni.

Zdrajcy mieli -być kara,-ni śmiercią. Rossbach

zezn-aje w tej sprawie dosłownie: ,,Reichswehra

wydaw ała rozkazy. Rozkazy były -zupełnie nie

dwuznaczne. Odnosiły się one do broni, w c-zem

nic ,nadzwyc-zajneg’o n-ie -było. N a m o cy jednego

z takich rozkazów, wydanych mi przez -s-zefa

sztabu ko-rpusu, m aj. von Pres-senthin ludzie

moi ro-z -strzelali człowieka. Otrzym-ałem rozkaz

aresztowanila kilku osób i -d)ziałani-a stosownie

do okoliczności. Ponieważ md dawniej już było

wia-domem, że -zdraj-ców na-leży usunąć, powo

łałem sąd doraźny, chociaż -mogłem n a mocy

-te-go rozkazu ludzi tych poprostu rozstrzelać.

Sąd -składał się z oficera, podoficera ora-z żoł

nierza i skazał trzech z ty-ch lu-dzi. O -desłałem

rozkaz, -który m nie zmusił do ich aresztowania

dopiskiem, że trzech z -nich zostało rozstrze

lanych. W od/powied-zi zażądano odem nie proto

kółów posied-zenia sądu. Protokóły te -zosały

ze/s-ta/wione i odesłane -do Reichswehry.

Inny zaś świadek Heinz-Naue,nstein, który n a

leżał do niemieckiego Selhstschutzu na Górnym

Śląsku zeznaje między innemi, że on -sam

-pamięta o około 200 ,,egzekucjach". Na czele te

go Selhstschutzu stał we Wroclawku ni’ej-aki Dr

Hobus, któ-ry t-e

-ż wydawł -polecen!ia ,,usunięcia’*

pewnych ludzi. Po otrzym aniu takiego rozkazu

wyruszał Nauenstein n a czele oddzi-ału i wyrok

wykonywano ,,zapomocą trucizny, granatów

ręcznych, bomb lub rozstrzelania". Na zapyta

nie przewodnicząc-ego, czy świadek jest pew

ny-m, iż czynniki rzą-dowe -pochwalały ten spo

sób postępowan’ia, od-powiada N auenstein: Tak

przekonałem -się o tem osobiście. Otrzymywa

łem zawsze ze strony czynników rzą-dowy-ch

wszelką pomoc, a m iędzy Selbstschutzem a wro

cławską -policją panow ały zawsze j-ak naj-lepsze

stosunki".

Berlin 28 kwietnia.

(PAT) W sensacyjnym procesie o morder

stwo kapturowe czarnej Reichswehry zezna

wali dzisiaj b. komisarz rządu Rzeszy na Gór

nym Śląsku w okresie powstań, a obecny kan

dydat stronnictwa centrowego Reichstagu Dr

Spiecker, który wygłosił obszerne ekspose o sy

tuacji państwowej na Śląsku i oświadczył m.

in., że termin powstania górnośląskiego w

sierpniu 1920 r. był Niemcom zgóry dokładnie

znany. Minister Severing miał wówczas sprze

ciwić się zaopatrywaniu ludności niemieckiej

na Śląsku w broń i dopiero interwencja Dr

Spieckera, który specjalnie w tym celu jeździł

do Berlina — doprowadziła do zgody rządu

Rzeszy na utworzenie Selhstschutzu. Ta organi

zacja została następnie -podporządkowana nie

mieckim władzom państwowym w ten sposób,

że kierownictwo m ilitarne zatrzymała dla sie

bie -Reichswehra, kierownictwo zaś polityczne

złożone zastało w ręce Dr Spieckera. Następnie

Dr Spiecker opisuje teror stosowany rzekomo

przez organizacje polskie n a Górnym Śląsku i

uzasadnia utworzenie Selbsch-utzu potrzebą

przełam ania polskiego teroru przez odpo

wiednie organizacje niemieckie. Selbsfschutz,

jak oświadcza Dr Spiecker pozostał pod do

wództwem wojsko-wem mjr. Beckmanna. Dale.

oświadcza Dr Spiecker, że wymieniona dotych

cza-s cyfra 200 zabójstw kapturowych popełnio

nych na Śląsku jest przesadzona.

Swoboda w polityce cen

jako podstawa wewnętrznej kapitalizacji.

Przed dłuższym czasem ogłosiłem na ła

mach ,,Czasu? artykuł p. t. ,,Stabilizacja kon

junktury a kapitalizacja wewnętrzna", w któ

rym doszedłem -do konkluzji, że celem s-tworze

nia możliwości kapitalizacji w Polsce w obec

nych warunkach ,,trzeba tylko jednego śmia

łego kroku: za/niechania polityki reglam enta

cyjnej d,ochodów i po/zostawienia warstwom

produkującym swobody w -polityce cen". Kon

kluzja ta nie trafiła oczywiście do -przekona

nia znanego ekonomisty socjalistycznego p. Dr

Daniela Grossa, który na łamach ,,Na/przodu1

nr 87 i88 z14 i 15kwietnia, w artykule pt. ,,Wil

ki w oczej skórze" rozprawia się ostro z -moją

tez ą, obiecu-jąc zara-zem

-wskazać drogę, jaką

winna i może pójść kapitalizacja wewnętrzna

dla koniecznej i -możliwie -naj-szybszej odbudo

wy gospodarstwa w interesie całego społeczeń

stwa, w -później-szym artykule.

Nie przesądzając narazie, czy i o ile droga ta

będ/zie le-psza od wskazanej przezemnie, uw a

żam jednak -za konieczne stanąć w obronie za

jętego przezemnie w -cytowanym wyżej arty

kule sta-nowiska, które, jak wykaz-uje p rakty

ka ostatnich dwóch lat, zdaje się jednak za

wierać na:jlepsze narazie rozwiązanie proble

m u w ewnętrznej kapitalizacj-i.

P. Dr Gros-s niepotrzebnie zacieśnił ramy pro

blemu, przenosząc polemikę z gruntu ogólno

ekonomicznego n a kweStję -polityki cen prze

mysłu wę’glowego, stwierdzając, że ,;zalecany

przezemnie środek, jest dobry dla baronów wę

glowych, ale jest trucizną dla całego gospodar

stwa krajowego, bo podraża produkt, który na

leży do artykułów pierwszej potrzeby dla -pro

dukcji i konsumcji". P. Dr Gross przeoczył wi

docznie lub zlekceważył zasadniczy p unkt mo

jej tezy, że swobodę w polityce cen pozostawić

należy wszystkim warstwom produkującym, a

więc i w pierwszym rzędzie warstwie najlicz

niejszej, t. j. rolni-ctwu i przemysłowi rolnicze

mu, w dalszym zaś dopiero przemysłowi i rze

miosłu. Samo rolnictwo obejmuje 3,300.000 sa

mod/zielnych warsztatów pracy, a ludność z

warsztatów tych -żyjąca około 65 proc. ogółu

ludności państwa. Jeżeli przyjmiemy, że z sa

modzielnych przemysłow’ych i rzemieślniczych

warsztatów pra-cy żyje tylko 15 proc. ludności,

to i tak z zalecanego przezemnie środka koi,zy

staloby około 80 pro-c. ogółu ludności, a -nie

tylko — jakby wynikało z postawienia kwestji

przez p. D/ra Grossa — kilkunastu czy kilku

dziesięciu ,,baronów węglowych". Zapomina on

bowiem , że ,,s-zerok-ie w a rstw y konsumentów**

stanowią zarazem conajmniej -w 80 procentach

także i warstwę -producentów, że zatem w moż

ności korzystania -ze swobodnej poli-tyki cen od

nośnie do pro-dukowanych przez siebie towa

rów są conajmniej rów-nież zainteresowane, jak

w nis-k-ich kos-ztach u-trzy m ania lub niskich ce

nach takiego c-zy innego surowca.

P. Dr Gross zarzuca, że -zalecany przeze/mnie

środek -dąży do tego, aby od szerokich -sfer

ludnośc/i ,,wycisnąć pieniądze drogą drożyzny

produktu pierwszej potrzeby".

Drożyzna pro

duktu pierwszej potrzeby jest od chwili pow

stania państwa polskiego tym nieustannym

straszakiem który pańs-twową politykę gospo

darc-zą stale kierował n-a fałszywe tory, tak, -jak

s-zczególności ,,tani chleb" był od pierw szej

chwili tym mieczem obosiecznym, który pod

cinając podstawę egzystencji ,naszego rolni*

twa, równocześnie pozbawił przemysł najważ

niejszego konsumenta, a robotnika pracy i za

robku. Tymcza-sem d-rożyzna jest pojęciem bar

dzo wzg-lędnem. Nie jest ona bowiem wc-ale

ównoznaczną z taki-m czy owakim poziomem

kosztów utrzym ania, a tylko ndewspół/mierno

ścią m iędzy poziom em -dochodów a po-ziomem

kosztów utrzym-ania. I tak np. miesięczny

wskaźnik złoty cen hartownych wynosił w ma

ju 1926 r. 92,8 -proc,, a w gru-dniu 1927 — 120,0

proc,, n-a oze-m zresz-tą P. P . S. opiera podnoszo

ny przez siebie przeciwko rządowi obecnemu

arzut o dopuszczaniu do wzrostu drożyzny, a

ednak trudno -po-wiedzieć, że np. sytuacja kla

y robotniczej jest obecnie gorsza, niż była

w maju 1926. Cóż -ztego, że wskaźnik cen hur

towych podniósł się o 27,2 punktów, jeżeli rów

nocześ-nie zarobek górni-ka n a szychtę w prze

myśle górnośląskim podniósł się z 3,12 fr. zł.

w maju 1926 na 5,02 fr., w grudniu 1927 wzglę

dnie wskaźnik złoty zarobków z 69,64 w maju

1926 na 112,05 w grudniu 1927, a więc o 42,41

punktów. A jeżeli dodamy do tego, że górn,ik

górnośląski, który w pierwszych miesiącach

1926 r. pracował najwyżej przez 3—4 dni w ty

godniu, obecnie ;pracuje peł,nych 6 dni i nieraz

jeszcze odrabia nadszychty, -a zatem w sumie

nawet po przeliczeniu na parytet złota, zarabia

dziś con-aj-mniej o 100 proc. więcej, n iż -w po

czątkach 1926 r., to trudno -twierdzić, że wzrost

kos-ztów -utrzy:mani-a o 20 czy n a w et 30 proc,,

stanow,i d la niego drożyznę. Trudno równ/ież

twierdzić, by drożyznę odczuwało -tych o-koło

180.000 bezrobotnych, k-tórzy znaleźli pracę w

czasie od lutego 1926 do lutego 1928 i -zami-ast

głodowej zapomogi ,przy n-iższym poziomie

kos-ztów -utrzymania, otrzym ują -dzisiaj n or

m-a-lny zarobek ,przy n-ieco wyższym poziomie

tychże kosztów.

Najjaskrawszym chyba dowodem, że -wzrost

drożyzny nie zawsze jest szkodliwym, a na-wet

wydać może ;skutki bard-zo pożąd;ane, że zatem

w życiu gospodarczem is-t-nieje pewnego ro

dzaju ,,beatum scelus", jest rozwój poziomu

cen artykułów rolniczych w Polsce -o

-d maja

1926 do ch wili obecnej. Ws-k -aźnik złoty ;arty

kułów rol,niczych wynosił w m aju 1926 91,3,

w l,utym natomiast 1928 - 122,5, można prze

to śmiało powiedzieć, że drożyzna artykułów

rolniczych w ciągu tych dwóch lat w/zrosła bar

dzo zna-cznie. A jednak właśnie ten wzrost dro

żyzny artykułów rolnych, wynikający z po

myślnej -dl-a rolnictwa konjunktury na świato

wych rynkach

zbo-żowych, a umożliwiany

d-zięki po-zostawieni-u rolnictwu nas-zemu przez

rząd obecny przynajmniej częściowo właśnie

tej żądanej przezemnie ;swobody w polityce

cen, zwiększył bardzo silnie zdolność konsum*

cyjną wa-rszta;tów rolnych, a tem samem spo

wodował o wiele lepsze za-trudnienie warszta

tó-w przemysłowych i rzemieślniczyełi, umożli

wiając w ten sposób d-an-ie pracy i zarobku bli

sko 200.000 robotnikom ,oraz -podnie-sienie po-

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Download file

Download file

Deleting a comment

Advanced search

Suggest correction