Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 764 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

N" 564

(CfejftA 1 0 ft(.)

Kraków, Czwartek 6 Grudnia 1912.

Rocznik LXX.

asłr,;,’

,ap

Ceny ogfoaz;efit od wierssa petitem sa pierwszy ras 80 hal.,

xa katdy następny po 16 hal,; okład

tabelaryczny, cyfrowy, »komplikowany, pierwssy ras 40 hal., następny po 16 hal. N adeelane i M ak ro ,

logia od *nejtca wiersza drukiem petitowym ŚO haL, sa kaidy ras. Oliwy pnblłcznoAc! po 8 kor.

« *« *Iksty handlowe po kronice i po dziale ekonomiceerym, kossiikafy prywatne. t!nby, sarfr.syay itp.

po 1 koronie od miejsca wiersz«.

Ogłoszenia 1 prenumeratę przyjmuję: we Lwowie biura dzienników Si. Sokołowskiego A. Ol

szewskiego, K. Buchstaba; w Jcr-osławla Biuro dzienników; w Pwigdnra Pofuralski: w PrzemvSlB

A, Juszyński księgarnia i S. Bi!let; w

M, Weintraub; w Sinnlsławowi Jasielski i Sp.

w Tarnowie M.Rockach,O K?ul; w Tarnopol« Komaniewski; w Paryfa wyłącznie p. W, Racz.1

kowski, 14 (Me de Treme; w W ied niu Haasenstein A Vo«!«r, K Mosse (takie we wszystkich filiachb

tl Schalek M. Dukes E Braun, J Danneberg, Bock A Herzfeld, H. F riedl (tylko prenumeratę H. G olił

isbmiedt ft Comp.), M. Per!es; w Pranklurclo n. M, G. L. Raabe A Comp.; w Pradze czeskie]

Fr. Hoyorka. L isty z pieniądzmi i przekazy pieniężno ua prenumeratę i ogłoszenia przyjmuje Admi

nistracja »Czasu* w Krakowie. Reklamacye ni sop iecs ęto wan e nie podlegają opłacie pocztowej.

Listów nieopłaconych nie priyjnmje się. Rękopisów nadsyłanych uie swraca się.

Za fećtżdą zmianą adresu dopłaca clą 40 hal.

ADRE3 REDAKCYI ul. iw . Tomasa* Nr, 52. -

Telefon Nr. 50.

W głównej kwaterze.

Koniec podróży. Cztery w a g o n y sypialne, któ

stnżyły n a m za pomieszkanie w ciągu dwutygo

dniowej wycieczki do Wilhelmshawen, Brukseli i

na front bojowy, odwiozły nas z powrotem do

Berlina. Po poźegnalnem śniadaniu w hotelu Adlon

nastąpił rozjazd uczestników w rodzinne strony!

Teraz trzeba otrzymane wrażenia uporządkować5

ugrupować, i wydobyć z nich rnateryał dla pu

blicystycznego użytku. W y m a g a to pewnego czasu i

trochę wypoczynku, gdyż wrażenia były tak silne

iluk roznorodne, że musiały w końcu wywołać

uczucie znużenia. N a razie z a t e m poprzestaję n a

krótkim opisie ostatniego epizodu: jednodniowego

pobytu w głównej kwaterze.

Odwiedziny u_ jenerał-marszałka Hindenburga

były poniekąd niespodzianką, gdyż zawiadomiono

nas o nich dopiero w drodze powrotnej To wa -

rzyszący n a m oficerowie byli t y m projektem nie

zmiernie uradowani, gdyż żaden z nich nie miał

dot,ychczas sposobności oglądania z blizka g ł ó w

nego dowódzcy, _ który jest obecnie narodowym

bohaterem Niemiec. Nie trzeba dodawać, że i dla

nas perspektywa choćby krótkiej rozmo wy z czło

wiekiem, ki,óry tak silny wpływ wywiera na prze

bieg wojny, a którego pomocnik uchodzi za jeden

z głównych czynników niemieckiej polityki, była

pociągająca. .

Po całonocnej podróży przybyliśmy do miaste

czka, gdzie znajduje się siedziba głównej kw ate

ry. Ponieważ przyjęcie W"yznaczone było dopiero

na godzinę 8-mą wieczorem rozproszyliśmy się

po długich ulicach osady, ma lowniczo rozłożonej

wśród wzgórz, pokrytych winnicami. Dopr ow a

działo to do zabawnego nieporozumienia. Mie

szkańcy miasteczka,

słysząc kilku przybyszów

rozmawiających obcym językiem, widząc nadzwy

czajny pociąg, ustawiony n a torze, i niezw"ykły

ruch n a dworcu, wyobrazili sobie, że do głównej

kw"atery przybyli -

rosyjscy pełnomocnicy dla

zawarcia rozejmu. a może nawet pokoju. I zgo

towali n a m owacyę. Automobile, wiozące nas do

mieszkania marszałka przyjęto okrzykami »Hoch!«,

co z początku przyjęliśmy jako hołd,

oddany

prasie. Dopiero bliższe informacye wyjaśniły ten

ludowy entuzyazm i rozproszyły nasze zarozu

m iałe złudzenie.

Wieczerza o godz. S-rnej odbyła się pod prze

wodoictwem majora Nicolai, szefa oddziału pra

sowego przy sztabie jeneralny m, który przy tej

sposobności wygłosił m o w ę o przyszłych i obe

cnych zadaniach pfasy, silnie podkreślając jej

znaczenie i obowiązki, jakie na nią wojna wło

żyła.

P o toastach pojechaliśmy do do m u , gdzie

przebywa marszałek — (według urzędowej nie

mieckiej t,ytulatury : Gen eral Feldmarsehall).

Grupami wprowadzono nas do niewielkiego sa

lonu,wy ścielonego czerwonem suknem. Całe ume

blowanie : okrągły stół i kilkanaście krzeseł. P o

środku stał Hindenburg, którego postać u w yda

tniała się jeszcze potężniej w tych szczupłych ra

mach. Pierwsze wrażenie jest, źe m a się przed

sobą »dobrego olbrzyma«.

Ogromnego wzrostu,

przewyższa marszałek przynajmniej o pół głowy

całe otoczenie ale jest zb udowany tak proporcyo

nalnie, że nie razi dysbarmonią, tak pospolitą u

ludzi zanadto wysokich. Gł o w a niezmiernie cha

rakterystyczna, okolona pięknemi siwemi włosa

mi, zaczesanemi w »szczotkę«, doskonale wyrzeź

biona ; zawiesiste wąsy dodają twarzy marsowego

wyrazu.

Natomiast oczy, głęboko osadzone, pa

trzą spokojnie i prawie dobrodusznie. Ty p m o ż e

w rodzaju Bismarcka, ale daleko sympatyczniej

szy. Em Prachtniensch — mówią o nim Niemcy.

Dużo siły, powagi i tej pewności siebie, którą

daje świadomość własnej wartości i powodzenie.

P o krótkiem przedstawieniu, marszałek siada i

szerokim gestem zaprasza bliżej stojących gości,

aby zajęli miejsca. Zaczyna się rozmowa, w ta

kich warunkach z konieczności dość banalna i

urywana. M o ż eby była bardziej zajmująca, gdyby

w naszem towarzystwie nie znalazło się kiliru

dziennikarzy z kategoryi » m a tu vu«, którzy ko

rzystają z każdej sposobności, aby się pokazać,

.i głównie nacierają na Hindenburga i usiłują

niektóre wątpliwości polityczne.

Marszalek słucha pobłażliwie, przytakując lub

rzuca jakieś obojętne słowo.

Pyta obecnych skąd pochodzą i słyszy kolejno:

YYiedeń i Peszt.

Aber es war auch ein Herr aus Krakau —

przerywa.

Wychylam się cokolwiek z krzesła.

Żałuję, źe nie byłem w Krakowi* -

mó

wi. Wiem, źe to piękne miasto.

-—

Może przecież p. marszałek znajdzie wolną

phwilę, aby do nas przyjechać, odpowiadam.

Rozmo wa znowu rozstrzela się. Wszyscy inte

resują się swojemi sprawami; głównie jednak

m ó w i się o Dajaktualniejszem wydarze niu; o ro

zejmie z Rosyą.

Hindenburg nie kryje wielkiego zadowolenia.

—

Die haben genng, mówi z uśmiechem.

Zresztą wszyscy tutaj są pod silnem wrażeniem

w y p a d k ó w rosyjskich, które otwo rzyły nagle lak

głębokie i niespodziewane horyzonty dla dalszego

przebiegu wojny . M o ż e nawet, jak m i się wydaje,

panuje w Niemczech pod tym względem przesa

dny optymizm, (bo każdy tak chętnie w to wie

rzy, czego gorąco pragnie). W każdym razie na

stąpił na wschodzie przełom, który pośrednio od

działa na inne fronty. Z krótkich uwa g Hinden

burga przebija się też jakby świeża otucha i wiara

w przyszłość.

Adjutant podchodzi i szepce m u coś do ucha.

Marszałek powstaje.

—

IcJi muss noch su den anderen Htrrtn

gehen — i skinąwszy głową przechodzi do obok

położonego pokoju, gdzie znajduje się druga p o

ło w a towarzystwa.

Miejsce jego zajmuje jeueralny kwatermistrz

armii Ekc. Ludendorff.

T y p zupełnie odmienny, mniej imponujący, ale

psychologicznie bardziej ciekawy. Jest 0^20 lat od

Hindenburga młodszy, ale wygląda raczej staro.

Twarz zmęczona i przekrwiona, włosy rzadkie;

widoczna skłonność do otyłości psuje nieco po

stawę. O e z y ciągle przymknięte; dopiero przy

rozpoczęciu z nim rozmowy strzela z pod powiek

zimne, ba,dawcze i przenikliwe spojrzenie, które

p o chwili gaśnie. R obi wrażenie człowieka prze

pracowanego. Istot,nie jest niezmordowanie czyn

ny. Oficerow"ie sztabowi podziwiają j«go pracowi

tość. Pracuje codziennie do godzinie 1 po półno

cy, a o siódmej rano siedzi już przy biurku. ’

Jest to wielki organizator kampanii, a także

główny polityk sztabu. Stanowisko jego w spra

wie polskiej jest ogólnie znane ; jednakże w Ber

linie zapewniano mnie, że pod tym względem Łu

dendorif »liat nachgegeben«. W k a ż d y m razi* całe

postępowanie Ob-Ostes m a jego aprobatę. M im o

to Litwinom, którzy byli niedawno w głównej k w a

terze, nie dał żadnych pozytywnych przyrzeczeń,

zbywając ich ogólnikami. Powrócili stamtąd w

bardzo przygnębionem usposobieniu. Sp r a w a Li

twy pozostaje w ścisłym związku z układami po

kojowymi z Rosyą, a Ludendorf jest, jak wiado

m o, zwolennikiem rosyjskiej »oryentacyi«. Stąd

też pochodzi jego obecna wstrze mięźliwość w o

bec Litwinów.

I z nim także rozmowa toczy się głównie o

wypadkach na wschodnim froncie. Na moją u

wagę, że panowanie Lenina jest tylko przemija

jącym epizodem, odpowiada :

—

T o wszystko jedno. Ktokolwiek przyjdzie

po ni m będzie musiał dążyć do zawarcia pokoju.

Wogóle jenerał Ludendorff mówi żywo iprędko,

i niezawodnie powiedziałby więcej, niż Hinden

burg, gd yby nie konieczność zw"racania się co

chwila do innego partnera. Zresztą i jego przy

pierają do m u r u niektórzy mniej dyskretni goście,

a jeden z nich wygłosił nawet kwadransowy w"y

kład o jakiejś ba rdzo nieinteresującej kwestyi,

hamując przez to cały tok rozmowy. To jednak

można było wywnioskować z niektórych odezwań

jenerała, że kampanię włoską uważa na razie

w głównych zarysach za skończoną.

—

Każda ofenzywa, mówił, staje się w końcu

uciążliwą. Trzeba odbudować drogi i mosty, po

łożyć now e tory, wogóle przywrócić stałą komu

nikacyę na tyłach. Tę pracę m a m y przed sobą

w e Włoszech. Zresztą w górach panuje tam już

zima, a c oś my chcieli uzyskać, tośmy osiągnęli

w całej pełni.

»Bierabend« — tak n a z w a n o oficyalnie przyję

cie u marszałka —

m u si skończyć się przed 10,

gdyż o tej ,godzinie przyjmuje Hindenburg wszyst

kie raporty i wydaje zarządzenia na dzitń nastę

pny. Czas więc na pożegnanie. D o marszałka

podchodzą kolejno D r Auernheimer i redaktor

LeGkay i wygłaszają — pierwszy imieniem au

stryaekieh, ściślej wiedeńskich dziennikarzy, drugi

jako przedstawiciel W ę g r ó w —

krótkie komple

menty. Marszałek odpowiada w kilku słowach,

głosem niskim i trochę chrapliwym. Dzfękuje za

przybycie, w y ra ża żal, że wizyta tak krótko trwała;

dodaje, że uznaniem musi się podzielić ze swoi

m i współpracownikami, a przedewszystkiem z naj

bliższym, z jenerałem Ludendorf tem.

—

L’o jest mój obowiązek wdzięczności. »Und

es wird alles gut gehen ; das sagen sie in ihrer

Heimat«.

Zwracając się do Lenkaya, dodaje: »Jestem pół—

Węgrem, gdyż jego ces. Mość cesarz Karol zrobił

m n i e właścicielem węgierskiego pułku. G d y n a

dejdą spokojniejsze czasy, poproszę cesarza K a

rola o pozwolenie i pojadę na Węgry, aby się

poznać z m o i m pułkiem«.

Żegna ukłonem całe tow"arzystwo i wywołuje

ogólne zdziwienie wygłosze niem zupełnie popra

w n e g o polskiego zwrotu.

Dobranoc, m o i panowie, dziękuję.

Odpowiadamy

chórem po polsku: »Dobra

noc«.

Odchodząc m ó w i marszałek półgłosem, jakby

do siebie, czy jako wytłumacze nie:

Ich kann ja polniseh: Ich bab ja viele pol

nische Diener.

Hindenburg jest jak wi ad om o właścicielem ziem

skim w Wielkopolsee.

Olbrzymia postać marszałka niknie w e drzwiach.

Wychodzimy do sieni i na

ulicę gdzie już cze

kają(, autom obile sztabu, których silne elektryczne

lampy rozświetlają cokolwiek ponurą ciemność

grudniowej nocy. Z a chwilę znajdujemy się przed

dworcem.

Wizyta w kwaterze głównej skoń

czona.

Był to epizod zajmujący p o m i m o ciasnych ram,

w jakich się rozegrał. Bezpośrednie zetkniębe z

obu wodzami, którzy są, chlubą i nadzieją Nie

miec, naje lepsze o nich wyobrażenie, niżeii naj

bardziej szczegółowe opisy, ubarwione najczęściej

wyobraźnią autorów.

Główn a kwatera nie ’Yćóże być terenem ani

efektownych rewelacyj, ani olśniewających b a

torskich popisów; ale i ten krótki pobyt dopo

m ógł n a m do lepszego zoryentowania się sytuacyi.

Odnieśliśmy

wrażenie, że w

głównej kwa

terze streszcza się skoncentrowana sifa militarna

Niemiec, prowadzona ręką wprawną, si!ną iświa

domą celu. Wojna obecna m a przeważnie chara

kter techniczno -matematyczny

wymaga

od do

wództwa

m etyle gehialnośei, co doskonałego fa

chow"ego przygotowania i nieustannej wytężonej

czujności połączonej z umiejętnością skierowania

każdorazowego W"ysiłku w najsłabszy punkt prze

ciwnika.

W miejscu pobytu kwatery głównej spędzili

śmy cały dzień i mieliśmy możność rozmawiania

z sztabowymi oficerami, których opinie wiele nas

pod tym względem objaśniły. Wszyscy oni odno

szą się do Hindenburga i Ludendorfa z najwię*

kszetn zaufaniem. W i d z ą w nich najlepszych, ja

kich m o ż n a mieć, kierow"ników niemieckich ar

mii. Główn a jednak sympatya otacza Hindenbar

ga, którego stosunek do otoczenia m a charakter

jakby ojcowski i którego spokojna p o w a g a roz

prasza/wszelkie C(ba w y w najtrudniejszych chwi

laeh/

—

Nasz front zachodni jest nipzwruszony— et,o

zdanie, które usłyszeć m o ż n a w każdej dyskusyi,

a kt,óra opiera się właśnie n a absolutnej ufności

do hind e r b u rgowskiej taktyki.

Jak są podzielone role pomiędzy szefem sztebu

i jenera!nynp kwatermistrzem, o t e m wiedzą tyl

ko najbliżsi. Może tak, że Hindenburg tworzy

plany, a Ludendorff wprowadza je w życie; nie

za wo d ni e dopełniają się w"zajemnie. Niektórzy

chcą w"idzieć w jen. Lundeudorffie sprężynę, p o

ruszającą sztab cały; ale w o d z e m i najwyższą

instancyą jest za ws ze Hindenburg.

Należy o tem pamiętać, że wszystkie sprawy

wielkiej polityki rozstrzygają się po m iędz y

ulicą

Wilhelmowską a główną kwaterą. Inne pośrednie

czynniki nie ma j ą zuaczerua, i szkoda nieraz cza

su na ich przekonywanie. Wie!kiem też niedo

maganiem z naszej strony jest, źe niemamy bez

pośredniego kontaktu z główną kwaterą. U t w o

rzenie pełnego rządu w Warszawie

może temu

zaradzić.

A. Beanpre.

Ostatnia dyskusya w Kole.

’L krótkich, nie dość na razie szczegółowych

relacyj dziennikarskich nie p od ob n a zdać sobie

sprawy, jaki był stosunek gfosów przy ostatniej

dyskusyi i przy uchwałach Koła polskiego, do

tyczących stanowiska P o l a k ó w w delegacyach.

To jedno jest tylko widocznem i niezmiernie

charakterysiycznem: starły się znowu ze sobą

d w a przeciwne poglądy na znaczenie praktyczne

uchwał 28 maja — a tym razem, wyszedł zwy

cięsko przez nas broniony pogląd, Obrońc-y ich

realnego, a nietylko idealnego znaczenia, doszli

tym razem do lego, co się w logice nazywa kon

sekwencją ad absurdum. O absurd bowiem po

trąca żądanie posła Dębskiego, a by w chwili,

gdy Ko(p oczekuje od dynastyi połączenia Gali

cyi i Królestwa, delegaci polscy głosowali prze

ciwko budżetowi, przedłożonemu delegacyoru —

uniemożliwiając w ten sposób mocarstwowe sta

nowisko państw i pracując wyraźnie na rzecz

jego nieprzyjaciół. A bs ur de m byłoby też, gdyby

Polacy poszli za wnioskie m posła Moraczew"skie

go i podczas dyskusyi nud sp r a w ą polską, jaka

się rozwinie w delegacyach, zagajona już zresztą

przez oświadczenie hr. Czernina, zachowali mil

czenie, czy m o ż e w"yszli z sali, n iewypowiadając

się wcale w sprawie polskiej, a to ze względu

,,na konstytuantę polską« (!).Konstytuantę, której

nie m a i która, pytanie, czy wogóle podczas

wojny łub kongresu będzie się m o g ł a zebrać!

O b a te wnioski szczęśliwie, upadły. Nie w i e m y ,

iak się w o b e c nich zachowali posłowie Tetmajer

i Głąbiński, który w parlamencie, wobec Niem

ców" i ministrów, poddał s a m rewizyi uchw"ały

:S maja i twierdził, że mają one tjlko idealne

znaczenie; że na Kole -

gdzie się mówi głó

wnie dla kraju —

miał się domagać podobno

wprost przeciwnie, a całkiem niespodziewanie:

rewizyi uchwały z dnia 1(5 sierpnia. O ile zaś

w"iemy, na poufnych zgromadzeniach w kraju

zajął z n o w u jakieś trzecie, ale również nie dość

W"yrąźne stanowisko, zapowiadając, że se r ce m

jest za uchwałami 28 maja, ale w delegacyach

nie będzie mógł mi m o swej chęci stanąć na ich

gruncie.

W każdym razie, nie znalazła się w Kole więk

szość, któraby wzięła n a siebie odpowiedzialność

za uchwały, jakieby, n a zewnątrz, m usiały mieć

znaczenie akcesu ze strony Ko la polskiego do zna

nego programu koalicyi w" sprawie Auslro-Wę -

gier. Nie poparto wniosków , zmierzających do te

go, aby Polacy zajęli stanowisko Czechów, ocze

kujących rozwiązania swojej s p ra w y wyłącznie

od Anglii i Franeyi i występujących wobec tego,

jako czynnik skrajnie opo zycyjny w obrębie m o

narchii. Pozostawiono delegatom wolną rękę i po

parto moralnie ich rezolucyę w sprawie polskiej,

stawiającą ją na gruncie realnym, z g odnym z na

szemi

dążeniam i ostatnich lat pięćdziesięciu

Wszechpolacy ze swo jem hasłem zjednoczenia

wszyst,kich *Polakó,w«, sformułowanym przez p.

Dębskiego, pozostali odosobnieni, a« n a w e t posło

w ie socyalistyezni wytknęli i m słusznie, że m ó

wiąc ciągle o zjednoczeniu »Polaków«, zapomi

nają zupełnie o jednoczeniu »zi em

polskich«.

/ ludowców , jak się zdaje, głównie p. Tetmajer,

a z soeyalistów jedynie p. Mtfraczewski, kruszyli

kopie w obronie »niezłomnego« wytrwania przy

wyciąganiu praktycznych konsekwe ncyj z uc hw ał

majowych.

Prze d delegatami polskimi otwiera się obecnie

m o ż n o ś ć skierowania polityki polskiej na tory te

go rozwiązania, które — jeśli się powiedzie —

stworzy p aństwo polskie, mające widoki niezawi

słości i siły, korzystnego ukształtowania granic,

skupienia przeważnej

częśc:i polskiej ludności

i pomyślnego oddziałania na losy polskiego ży

wioła w

niepołączonych z ni e m dzielnicach.

Wielkie to zadanie i wielka chwila dziejowa!

P onos zą oni współodpowiedzialność za udanie się

lub nieudanie powyższego, w zasadzie możliwego

rozwiązania. Popierając hr. Czernina, po r o z u m i a

wszy się z Węgrami i z temi stronnictwami

w austryaekieh delegacyach, które zgadzają się

z jego poglądami na spra wę polską, a przede*

wszystkiern utrzymując ścisły kontakt i serdeczny

stosunek z tak życzliwym dla nas monarchą, m o

gą delegaci polscy przyczyni(; się jak najskutecz

niej do wy zyskania otwierających się przed n a

s z y m naroJ?rn możliwości.

Program premiera.

Warszawa 3 grudnia.

Da. 3 Łun. o godz. 1 w południ* nii za

proszeni* pr*zyd*nta ministrów Kucharz»w skie

go, stawili się przedstawieiole prasy warsz aw

skiej w sali R ad y stanu. Pretni*r w ygłosił o

bszeroe e.\pose polityczne, którego główne

ustępy brzmiały, jak następuje :

Pewien jestem, że dzielimy jedno wspólne prze

konanie -

wierzymy

mianowicie, iż budowa

państwa Polskiego, do której przystępujemy w w a

r u n k ach dzisiejsz’ych, jest koniecznością. Jeśli

wyjdziemy z tego założenia, u w a ż a m za potrze

bne powiedzieć" w paru słowach, z jakimi trudno

ściami spotkamy się przy tworzeniu tego pań

stwa.

W" żadnym jeszcze okresie porozbiorowym od

radzające się pań stw o polskie nie natrafiało na

takie przeszkody jak dzisiaj. Odradzało się ono

dwukrotnie, raz za Ks. Warszawskiego, drugi raz

za Wielopolskiego. I w jednym i w drugim w y

padku zadania były łatwiejsze. Z a Ks. Warszaw"

skiego stała cała machina, wprawdzie połamana,

ile składowe części jej istniały jeszcze. Żyli m ę

żowie "Sejmu 4-o letniego, wytrawni statyści.

kiedy powstała możność odbudowy Polski —

mo ż na było zaczerpnąć doświadczonych ludzi z

kraju i wzniesienie państwowego gmachu było

względnie łatw"e. Kiedy w roku 1861 i 2-giru

zadania odbudowy

spadły na Wielopolskiego,

w ó w c z a s trwały jeszcze prawie nietknięte zręby

naszej autonomicznej administracyi. W p r a w d z i e

pozbawione już siły politycznej, wprawdzie zwierz- *

chnia warstwa machiny rządowej pokryta była

już przez żywioł rosyjski, ale istniały jednak K o -

misye R ządowe ze składem urzędników Polaków.

T o też Wielopolski miał za zadanie pokrycie g m a

ch u d a c h e m polskim, zadanie o wiele łatwiejsze

niż dzisiaj. Sprawa polska w roku 1861 i 1862

nie wyłaniała się b o w i e m w całej pełni; stąd

nie stało przed ludźmi tej epoki tak niezmiernie

skomplikowane zagadnienie, jak przed nami, a

które wciąż o d ry w a nas od pracy organizacyjnej

i odbiera potrzebny do niej spokój ducha.

Rząd a opinia.

Zadanie rządu będzie trudne jeszcze z jednego

względu. Nie dość na tym, że niemamy zespołu

ludzi, posiadających tradycye budowy państwo

wej, położenie nasze jest o tyle trudniejsze, że

nie będziemy narazie rządem w ścisłym znacze

niu tego słowa. Niewielka ilość dziedzin jest n a m

przekazana, w innych będzie się odbywało do

piero przejmowanie funkcji i prace przygotowaw

cze przy braku istotnej władzy. T o postawi też

rząd w położeniu bardzo trudnem wobec społe

czeństwa i pod.łym względem prasa polska, tló

macząe ogółowi położenie rządu, m o że oddać

państwu polskiemu ogromnę przysługę. Sytuacya

rządu będzie trudna zwłaszcza narazie, gdy nie

PROSPER MERIMEE.

kolohba,

(IB)

PRZEŁOŻYŁ BOY.

(Ciąg dalszy).

Rozłączony bardzo m ł od o z ojcem,

Orso nie

miał wcale czasu go poznać. Opuścił Pietranerę,

mając pięt,naście lat, ab y udać

się do szkół w

Pizie, stamtąd zaś przeszedł do szkoły wojsko

wej, podczas gdy Ghiiluccio obnosił po Europie orły

cesarskie. N a kontynencie, Orso w i dyw a! go je

d?nie w rzadkich odstępach czasu i dopiero w

1815 znalazł się w pułku, którym ojciec dowo

dził. Ale pułkownik, niewzruszony co do dyscy

pliny, traktował syna tak jak wszystkich innych

cdych poruc zników,

to znaczy z wielką suro

młią.

Wspomnienia,

jakie Orso zachował o

wośc\)yly dwojakiego rodzaju. P rzypominał so

nim, ca w Pietranera, jak m u

oddawał szablę,

bie oj wyładować iuzyę kiedy wracał z polowa

nia, lub też pozwalał mu jako małemu

berbe

ciowi, usiąść pierwszy raz przy stole rodzinnym.

Następnie, wyobrażał sobie pułkownika della lle

bia, jak go posyłał do aresztu z a jakieś roztrze

panie,

nazywając go zawsze tylko porucznikiem

della Rebia.

—

Poruczniku della Rebia, nie zająłeś w bi

twie właściwego miejsca, trzy dni kozy. Ty

ralierzy twoi są o’pięć metrów" za daleko od re

zerwy, pięć dni kozy. Widziałem ci* w cza

peczce pięć minut

po dwunastej,

ośm dni

kozy.

Jeden jedyny

raz,

po d Ouatra-Bras, rzekł

mu:

Bardzo

dobrze, Orso;

ale więcej roz

wagi.

Zresztą, otoczenie Pietranera Dastręezało Orso

w i raczej inne, nie te ostatnie wspomnienia. W i

dok

miejsc związanych z jego dziecięctwem,

sprzęty którymi posługiwała się ukochana matka,

wzniecały w duszy jego tłum wzruszeń słodkich

i bolesnych. Następnie zno wuż, oblegała go czar

n a przyszłość otwierająca się przed nim, nieokre

ślony niepokój jaki budziła v / n i m siostra, a po

nad to wszystko, myśl, że miss Nevil ma przy

być do tego domu, który wydał mu się dziś tak

mały, tak biedny, tak mało odpowiedni d!a oso

by przyzwyczajonej do zbytku ! Wobrażał sobie,

iż może poweźmie wzgarJę dla tej siedziby:

słowem, wszystko to tworzyło w głowie mło

dzieńca chaos i wtrącało go w głębokie znie

chęcenie.

Zasiadł do wieczerzy w wielkim fotelu ze zezer

niałego dębu, w k t ó r y m ojciec jego przewodniczył

posiłkom rodzin nym. Orso uśmiechnął się, Widząc,

iż Kolomba waha się, czy ma zasiąść wraz z nim

do stołu. Był’ jej zresztą wd zięcz ny z a milczeni»,

jakie zachowała podczas wieczerzy i za pośpiech

z jakim opuściła pokój, czuł się b o w i e m zbyt

wzruszony, aby opierać się atakom, jakie goto

w a ł a m u niewątpliwie; ale Kolomfia oszczędzała

,brata i chciała m u pozostawić czas na opatrzenie

jsię. Z głową opartą na ręku, trwał długo nieru

chomy", przechodząc w myśli wy p a d k i j przeżycia

ostatnich d w ó c h t,ygodni. Z przerażeniem widział

to oczekiwanie, z jakiem wszyscy zdawali się

spoglądać na stanowisko jego odnośnie do 3 a n i -

cinich. J uż spostrzegał, że opinia Pietranera za

czynała być dlań opinią całego świata. Miał o

bowiązek pomścić się, jeżeli nie chciał uchodzić

za nikczemnika. Ale na kim się pomścić? Nie

mógł uwierzyć, iżby Barriciniowie byli winnymi

mordu. T e prawda, byli nieprzyjaciółmi jego ro

dziny, ale trzeba był’o grubych przesądów jego

ziomków, aby przypisywać im morderstwo.

czasu do czasu, Orso spoglądał n a talizman miss

Neyil i powtarzał po cichu jogo dewizę: »Życie

jest walką!« Wreszcie, rzekł’ sobie tonem sta

nowczym: »Wyjdę z niej zwycięzcą1« Z tądobrą

myślą, podniósł się, i, biorąc lampę, miał u d ać’

się do swego pokoju, kiedy ktoś zapukał do bra

m y domu. Godzina była nieodpowiednia na przyj

mo w a n i e odwiedzin. Natychmiast zjawiła się Ko

lomba, w towarzystwie służącej.

—

T o nic, rzekła, biegnąc ku drzwiom.

Z a n i m otwarła wszelako, zapytała kto puka.

Sł’odki głosik odpowiedział:

To ja..

Natychmiast drewniana zapora umieszczona

w poprzek drzwi usunęła się i Kolomba ukazała

się z powrotem w sali jadalnej, w tow"arzystwie

m ałej dziewczynki, mniejwięcej dziesięcioletniej,

z bosem’i nogami, w łachmanach, z głową okrytą

lichą chustczyną, z pod której wymykały się

długie kosmyki włosów, czarnych jak skrzydło

kruka. Dzieciak był chudy, blady, z cerą spaloną

słońcem, ale w oczach błyszczał ogień inteligen

cji. Widząc Orsa, dziewczynka zatrzymała się

lękliwie, i skłoniła m u się nisko, z chłopska

, po

czem zaszeptała coś do Kolomby i oddała jej

świeżo zabitego bażanta.

—

Dziękuję, Ghili, rzekła Kolomba. Podziękuj

wujowi. Gzy m a się dobrze ?

—

Bard zo dobrze, panienko, do usług pani.

Nie m o g ł a m przyjść wcześniej, ponieważ wuj bar

dzo się spóźnił. Trzy godziny czekałam n a ń

w haszczach.

—

1 nie jadłaś wieczerzy ?

—

A nie, panienko, nie miałam kiedy.

—

Dadzą ci w kuchni jeść. Czy wuj m a jesz

cze chleb ?

—

Niewiele, panienko; ale zwłaszcza brakuje

n a m prochu. Przyszła już pora kasztanów; tak

że teraz potrzeba m u jaż tylko prochu.

—

D a m ci d!a niego bochenek chleba i proch.

Powiedz m u, żeby oszczędzał. Drogi jest,

—

Kolombo,.

rzekł Or so p o francusku, któż

jest przedmiotem tego miłosierdzia ?

—

Biedny bandyta z naszej wsi, odparła K o

lomba w tym samym języku. Ta mała, to jego

siostrzenica.

—

Zdaje mi się, że mogłabyś lepiej umieszczać

s we dary. P o co posyłać proćh buhajowi, który

posłuży się n i m dla spełnienia jakiej zb rodni?

Gdyby nie ta opłakana pobłażliwość, jaką wszy

scy tutaj zdają się żywić dla bandytów, oddawna

już nie byłoby ich na Korsyce.

—

Najgorsi złoczyńcy w n as zym kraju, to nie

ci, którzy są w lasach.’")

* ) Być w lasach, to znaczy być bandytą. Ban

dyta nie jest terminem hańbiącym; używa się w

jznaczeniu ba n ity, jestto outlaiW ballad angielskich.

—

Daj m u chleba, jeżeli chcesz, tego nie go

dzi się odmawiać nikomu; ale nie życzę sobie,

abyś dostarczała i m amunicji.

—

Bracie, rzekła Kolomba tonem poważnym,

jesteś tutaj pa n e m i wszystko do ciebie należy

w tym domu; ale uprzedzam cię, dam moje

messaro tej dziewczynce, aby je sprzedała, ra

czej niżbym miała odmówić prochu bandycie. Od

mówić prochu! toż toby znaczyło tyle, co wydać

go żandarmom.

Jakąż ochronę m a on przeciw

nim, jeśli nie naboje ?

Dziewczynka pożerała tymczasem chciwie ka

wałek chleba i spoglądała uważnie kolejno na

Koloinbę i jej brata, starając się odgadnąć w ich

oczach sens tego, co mówili.

—

I cóż on wreszcie zrobił ten twój ba n

dyta? Z a jaką zbrodnię zagrzebał się w hasz

czach ?

—

Brandolaceio nie popełnił wc a l e zbrodni,

wykrzyknęła Kolomba.

Zabił Giovan

Opizzo,

który zamordował jego ojca, podczas gdy on s am

był w wojsku.

Orso odwrócił głowę, wziął lampę i bez od

powiedzi przeszedł do swego pokoju. Wów cz a s

Kolomba dała dziewczynce proch i zapasy i od

prowadziła ją aż do bramy, powtarzając :

—

Zwłaszcza powiedz wujowi, niech dobrze

czuwa nad Orsem.

(C. d. n,)

,,CŁAS"1 w?choła Swa ?uy dziinniB » mi......

fJ1

6 rsne i « godsinia S popołudni*

!iui!iHr W!sczsFny 10 hs!.. rsnny 10 lisi | * p««wyfrą po«tow»,

PHIKUMIBAIAWYMOS1—

W»»«oniy 12 hal, raimy 12 hal.

W Cr» no wie w m i e j s c u ........................

eały rok j na kwartał na! miesią«

x o d n o s z e n io m do d o m u ............................................................k o r 86 k 18 kBr- 29 h- 3 ker. 48 b.

l’joztą w Austro Węgrzech . . .

48*

12 kor.

»4kor.

ricitą * dwukrotną wysyłką

’

!’

R2 kor.

4 kor.

w państwie Niemieckie»

.................................................

kor,80 h,13 » go» 4kor.60h.

W innych państwach

’

»60h.jia » 90 » 4kor.30h.

PrenumeratęPKsyJmnJąjAdminiatracYa *Gzman* *sr

T * 80,116 * 90 »j6kor. 50 h.

n u m e ratę ksieg. S. A . Krzyżanowskiego handte- St

p0czt0Fe- p r a -

Hopeasa i Salomonowej, Hupczyc ulica Jagiellońska o? *

s^ ieR°itraftka w Sukiennicach. Biuro dzian.

* e Lwowie ,Czas* ju t do «,bycia » biurachdilo, S^S ak?ieJS Ł?f m’ Br*CJ.3 Hil(1°wie, ul. Karmelicka,

»siejowych w Taroowie, Rzeszowie, Jaśle, Nowy« Śacza na anrn i

Ł *jl» w w rtf«jo, R. Buehstaba, na staeyach

iłśwniejizycb stacjacfe a portyerów kolejowych ksieaar.m » L ! " fcklil 0?rni koleJ«W8lr tudzież na innych

loadoeiierz, ttftwsa s. k. trafika Lob!ii,, u h m ,

2ak sp s st, księgarnia Chodakowskich

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Download file

Download file

Deleting a comment

Advanced search

Suggest correction