Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 679 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

N" 223

Kluków, 28 Września - Niedziela

Rok 1873.

CZAS

m iiil(rftii pFtyjMjąi

n KRASOWI*: Bióro Admlnlstracyi ,CSABU" przy ulicy Różanej, w dome pod 1. 4 1 S j Księgarnia

pp. 8 . A. Krzyżanowskiego w Bynku głównyn ,

Wildta przy uhoy .G r oSdej , handel MMJMt

Dworikieeo w kamienicy kaiocia Jabłonowskiego i handel papieru Z. J. Wywialkowikiego w Rynlni głó

wnym, tudiM wszystkie urzędy pocztowe auitryaekie. 7 O l l t M f l 1» flnsoraty) w,wDuego rodaajt

przyjmują «i§ za op łatą: *a miejsce w i e m * dr obnego (petit) za jednorazowe umieszezeme 8 centów,

następne po 5 cnt , o r u za opłatą należytości stemplowej po 20 cnt. od któdorezowego ogłoszeń^

płatawKrakowie. PreaameratfiOgft»«*«**»

woiŹSSm*

p. Jiitoni PiętikwM, przy placu Katedralnym pod 1. 51 . W W D O )m U P-A. OpwhA WoUrn^e 2 9 1 w

Le Ferdlnands-Strasee ł?r 88. Na rR A ł/cY ? i ANGLIĘ W P*rrta Wny pdkowmk W*4.

?aub ourg Poistouiere Nr. 22 .

Zaś tylko Ogłossenia: w Wi_ednia W ajljkohga aa eN r. 10^wHam,

barga, Frankfurcie u. *L, Berlinie, Lipzfc«,

R^Hnta

i Vofl*r - w Wiedniu t . IH, Vfrlh«a* Nr. 2, i R. Mstn, SefleriWtte 5.

w’ Bwlinie^HMaJmrg», Me

naebium i Norymberdrc p. J9mMt Nou* - w Frankfureie nad Menem p . w .

Przedpłata na ,,CZAS"

od d. 1 Października 1873 r.

W Krakowie:

rocznie,

półrocznie, kwartalnie, miesi§czme,

złr.80

zlr. 10

*fr- 8

złr- *

Z przesyłką pocztową w państwie austryackiem:

rocznie,

półrocznie, kwartalnie, m iesigcznie,

złr. 84

złr. 1»

z}r- 6

złr-8cnt.85.

Preiiumeralę przyjmuj41

w Wiedniu: A.Oppelik,Wollzeile 29;—vjParyżu

(na Francy§, Belgi§ i Anglię) pułkownik Winc. Racz

kowski, Faubourg Poissonióre 33, wreszcie wszystkie

urzędypocztowe w kraju i za granicą.

Uprasza si§ o wczesne

zamawianie i wyraźne wypi

sanie nazwiska

i miejscaodbioru,

albonadesłanie da

wnej opaski drukowanej z adresem.

Prenumerataliczy si§odkażdegopierw szego

dnia miesiąca.

^ 0 f T Prenumeratę najdogodniej przesyłać p rz e

kazem pooztowym.

Cena nOzasuu

za granicą

ogłoszona jest

w tytule

każdego numeru.

Kraków

września.

Znać dobre wiadomości przywieźli z F rohs

dorf wysłańcy Zgromadzenia narodowego, bo

pomyślny znów dla restauracyi monarchicznej

powiał wiatr w ostatnich dniach w kołach

deputowanych. Wprawdzie hr. Chambord nie

ogłosił dotąd żadnego manifestu, nie wyrzekł

się ani białej chorągwi, ani oświadczył się

co do praw a oktrojowania konstytucyi. Kto

wie, czyli nie utraciłby swego uroku, gdyby

z reprezentanta zasady stał się prostym pre

tendentem zalecającym się narodowi do koro

ny; zdaje się jednak, że musiał dać rękojmie

konie czne do układów.

To też po pojednaniu rodziny królewskiej,

czuć już dzib pewne zbliżenie stronnictw kon

serwatywnej większości Zgromadzenia, które

dotąd zgadzały się jedynie w negacyi, to jest

w nieufności do rzeczypospolitej, w obawie

radykalizm u, w przekonaniu o potrzebie stałej

formy rządu. Mimo to jednak rozchodziły się

one diam etralnie w afirmacyi, bo wręcz prze

ciwny był punkt ich wyjścia. Stronnictwo hi

story’czne vulgo legitymistycznem zwane, od

lat stu z krótką przerwą czasów pierwszej

restauracyi odtrącone i stroniące od spraw

publicznych, żyło tylko w obrębie abstrakcyj

nej doktryny, oderwanego od rzeczywistości,

choć w gruncie prawdziwego świata zasad,

nigdzie niedotykając się praktycznych stosun

ków, nie licząc się też w swym dogmatyzmie

politycznym z istotnym stanem narodu.

Przeciwnie odcienia konserwatywne poczęte

w obozie, którybyśmy nazwali rewolucyjnym

orle aniści, znaczna część bonapartystów, u

miarkowani republikanie, chcieli nie raz Fran

cyą chronić od ostateczności tego prądu, któ

r y ieh wydał, konserwatyzm swój jednak mie

rzyli tylko względami praktycznemi i utylitar

nemi, nigdy nie dochodząc do gruntu zasad.

Jeśli legitymiści wraz z hr. Chambordem

swoje non possumus zasad, swój wstręt do

tranzakcyi posuwali nawet do tych koniecznych

ustępstw, bez których nie ma politycznego

działania; to znów z drugiej strony występo

wało inne non possumus uznania doktryny hi

storycznej. Chorągwie biała i trójkolorowa

rozdzielające te stronnictwa były tylko zewnę

trznemi znakami tej przepaści, jaką między

niemi stanowiła data r. 89. Tę przepaść za

sad 89 r. zarównać mogły tylko doświadcze

nia historyi i nieszczęścia narodu. Dla tego

możność restauracyi historycznej za inicyaty

wą narodu m ogła się pojawić dopiero po wy

padkach 1870 i 1871 r., tragicznie zamyka

jących epokę wielkości rewolucyjnej Fraucyi.

Zrazu biała chorągiew powiewająca gdzieś

na obczyźnie nad zamkiem F rohsdorf pojawia

ła się jakby widmo przeszłości w epilogu tra

gedyi historycznej mistycznego tylko znaczenia.

Zrazu też mistyczny kierunek b rał przewagę

nad politycznym i hr. Chambord wraz z swo

jem stronnictwem obwarował się w tej waro

wni doktryny historycznej, którąbyśmy poró

wnali do okopów Sej Trójcy z Nieboskiej ko

medyi. Nawet przyjęcie książąt młodszej linii

królewskiego domu, acz usuwało współzawo

dników, nie miało jeszcze praktycznej donio

słości.

Po raz pierwszy dopiero widzimy, że kwe

stya restauracyi z sfery doktryny przechodzi

w kołach deputowanych na pole praktyczne.

Nieznane są dotąd ustępstwa, jakie czyni

hr. Chambord, to pewna, że nie dotyczą one

głównych zasad. Lecz jeśli legitymizm docie

ra po raz pierwszy na pole faktów i prakty

cznego już działania, to podobnie utylitaryzm

innych stronnictw konserwatywnych po raz

pierwszy zwraca się powoli do uznania zasad,

do przyjęcia doktryny historycznej.

Dwa te zwroty jedynie mogą doprowadzić

do spotkania, któremu staw ała na przeszko

dzie bardziej, że ta k powiemy metoda dwóch

szkół, niż faktyczne różnice.

KORESrONDENCYk *CZASU*.

W iedeń 26 września.

Ważnej na polu reformy nauk w Uniwersytetach

austryackich mogę wam dziś udzielić wiadomości.

Już w zimowem półroczu r. 1873/74 urządzone

będą na wszystkich wydziałach prawniczych w Au

stryi tak zwane seminarya prawnicze. W

Niemczech, zwłaszcza w Prusiech istnieją prawie

wszędzie seminarya prawnicze. W Austryi dotąd

istnieją tylko seminarya filozoficzne (filozoficzne

i historyczne), tudzież seminarya teologiczne, po

łączone z tak zwanym internatem i mające zupeł

nie inną cechę, aniżeli ją mieć mają seminarya

prawnicze. Ostatnich celem głównym jest wza

jemne zbliżenie słuchaczy i profesorów, podanie

uczniowi wskazówek do samodzielnej pracy nau

kowej, uzupełnienie wykładów, zgoła ściślejsze

i gruntowniej3ze wykształcenie naukowe wraz z

pożytecznemu wskazówkami dla późniejszego za

wodu prawniczego, dla skutecznego połączenia

nauki z praktyką. Dotąd uczniowie wydziałów pra

wniczych uważali zazwyczaj studya prawnicze ja

ko środek do celu, tj. do posady adwokackiej lub

sędziowskiej. Strona czysto naukowa leżała często

odłogiem. Wydziały prawnicze we Lwowie, Pra

dze, Gracu i Inspruku oświadczyły się już dawno

za urządzeniem seminaryów prawniczych, wycho

dząc z przekonania, że przyczynią się do lepszego

wykształcenia słuchaczy, i zapewnią Akademiom

dobrych i światłych ua przyszłość profesorów. J e

dynie wydział prawniczy w Wiedniu jest przeci

wny urządzeniu seminaryum prawniczego, a zda

nia wydziału prawniczego w Krakowie podobno

nie zasiągnięto wcale. Seminarya prawnicze wejdą

w życie z d. Igo grudnia b. r .; w razie przeszkód

lub innych ważnych przyczyn ministeryum oświaty

może zezwolić na późniejsze otwarcie seminaryum

na życzenie jednego z wydziałów prawniczych. Na

każdym wydziale prawniczym urządzone będą dwa

seminarya, a mianowicie seminaryum prawnicze

i seminaryum prawno-polityczne, każde z kilko

ma oddziałami stosownie do przedmiotów wykła

danych.

Seminaryum zostawać będzie pod dyrekcyą zło

żoną z profesorów i docentów, wykładających w se

minaryum prawniczem. Zapisać się mogą na wy

kłady w seminaryum prawniczem 2wyczajni słu

chacze prawa lub w rok po opuszczeniu uniwer

sytetu.

Ćwiczenia w seminaryum polegają na

ustnych dysputach, repetycyach lub pisemnych

wypracowaniach. Wykłady w seminaryum Bą bez

płatne. Wykłady w seminaryum policzają się pro

fesorom i studentom tak sam o, jak inne collegia

publica, a zaświadczenie profesora w seminaryum

ma równe znaczenie, jak świadectwo z odbytych

kollokwiów. Niebawem ma wyjść rozporządzenie

m inistra wyznań i oświaty, zawierające niejako za

sady ogólne o urządzeniu seminaryów, lecz wolno

będzie w obrębie tych zasad ogólnych, każdemu

wydziałowi szczegółowy wypracować statut, zasto

sowany "do potrzeb miejscowych i przesłać takowy

do potwierdzenia do Wiednia.

Dzisiejsza Morgenpost posunęła 3ię najdalej w

uwielbieniu króla Włoskiego i w zapale swoim po

pełniła śmieszność; zapowiada bowiem interpelacyę

do ministerstwa wojny w delegacyach, z zapyta

niem : dla czego król Włoski nie został mianowany

właścicielem pułku austryackiego? Omijając oko

liczność, iż prawo mianowania właścicieli pułko

wych jest wyłączną prerogatywą Korony, to pomysł

interp:lacyi z wyrzutem, iż obcego monarchy nie

mianov;ano właścicielem p ułku , jest zbyt mon

strualu;in, iż warto było podać go do wiadomości

czytelników waszych.

Królowa holenderska przyjeżdża tu dnia 3 p aź

dziernika na dwa tygoduie.

Przyjazd Cesarza Niemieckiego do Wiednia zdaje

się być pewnym.

Rada szkolna krajowa mianowała nauczycielami

w szkołach ludowych: Szczepana Warhanow*

s ki ego w Dzieduszycach, Jerzego Klimowicza

w Horzowib, Bronisława Olszewskiego (nauczy

cielem kierującym) w Jaworzniu, Józefa Cerano*

wicza i Jana Tahisza nauczycielami tamże, Mi

kołaja W olańskiego w Zadarowio, MioWŁ.

Demkowicza w Roguźnie.

Czytamy w dziennikach poznańskich:

Walne zebranie wyborcze delegatów na posie

dzeniu swem dnia dzisiejszego w Poznaniu odby

tem wybrało niżej podpisany Komitet wyborczy

prowincyonalny dla W. Ks. Poznańskiego a nastę

pnie naznaczyło następujących kandydatów posel

skich do sejmu pruskiego, co się niniejszem do

publicznej podaje wiadomości:

1) Okrąg wyborczy Gnieźnieńsko-Wągrowiecko—

Mogilnicki’.

Władysław Wierzbiński z Poznania, Włodzi

mierz Breza z Świątoowa, Ignacy Moszczeński z

Wiatrowa.

2) Okrąg wyborczy Krotoszyńsko* Pleszewski:

Ksiądz dr. Jażdżewski, proboszcz ze Zdun, ka

Rymarkiewicz, proboszcz z Kotlina.

3) Okr g wyborczy Kościańsko-Bukowski :

Stanisław Chłapowski z Szółdr, Teofil Ma

gdziński z Bydgoszczy.

4) Okrąg wyborczy Odolanowsko-Ostrzeszowski:

Dr H. Szuman z Władysławowa, dr. W . Niego

lewski z Morownicy.

5) Okrąg wyborczy bremsko-Średzko-W rzesiński:

K. Kantak z Poznania, Tadeusz Chłapowski z

Turwi, D r Zygmunt Szułdrzyński z Lubasza.

6) Okrąg wyborczy Obornicko-Poznauski:

Dr Władysław Szułdrzyński z Siernik, Maxym

hr. Bniński z Pamiątkowa.

7) Okrąg wyborczy Krobsko-W achowski:

Gustaw Potworowski z Goli, ks. Zingler, pro

boszcz z Żytowiecka, St. Stablewski z Zalesia.

8) Okrąg wyborczy Inowrocławsko-Szubiński:

Eustachy Rogaliński z Królikowa, Tomasz Ko

złowski z Jaront.

9) Okrąg wyborczy Szamotulsko-Międzychodzki:

Stefan hr. Kwilecki z Dobrojewa, B ernard Haza—

Radbc z Lewic.

10) Okrąg wyborczy Wyrzysko-Bydgoski:

Ks. biskup suffragan Janiszowski z Poznania,

A. Koczorowski z Dębna, M. Żółtowski z Czacza.

11) Okrąg wyborczy — miasto Poznań:

Ks. Róbr, proboszcz ze Zbąszynia.

12) Okrąg wyborczy Czarnkowsko-Chodziezki:

Dr H. Szuman z Władysławowa, ks. Kwiatkow

ski, proboszcz z Margonina.

13) Okręg wyborczy Babimostsko-Międzyrzecki.

Stanisław hr. Plater z Wroniaw, Markgraf ze

Starego Dworu.

Poznań, dnia 23 wrześnie 1873.

Komitet wyborczy prowincyonalny dla

W. X. Poznańskiego.

Wł. Bentkowski, L. Smitkowski, A. Radoński,

T. Chłapowski, Wł. Wierzbiński.

W i e d e ń 26 września. Gabinet przedlitawski

jest już w komplecie; wszyscy ministrowie powró

cili z urlopów, objęli już wydziały swoje i według

zgodnych doniesień dzienników pracują nad uło

żeniem budżetu, który stanowić będzie jedno z

pierwszych przedłożeń rządowych dla nowej Rady

państwa. Gazeta Lwmoska mniem a, że ciekawemi

będą przed wszystkiemi innemi budżeta ministerstw

handlu i skarbu; w pierwszym bowiem rozstrzy

gnie się kwestya, jakie budowy kolejowe rząd wy

kona w własnym zarządzie, a w drugim oczekiwać

można stwierdzenia wiadomości o pomyślnym sta

nie dochodów państwa. Dawniejsze doniesienia o

pomyślnym stanie skarbu, twierdzi dalej organ u

rzędowy, nie zostały zachwiane, lecz owszem praw

dziwość ich poręczają nowe szczegóły (?). Obecnie

w kompetentnych kołach przeważa przekonanie, że

w przyszłym budżecie rząd nie będzie zniewolonym

szukać środków pokrycia w znaczniejszej operacyi

finansowej.

—

Pester Lloyd doniósł onegdaj, że minister

stwo austryackie przyjęło propozycye węgierskiego

mini.8ter.otwa względem zniesienia cła od zboża;

JrCStl N(tJ)lo Zaś oświadcza,

skarbu p. Kerkapolyi pozostanie na swej posadzie.

Obiedwie te wiadomości są w pewnym ze sobą

związku. Nie wątpliwą jest bowiem rzeczą, a za

razem powszechnie wiadomą, że skarb węgierski

w wielkich jest kłopotach, tak że dla pokrycia nie

doboru wypadnie znaczną zaciągnąć pożyczkę; z

drugiej strony wielkie nieurodzaje zaszkodziły także

polepszeniu się stanu finansowego Węgier. Zniesie

nie cła od zboża łagodzi nieco złe zrządzone przez

nieurodzaje, pozostanie zaś p. Kerkapolyi, który to

wyjednał u rządu austryackiego, jest wskazówką,

że minister ten niechce przysporzyć Węgrom kło

potu, opuszczając ich w krytycznej chwili. Zresztą

zdaje się, że dymisya p. Kerkapolyi wtedy tylko

mogłaby nastąpić, gdyby mu się nie powiodła je

dna z dwóch najważniejszych spraw t. j . albo za

ciągnięcie pożyczki, albo sprawa bankowa; dotych

czas jednak nie widać poszlaków, tego rodzaju,

żeby aż stanowisko węgierskiego ministra skarbu

było zachwianem.

—

Urzędowa Gazeta Wiedeńska donosi, że zdro

wie N. Pani coraz więcej się polepsza.

Rosya.

Dalszy ciąg uwag Korespondencji gsnewskidi o

planach moskiewskich wyjawionych przez publika

cję O. Martinowa brzmi następnie:

W miarę im plan rosyjskich centralistów więcej

się rozwija tem więcej spada maska, jaką się osła

niał. Zmuszeni są wskazywać kiedy, gdzie i jakim

kłamstwem trzeba prawdę zakryć. Czy może być

coś potworniejszego nad te cyniczne z zim ną krwią

czynione obliczenia morderców religi i narodu?

Czwarty rozdział poświęcony planowi U ni i i środ

kom jej przeprowadzenia. Plan żądań do tego zmierza,

aby doprowadzić sam lud dożądania unii ze schizmą

czyli wyparcia się swojćj wiary. «Godność własna

niedozwala rządowi rosyjskiemi brać w tćj mierze

iuicyatywę." Należy to do jego zwyczajów, do zwy

czajów oryentalnych zmusić ofiarę, aby się sama za

dusiła. To ma się nazywać unią, czyli rodzajem

przejściowej schizmy, przez jaką ma przejść ludność

zanim pochłoniętą zostanie przez rosyjską schizmę.

Pogróżki, obietnice m ają tu służyć do wyrzecze

nia się dobrowolnie tego, co Rosya koniecznie chce

kościołowi katolickiemu odebrać.

Memoryał liczy na upadek patryotyzmu po cięż

kim dziesięcioleciu represyi, n a wygnanie z resztą

tych, którzyby byli bardziej patryotyczni niż sobie

tego życzą w Petersburgu. Rząd ma użyć najpierw

osób zaufania i usunąć, źle myślących. W ten spo

sób opornym ukazuje memoryał w perspektywie

Sybir.

Co do obietnic, nieograniczają się one tylko na

nadziei dla podpisujących kapłanów przyszłych do

stojeństw słowiańsko - katolickiego kościoła, lecz

memoryał dodaje nadto, żo winny być wszystkim

podpisującym udzielone przywileje, jak np. możność

uzyskania urzędów, kupna dóbr, czyli wspólne pra

wa z Rosyanami; to wszystko będzie dozwolonem

za cenę podpisu na petycyi do Cara o zaprowa

dzi nie języka rosyjskiego w liturgii kościelnej.

Lccz przemoc moskiewska zawsze ściśle się wią

że z podstępem. Zdradza też to memoryał, z dumą

wykazując wypadki, w których dobrą wiarę łacin

ników możnaby oszukać. Niezapominajmy o różni

cy, jaka istnieje między prowincyami polskiemi da

wniej wcielotfćmi do Rosyi a małem Królestwem

Polskiem, które kongres 1815 ukonstytuował. Wier

ni zasadzie rządzenia przez podział, cbqą Rosjanie

najpierw w tych pro^incyach, w których już wpierw

zniszczyli grecko-umcki kościół, zatrzeć charakter

latinizmu.

Najpierw tyama wyjść z tych prowincyj petycya

do Cesarza, .zredagowanajednak w ten sposób, aby

niezraziła zrazu drażliwosci latinizmu i polonizmu,

i nieodstraszy.a podpisujących. Oszukanie tedy tych,

których się ma cło s.hizmy wciągnąć, ma być pier—

Eg?

łą otwartością, wie można zaiste bardziej zdradzie

cko obmyśliwać oszustwa.

Początek przeto ograniczy się na potępieniu wier

ch księży. Z jakąż to sztuką podstępu sątu na

ąząne wszystkie sieci tój matni. Nieszczęśliwy,

ory to oświadozenie pod naciskiem strachu pod

sze, wyrzecze się, niewiedząc o tem, dziejów swo

»o kraju, jego sławy, przyszłości i wiary. Wszel

i droga do cofnięcia Bię będzie mu już zamknię

Każą mu wierzyć, że pozostanie katolikiem, że

ipież jest zawsze jeszcze duchownym zwierzchni*

em, że on tylko oddzielił się odeń w politycznym

!ględzie, jak gdyby Papież w sprawach polity*

nych Polski miał jakąkolwiek władzę; jak gdyby

dyna juryzdykcya, jaką tam posiada, jedyna, ja

j zniszczyć stara się to połączenie podstępu z

utalną siłą, nie była czysto-duchownej natury.

G dy w ten sposób odstępcy przyjmą katolicki

a c d jako najwyższą władzę z zadaniem organi

iwania stosunków wewnętrznych kościoła i wybo

i biskupów, których potwierdzenie wyłącznie bę

:ie od cara zawisłem. A za tem odjętą ma być

ipieżowi władza nominacyi i potwierdzenia bisku

ś t o f i ł *Itsraoteo-ast?sfcfOMft.

O działaniach korpusu polskiego

pod dowództwem ks. Józefa Poniatowskiego

w roku 1813

przea naocznego świadka , byłego kapitana jazdy.

(Ciąg dalszy. -

Patrz ,,Czas" Nr. 199, 204, 205, 209,

210, 216, 217, 221 i 222.)

Skorośmy przeszli cieśninę, kazano nam udać się

w lewo od grobli, stanęliśmy niedaleko od brzegów

OBtatnioj odnogi rzeki Elstry i tam znużeni ludzie

zsiedli z koni, i wszystko zasnęło. Było około je

dynastej z rana, gdy pułk zsiadł z koni; niemogąc

spać czy z niespokojności o brata mego, czy z cie

kawości jak się bitwa której żywy ogień ręcznej

broni w około Lipska słychać i widać było zakoń

czy, udałem si§ pieszo ku grobli, ustał ogień rę

cznej broni w koło Lipska niekiedy hukiem dział

przerywany — gdy w tem po huku mocniejszym

ttagle wszystko ustało i przybywanie ludzi i parków

Mtyleryi przerwało się; zrazu nie widziałem co to

znaczy, a?, wkrótce bolesną otrzym ałem wiadomość,

ze most wysadzony w powietrze przez pośpiech sa—

S’

°katowskiego na drugiej stronie Elstry

-5

° d nas zostawił. Nim zdołałem pieszo

bvłft1Crln? ,pu^ u 1korpusu, już ta wiadomość tam

na c z e lni 18potkałem sto koni kraku30^ .a

szeeo

n T)»f * szwadronu zdaje mi się dzisiej—

LiDska 7Pbv

g0’ kt°ren kłusem wracał do

wbrńt’iy

I oniatowskiemu nieść pom oc: lecz

ztksfażer nt naS

jeszcze wiadomość,

*ZtttS c rzucił si*

z k- iem1że

z Ja^rtknełn

pogr^żenia jakie każdego

z nas dotknęło na tę bolesną wiadomość, bo tru

dno znaleść wodza którenby do tego stopnia łączył

miłość i uszanowanie jak ks. Poniatowski. Był to

w całem znaczeniu tego wyrazu rycerz bez trwogi

i zmazy — przy tych przymiotach postawa tak szla

chetna, tak polska, że samo spojrzenie na niego

w chwili niebezpieczeństwa ufność wzbudzało.

Skromnością swą a raczej może zbytnią uległością

dla wodów francuskich, których mu cesarz Napo

leon w braku poznania się na nim zawsze do

dawał, doszedł on do wysokiego u tych samych

wodzów szacunku i wielkości.

Nie tu miejsce do przytoczenia faktów, któreby

to usprawiedliwiały, lecz później na me jeżeli mi

czas dozwoli zechce podobny opis tem u zrobić z te

go co bliżej mnie się działo w wojnie 1812 roku,

tam nieufność Napoleona w zdolności ks. Ponia

towskiego jasno się wykryje.

Tu nawet w chwili przed śmiercią dał Napoleo

nowi dowód, jak umiał do woli jego z poświęce

niem się zupełnem zastosować: przyszedłszy do Ce

sarza w mieście Lipsku znajdującego się po roz

kazy, gdy mu część południowa przedmieść do o

broay została przeznaczona, zwrócił uwagę Cesarza

na to, źe małą ma siłę. Cesarz zamiast zapytania

go wiele m a ludzi, odpowiedział: ,,Tą małą siłą

będziesz się książę bawił,11 odpowiedział: «Będzie

my się trzymać i zginiemy do ostatniego.w Dotrzy

mał słowa, ile wtedy mówiono między nami, zdaje

mi się, że siłę piechoty pod bronią tu pod księ

ciem znajdującą się niewięcej jak na pięćset głów

podawano — przestrzeń zaś do obrony przezna

czona była wielka, lecz księżę wierny stałemu swe

mu postępowaniu, cd tak trudnego i prawie nie

podobnego do wykonania polecenia niewymówił się.

Po przekonaniu się o niezawodnem naszem nie

szczęściu straty księcia, kazano nam wsiąść na

koń, i dalej nieco w dyrekcyi wziętej po przejściu

grobel pomaszerowaliśmy i pod wsią której nazwi

ska niepamiętam stanęliśmy wieczór obozem, tam

połączyła się z nami brygada jen. Krukowieckiego,

którzy czuli, że sprawa nasza już pomocy od

Francyi Bpodziewać się dla swej narodowości nie

może; ludzi, którzy czuli, że siła ich narodowa

przez śmierć tyle zasłużonego wodza wielkiego

ciosu doznała — umysły, mówię, tych ludzi chci

wie się chwyciły chytrze podsuniętej kładki, po

której im niby z honorem wyjść z trudnego poło

żenia dawano sposobność. Już odtąd w szere

gach zamiast spokojnego oazekiwania, zrobiło się

rozdwojenie zupełne, już niektórzy głośno wołać

zaczęli: «Wracajmy do naszego króla!1*

przypominając zarazem wszystkie żale, jakie do

Francuzów mieli. Z trudnością nam przyszło na

kłonić ich, aby czekali ogólnej decyzyi, a niektórzy

jej czekać nie chcieli, lecz to pojedynczo, to po

kilku razem do Lipska wracać zaczęli. Wkrótce

ruszyliśmy z miejsca i uszykowaliśmy się na ró

wninie bliżej drogi od Lipska do Weissenfels pro

wadzonej, gdzie uradzono między starszyzną, aby

posłać deputacyę do cesarza Napoleona z oświad

czeniem: «Że Polacy, widząc że sprawa ich ze

»sprawą Cesarstwa Francuskiego nie ma już ża

«dnego związku, postanowili wrócić do panującego

»nad nimi króla Saskiego, lecz że wdzięczni cesa

»rzowi Napoleonowi za to, co dla ich narodowości

»uczynił, jako wierni towarzysze broni chcą go

»odprowadzić aż do Renu, to jest dopóty, dopóki

»mu niebezpieczeństwo zagrażać może.** Po go

dżinie wróciła odpowiedź Cesarza; ta była: »że

»oświadczenie nasze jest takie, jakiego się od

»szlachetnego narodu mógł spodziewać, że je

»przyjmuje i że nam księcia Sułkowskiego prze

»znacza na dowódzcę w miejscu księcia Ponia

»towskiego.**

Zdziwiła i zasmuciła nas ta nominacya, bośmy

wszyscy poczuli krzywdę, jaką ona zasługom po

wszechnie lubionego jenerała Dąbrowskiego robi,

lecz jSoddano się woli Cesarza. Niewiem z pe

wnością, co Cesarza do pominięcia zasłużonego

jenerała skłonić mogło; mówiono nam wtedy, że

Napoleon, który tyle dał dowodów, jak mało znał

nasz naród, m iał się odezwać po wiadomości o

śmierci księcia Józeta Poniatowskiego: ,,Lee P 0I0

nais aimerit les grandę Seigneure , u a ztąd wyobra

żenie jego, że my magnatów naszych uwielbiamy,

dla tego że magnatami — kiedy prędzejby powie

dzieć można, że jak który tego wart, to my go

lubimy, choć i magnata.

W ulotnem pisemku jenerała Sokolnickiego wi

dzę , że nominacyę Sułkowskiego miał wyrobić u

Cesarza jenerał Krukowiecki, który tego niby imie

niem Polaków miał od Cesarza żądać. Nie wiem,

o ile to prawdziwe, ale przytaczam i to, co wtedy

głośnem było, i to , co napisane.

Po przybyciu odpowiedzi Cesarza, przyjechał

rzed f?ont książę Sułkowski i dał solenne słowo

onórn, że Renu nie przejdzie, co każdego, a

zczególniej żołnierzy uspokoiło, że dalej jak do

Zenu nie pójdą. To zaręczenie powtórzyli równie

mówiąc i dowódzcy pułków, prosząc n as, abyśmy

wszyscy bez wyjątku na drodze honoru wytrwali.

To w samej rzeczy na dni kilka oddalanie się

z szeregów wstrzymało. Wkrótce po tych prze

mowach odebraliśmy rozkaz udania się w marsz

ku Weissenfels. Skoro ruszać przyszło, okazał się

duch nieufności do rozkazów ze sztabu cesarskiego

wychodzących; przyszedł bowiem rozkaz, aby pie

chota inną drogą, a jazda inną ku temu punktowi

zmierzały. Rozkaz zapewne dla tego był taki, że

położenie gruntu i okolicy tego wym agało; lecz

żołnierze chcieli w tem widzieć dowód, że Polaków

chcą podzielić na drobne części, aby z nimi ła

twiej zrobić coby chcjano — oświadczyli więc , że

nie chcą się rozdzielać, że jazda i piechota razem

chcą maszerować. Nie pamiętam, jak

się to

skończyło , lecz zdaje mi się, iż zezwolono, aby

wspólnie maszerowano.

(Dalszy ciąg nastąpi)

Cmw

wychodzi codziennie (wjjąwssy niedziele i dnie świąteome).

Numer pojedyne?.y w Krakowie kosztuje 10 centów.

Pr§aiisaejjrata wyaosi*

w Krakowie ,

rocznic złr. 20ot.—

kwartalni« *»*. S et.

iataięesM* asr. * * j. -

rftct w Ajencji ,t,uASU*

24, -

»»»

2v26

l n państwie austryackiem

*6»

«S3r,

! io caJyoh Niemiec

tal. 16»gr.30

*f’

tal.lik]6

frank. 108

frank. 87

frank. 10

io Belgu, Włoch i Szwajcaryi

»20

prjnumeracyjnemi i na ogłoszenia (insertty) i.r»setianebyó w in n y ix»nao do Admi

,ZAfcu w K rakow ie, przy ulicy Różanej pod L 41*

j k l s S y *»klamau;iyśua

t°wane ma ulegają frankowaniu.

m sf rankowanyoh n:* przyjmuje *ia.

nadsyłane Bedakcyi nie srwr»c3i)i.; si§ i oyw a ją niszc zone.

która jak powyżej już powiedziałem naiezaią ao

dywizyi naszej dowództwa jen. Sokolnickiego, lecz

która przez całą kampanię przy jen. Dąbrowskim

zostawała.

Dla honoru narodowego, należałoby ze śmiercią

ks. Poniatowskiego zamknąć opis naszych działań.

Jeżeli je dalej prowadzę, czynię to dla tego, że

może nauka przeszłości przyda się kiedybądź na

przyszłość, abyśmy z wad naszych poprawić się

mogli. Przybycie jen. Krukowickiego, było jakby

sygnałem do intryg i ztąd koniecznej anarchii. Nie

wiedziałem wtedy o zajściu jakie nastąpiło między

nim a jen. Sokolnickim podczas samej bitwy pod

Lipskiem, gdzie jak jen. Sokolnicki dowodził pó

źniej, że Krukowiecki odstąpił Dąbrowskiego dla

powracania niby do swojej komendy, a znowu gdy

go Sokolnicki chciał użyć, przeszedł do Dąbrow

skiego, tego powtarzam wcale wtedy niewiedziałem;

zarzuty więc jakie czynić tu będą Krukowieckiemu,

są tylko te które mi moja dotąd dobra pamięć

nasuwa.

O trzeciej godzinie z rana w dniu il)tym ka

zano nam wsiąść na koń, po godzinie czekania,

w czasie kiedy umysły pogrążone w smutku były;

zaczęło się gadanie w szeregach, że nasi jenerało

wie się naradzają o tem, co nam dalej robić wy

pada. Wtem jenerał Krukowiecki, który jako bie

gły intrygant zawsze popularności szukał, prze

jeżdża koło frontu i donośnym głosem mówi:

Bądźcie spokojni, dzieci!

niedługo

wrócimy do naszego króla"

Żołnierze

radośnie odezwali się: » O h dobrze, dobrze,

wrócimy do naszego króla!" Było to po

prostu wyrazem ludu, którzy widzieli pozorny po

wód ukończenia ciągłych trudów, głodu i ciągłego

narażania się na śmierć; bo lubo król Saski był

wprawdzie panującym nad nami i lubo^ władze cy

wilne i wszelkie wyższe jego rozkazów słuchały,

jednak w szeregach nikt o nim , że tak powiem,

nie myślał. Lecz umysły ludzi znużonych, ludzi,

1 of 4 • Strona 1

Czas.

➔

Description

Structure

Структура

Similar

Similar publications

ZRP Materiały do wydanych, maszynopisy i rękopisy prac, artykułów i notatek drukowanych 1971-1990. Góralu czy ci nie żal. [18],Radwańska-Paryska, Zofia 1901-2001

Прочитайте

ZRP Materiały do wydanych, maszynopisy i rękopisy prac, artykułów i notatek drukowanych 1936-1962. Wznowienie "Taternika". — Powstanie Koło Polskiego Towarzystwa Geograficznego w Zakopanem. [12],Radwańska-Paryska, Zofia 1901-2001

Прочитайте

ZRP Materiały do wydanych, maszynopisy i rękopisy prac, artykułów i notatek drukowanych 1936-1962. Vzácny mach v Tatrách. [56],Radwańska-Paryska, Zofia 1901-2001

Прочитайте

ZRP Materiały do wydanych, maszynopisy i rękopisy prac, artykułów i notatek drukowanych 1936-1962. Rzadki mech w Tatrach. [55],Radwańska-Paryska, Zofia 1901-2001

Прочитайте

ZRP Materiały do wydanych, maszynopisy i rękopisy prac, artykułów i notatek drukowanych 1936-1962. Kalendarzyk tatrzański. [54],Radwańska-Paryska, Zofia 1901-2001

Прочитайте

ZRP Materiały do wydanych, maszynopisy i rękopisy prac, artykułów i notatek drukowanych 1936-1962. Czy wiecie? [58],Radwańska-Paryska, Zofia 1901-2001

Прочитайте

ZRP Materiały do wydanych, maszynopisy i rękopisy prac, artykułów i notatek drukowanych 1936-1962. [13].Radwańska-Paryska, Zofia 1901-2001

Прочитайте

ZRP Materiały do wydanych, maszynopisy i rękopisy prac, artykułów i notatek drukowanych 1936-1962. [16].Radwańska-Paryska, Zofia 1901-2001

Прочитайте

ZRP Materiały do wydanych, maszynopisy i rękopisy prac, artykułów i notatek drukowanych 1936-1962. Morena nad Morskim Okiem. [18],Radwańska-Paryska, Zofia 1901-2001

Прочитайте

ZRP Materiały do wydanych, maszynopisy i rękopisy prac, artykułów i notatek drukowanych 1936-1962. Tatrzańska Stacja Naukowa w Zakopanem. [42],Radwańska-Paryska, Zofia 1901-2001

Прочитайте

ZRP Przyroda - różne, Pieniny, sprawy zbiornika 1949-1959. Stanowisko Państwowej Rady Ochrony Przyrody w sprawach gospodarki wodnej , a w szczególności w sprawach projektu budowy zapory wodnej na Dunajcu w okolicy Czorsztyna. [2],

Прочитайте