Chwila.

Мірадор - viewer

Chwila.

Примітка

Відображення 594 примітки

Додавання приміток лише для зареєстрованих користувачів

Опції

N"f ’

Kraków 19 Marca — Sobota.

Kok lb64

Wychodzi codziennio rano o godzinie 7ej.

Prenumerata

wynosi:

rocznie

kwartalnie

miejscowa w Krakowie . . .

- złr- 20

złr.6

......................

rtoCZTA w pań st wie / tstryackiom n 2 4 ................................. n 6 .......................

do P r u s ......................

tal.16sgr.20... tal.4sgr. 5

Rzeszy niemieckiej . r 21 , 1 0

n 5 ,10..

miesięcznie

. słr.2

n2c.25

tal. 1 sgr. 15

n Franeyi .

frank. 108 ,

n Włoch i Szwa; caryi n 116

Belgii i Anglii

frank. 2 7 ................... frank. 10

» 2 9 ..................

,10

CHWILA

Numer pojedynczy kosstuje 10 centów.

iBgjBMiiMmiriii mi«

.-i..rr

Prenumeratę przyjmują:

Bióro Administracyi nChwili° w Rynku pod L. 39 w domn p. Kirchmayera na dola, »

tudzież wszystkie Urzędy pocztowe austryackie.

o g ł o s z e n i a (inseraty) wszelkiego rodzaju przyjmują się za opłacą: od wiersza drobnego za

jednorazowe umieszczenie 8 centów, sa następne po 5 centów, oraz za opłatę należy

tości stęplowej po 3u centów od każdorazowego ogłoszenia.

Prenumeratę i ogłoszeni» na całćj Francyę przyjmuje p. M . W eintemberger

w Paryżu, Faubourg St. Denis, 12.

l i s t y z pieniędzmi przesyłane by ć winny fr a n c o d o Administracyi ,,Chwili".

listy reklama

cyjne niezapiecsętówane nie ulegaj% frankowaniu, l i s t y uiefraukowane nie przyjmuj% się.

EĘKOPISMA nadsyłane Redakcyi nie zwracaj% się i niszczone będ%.

Bepeize telegraficzne.

Flensburg 16 mard!u Dziennik urzędowy o

głasza rozporządzenie komisarzy związkowych cy

wilnych w zględem zniesienia zakazu stowarzyszeń

i zebrań dla celów niepolitycznych. Inne postano

wienie zakazuje urzędnikom pod k arą wydalenia

i stawienia przed sąd wojskowy, aby żadnego nie

brali udziału w wykonaniu rozporządzenia mini

steryum duńskiego dla Szlezwiku, tyczącego się

powołania pod broń Szlczwiczan.

Londyn 17 marca. Daily News dowiaduje się

» dobrego źródła, że cci podróży księcia Koburg

akiego do Paryża znpełnie się nie powiódł; Ce

sarz mówiąc o Niemczech w t duchu bardzo poko

jowym, w strzymywał się od zachęcania pretensyj

księcia Augustenbnrskiego.

Londyn 17 marca. Telegram sztokolmski do

niósł: Szwedzki minister spraw zagranicznych o

świadczył, iż zbiór aktów (księga niebieska) jest

niezupełny; Szwecya wzywała w lntym państwa

zachodnie do wspierania Danii.

Londyn 17 marca. Donoszą z Nowego Jorku

pod dniem 5 b. m. Kilkpatrik cofnął się w gra

nice unii. Pogłoska mówi, że Sherman wrócił do

Yicksburga.

PRZEGLĄD J*OLITYCZHY.

Krtków18marca.

Wiadomość podana wczoraj przez Gen. Corres.

o przyjęciu przez Danię konferencyi i zawieszeniu

broni, nie tylko, że się nie potwierdza, ale nawet

podaną jest w wątpliwość przez ten sam organ.

Tak więc i tą razą organ p. Bismarka Nordd. Ztg

był lepiej zawiadomiony, niż półurzędowy organ

gabinetu wiedeńskiego. Już to nie pierwszy raz

głoszą w Wiednia o przyjściu do skutku konferen

cyi, a to zapewne dla tego, iż tam życzą jej so

bie najwięcej, a w k ażdym razie więcej j a k w Ber

linie.

Jeżeli w samej rzeczy Dania nie przystanie na

o statnie propozycyę dwóch m ocarstw niemieckich,

tak gorąco poparte przez Anglię, to niepodobna

przypuścić, iżby to czyniła z własnej tylko inicya

tywy, nie będąe zachęcaną do stawienia dalszego

oporu. Nota okólna p. Drouyn da Lhuys z 27 z. m.,

która dość niezwykłym sposobem przyszła do wia

domości ,publicznej, bo przez ag en cję Havas, a

którą niżej umieszczamy, wyraża przekonanie, iż

Dania nie przystanie n a konferencye bez zawie

szenia broni. Wprawdzie teraz położenie o tyle

się zmieniło, iż mocarstwa niemieckie same pro

ponują zawieszenie broni; a jedn ak i dzisiaj je

szcze Dania nie okazuje się zbyt skłonną do za

niechania walki i do przystąpienia do konferencyi.

Rząd francuski w nocie okólnej p. Dronyn de

Lhuys oświadczył, iż będzie zawsze gotów wziąść

udział w każdem usiłowaniu na seryo (toute tenta

tive sćrieuse) przywrócenia pokojn. Co zaś rząd

francuski rozumie przez usiłowanie na seryo przy

wrócenia pokoju? Tego nie podobna oznaczyć; być

jed n ak może, iż zgodnie z całem swojem dotych

czasowem usposobieniem uw ażałby ,,usiłowaniem

na seryo" tylko zebranie kongresu. W takim ra

zie łatwo wytłomaczyćby sobie można opór D a

nii , również jak wojenną mowę króla szwedzkie

go przy otwarciu sejmu norwegskicgo.

Wzmiankowane przez nas wczoraj na tem miej

scu pokojowe oznajmienie Gen. Correspondenz, o

parte było na bardzo wątłych przypuszczeniach,

podobno wyszłych z angielskiego źródła; lecz ja

kim sposobom Gen. Cor. mogła powiedzieć, że na

deszły wprost z Kopenhagi ? Otóż sama to odwo

łać musiała, a uczyniła to mniej jasno, niż twier

dząc, że warunki przyjęte są w Kopenhadze. Dania

przystaje oczywiście n a układy, lecz obok utrzy

mania status quo, nie ebce przystać na wydanie

okrętów zabranych i zrzec się dalszego ich chwytania.

Widać, że te łupy morskie, lubo bardzo mało o

nich była dotąd mowy, ważnąby znaczyły rubry

kę, a nadto, że Dania ograniczona do morskich

działań, jedynie zniszczeniem handlu niemieckiego

może zmuszać nieprzyjaciela do pokoju. Panuje

też wielka obawa w portach pruskich; a lubo Au

strya z marynarką swoją przyjść ma w pomoc

marynarce pruskiej, wszelako obie nie zdołają za

bezpieezyć portów niemieckich Bałtyku i morza

północnego.

- Wczorajszy telegram o mowie tronowej króla

Karola w Chrystyanii przekonywa, że stanowisko

Szwecyi nie jest jeszcze zdecydowane na pokój

bezwzględny, jak to utrzymywano w Wiedniu.

Król ogląda się zapewne ua Francyę, bo jej wpły

wom przedewszystkiem ma nlegać.

Niepotwierdzona dotąd, Krążyła w Paryżu wieść, iz

uie tylko ks. Ernest - Ko burs ai bawił tam przez

Kilka d ci, ale że także przybył seKretuie do tej

stolicy ks. Augustenburski i że widział się z Ce

sarzem.

W izbie lordów lord Campbell interpelował mi

uistrów, co ma znaczyć ów ustęp noty lorda

Napiera, który mówi o porozumienia się wielkich

mocarstw, wyjąwszy Francyi, w ważniejszej je

szcze sprawie jak duńska. Podobnie jak w izbie

niższej lord Palmerston, tak w izbie lordów lord

Grauville oświadczył, iż ustęp ten noty tyczył się

Kongresu, lecz że nigdy me było mowy o nieprzy

jaznych uczuciach i kombiuacyach przeciw Fran

cyi. Odpowiedź ta ministrów augielsaicb nie grze

szy loiką, bo skoro kongres proponowany był

przez cesarza Napoleona w imieniu F raneyi, po

rozumiewć się więc w celu uuiemożebuieuia go,

było oczywiście porozumieniem się przeciw Fra n

cyi. Przy tej sposobności przypominamy, iż poka

zuje się teraz, że nie mylili się ci, którzy sądząc

po odpowiedziach na list zapraszający na kongres,

już wówczas twierdzili, że nastąpiło w tej spra

wie porozumienie między Wiedniem , Londynem,

Berlinem i Petersburgiem.

Odbieramy listy z Rzymu, j w których donoszą

nam, iż rząd rosyjski me szczędzi zabiegów, aby

sobie zjednać dwór rzymski. Pełniący obowiązki

posła rosyjskiego bar. Mayendorf ma zapewniać

Kardynałów i ministrów, iż cesarz Aleksander eze

ka tylko ua zupełne uspokojenie Polski, aby jak

najszersze porobić koneesye religijne; że jest jego

niezlomnem postanowieniem odłączyć raz n a zawsze

kwestyę religijną od kwestyi politycznej; i że na

tej drodze zuajduje poparcie u kilku duchownych

polskich, między którymi miał wymienić p. Mayen

dorf ks. biskupa Łubieńskiego i k s. Goliana.

—

Jak wiadomo, Ojciec ś. był ostatniemi czasy mo

cno cierpiący, co dało nawet powód do mylnej

wieści o jeg o śmierci. Otóż piszą nam, iż Pius IX

powrócił do zdrowia, lecz że lekarze nakazali mu

unikać wszelkiego znużenia.

Zgodnie z przewidywaniem naszego korespon

denta turyńskiego, N ation donosi, iż niebawem na

stąpi zmiana ministeryum w Turynie. P. Rattazzi

m a objąć tekę ministerstwa spraw zagranicznych

i prezesostwo rad y ministrów, bar. Ricasoli m a być

ministrem spraw wewnętrznych.

Z każdym dniem zwiększa się liczba kandyda

tów na deputowanych w dwóch okręgach wybor

czych departamentu Sekwany; nie wątpią jednak

o ostatecznem zwycięstwie pp. Carnot i Garnier—

Pagós. Rząd uczuł się w obowiązku wytłumacze

nia swojego postępowania w sprawie zebrania

przedwyborczego n p. Garnier-Pages; caytamy bo

wiem dziś w Monitorze: ,,Od kilku dni zwoływane

były zeb rania publiczue w ludnych dzielnicach

Paryża pod pozorem propagandy wyborczej. Rząd

bywał gwałtownie zaczepiany na tych zebraniach.

Zebrania te zostały zabronione i postępowanie są

dowe przeciw nim rozpoczęte. Żadne zebranie p u

bliczne die może mieć miejsca bez pozwolenia

władzy, która nie przestaje strzedz powagi prawa."

Sprawa duńska dla tego tylko tak wiel

kiej nabrała wagi, iż; w obecnym czasie

zdaje się po nad WBzystkieon innemi góro

wać, a nawet wszystaie inne w zapomnie

nie pogrążać, iż się o tę sprawę potrąca

ciągle pytanie pokoju i wojny, m e wojny

loKaluej, jaką jest prowa’dzona dzisiaj na

półwyspie cymoryjskiin, lecz wojny euro

pejskiej. Usiłowanie też dyplomacyi do tego

główniezmierza,aby taaiej wojny niedopuścić.

W tem leży główny powód, dla którego

gabinet szczegó(lne augielsüi dozwolił na

opanowanie Szlezwiku pod nazwą wzięcia

w zastaw, dalej ua wkroczenie wojsk sprzy

mierzony eh do Jutlandyi pod formą dywer*

syi strategicznej; w tein leży także powód,

Ula ktOrego oba mocarstw*a niemieckie po

unmo bardzo elastycznych wyrażeń noty

z d. 31 stycznia, przecież dozwoliły ją tak

tłumaczyć, jakby zamiarem ich było zape

wnić całość dzierżaw duńskich; dla które

go wreszcie w nocie swej z d. 7 marca

przystają na zawieszenie broni na podsta

wie ooecnego rozstawienia wojsk, lubo po

przednio dopominały się o wyjście Duńczy

ków z Suudewitiu i Alsen. Nie tajnern jest

gabinetowi duńskiemu, że wojna zaborcza

ze strony Austryi i Prus sprowadziłaby ko

niecznie interwencyę zbrojną przynajmniej

ze strony Auglii, a z niej wyrodziłaby się

łacno wojna powszechna. Na tem się też

opiera owa zadziwiająca wytrzymałość ga

oinetu kopenhagskiego, nie zrażająca się za

laniem większej części monarchii przez nie

przyjaciela, tudzież obstawanie przy mewy’

łączauiu Szlezwiku z organizacyi politycznej,

czyli obstawanie przy zasadach konstytucyi

z d. 18 listopada. Ch’ućby więc straciła Da

nia p oz ycję w Dyppel, choćby twierdze jut

landzkie zdobyte zostały, to podstawa kon

ferencyi popieranej przez Anglię w niczem

się nie zmieni: zwycięzcy ani jeduej piędzi

ziemi nie mają zyskać na Danii.

Przypuściwszy to, jakiż właściwy był cel

tej wojny ? Czy przymuszenie Danii do zmia

ny konstytucyi? To rezultat taki nie odpo

wiadałby zadaniu, a skutek przyczynie. Czy

utrzymanie traktatu londyńskiego? L e c z w ła

śnie traktat ten pozbawił Niemcy d*óch

prowincyj.

Na pytanie to nie umiano wcale odpowiedzieć

w chwili wypowiedzenia wojny, a tem mniej

odpowiedzieć się da dzisiaj po oświadcze

niach 31 stycznia i 7 marca. Wprawdzie,

grożą oba mocarstwa niemieckie, że w ra

zie oporu Danii w przystąpieniu do ukła

dów, żądania ich będą się wzmagać i wyjść

mogą po za zakres warunków w propozy

cyi swej postawionych, ale Dania głuchą

jest dotychczas na te pogróżki, jak gdyby

się oglądała na inną jeszcze pomoc niżeli

na dyplomatyczne pośrednictwo Anglii, lub

przynajmniej jak gdyby pewną była, że w nie

przyjacielskim nawet obozie ma sprzymie

rzeńca.

Rzeczywiście, niemożna przypuścić, aby

mimo konwencyi austryacko - pruskiej i mi

mo wspólnego obu wojsk działania prze

ciw Danii, też same interesa powodowały

Austryą co Prusami. Od samego też po

czątku obecnej wojny utrzymywało się mnie

manie, że Austrya dla tego jedynie wzięła

w niej udział, aby nie dopuścić Prus d-:

prowadzenia jej na własną rękę. Różnica

stanowisk obu mocarstw wykazałaby Si§

dowodnie, gdyby przyszło do układów. An

glia i Austrya schodzą się z sobą ze wzglę

du na utrzymanie całości państwa duńskie

go, i dla ti go może, kiedy ministeryalne

dzienniki pruskie zaprzeczają wciąż, aby

inne znalazło się rozwiązanie prócz zbroj

uego, w Wiedniu każda wieść z Londynu

nadeszła o zezwoleniu Danii na układy o

choczo bywa przyjmowaną i znajduje łatwo

wiarę.

N;e wątpimy, aby nie przyszło do poko

ju, nie wierzymy, aby z wojny duńskiej mia

ła się wyrodzić wojna rozległa jeśli nie

powszechna, lecz właśnie obawa takiej

wojny daje Danii siłę oporu, wstrzymuje

Austryę od przestąpienia warunków nakre

ślunych układom i każe Anglii patrzeć spo

kojnie na rozszerzanie się teatru wojny

w głąb Jutlandyi. Trzymanie się zaś Fran

cyi na boku jest groźuiejszem niż inter

we n cja zdeklarowana, która mogłaby je

dnem słowem stanowczem przyspieszyć po

jednanie stron walczących. Czyż nie będzie

to tryumfem Francyi, jeżeli dwa mocar

stwa niemieckie walcz ąc z małein państwem

wyciągną swe wojska nic nie uzyskawszy

prócz niejakich zmian administracyjnych i

utrwaliwszy posiadanie księstw niemieckich

przez Danię więcej, niż gdyby to samo na

stąpiło bez wojny, za pośrednictwem i wpły

wem kontrahentów traktatu londyńskiego,

niż gdyby to nastąpiło za prostem zgodze

niem się Austryi i Prus na prawomocność

tego traktatu i przez uzyskanie podpisu na

takowy ze strony Związku niemieckiego ?

Obawa wojny powszechnej ocali Danię.

Times z dnia 12 b. m. zamieszcza artykuł,

w którym dowodzi, że Anglii stoją w poli

tyce zagranicznej trzy drcgi otworem: drog i

wojny, droga bezwzględnej obojętności i

droga łagodzenia sporów powstałych poko

jowem pośrednictwem. Rozbierając szczegó

łowo każdy ztych trzech kierunków, dzień

nik londyńskiej City, następnie wzywa opi

nią ’publiczną, aby orzekła, którą z tych

dróg Anglia obrać powinna.

Jeżeli nasza polityka zagraniczna ma przejść

przez próbę opinii powszechnej, nader pożądaną

jest rzeczą, aby program jej postawiony był ja

sno, i oddany pod rozstrzygmenie krajowi. Obe

cne położenie nastręcza do tego szczęśliwą sposo

bność. W ruchacb, które od roku wstrząsają Euro

pą, zacząwszy od Polski a skończywszy na Niem

czech, mogliśmy byli obrać trzy drogi. Mogliśmy

byli rozpocząć wojnę z powoda Polski lub Danii,

lub z powoda oba razem, a ponieważ polityka ta

byłaby nas nieomylnie wplątała w wojnę z Sta

nami Zjeduoczonemi, bylibyśmy obecnie w wojnie

z g!ównem mocarstwem amerykańskiem i z trze

ma z czterech wielkich mocarstw europejskich.

Jest to pierwsza z dróg, które nam stoją otworem.

Druga z tych dróg prowadziła w zupełnie prze

ciwną stronę. Mogliśmy byli odwrócić oblicze n a

sze od całego stałego lądu, pozwolić Rosyi, Au

ftryi i Prusom robić co im się podoba, bez ża

dnych przedstawień i rad z naszej strony, i uwa

żać kwestyę polską i duńską jako sprawy nieob

chodzące nas wcale.

Trzecia z dróg nam otwartych jest droga po

średnia. Możemy w zdrygać się przed wojną, lecz

nie wzdrygać się przed pośrednictwem; możemy

uznawać zobowiązania nasze jak o jedno z mocarstw

europejskich, a jednak starać się unikać lub od

wrócić wojnę europejską; możemy protestować, a

nawet dawać przestrogi w celu ulżenia cierpień

pukrzywdzonym, a jed nak nie taić naszej chęci

odkładania do ostatniej chwili, jeżeli m e zupełne

go uuikuienia tak niebezpiecznego i strasznego

środaa, jakim jest wezwanie do broni. Za każaą

z tycb dróg da się coś powiedzitć; puohczności

więc jest rzeczą rozważyć ich korzy soi i nieko

rzyści.

Pohtyka wskazana na pierwszem miejscu łatwo

uioże Dyć ocenioną, mianowicie, jeżeli j% wyjaśni

my postawą Francyi. Francya używa całej tej

potęgi i wpływu, jakich polityka podobna konie

cznie wymaga. Wiadumeui jest całej Europie, źe

nie wzdryga się się ona swych zapatrywań się po

przeć orężem. Przyjmuje ostateczność wojny bez

wielaiego nacisku nawet w obronie idei. Sautkiem

tego jest straszną i budzi obawę, każda zjej gróźb

rzeczy wistycb me przepartą ma wagę; dla tego

kontroluje ona przebieg polityki europejskiej sk a

leczniej, mż którekolwiek inne mocarstwo. W wy

padku, który nas obecnie zajmuje, wyznać należy,

ze jedno s!owo Francyi byłoby powstrzymało mo

ca rstw a niemieciue. Gdyby Cesarz Napoleon był

zwrócił się ku Renowi, najście Danii me nastąpi

łoby prawuopouobnie. Przyznać trzeba, że połoZe*

n iejo ma pewny powab, zdaje ono się przypadać

do smaku ludowi francuzkiemu, nadaje Fraucyi

niesłychany wpływ na sprawy świata i polityaę

jej odziewa wiclaą godnością i blaskiem. Żauen

mąż stanu me mógłby powiedzieć w senacie fran

cuzKim, co lord Derby i jeg o przyjaciele rzekli w

Izbie wyższej. Jeżeli Francya jest bezczynną w tej

chwili, to nie dla tego, ab y była odosobuioną, lecz

,,Ze będąc pani% położenia" Woli czas swoj po

święc.ę pośredniczeniu. Gdybyśmy chcieli, m ogli

byśmy tę samą przyjąć politykę i używać jej 0

woeów w podobny sposób. Moglibyśmy oczyścić

morza naszemi flotami. W jednej godzinie mogli

byśmy zamknąć morze Śródziemne i Bałtyk i blo

kować wszelaki port, wszelaką okolicę morską. Mo

glibyśmy rzucić 3U,000 lndzi n a ja aibądź punkt,

na jakibądź brzeg i dziesięć razy tyle dosłać za

siłków. Gdyby wiedziano, że wszytko to zawsze

uczynić jesteśmy gotowi i że równie jak we Fran

cyi po za słowem naszem błyszczy uręż, nasze pro

testacye byłyby zapewne skuteczmejszemi w Ber

linie i Wiedniu, nasz ,głos byłby wysłucha

nym i być może, że nawet bez istotnej wojny, o

cahlibyśmy Danię przed najściem. Lecz jakk ol

wiek piękne to je st stanowisko, któż nie pojmie,

z jakim kosztem zajmować je tylko można. Jeżeli

stauąć chcemy tak jak Francya, musimy tak jak

ona opłacać ten przywilej, tojest musimy się przygo

tować na znaczne zwiększenie podatkow, a po tem

wszystkiem na niedobory. Oook tych zasad poli

tyki zagranicznej, dwadzieścia milionów nie po

kryłoby kosztów naszej m a ry n arki, a wszelKi

postęp uzbrojeń nieodpowiedziałby jeszcze celo

wi bez prowadzenia wojny tu i owdzie. Gdyby

śmy we dwa iub trzy lata nie dowiedli, że od na

szej zależy woli walczyć lub nie walczyć, nie zd o

łalibyśmy utrzymać sławy pogromców morza. Na

rody tylko juuakieryą w karbach trzymać można.

Musimy przeto być istotnie gotowymi w każdej

chwili i na każdo wyzwanie przyjąć z kimkol

wiekbądż wojnę, a uieuchronem tego je st następ

stwem, że siły nasze muszą być w stanie pełnej

działalności i potęgi. Stan Francyi przed wojną

włoską — kiedy ,,nie zbrojąc się" była zdolną

przerzucić w dwu tygodniach, niepokonaną armię

przez Alpy, musi być nieustającym naszym stanem.

Tym okupem możemy obrać wspomnioną politykę,

lecz nie tańszym kosztem. Czy droga ta byłaby

dla nas korzystną, jest to punKt, nad którym za

stanawiać się należy.

Możemy znowu obrać politykę wręcz przeciwną

powyższej. Zamiast naśladować Francyę, możemy

wziąść sobie za wzór Holandyę. Był czas, że Ho

laudya uboga w rozległe przestrzenie, lecz bogata

w handel i zasoby morskie była duszą euro

pejskich koalicyj. Od JElolandyi przejęliśmy owe

drogocenne nabytki. Holandya w osobie Wilhelma

111przyniosła nam, j ak mówi p. Disraeli w C onniysby

zwierzchnictwo n ad Wenecyą, wojny francuskie i

holenderskie fiaause. Lecz Holendrzy dziś zmienili

się. Liczą oni się obecnie obok Belgii i Szwajca

ryi do rzędu p aństw neuiraloycb, płacą uczciwie

swe długi, me zaciągając ich więcej i zrzekli się

wszelkiego głosu w sprawach europejskich. Nigdzie

oni już teraz nie pośredniczą, rozprawy ich p arla

mentu me znajdują rozgłosu, nie m ają oni publi

czuych meetinyów, nie mają żadnych polityczuych

sympatyj i żadnej istotnej polityKi, prócz po lityk

Oięśó literacko-artystyczna,

Ustęp z pozostałego w rękopiśmie

3go TOMU PAMIĘTNIKÓW

Kajetana Koźiniana.

(Ciąg dalszy).

Ł- ’ 4°rm

Wiko nadeszło zawiadomienie, że

sią -ę Mortemart wyjeżdża z Paryża, k siążę Czar

torys i i Gustaw Małachowski wybrali mego syn a

d.° s PełDf!eD; a tei misyi, i w kilka godzin w /je -

cbac do Ber!.na nakazali mu, jakoby w interesie ban

kowym , a w istocie wcelu uchwycenia posła francu

skiego w przejezdne przez Berlin. Bojąc się tam

za późno przybyć, syn mój przebił sie z berliń

skiego gościńca na królewiecki, i nim*ku stolicy

Prus podążył; jakoś na pierwszej stacyi zü Berli

nem spotkał się z księciem Mortemarem. Wręczy

wszy mu kilka słów ręką księcia Czartoryskiego

skreślonych, zaproszony do jego pojazdu, rozma

wiał z nim przez trzy godzin. Poseł wyraża się

z wielką życzliwością dla Polski, ale razem z zu

pełną szczerością. Nie taił mu w ięc , że stan ów

czesny Francyi nie dozwala jej dla sprawy pol

skiej wojny prowadzić, że dopiero co wyszedłszy

z rewolucyi, kraj jeszcze jest szarpany nieprzyja

zuemi rządowi stronnictwami, że trou dynastyi

Orleańskiej jeszcze nie dostatecznie umocniony, że

siła zbrojna nie uzupełniona, że rząd upadły zo

stawił twierdze i arsenały źle opatrzone, że wię

cej nad 200,000 wojska wyprowadzićby nie mo

żna na linię bojową, że przeto jedzie on jako po

seł nadzwyczajny do Petersburga nie dla zerwa

nia zupełnego słabo zawiązanych z Rosyą stosun

ków, lecz dla uczynienia przełożeń i użycia swe

go wpływu osobistego, jaki mniemał u Cesarza

Mikołaja posiadać, będąc mu dobrze znajomym, i

oddawszy mu nie małe przysługi podczas wojny

tureckiej. Słowem książę Mortemart nie obiecywał

wojennej pomocy, radził odłożenie do po myślniej

szych okoliczności.

Syn mój po odbytej rozmowie, uda! się do Ber

lina, m ając tam taKże kilka poleceń do spełnienia.

Zatrzym any przez .policyę, ledwie w ośm dni wy

dobyć się zdołał, i uzyskał pozwolenie wyjazdu

przy pomocy, i za staraniem Edwarda hr. Raczyń

skiego.

Kiedy tam jeszcze przebywał, dowiedziałem się,

że minister Mostowski także do Berlina wyjeżdża.

Poszedłem pożegnać go; ujrzaw szy mnie, rzekł do

mnie zadziwiony, lecz z uśmiechem i z weselszym

humorem: ,,Jakto jeszcze tu jesteś, ja myślałem,

,żeś dawno w Galicyi. Przygotowuje się tu w sej

,,mie ostateczne zerwanie z Rosyą, ogłoszenie wa

, k ansu troou, a więc wojna stanie się nieuchron

n ą . Książę Adam zażądał odemnie, abym jechał do

n Berlina dla zbadania stosunków i okoliczności po

,,litycżnyeh, i dla oświecenia go o nich. Jad ę tam

, jutro. Chciałem wziąść z sobą twego syna, lecz

,wyjechał. Jeżelibym go nie zastał na miejscu,

,lub nie spotkał w drodze, przyślijcie mi ge, bę

,d ziemy razem. Nie wiem czy potrafię być użyte

,eznym, lecz tu nim być nie mogę, a nie mogłem

,się oprzeć naleganiom księcia Adama. Zapewne

,d !e tak prędko, lub wcale tu nie wrócę."

Jak oż wyjech ał: towarzyszyli mu w podróży Al

bert Grzymała referendarz stanu i więzień polity

czny z roku 1826 i Tykiel wówczas bióralista k o

misyi spraw wewnętrznych, dziś gubernator augu

stowBki.

Syn mój, wracając z Berlina, spotkał go wśród

mroźnej nocy, w małem miasteczku pruskiem, roz

łożonego na nocleg w zimnym i niewygodnym ho

telu. Wysiadłszy z pojazdu , przypuszczony do mi

nistra, opowiedział mu dokładnie rozmowę swoją

z posłem francuskim. Zdziwiony nieco otwartem

tłómaczeniem się księcia Mortemara, rzekł Mostow

ski: ,,Przynajmniej nas nie łudzą, i nie obiecują

,pomocy, gdy pomódz nie mogą. Spiesz jak n aj

,prędzej do Warszawy, opowiedz coś usłyszał księ

,ciu Adamomi i rządowi, może to wstrzyma chwy

,,cenie się ostatecznych środków, które się] już

,p rzygotow ują. Książę Adam upoważni! mnie do

zatrzymania cię, lecz zbyt ważne wieziesz donie

,sienia, abym cię nie naglił do spieszuego powro

, tu do Warszawy. Później, jeżeli będziesz mógł,

,połącz się ze mną. Co do mnie, jadę próbować,

, c z y się cła co zrobić nżyteeznego dla sprawy.

,Jeżeli nie będę mógł rzeczy ocalić, będę się sta

,ra! ratować osoby.°

Pojechał tedy do Berlina, tam zgłosił się do

posła rosyjskiego br. Alopeus, udając, że się z kra

ju przed zaburzeniem uchyla. Uczynił to i dla za

pewnienia sobie w k ażdym razie bezpieczeństwa,

i dla postawienia się w tem pewniejszej możności

służenia sprawie krajo w ej, nie obudzająe przeciw

sobie podejrzenia ani u rosyjskiego, aui u p ruskie

go rządu. Tem zręcznem, trafnem postępowaniem,

godnem wytrawnego polityka i dyplomaty potrą

fil zawsze dokładnie być zawiadomionym, E a w e t

0 tem, co się skrycie w gabinetach przygoto

wywało lnb działo. W dobrych zostając stosunkach

z posłem rosyjskim, mógł się znosić z francnzkim

1 angielskim bez obudzenia posądzeń. A choć o

tych stosunkach wiedział rząd narodowy w Polsce,

uie obwiniał go o nic, w przekonaniu, że z nich dla

dobra sprawy ojczystej korzystał. T ak więc nie

był podejrzanym ani swoim, ani obcym.

Ta ufność w kraju tak była wielka, że jemu je

dnemu dozwolono z senatorów wstrzymać się od

podpisania aktu detronizacyi cesarza Mikoła

ja , i że, gdy sejm wykluczał z grona senatu tych

wojewodów i kasztelanów, którzy do tego aktu

nie przystąpili, za zaręczenie tajemne dane przez

księcia Czartoryskiego i Gustawa Małachowskiego,

samego wojewodę Mostowskiego, aczkolwiek nie

podpisał deszeansy, w senacie się utrzymał. W istocie

był on sprawie użytecznym. Znosi! się skrycie

z księciem Adamem i zawiadamiał go. Nie przyj

mując charakteru ajenta, nie pisywał depeszy, lecz

czasem sam, czasem u żyw ając trzeciej osoby ni

gdy przez pocztę, lecz przez pewne okazye, nad

syłał k rótkie listy, częste kartk i w którycb treści

wie donosił co wiedział, a razem ostrzegał i do

radzał. Oa p er wszy uprzedził księcia Czartory

sk iego , że rząd angielski odmówił uczestnictwa

w m edyacyi, do której go książę Talleyrand wezwał.

I to ważne lecz niepomyślne doniesienie przesłał

przez panią Edw ard ową Raczyńską, jej ręki do

n apisania listu używszy. Gdy się przekonał, że

dalszy pobyt jego w Berlinie użytecznym być już

uie może, wymówiwszy się w poselstwie rosyj

skiem od podróży do Petersburga z powodu sła

bości zdrowia, otrzymał paszport do Paryża, i tam

z rodziną osiadł, me jako tułacz i emigrant, lecz

jako dobrowolnie podróżujący. Po upadku re w o

lucyi raz tylko od niego miałem wiadomość z P a

ryża. Przez ręce Edwarda hr. Raczyńskiego, wy

dawcy mego Ziemiań8twa, posłałem mu egzem

plarz tego dziełka, które on znał w niektórych

1 з 4 • Strona 1

Мірадор - viewer

Chwila.

опис

Структура

Схоже

Помилка 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Мірадор - viewer

опис

Структура

Схоже

Помилка 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Pobieranie pliku

Pobieranie pliku

Usuwanie komentarza

Wyszukiwanie zaawansowane

Zgłaszanie błędu