Czas.

Мірадор - viewer

Czas.

Примітка

Відображення 629 примітки

Додавання приміток лише для зареєстрованих користувачів

Опції

Ner256.

Krakow, Czwartek 8 Listopada 1888.

Rocznik XLI.

CZAS

Prenumeratę przyjmują:

Administracya nCZASUuwKrakowie iurzędypocztowe. lHirjacou’(|prenum eratę księgarnia

S. A . Krzyżanowskiego, handel Z. Skalskiego w Sukiennicach, biuro dzienników i ogłoszeń M, Silberstejna

plac Maryacki 1. 9, handel Bajera przy ul. Grodzkiej, trafika Kuklińskiego w Sukiennicach, g!ówna trafika

róg ltynku i ulicy św. Jana.

—

O głoH z eiiin (inseraty) przyjmuje się za opłatą od miejsca wiersza

drobnym drukiem (petit.) za pierwszy raz 10 cent,, za każdy następny po 5 cent. W adeM -Tane (na

3sironie) od miejsca wierszadrukiemdrobnympo30 cent. za każdyraz. - Ogtouenia I pre

num eratę przyjmują: w e L w ow ie Ajencya rCZASUa wgłównym składzie tytoniu NrII ulica

Trybunalska L. 4; w F a r y ż u wyłącznie p. Adam, Rue des Saints-Peres 81, (prenumeratę p. W. Ra

czkowski, Courbevoi pod Paryżem, Rue du Chernin de fer 44); w W i e d n i u pp. Haasenstem A Vogler

(także w Hamburgu, Frankfurcie n. M,, Ber,inie, Lipsku, Bazylei i Wrocławiu), A. Oppelik, R. Moaes

(także w Berlinie, Hamburgu, Monachium i Norymberdze), H. Schalek, M. Dukes, J . Danneberg A. Herndl,

M.Stern, (tylkoprenumeratępp.H.Goldschmidt*G.): w Frankfurcie u. M . G.K.DaubeAC.

W W a r m a w l e przyjmują ogłoszenia pp. Reichman i Frendler, biuro ogłoszeń przy ul. Senatorskiej.

Przegląd Polityczny.

Kraków 7 listopada.

Sprawozdanie z wczorajszego posiedzenia Izby

poselskiej podajemy poniżej. Dyskusya toczyła się

głównie _nad w nioskiem dep. Chamca o zniesienie

należytości od spadków przechodzących na naj

bliższych krewnych, jeżeli wartość ich nie prze

nosi 500 zlr.,

a następnie nad pr jektem rządo

wym w zględem ochrony własności przed szkodami

zrządzonemi w skutek robót górniczych i wynagro

dzenia szkód przy takich robotach. Z ostatniego

projektu załatwiono tylko dwa pierwsze paragrafy,

a nad dalszemi toczyć się będą rozprawy dziś.

W czoraj w’ieczór odbyć się miało posiedzenie

niemiecko-austrya ckiego i niemieckiego klubu, na

którem obradow ano nad projektami zjednoczenia

obu klubów’. Spodziew ają się pomyślnego rezulta

tu, w którym to wypadku kluby przyjęłyby wspól

ny tytuł ,,zjednoczony klub niemiecki." Klub nie

mieeko-narodowy pozostanie i nadal samodzielnym,

lecz z obu stron będzie wybrany Komitet wyko

nawczy, który w razie potrzeby zbierze się dla

w’spólnej narady.

Rosyjski dyplomata Izwolski bawił w przejeździe

swym do Rzymu kilka dni w W edniu. Podróż

jego wywołuje w prasie wiedeńskiej różne domy

sły, najpowszechniejszem zaś jest przekonanie, że

podróż jego znaczy rzeczywiście możność przyjścia

do skutku ugody, ale tymczasem jeszcze nie głó

wnej ugody względem stosunków religijnych w Ro

syi, tylko względem ustanowienia stałego posel

stw’a rosyjskiego w Rzymie, w celu dalszych ro

kowań.

Jak dono-zą do Pol. Corr. z Konstantynopola,

odbyła komisya zajmująca się w ministerstwie

spraw zewnętrznych sprawą uregulowania stosun

ków poczt obcych na terytoryum tureckiem u sta

nowionych i wypracowała memoryał, który ma być

przedłożonym sułtanowi do powzięcia ostatecznej

decyzyi. N a posiedzeniu komisyi byl obecnym poseł

austryacki bar. Calice i rozmawiał w tej sprawie

długo z wielkim wezyrem Kiamilem baszą i mini

strem spraw’ zewnętrznych Saidem baszą.

W kołach berlińskich szerzą wiadomość, że sko

ro się tylko zbierze sejm pruski, wyjdzie z łona

centrum interpelacya względem podróży cesarza

Wilhelma II do Rzymu; mówią nawet, że sam

kanclerz na nią odpowie i to w tym duchu, że

podróż ta nie pozostawała w żadnym związku

z kwestyą rzymską.

Lord Sackyille w yjechał na dłuższy urlop i już

na posadę sw ą posła angielskiego w Waszygtonie

nic wróci. Czynnościami posels wa zajmuje się

tymczasowo W. H. Herbert.

Powszechne zdziwienie sprawił w Anglii ustęp

mowy Gladstona w Birminghamie, w którym od

zywa się z uznaniem o polityce zewnętrznej obe

cnego ministerstwa. Ustęp ten zadziwił tem bar

dziej, że niedawno temu dziennik D aily Neios, or

gan Gladstonistów, w ytoczyły cały sze reg zarzutów

przeciw polityce gabinetu Salisburego.

Petersburski korespondent Timesa doniósł swe

mu dziennikowi, że, jak mu telegrafują z Baku,

udał się prezes policyi miejscowej do konsula an

gielskiego, aby go przeprosić za aresztowania ko

respondentów Timesa i Standarda w dniu przy

jazdu cara do pomienionego miasta. Formalnie

można więc zajście to uważać za załatwione, do

daje korespondent Timesa, chociaż nie można się

,dość nadziwić naiwności władz, które znając oso

by i ich legitymacye, dały się, podług oświadczeń

prezydenta policyi, uwieść doniesieniom, że z Wie

dnia wyjechało kilku nihilistów rosyjskich do Ty

flisn, którzy przybrać mają nazwiska angielskie.

Na podstawie więc tego doniesienia uznano za

rzecz najbezpieczniejszą aresztować wszystkich

znanych i nieznanych Anglików.

(objaw naszych stosunków wypada uważać, że

j walka w parlamencie będzie dotyczyć nietyle

treści merytorycznej tego projektu, ile raczej to

czyć się będzie o to, czy wykonanie tego projektu

w pewnym kierunku ma zostać oddane krajom,

czy też zachowane przy władzy centralnej. Smu

tne to doprawdy stosunki, gdzie wszędzie i za

wsze rozstrzygają polityczne względy.

Ze stanowiska również czysto poliiycznego oma

w iają tutejsze sfery niemieckie opozycyjne zmiany

ustawy wojskowej. Do ważności tej ustaw’y po

trzebną będzie większość ,J/3 części głosów, albo

wiem w’ nowej ustaw’ie znachodzi się także zmiana

§ 11 lit. b. ustawy o reprezentacyi państwa. Opo

zycya znachodzi się więc jak Herkules na roz

stajnej drodze. Przyjąć ustawę czy nie? Dotych

czas oświadczyły się wszystkie organa dwóch głó

wnych klubów lewicy za przyjęciem, zN.fr. Presse

i Deutsche Z tg na czele.

Co do rezultatu głosowania, to można liczyć

w sposób następujący: Za ustawą głosować będą

Polacy — 56 głosów, Czesi 56 głosów, klub Hohen

wartha 34 głosów, klub Liechtensteina 19 głosów,

Coroniuiego 11, Treuto 7, ljusini 4. Również za

ustaw’ą będą zapewne głosować Młodoczesi 8 gło

sów i część ,,dzikich,11 co najmniej 15 glosow.

Ogólna suma głosów za ustaw ą, bez opozycyjuycb

głosów, wynosić więc będzie 210. Ponieważ zaś

większość % części, licząc ogólną ilość deputo

wanych na 346, wynosi 231, przeto do większo

ści */a potrzeba będzie tylko 21 głosów z opozy

cyi. Tyle głosów za ustawą z pewnością się na

lewicy znajdzie, skoro klub. austryacko-niemiecki

liczy sam 87 członków.

Sprawozdawca Corresp. de l’Est rozmawiał z Ga

raszaninem o rewizyi konstytucyi, jaka się ma

teraz odbyć w Serbii. Brak zabezpieczenia praw

osobistych obywateli państw a, mówił Garaszanin,

jes t słabym punktem obecnej konstytucyi, datują

cej z r. 1869, ale w jaki sposób temu zaradzić,

względem tego rozchodzić się będą zdania. R ady

kalni boją się ucisku z góry, i chcieliby z tego

względu pozbyć się wszelkich przepisów, utrzy

mujących ład i porządek, liberalni dążą do od

wrotnego celu z obawy przed uciskiem z dołu.

Stronnictwu postępowemu pozostauie więc rola

pośrednicząca Jeśli pod tym względem znajdzie

się w członkach komisyi dobre usposobienie, to

w ciągu kilku tygodni może przyjść do skutku

konstytucya zaspakajająca wszelkie potrzeby.

KORESPONDENCYA ,.CZASU".

W ied eń 6 października.

^ Projtkt ustawy nirpodzitlności grULtńw włościańskich

średniej wielkości, stanowisko klubów wobec nsiawy

w ojskowej).

(?) Do najważniejszych projektów, jakie przed

rozpoczęciem rozpraw budżetowej i rozpraw nad

ustawą wojskową mają zajmować Izbę, należy

bezsprzecznie projekt, dotyczący niepodzielności

gruntów włościańskich średniej wielkości. Starem,

jak idea państwa, jest staranie się o utrzymanie

silnego i zdrowego stanu włościańskiego, tego

stanu, który tworzy fundament państwa. Rolnicy -

to m^melles de l’etat, j a k mówili ekonomiści fran

cuscy. Ponieważ zaś w obecnych czasach panuje

przekonanie, że państwo może i powinno starać

się na drodze ustawodawczej o utrzymanie pe

wnych stanów, więc nic dziwnego, że ta sama

epoka, która zapomocą ustawy pizemysłowej, za

pomocą przywrócenia cechów i wymogu dowodu

uzdolnienia, pragnie ocalić stan rękodzielniczy,

stara się równocześnie i o ocalenie stanu wło

ściańskiego. J ak wszędzie, tak i tutaj, występuje

na widownią wa lka władzy państwowej przeciw

ko rozwojowi stosunków ekonomiczuych, walka,

mająca na celu obronę jednostek ekonomicznie

słabych przeciwko rozwiniętym mocno organizmom,

polegającym na sile kapitału.

Rząd austryacki stał oddawna na tem stano

wisku, że pewne ustawowe ograniczenie podziel

ności gruntów je st konieczne. Wiadomo j e st, że

w ro ku , jeżeli się nie mylę, 1883 zażądało mi

nisterstwo od pojedynczych namiestnictw i prezy

dentur krajow ych odpowiedzi na 17 pytań co do

podzielności gruntów.

Na podstawie odpowiedzi tych władz krajowych

opracowano projekt ustawy ,,względem zaprowa

dzenia speeyalnych norm co do podziału w dro

dze spadku gospodarstw włościańskich średniej

wielkości".

Projekt ten przedłożono w Izbie de

putow’anych z początku 1884 r.

ProjektNten od tego czasu stał na porządku

każdej sesyi Rady państwa, po raz ostatni przed

łożony został 19 lutego 1886 r. ,

a rozprawy, ja

kie się w tych dniach nad tym projektem rozpo

cząć mają, są pierwszem jego formalnem załat

wieniem.

0 merytorycznej treści projektu w swoim cza

sie obszernie pisałem. J ako charakterystyczny

Petersburg 3 listopada.

Po długiej podróży po krajach niedawno jeszcze

zdobytych, zakończonej takim tragicznym i w dzie

jach niesłychanym wypadkiem na drodze żelaznej

Kursko-Charkowo-Azowskiej^ powróciła rodzina ce

sarska do domu. W całej Rosyi wczoraj, dzisiaj

i jutro odprawiane są uroczyste nabożeństwa dzięk

czynne. Wszędzie tylko o tem mówią, tylko o tem

rozprawiają. Szczegóły są istotnie bardzo ciekawe

i przerażające. Ocalenie całej rodziny cesarskiej

zaszło w iście nadzwyczajuy sposób. Rzecz się

miała w sposób następujący, o czem, dopełniając

wiadomości urzędowe, pospieszam donieść: Około

12-ej zrana cała rodzina cesarska zebraną była

w wagonie stołowym, na okół stołu, zastawionego

śniadaniem. W tymże pokoju, przy tym samym

stole siedział jeszcze hr. Szeremietijew i minister

wojny Wannowskij. Jeszcze przed śniadaniem ce

sarz zwrócił był uwagę, iż pociąg jedzie bardzo

wolno i spytał o przyczynę zwolnienia ruchu. Ma

szynista miał przysłać odpowiedź wyjaśniającą

niepewny stan drogi, na to cesarz miał jakoby

wyrazić swoje niezadowolenie i to też posłużyło za

przyczynę przyspieszenia ruchu. W chwili, gdy po

ciąg wykoleił się, prędkość dochodziła do 65

wiurst ua godzinę. Przyczyna jest jeszcze niewy

jaśniona ostatecznie. Ale zdaje się nie ulegać wątp!i

wości, że powodem katastrofy było pęknięcie relsa

pod kołem pierwszej lokomotywy, tak że koła

drugiej lokomotywy zdruzgotały i rozrzuciły ka

wały pękniętego relsu i —- rozpoczął się szalony

taniec wagonów na torze kolejowym. Pociąg skła

dał się z 17 wagonów i 2 lokomotyw. Zwykle

w pociągu cesarskim w pier.wszym rzędzie za lo

komotywą stawiają kuźnię pociągową z zapaso

wemi kołami, śrubami, osiami i t. d. Drugi w a

gon przeznaczony jest dla konwoju własnej oso

by cesarza, trzeci stauowią bagaże, w czwartym

idzie kuchnia, a piąty — jestto wagon stołowy.

W skutek zejścia z relsów pierwszych wagonów,

następujące zaczęły uderzać w całym pędzie o

wykolejone wagony i rozbijać je w drobne ka

wały. Wagony dla służby są to zwykłe pasażer

skie wagony stosunkowo słabej konstrukcyi. D la

tego to, gdy w całym pędzie wpadły na nie mo

cniej zbudowane cesarskie wagony, te się rozsy

pa y ua szczypy. Wagon, w którym rodzina car

ska gremialnie zebrana u stołu siedziała, również

wykoleił się, w ca!ym pędzie został spłaszczony

przez naciskające tylne wagony, kola i osie zo

stały mu urwane, wszelkie związauia połamały

się i ściany były przytrzymane tylko przez dach,

który wygiął się w sposób straszliwy. Cały wa

gon bez kół upadł na stronę i tak pozostał na

torze kolejowym nawet nieprzewrócony, wtedy

kiedy inne wagony posuwały się z dość wyso

kiego nasypu kolejowego to na prawo, to na lewo.

Wskutek wykrzywienia się ścian nie mogła ro

dzina oesarska wewuątrz będąca, która oprócz

nieznacznych stłuczeń i sińców żadnych innych

obrażeń nie poniosła, wyjść z wagonu. Dopiero

od zewnątrz musiano otworzyć drzwi. Gdy car

wyszedł calo z rozbitego w agouu, wszyscy ci, co

wyszli zdrowo, otoczyli go z jak najwyższ m

wzruszeniem. Dziwnym zbiegiem losu Szeremetiew,

siedzący przy tym samym stole przy śniadaniu,

poniósł dość ciężkie obrażenia, tak, że jakiś czas

mówiono nawet o tem, że jest bez nadziei życia.

Wannowskij ma silnie stłuczoną głowę, pełną gu

zów i sińców. Główny dyrektor kolejowy baron

Szernwall, klóry jechał w osobnem coupe, został

ciężko ranny. Wogóle, jak już wiecie, zabitych jest

ua miejscu 19 osób, i to g!ównie ludzi zc służby

cesarskiej, kilku lejbkozaków i t. d. Oprócz tego,

że głównym powodem tylu śmiertelnych wypad

ków byla słabsza konstrukcya wagonów przednich,

jeszcze przyczyniło się ku temu i to, że w pier

wszym wagonie, zawierającym kuźnię, były na

gromadzone rozmaite ciężkie narzędzia i przed

mioty, a wskutek ciasnoty leżało to w kupie j e

dno na drugiem. Z osób ciężko rannych dotych

czas umarło już dwie. J edna w Moskwie, a druga

w drodze do Moskwy. Fo tym wypadku car zmie

nił marszutę, i zamiast jechać przez poleskie drogi

żelazne, pojechał na Moskwę, ażeby złożyć dzięk

czynne modły za tak cudowne ocalenie. Wczoraj

car już przyjechał do Gatczyny. A jutro zapewne

będziemy mieli wjazd do Petersburga. Dzisiaj

mamy święto kazańskiej Bohomatieri i to dopiero

będą iłumy witać carstwo entuzyastycznie!

Najj. Pan postanowieniem z d. 4 listopada b. r.

zamianował radcę sądu krajowego Adolfa P o

dwiną w Krakowie prezydentem sądu obwodo

wego w Jaśle.

Minister sprawiedliwości przeniósł: radców są

du krajowego Apolinarego Bryszkowskiego

w Tarnowie i Władysława Herolda w Nowym

Sączu, pierwszego do sądu obwodowego w Jaśle,

a drugiego do sądu krajowego w Krakowie, da

lej zastępców prokuratarów Marcina P a c z o ły

skiego w Nowym Sączu, D ra Dyonizego P o

gorzelskiego w Tarnowie i Władysława W ę d

kiewicza w Rzeszowie, obu pierwszych do

Krakowa, a ostatniego do Tarnowa, w końcu

adjunkta sądowego Józefa Wilusza w Tarnowie

do Jasła i zamianował radcami sądu krajowego :

sędziego powiatowego w Tyczynie Aleksandra

Kosterkiewicz a, sekretarzów Rady w Wado

wicach Edmunda Pareńskiego i Juliusza No

wakiewicza i zastępcę prokuratora w K rako

wie J a n a Łozińskiego, wszystkich czterech

dla sądu obwodowego w Jaśle ; dalej prokurato

rem w Jaśle zastępcę starszego prokuratora w K ra

kowie Władysław a Aleksandra Mllnnicha; z a

stępcą starszego prokuratora w Krakowie zastępcę

prokuratora tamże Juliusza Prus Morelo wskie

go; sekretarzami Rady: sędziów powiatowych

Stanisława Mardyłę w Mszanie dolnej dla

Nowego Sącza,

—

Dra Teofila W a r cha

ło wski ego w Jaśle dla Jasła — Ludwika

Misky ’ego w Limanowej i adjunkta Edmunda

Stronczaka w Wojniczu, obu ostatnich dla W a

dowic; zastępcami prokuratorów: adjunktów są

dowych Teodora Nałęcz Kalitowskiego w K ra

kowie dla Jasia, Romana Dolińskiego w Rze

szowie dla Rzeszowa i Dra Franciszka Bujaka

w Krakowie dia Nowego Sącza; adjunktami są

dowymi : adjunktów sądów powiatowych Leona

vVronkę w Jaśle dla sądu obwodowego w Jaśle,

Dobiesława Szameita w Krościenku dla Krako

w a, Piotra Leuińskiego w Dębicy, Stanisława

Szuro w Jaśle i Edwarda Mally’ego w Kro

śnie, ostatnich trzech dla sądu obwodowego w J a

śle; adjunktami sądów powiatowych: auskultan

tówWiktora Tustan owskiego dlaŻywca, Sa

lomona Juro w i cza dla Myślenic, Kazimierza

Gałziń skiego dla Krosna, Józefa Dobrowol

skiego dla Dąbrowy, Władysława Moczydłow

skiego dla Dębicy i Ja na Muchowicza dla

Krościenka; w końcu naczelnikiem urzędów po

mocniczych w Jaśle prowadzącego księgi grunto

we tamże Karola Juszczakiewicza.

Minister sprawiedliwości przeniósł: adjunktów

sądów powiatowych Józefa Karaczewskicgo

w Delatyuie do Cieszauowa i Izydora Trocbi

mowicza w Glinianach do Żółkwi, dalej ad

juukta sądowego Ferdynanda Zegadłowicza

w Tarnopolu do Lwowa i zamianował adjunktami

sądowymi: adjunktów sądów powiatowych Anto

niego P r o kopca w Gwoźdzcu i Oresta Cici

m i rs ki ego w Cieszanowie, obu dla Tarnopola

i Karola Kowalskiego w Czortkowie dla Ko

łomyi, dalej adjunktami sądów powiatowych: przy

dzielonego do służby w Bośni Władysława Go

lachowskiego dla Gwoźdzca i auskultantów :

Arystarcha Pacławskiego dla Czortkowa, Joa

chima Tomaszewskiego dla Zborowa, Alojze

go Dobrzańskiego dla Glinian i Edmunda

Scheffnera dla Delatyna; w końcu naczelni

kiem urzędów pomocniczych przy sądzie obwodo

wym w Żłoczowie adjunkta kancelaryjnego tamże

Ignacego Wiśniewskiego.

Namiestnik przeniósł praktykantów’ koncepto

wych Namiestnictwa: Stanisław a Markiewicza

z Wieliczki do Gorlic, Władysław a Różyckie

go z Tarnopola do Lwowa, Józefa Dniestrzań

skiego z Gorlic do Tarnopola, i Macieja Bie

siadeckiego z Krakowa do Wieliczki.

Radapaństwa.

(256-te posiedzenie Izby poselskiej).

Rząd przedkłada ustawę o karaniu niestawia*

jących się na wojskowy rozkaz, powołujący do

służby i tycb, którzy namawiają do tego.

Deput. Dr Stanisław Starzyński (wybrany

z kuryi posiadłości wielkich okręgu wyborczego

Lwów-Gródek) złożył mandat poselski.

Sąd powiatowy w Melk uprasza o zezwolenie

ua ściganie sądowe Verganiego za przekroczenie

ustawy o stowarzyszeniach.

Wniesiona przez 143 lekarzy powszechnego szpi

tala w Wiedniu petycyą odpiera stanowczo za

rzuty deput. Eiehhorna. Na wniosek dep. Suessa

zostanie la petycyą dosłownie dołączoną do pro

tokuiu.

Nowowybrani posłowie Dr Ebenhoch i Kosso

wicz składają ślubowanie poselskie.

Nową ustawę wojskową odesłano w krótkiej

drodze do komisyi. wojskowej.

Wniosek Chamca względem uwolnienia od ta -

!eżytości prawnych przy przenoszeniu praw a wła

sności pomiędzy bliskimi krewnymi, jeżeli w a r

tość przedmiotu nie przenosi 500 zlr.,

odesłano

do komisyi, która ma być z całej Izby wybraną

Zjazd Towarzystwa Gorresowego

y% Eiclistiitt.

Pow róciw szy z kilkotygodniowego pobytu w Niem

czech, przekonywam się, iż pisma krajowe ż,adnej

wiadomości nie otrzymały o zjeździe katolickim,

w którym kilku Polaków udział wzięło. J ako j e

den z tych kilku postanowiłem, choć trochę późno,

podzielić się wrażeniami memi z czytelnikami

Czasu w przekonaniu, iż rzecz nie jest bez zna

c zenia dla spółeczności polskiej.

Powiedzmy naprzód, co jest Towarzystwo Gor

resowe?— W epoce, kiedy na dobre zaczął gra

sować w Niemczech Kulturkampf i to nietylko poli

tyczny i religijny, ale w ślad za nim i Kultur

k a m pf naukow y, grono ludzi nauki postanowiło

na tem polu przyjść w pomoc srodze pognębionej

spra wie katolickiej. Zrozumieli oni, że jakkolwiek

ciężkąby była w a lka z namiętnościami polityczne

mi, daleko groźniejszą może się stać dla sprawy

walka, prowadzona piórem w imię rzekomej pra

wdy i nauki. Prześladowanie i więzienie zwykle

tylko wzmacnia opór; — systematycznej zacie

kłości apostołów ciemności i fałszu na poln nauki

i literatury udaje się nieraz istotnie zatrzeć du

c ha społeczeństwa i na długie la ta zaciemnić wi

dnokręg umysłowy. F akta naukowe, historyczne,

przyrodnicze silnym są argumentem; tendencyj

nie przekręcane mogą się stać niebezpiecznym ta

ra nem nieprzyjaciół religii. Cóż dopiero w Niem

czech, gdzie powaga nauki tak wielka, a oświata

ta k szerokie obejmuje kręgi ludności. Otóż w imię

nauki dla bhrony prawdy zaczęli działać stowa

rzyszeni pod firmą Gorresa, wielkiego szermierza

pra w dy naukowej w pierwszej połowie naszego

wieku, jednego z pierwszych w Niemczech, któ

rzy zrozumieli, jakie niebezpieczeństwo może gro

zić prawdzie i dobrej sprawie ze strony bałwo

chwalców nauki i rozumu ludzkiego. A w tem re

formatorskiem dążeniu spotkali się oni dziwnie

z Leonem XIII, który w parę lat później zasiadb

szy stolicę Piotrową, rozwinął i wysoko podniósł

sztandar nauki katolickiej.

Skromne były przed 13 laty początki towarzy

stw a Gorresowego; dziś liczy ono oprócz 640 wspie

rających, około 1,800 członków czynnych, prawie

samych prolesorów, a między nimi także znako

mitości, jak kardynała Hergenriithera, Janssona,

historyka wieku reformacyi; Stockla, autora syste

matycznego podręcznika filozofii i historyi fiiozofi;

Mtlrzenbergera, jedną z największych powag w rze

czach historyi sztuki kościelnej ;Grauerta, bardzo ce

nionego uniwersyteckiego profesora historyi w Mo

nachium; dalej taką sławę tegoż uniwersytetu

jak Hertłing, prof. nauk państwowych; Wintera,

zasłużonego redaktora czasopisma Eist . / olitische

Bldtter] Htilskampa, re daktora pisma Litterarischer

Wegweiser, i bardzo wielu jeszcze profesorów na j

rozmaitszych uniwersytetów, oraz instytucyj nau

kowych w Niemczech. Towarzystwo rozporządza

swojemi własnemi organami, j ak znakomicie przez

prof. Grauerta redagowany kwartalnik Historisches

Jahrbuch, ja k młodszy nieco odeń Philosophisches

Jahrhuch, ja k wreszcie wysoko cenione i od 2 lat

rozpoczęte wydawnictwo encyklopedyczno-prawni

cze p. t .: Staatslexuon, prócz tego zasila w miarę

możności i potrzeby inne osobno wydawane dzieła

i wydawnictwa. A środków do tego nie brak,

skoro dochód roczny wynosi obecnie 27,000 ma

rek i uzbierano już 55-tysięczny kapitał żelazny.

Znakomitym był pomysł urządzania walnych

rocznych zebrań za każdym razem w innem miej

scu. Ułatwia się przez to udział w nich kolejno

stowarzyszonym z różnych stron Niemiec, a nadto

rozszerza się po całym tak rozległym kraju kolo

zwolenników i uczestników, podając sposobność

zbliżenia i zapoznania się z niem naw et tym, któ

rzy podróżować daleko nie lubią lub nie mogą.

Ostatnie takie zgromadzenie odbyło się w Gdań

sku. W tym roku przerzucono się w inną zupeł

nie stro nę , zwołując zebranie do Eicbstatt w Ba

waryi.

O malej tej mieścinie, leżącej na północ od In

golstadtu, wie się u nas bardzo nie wiele. Histo

rykom i bibliografom nieobcem będzie zapewne,

iż biblioteka tutejsza bogatą jest w rękopisy nad

zwyczaj cenne, odnoszące się do religijnych sto

sunków Niemiec w średnich wiekach i w czasie

reformacyi. Historya sztuki wspomina tylko o ka

tedrze tutejszej i kilku w niej zawartych rzeźbach,

(Eichstatt jest stolicą starożytnego biskupstwa). Ka

uoniści wreszcie wiedzą o wychodzących ztąd nin

strukcyach," które w prawie kościelnem poważne

zajmują miejsce. Bieglejsi w rzeczach chrześci

ańskiej pobożności słyszeli jeszcze może o wiel

kich odpustach u słynnego cudami grobu świętej

Walburgi. Badecker poświęca tej miejscowości

zaledwie kilkanaście wierszy, z których dowiadu

jemy się z przerażeniem, iż kolej tu nawet nie

dochodzi, albowiem stacya nosząca to nazwisko

oddaloną je st od miasta o 5 kilometrów.

Jakżeż milą niespodziankę przynosi nam rzeczy

wistość. Naprzód jes t kolej do samego miasta —

wprawdzie drugorzędna, czy tramwaj parowy, ale

za to prowadzona cudowną okolicą nad rzeką

Ałtmiilil, wśród gór i skał południowej Erankonii,

ponad któremi królują dumne mury i baszty zam

ku Willibaldsburg. Zamek ten, wystawiony w śred

nich wiekach przez tutejszych biskupów, wsławił

się jeszcze i w nowszych czasach tem, iż w roku

1796 mała garstka Bawarów wytrzymała w nim

długie oblężenie przez 12-tysięczny korpus je ne

ra ła Desaix. Aż gdy nareszcie komendant otrzy

mał kapitulacyę z honorami wojskowemi, z otw ar

tych bram wymaszerowało przed oczami zdumio

nych Francuzów 20 rycerzy, tyle bowiem cała

wynosiła załoga. Wśród takiej okolicy prędko

przeminęła dwugodzinna jazda, tembardziej, gdy

w wagonie tramwaju znalazło się razem całe po

kaźne grono uczestników zjazdu, zdążających tu

z różnych stron Niemiec.

Wreszcie stanęliśmy w celu. Na dworcu czekał

na nas komitet miejscowy z samym X. biskupem

ua czele. Piękną tę i ujmującą postać później

mieliśmy sposobność poznać jeszcze bliżej. Brat

obecnego ministra bawarskiego, pochodzi ze sta

rego szlacheckiego rodu Leourodów. Nie zawadzi

dodać, że zna on kilka domów polskich, w czasie

kulturkampfu dość dużo Polaków z Poznańskiego

wyświęcił na kapłanów, a w osobistym stosunku

przyjaźni stoi z naszym Najprz. X Biskupem Du

najewskim. Gdybyśmy zajęli przeznaczoną nam

kwaterę, nowa czekała nas niespodzianka. Poka

zało się, że gospodarz nasz, właściciel miejscowego

hotelu, z zawodu agronom, znaczną część życia

przepędził w podlaskich dobrach księcia Hohen

iohe, odziedziczonych po Radziwiłłach. Mówi on

nawet po polsku, a izbę gościnną przyozdabiają

fotograficzne widoki Warszawy.

Wieczór zgromadził wszystkich do zjazdu na

leżących w sali miejscowego kasyna. Odbyło się

to czysto po niemiecku czy bawarsku przy kufel

ku piwa — literalnie prócz piwa nic dostać nie

można było. —

Wielkim lubownikiem tego napoju

nie jestem, mimo to przyznać muszę, że ma ten

sposób towarzyskiego zebrania swoją dobrą stronę.

Uczestnicy nie potrzebują się świątecznie ubierać,

wydają bardzo mało pieniędzy i w skutek tego,

albo jeżeli kto woli: pomimo tego, bywają zwykle

w usposobieniu wesolem, bo im nic swobody nie

psuje. U nas tymczasem, kaidy zjazd — nawet

uczniów gimnazyalnych — kończy się z obowią

zku bankietem po 10, a najmniej po 5 złr. Wielu

uboższych wydatek ten wstrzymuje od udziału,

a i z tych, co przyjdą, niejednemu niemałą robi

różnicę; ubieramy się we fraki i biaie krawaty,

jemy potrawy niezdrowe, pijemy wino liche, ale

za to drogie, rozdajemy sobie albo zdobywamy

miejsca honorowe i.... jesteśmy skrępowani, szty

wni, a na końcu wychodzimy niezadowoleni.

Przy kufelku piwa tedy nastąpiło wzajemne

poznanie i zbliżenie, w czem niemiecki obyczaj

nader wielkie nastręcza ułatwienia. Trzeba też

przyznać, że rodacy Gorresa korzystali z nich

w szeroki i nadzwyczaj uprzedzający sposób,

przychodząc pierwsi do swoich gości, i przedsta

wiając nam się, choć nieraz z wieku i urzędu i

( zasługi, mieli prawo pierwszego kroku od nas

tsię spodziewać. Prawda, że Bawarya nie jest

,ojczyzuą Bismarka, ani Krzyżaków, ale w czasie,

kiedy odzwyczailiśmy się od grzeczności ze stro

ny Niemców, tutaj przeciwnie tytuł Polaka nie

tylko nie odstręcza}, lecz był owszem bardzo do

brym paszportem. Gdy się dowiedziano, że nas

trzech jest wśród zebrania, otoczono nas najwię

kszą uprzejmością. Znaleźliśmy się jak wśród

swoich, przysiadali się do nas inicyatorowie i

przewodniczący towarzystwa Gorresowego: prof.

Bertling i poseł Hacherft z Kolonii, a ja wię

kszą część wieczoru spędziłem w najprzyjemniej

szej rozmowie z kilku miejscowymi księżmi wraz

z Drem Bruderem z Innsbrucku, redaktorem k a

tolickiego Staatslexiconu i z Drem Finkem, do

centem historyi z Monasteru, który na wstępie

wypytywał mię o prof. Smolkę i p. Korzeniow

skiego, swoich dobrych znajomych z Rzymu. Nie

brakło i toastów. Najważniejszy, na cześć zjazdu

wniósł X. Schneid, regens seminaryum w Eich

statt, nawiasem mówiąc niezmordowany w robie

niu honorów gościom i utrzymyw aniu porzą

dku całego zjazdu. Witał też gości burmistrz

miejscowy.

Właściwe czynności rozpoczęły się dnia n a

stępnego t. j. 25 września. Wstęp, ja k słusznie,

stanowiło nabożeństwo, pontyfikalnie odprawione

przez X. Biskupa.

Zewnętrzej powagi dodawały mu wspaniałe

przestrzenie pięknie odnowionego wnętrza tego

ogromnego kościoia, na którego budowę składały

się wieki — początki mają sięgać VIII stulecia,

prezbiteryum zachodnie je st romańskie, główne

nawy, prezbiteryum wschodnie i prześliczne kruż

ganki gotyckie, nagrobki i kaplice częścią rene

sansowe, a facyata i ołtarz w chórze zachodnim

barokowe. Nastrój obecnych podnosił też śpiew

chóralny, znakomicie wykonany według przepisów

reformy muzyki kościelnej, którą i u nas zapro

wadza Tow. św. Wojciecha.

(Ciąg dalszy nastąpi)

Stanisł\w T omkowicz.

, C i a s " wychodzi codziennie wieczór, wyjąwszy niedziele i dni świąteczne.

Oddzielne Nra Czasu, o ile zapas (,tarczy, w Krakowie po 10 c,, w e L w o w ie lub z przesyłką pocztową 12 c

Prenumerata wynosi:

na fały rok na kwartał na1 miesiąc

Pocztą w paóstwm aust.yag.em

........

24 zlr.

6złr.

2złr. 50 ?t.

do Wioch, Francyi, Anglii, Belgii, Szw ajcaryi, Tu rcyi

ó zlr’

i innych państw należących do związku pocztowego . .

32 złr.

8złr

gz}r

lA.4y^rpi"”ąXm i%nękały p.ienmżne%*prenumem/il ogbszm to"n lm ty^

H.-li,,pi,u..—

. « nad,,Im,eh

J’

1 з 6 • Strona 1

Мірадор - viewer

Czas.

опис

Структура

Схоже

Помилка 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Мірадор - viewer

опис

Структура

Схоже

Помилка 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Pobieranie pliku

Pobieranie pliku

Usuwanie komentarza

Wyszukiwanie zaawansowane

Zgłaszanie błędu