Czas.

Мірадор - viewer

Czas.

Примітка

Відображення 605 примітки

Додавання приміток лише для зареєстрованих користувачів

Опції

,,CZAS" wychodzi codziennie o godzinie 11 - te] w nocy.

NUMER POJEDYNCZY: 25 GROSZY.

PRENUMERATA MIESIĘCZNIE WYNOSI:

W Krakowie bez odnoszenia do d o m u .....................................%\. 5 .4 0

W Krakowie z odnoszeniem do domu . . , ........, , ........ . zł. C.—

Na prowincję -z przesyłką pocztową

........................ ....

rf. 6._

Zagranicę z przesyłką pocztową

......

, , , zł.10.—

Za każdą zmianę adresu dolicza się zł. 0.50.

Reklamacje niezapieczętowane nie podlegają opłacie pocztowej.

Listów nieopłaconych nie przyjmuje się.

P r e n u m e r a t ę przyjmują: Administracja ,,Czasu", wszystkie urzędy

p o cz to w e , wszystkie miejscowe i zamiejscowe Biura dzienników.

Nr 204 Należytość pocztowa opłacona ryczałtem.

Kraków Czwartek 6 Września 1928.

KONTO P. K . O. KRAKÓW NR. 400.404.

Adres Redakcji i Administracji: Kraków, nl. św. Tomasza 32.

Telefon Redakcji 50.

—

Administracji i Drnkarni 3750.

Godziny biurowe: od 9-tej do 13-tej i od 15-tej do 18-tej.

Rocznik LXXX.

CENY OGŁOSZEŃ:

Jednorazowo za jeden wiersz milimetrowy:

Ogłoszenia zwykłe

................................ » ’

i . , ,a.i!s, zł. 0.20

Układ tabelaryczny, cyfrowy, kombinowany * . ,

,,,t.5zł.0.30

Ogłoszenia w «Nadesłanych** . ,

,a6,\,,,

,,f,.szł.0.40

Nekrologi

................................. 1

i1,i1,1i*i111.iZlO.35

Komunikaty po kronice . ,

s,a-,

,,,,

s,s,

, azł. 0.50

Ogłoszenia na pierwszej st r o n ie ........................ * a i . . . 4

. zL 0.60

Ogłoszenia zamiejscowe 25 proc. drożej,

Za zastrzeżenie miejsca dolicza się 25 proc.

Administracja nie bierze odpowiedzialności

za terminowe umieszczenie ogłoszeń.

Ceny ogłoszeń obowiązują od dnia zm iany w nagłówku.

Ogłoszenia przyjmują: Administrarcja ,,Czasu" i wszystkie miejscowe i za

miejscowe Biura dzienników i ogłoszeń.

ZAWIAPOMITglWll!L

A*. V

Niniejszem donosimy uprzejmie, iż z dniem 15 b. m. obejmujemy

wyłączną sprzedaż, po cenach fabrycznych, artykułów konfekcyjnych,

jak palta, raglany, zarzutki, ubrania1gotowe i na miarę, pierwszorzędnej

marki ,,K IM U O R O S 66 znanej fabryki Powszechne

Towarzystwo Konfekcyjne

Dla ułatwienia nabywania odnośnych artykułów, prócz sprzedaży

gotówkowej, wprowadzamy systemem amerykańskim abonament sześcio

i dziewięcio miesięczny. Sprzedaż odbywać się będzie, tak w naszym

zakładzie głównym RyneK Główny 4, jak i w nowo otwartym pod naszą

firmąOdzialeKonfekcyjnym n i* HJflas"’Bfa. A* 5 5 *

Z wysokiem poważaniem

4518 2

ISraciatIsilewscy.

Zgromadzenie Ligi Narodów.

Dokonane w poniedziałek otwarcie dzie

wiątego z rzędu Zgromadzenia Ligi Naro

dów nie budzi tego interesu, jaki budziło

ośm zgromadzeń poprzednich. Trzy się na

to składają powody. Pierwszym jest nieo

becność Brianda, Chamberlaina i Strese

manna, bez których - jak sądzi ,,Głos po

wszechny" — nic ważniejszego z bieżących

spraw międzynarodowych nie może być

załatwionem. Drugim powodem jest świeże

podpisanie paktu Kelloga, dokonane poza

Ligą, a poniekąd wbrew Lidze, co świad

czy, że najważniejsze zagadnienia poli

tyczne wysuwają się z jej rąk. Trzecim

wreszcie powodem jest mdły porządek

dzienny obecnego Zgromadzenia. Obejmu

je on poza wyborami przewodniczących

(zgromadzenia i komisji) i poza wyborem

trzech nowych członków Rady, z których

jednym ma być Hiszpanja, same sprawy

m/iiej żywo obchodzące ogół: zagadnienia

rozbrojenia, zwalczanie niewolnictwa, bu

dowę nowego gmachu Ligi, zagadnienia

alkoholizmu i narkotyków, przygotowania

do kodyfikacji prawa międzynarodowego,

ochronę dziecka, zakaz handlu kobietami,

budżet na rok 1929, kwestję radjowej stacji

w Lidze i t. p. Są to w zasadzie sprawy

ważne, niektóre nawet bardzo ważne, ale

niema w nich nic budzącego zaciekawienie,

zwłaszcza, że wloką się jak po grudzie

od lat dziewięciu, a więc należy zgóry

przyjąć, że i tym razem nie posuną się wie

le naprzód. Któż wierzy np., że Zgromadze

nie Ligi przyczyni się tym razem napraw

dę do rozwiązania spornych kwestyj roz

brojenia, fabrykacji broni i bezpieczeń

stwa? Takich naiwnych niema już od paru

lait.

Większy interes, niż przebieg debat n a

Zgromadzeniu Ligi przedstawiają dla nas

obrady Rady Ligi, które toczyć się będą

równocześnie ze Zgromadzeniem. Rada o

bradowała już przez pierwsze dwa dni

września, ale obrady jej były dotąd pouf

ne, dotyczyły bowiem bardzo drażliwej

z wiadomych względów sprawy doktryny

Monroego, poruszonej przez Costarikę.

—

W bieżącym i przyszłym tygodniu będzie

Rada Ligi obradować jawnie nad referata

m i przedlożonemi jej w sprawie działalno

ści Ligi w ubiegłym roku. Między innemi

m uszą w Radzie przy tej sposobności wpły

nąć dwie bardzo bezpośrednio dotyczące

nas sprawy: Sprawa polsko-litewska oraz

sprawa zażaleń Niemców na Śląsku. Rere

rat z przebiegu sporu litewsko-polskiego

ma w swem ręku Holender p. Blokland, zaś

referat śląski ma przedstawiciel Kolumbji

p Urutia. Pan Blokland przedstawi nie

wątpliwie chytre i negacyjne stanowisko

Litwy w sprawie poleconego jej w roku ze

szłym porozumienia się z Polską i łatwo

może się zdarzyć, że przy tej sposobności

Rada Ligi będzie uważała za stosowne

wywrzeć ua Litwę jakiś dalszy nacisk. Pan

Urutia zreferuje wieczyste skargi niemiec

kie o rzekome ,,gwałty" na Śląsku w spra

wach szkolnych, popełniane przez Polskę.

Przebieg dyskusji na Radzie w obu tych

sprawach wymaga pilnej baczności ze

strony naszego przedstawiciela, bo jedno

tylko nie ulega wątpliwości — a mianowi

cie to, że w obu tych kwestjach Niemcy

będą się starały nam szkodzić.

Oczywiście obok tych dwóch spraw tak

blisko nas obchodzących, zjawią się na

Radzie przy sposobności sprawozdań z ro

ku ubiegłego — także inue sprawy dla nas

nie obojętne, jak na przykład spór Węgier

i Rumunji w sprawie optantów, który ma

dla nas znaczenie prejudykatu ze wzglę

du na stosunek Ligi do Litwy. Wyrażając

się przeto dość sceptycznie o tegorocznych

obradach wrześniowych w Genewie, nie

mamy mimo to zamiaru ich lekceważyć.

Owszem, wszelkie lekceważenie tak waż

nego instrumentu (polityki wielkich mo

carstw, jakim jest Liga, byłoby błędem.

Nasze przedstawicielstwo, działające w Ge

newie, pozostające pod rozważnem kiero

wnictwem p. ministra Zaleskiego, takiego

błędu z pew nością nie popełni. A specjalnie

w’ spraw’ie Litwy ma ono tak dużo dosko

nałych atutów w ręku, iż uzasadnioną jest

nadzieja co do porażki p. Woldemarasa.

Porażka mogłaby polegać na tem, iż Rada

w’ jakiejś tam formie potępi jego kręta

ctwo. Więcej na razie trudno oczekiwać, bo

p. Woldemaras ma w Radzie Ligi poważ

nych opiekunów, a ani Anglja ani Włochy

ani Francja, ani tem mniej inne państw’a

zasiadające w Radzie Ligi, nie chcą na ra

zie stawiać tej kwestji — dla nich drugo

rzędnej — na ostrzu noża.

Gen ew a 5 września.

(PAT) W przemówieniu «wojem wygłoszo

nem na otwarciu Zgromadzenia Ligi Narodów,

przewodniczący Rady Ligi Narodów Prokope,

omawiając postęp w sprawie utrwalenia poko

ju, podkreślił znaczenie paktu Kelloga, przy

czem przypomniał zeszłoroczny projekt polski

przedstawiony Zgromadzeniu. Przewodniczący

przypomniał przedstawicielom państw zebra

nych na zgromadzeniu, że właśnie Polska jest

inicjatorem paktu potępiającego wojnę. Propo

zycja polska, według twierdzenia przewodni

czącego miałaby większe znaczenie dla pracy

nad utrwaleniem pokoju, niż pakt Kelloga, ja

ko akt dokonany w łonie Ligi, wskutek czego

Liga musiałaby energiczniej posuwać swe pra

ce nad utrwaleniem pokoju przez ustalenie

gwarancyj bezpieczeństwa oraz wyraźne spre

cyzowanie sankcyj i sposób ich stosowania wo

bec napastnika. Przemówienie przewodniczą

cego przyjęte zostało oklaskami.

Gen ew a 5 września.

(PAT) W poniedziałek na popołudniowem

posiedzeniu Zgromadzenia Ligi Narodów przy

stąpiono do zwyczajnych konstytucyjnych wy

borów komisyjnych, wybierając komisję po

rządku dziennego oraz pozostałych 6 komisyj.

Zgromadzenie postanowiło, umieścić również

na porządku dziennym (bieżącej sesji sprawę

handlu opium na Dalekim Wschodzie oraz

kwestję prywatnej fabrykacji broni i materja*

łu wojennego. Następnie przerwano obrady na

półtorej godziny, aby dać sposobność komisjom

przeprowadzenia wyborów przewodniczących.

Genew a 5 września.

(PAT) Po wznowieniu posiedzenia, Zgroma

dzenie Ligi Narodów przyjęło do wiadomości,

że na przewodniczących :poszczególnych komi

syj wy,brano następujące osoby: l) komisji

prawniczej senatora Scjaloję (Włochy), 2) ko

misji organizacji technicznej p. Mottę (Szwaj*

carja), 3) komisji rozbrojeniowej p. Carton de

Viart (Belgja), 4) komisji finansów p. Vascon

ciellons (Portugalja), 5) komisji spraw społecz

nych p. Mathos, 6) komisji politycznej Marin

kovic (Jugosławja), oraz komisji porządku

dziennego Cabalerro (Paragwaj). Przewodni

czący wszystkich sześciu komisyj są równo

cześnie wiceprzewodniczącymi Zgromadzenia.

Na dalszych 6 wiceprzewodniczących wybrano

przy 42 głosujących o absolutnej większości 21

głosów: Adatci (Japonja) 40 głosów, .Briand 38

głosów, kanclerz Muller 38 głosów, lord Cus

hendun 37, M. King 33 głosów, kanclerz Austrji

Seipel 34 głosów.

Gen ew a 5 września.

(PAT) 1P0 wyborze w dniu wczorajszym prze

wodniczących komisji Zgromadzenia Ligi Na

rodów zebrała się we wtorek w celu wyznacze

nia swych wiceprzewodniczących oraz doko

nania rozdziału prac. Pierwsza komisja praw

nicza wybrała swoim wiceprzewodniczącym E

richa (Finlandja). Rolinowi (Belgja) wyznaczo

no opracowanie stopniowej kodyfikacji mię

dzynarodowego prawa. Druga komisja tech

nicznych organizacyj wybrała wiceprzewodni

czącym Veverka (Czechosłowacja). Trzecia ko

misja roz!brojeniowa wyznaczyła na swego wi

ceprzewodniczącego b. ministra spraw zagra

nicznych Szwecji prof. Undena Na porządku

dziennym obrad tej komisji znajdują się na

stępujące ważne sprawy: raport komitetu roz

jemstwa i bezpieczeństwa, raport komisji przy

gotowawczej konferencji rozbrojen(iowej 1

wreszcie raport specjalnego komitetu dla

spraw kontroli nad fabrykacją broni. Czwarta

komisja budżetowo-finansowa wyznaczyła na

swego wiceprzewodniczącego posła Modzelew

skiego. Piąta komisja do spraw społecznych i

ogólnych wyznaczyła na swego wiceprzewodni

czącego Faticza (Jugosławja), na drugiego p.

Ferchhammera (Danja), wreszcie wiceprzewod

niczącym szóstej komisji został wybrany Mene

dewille.

WŁADYSŁAW LEOPOLD JAWORSKI.

W sprawie nowej konstytucji

11.

Wolność, równość...

Ideał wspólności bolszewickiej — państwem

nie można jej nazwać — polega na zautoma

tyzowaniu jednostek. Będzie to, jak ul pszczół,

jak mrowisko lub gniazdo bobrów. Straszliwa

wizja. Człowiek stopiony z naturą, która od

j)rawieków przelewa swe fale, pędząc naprzód,

jednak rytmicznie, wedle praw, które jej ma

terjalizm dziejowy zakreśla. Lenin wierzył, że

ten ideał da się urzeczywistnić i że da szczę

ście wszystkim. Należy tylko ludzi przyzwy

czaić do tego trybu życia. Wszystkie też szko

ły, bolszewickie, od najniższych do najwyż

szych, mają na celu odpowiednią tresurę lu

dzi. Ale to jest ideał. Na razie musi jeszcze

trwać ,,państwo" i to jako dyktatura proleta

rjatu. Co znajduje się poza panującą klasą,

ma stanowisko niewolników.

Śmiertelny błąd bolszewizmu — to zabicie

ducha w cz,łowieku. Trzeba to jasno w idzieć1

i otwarcie powiedzieć. Pęka też okrutna o-1

bręcz, a chociaż minione czasy nie wstaną

z grobu, nie utrzyma się także i dzisiejsza rze

czywistość.

Przeciwstawieniem tego poglądu na świat

jest indywidualistyczny liberalizm. Jednostka

jest początkiem i końcem. Ideałem jest Fau

stowski człowiek, który rozbił mury średnio

wiecznego miasta i idzie w nieskończoność.

Ekspansja sił, wyżycie się, państwowy i indy

widualistyczny imperjalizm, nędza robotników

przemysłowych, rozkwit niesłychany techniki

to cechy i towarzysze tego poglądu na świat,

który uznał ,,wolność" w gospodarstwie i w

prawie za nienaruszalną podstawę. Śmiertelny

błąd tego poglądu na świat — to pozbawienie

człowieka stałego oparcia, zawieszenie go w

powietrzu, szukanie w człowieku i tylko w nim

tego, czego stanowczo nie posiada. Wolności

takiej, jakiej żąda liberalizm, niema na ziemi.

Wolność przyniósł ludzkości Chrystus, ale

uczył zaparcia się siebie, apasnesasto heauton,

żądał odrodzenia, kajne ktizis, a nam kazał

się modlić, aby na ziemię przyszło Królestwo

Boże, nie ludzkie. Wolność Chrystusowa po

lega na miłości, wolność liberalnego poglądu

na świat na zasadzie: największy zysk naj

mniejszym wysiłkiem.

Przypatrzmy się, jaka wobec tych d,wóch po

glądów na świat jest rzeczywistość?

Liberalizm cechuje to, że ma prawo majątko

we i że je oparł na trzech zasadach: na prawie

własności, na prawie spadkowem i na wolno

ści umowy. Bolszewizm wszystkie te trzy za

sady usunął. Tymczasem w państwach liberal

nych dokonano ,,ograniczeń" prawa własności

aż do wywłaszczenia, podatek spadkowy ma

wszędzie tendencję wzrostu, a wolność umo

wy staje się coraz bardziej, szczególnie wsku

tek prawa socjalnego, wspomnieniem. W Rosji

w negacji tych zasad życie czyni wyłomy, nikt

też, kto się wychował w nastawieniu myślo

wem, które w skróceniu nazwijmy ewolucyj

nem, nie uważa tego, co się dzieje w Rosji, za

co innego, jak za epizod, który pozostawi

straszliwe ślady, jak ziemia zorana wojną, ale

minie. W Rosji, żyjącej pod przemocą, nie moż

na mówić o ewolucji.

Rzeczywistość więc stwierdza, że oba poglą

dy na świat są fałszywe. Człowiek nie jest ani

automatem, ani też niema człowieka wolnego,

jak go stworzył Rousseau, jak go widzi libe

ralna ekonomja, jak go wskrzesza faszyzm, na

zywający wolność tworem metafizycznym, a

jednak mimo tego nacjonalistyczny i impe

rjalistyczny, pragnący ludziom zachować wie

czną młodość, pozwolić się im wyżyć, używać

gwałtu, gdy mają dostateczną siłę, aby był sku

tecznym.

Prawda tkwi nie w żadnym z tych ekstre

mów, ale w stwierdzeniu, że człowiek jest czło

nem organizmu i że jako taki ponosić musi

konsekwencje tego stanu, że l-o sam egzysto

wać nie może i 2-o że nie posiada ani praw, ani

obowiązków ,,naturalnych", ale tkwi w sy

tuacji ,,naturalnej", to zn. ma wyznaczone pe

wne zadanie, które spełnia. Jeżeli więc mam

kogoś zorjentować o mym poglądzie, a muszę

być zwięzłym i dlatego używać określeń przy

jętych, to stoję na gruncie liberalnym, ale w

znaczeniu podwójnej zawisłości: człowieka od

związku i związku od człowieka, to jest członu

od organizmu i organizmu od członów. Czło

wiek nie może być automatem, bo organizm

nie może być automatem, bo organizm nie

może żyć, gdy członki są martwe. Członek nie

może wybujać, nie mając względu na orga

nizm, bo gdy organizm zamiera, umiera i każ

dy, powtarzamy: każdy człon.

Ten pogląd na świat wskazuje mi drogę, ja

ką mam zająć w sprawie tak zw. praw czło

wieka, praw obywatela. Teorja tych praw jest

tworem prawa natury, a^ politycznie została

użytą w walce przeciwko absolutyzmowi. We

dle naszego poglądu jednostka jest w organiz

mie, którym jest państwo, organem. Z punktu

widzenia prawniczego przeto idzie o określe

nie, jakie zadania, jakie funkcje ma jednost

ka spełniać, jako człon tego organizmu, czyli

innemi słowy, jaki jest prawnie dający się

określić zakres, w którym jednostka, jako

człon społeczeństwa (państwa) żyje. Takim jest

problem tak zw. praw obywatelskich, praw

człowieka.

Nim dalej się posuniemy, konieczną jest pe

wna uwaga. Mówię ciągle o organizmie 1 or

ganach. Muszę więc przypomnieć, że to jest

tylko obraz, porównanie, które najprędzej nas

orjentuje. Właściwe określenie (zapomocą opi

su stanów faktycznych, sytuacyj faktycznych)

byłoby tak długiem, że wykład stałby się

ciemnym.

Wychodząc z powyższych założeń odróżnić

nam wypada w stanowisku jednostki nastę

pujące grupy:

A. Jednostka jest organem kontrolującym.

Kontrolę tę wykonuje przez:

1. prawo wyborcze;

2. petycje (artykuł 107 dotychczasowej kon

stytucji);

3. przez tworzenie koalicji, urządzanie zgro

madzeń i zawiązywanie stowarzyszeń i związ

ków (art. 108 dotychczasowej konstytucji);

4 . przez wydawanie pism perjodycznych (art

105 dotychczasowej konstytucji).

Wydaje się za ciasnem ujmowanie spraw po

wyższych tylko ze stanowiska kontroli porząd

ku prawnego, a więc — powiedzmy jasno —

tylko ze stanowiska politycznego. Przemawia

ją jednak za tem poważne argumenty. Zniesie

nie wolności np. stowarzyszania się zwykłą

ustawą stałoby narówni np. ze zniesieniem

przepisów o aktach notarjalnych, a wskutek

tego nie wymagałoby aż ustawy konstytucyj

nej, gdyby nie fakt, że stowarzyszenie z jakie

mukolwiek celami może się stać stowarzysze

niem politycznem. Stowarzyszenie założone

np. w celu rozdawania butów biednej młodzie

ży ,będzie stowarzyszeniem politycznem, jeżeli

będzie działało wśród wyborców i w ten spo

sób starało się ich zjednać. Praktyka potwier

dza to aż nazbyt często. Jest ambicją i intere

sem stronnictw opanowywać stowarzyszenia

np. gospodarcze i czynić z nich centra poli

tyczne. Z drugiej zaś strony jest niemożliwem,

jak to już z powyższego widać, prawniczo o

kreślić, co jest ,,politycznem". Te same uwagi

odnoszą się do zgromadzeń prasy etc., należało

więc wszystkie wziąć pod ochronę ustawy kon

stytucyjnej.

B. Na terenie unormowanym przez prawo

prywatne jednostka jest organem urzeczywist

niającym porządek prawny. Odróżnić tu wypa

da te stany, które są unormowane w prawie

osobowem, od tych, które są unormowane w

prawie majątkowem.

1) W prawie osobowem - * a stajemy na

gruncie prawa pozytywnego, które małżeństwo

i opiekę normują w kodeksie cywilnym — co

do kwestji małżeństwa, jako związku dwóch

osób różnej płci, polegającego na umowie, jest

pierwszorzędnym interesem porządku prawne

go, a więc państwa, aby to nie był związek

wolny, ale unormowany /)rzez ustawę. Nie o

treść tej ustawy idzie, bo ta ulega zmianie

przez zwykłą ustawę, ale o zasadę, iż ta treść

małżeństwa nie zależy od woli stron, lecz po

dyktowana jest przez ustawę.

Tak samo rzecz się ma ze stanowiskiem ro

dzica do dzieci. Wyjąć je należy zasadniczo

z pod dowolności rodziców i poddać ich urzą

dzenie ustawie, z drugiej jednak strony nie

dopuścić do zniesienia tych stosunków na

rzecz państwa. Treść tej ustawy może być

zmienioną przez zwykłą ustawę, ale ta zwykła

ustawa nie może nakazać publicznego, tj. w za

kładach publicznych wychowania dzieci, a

więc nie może odsuwać rodziców od wycho

wania dzieci, jak nie może też być obojętną na

sposób wykonywania odnośnych norm przez

rodziców. Dlatego uważam za uzasadniony

art. 103 dotychczasowej konstytucji, przemie

niam go tylko na normę prawną.

2) O dziedzinie prawa majątkowego mówi

liśmy już, że system liberalny, polegający na

trzech zasadach, tj. własności indywidualnej,

prawie spadkowem i wolności umowy nie jest

i nie może być przeprowadzonym bez reszty.

Staraliśmy się też wyjaśnić, dlaczego tak być

musi. Jeżeli jednak za punkt wyjścia weźmie

my te trzy zasady, to prawniczo ujmiemy je w

formułę: wszystko wolno z wyjątkiem tego, co

wyraźnie jest zakazane. Jest to formuła prze

ciwna tej, która obowiązuje w wspólności bol

szewickiej, a która opiewa: wszystko jest za

kazane z wyjątkiem tego, co jest wyraźnie do

zwolone. Stosownie -do tego do konstytucji

przyjmiemy postanowienia: ,,Indywidualna

własność i prawo spadkowe mogą być ograni

czone tylko w drodze ustaw y konstytucyjnej.

Jeżeli taką ustawą dopuszczonem zostało wy

właszczenie, to stać się to może tylko ze wzglę

dów na interes (państwa i za pełnem odszkodo

waniem oznaczonem wedle zasad prawa cywil

nego**.

Jest to postanowienie przeciwne przyjęte

mu w art. 99 dotychczasowej konstytucji. Nie

ulega wątpliwości, że ten artykuł stanął na

gruncie indywidualnej własności i wyrzekł się

komunizmu, ale wrzuszył podstawy własności,

bo dopuścił wywłaszczenia ziemi zwykłą usta

wą, nie normując nadto w sposób jasny spra

wy odszkodowawcze. Wobec doświadczeń bol

szewickich i wo-bec przewrotu w rolnictwie,

który będzie wywołany przez ,światowe kon

junktury, uważam obecny stan za przejścio

wy. Musi w Polsce przyjść do ujęcia problemu

rolniczego w sposób rzeczowy. Na tę chwilę

obliczone jest postanowienie, które proponuję.

Obecnie nie doradzam przekreślenia wszystr

kiego, co się na gTuncie t. zw. reformy rolnej

zrobiło, dlatego też proponuję w końcowych

przepisach zawieszenie mego postanowienia o

wywłaszczeniu aż do rewizji od podstaw spra

wy agrarnej. Jak wyobrażam sobie naprawę,

przedstawiłem w moim ,,Projekcie Kodeksu

Agrarnego" (Warszawa, 1928).

Co do wolności umów, to rozwój stosunków

gospodarczych doprowadził ,do rozrostu prawa

socjalnego, dopuszczenie przeto ograniczeń

wolności umowy_jtylko w drodze ustawy kon

stytucyjnej nie leży w interesie pracujących

i nie da się też w obecnym stanie kultury i

w obecnym stanie gospodarstwa przeprowa

dzić. Natomiast uważam za uzasadnione, aby

tak zw. zdobycze socjalne (praca dzieci, ko

biet etc.) została wzięta pod ochronę ustawy

konstytucyjnej.

(Dok. nast.)

Tezy konstytucyjne Ch. 0 .

Zakomunikowane poniżej tezy, uchwalone

przez ,,działaczy i sympatyków" C.h. D. w dniu

1 września mają z -dwóch powodów małe zna

czenie. Najprzód nie krępują w niczem parla

mentarnej grupki Ch. D,, bo nie wyszły od

przedstawicielstwa składającego tę małą grup

kę, lecz od ,,działaczy i sympatyków" ruchu.

Powtóre są zbyt ogólnikowe i nie wychodzą w

większości swojej poza komunały. W każdym

razie stanowią one pewien postęp korzystny

w stanowisku Cli. D. Grupka ta szła przez kil

ka lat ,pod komendą N. D. i razem z nią popie

rała ustrój sejmowładczy, oraz wbrew wsze-l

kiemu doświadczeniu angażowała się w jego

uporczywej obronie. Obecnie uznaje możliwość

wyboru głowy państwa przez osobne kolegium,

chce utrudnienia nadużyć z votami nieufności,

przyjmuje równorzędność obu izb i inny skład

senatu itp. I w polityce obowiązuje zasada, że

,,lepiej późno niż nigdy". Z tego też względu

należy poniższe ,,tezy** przyjąć życzliwie do

wiadomości.

Brzmią one jak następuje:

I. Zasada naczelna.

Konferencja wypowiada się za zasadą demo

kracji parlamentarnej w Polsce.

II. Władza Prezydenta Rzplitej.

1) Wybór Prezydenta. Konferencja oświad

czając się przeciw bezpośredniemu wyborowi

Prezydenta w drodze powszechnego głosowa

nia ludowego, jako niebezpiecznemu ze wzglę-«

dów narodowych i państwowych, opowiada się

bądź za wyborem pośrednim przez osobne ko

legjum elektorów, przy zastosowaniu odpo

wiedniego sposobu wyborów tego kolegjum,

bądź też za dotychczasowym systemem wybo

rów przez zgromadzenie narodowe.

Podnoszono przytem możliwość wyboru za

stępcy Prezydenta z zastrzeżeniami dotyczące

mi ustalenia jego kompetencji.

2) Uprawnienia Prezydenta. Konferencja o

świadcza się za utrzymaniem -dotychczasowych

uprawnień Prezydenta z dodaniem prawa ve

ta, zawieszającego przy nstaleniu warunków

tego veta.

III. Rząd.

Konferencja wypowiada się za odpowiedzial

nością rządu i ministrów przed parlamentem

(obu izbami), ale zarazem za utrudnieniem co

do wyrażenia votum zaufania rządowi, a to

przez warunek wymaganego quorum i kwalifi

kowanej większości.

IV. Parlament.

Konferencja oświadcza się za dwuizbowością

ciała ustawodawczego przy przyjęciu zasad co

do równorzędności obu Izb (sejmu i senatu).

V. Ordynacja wyborcza.

1) Do sejmu: Sejm ma być wybierany na za

sadzie 5-przymiotnikowego prawa wyborczego

(bezpośrednie, tajne, powszechne, równe, pro

porcjonalne) przy zmniejszeniu okręgów wy

borczych, podwyższeniu wieku, wymaganego

przy wykonywaniu czynnego i biernego prawa

wyborczego, oraz przy zabezpieczeniu odpo-,

wiedniej reprezentacji ludności polskiej w o

kręgach pod względem narodowościowym anie-i

szanych. Proporcjonalność winna być tak po

myślana, by wychodziła na korzyść dużych,

stronnictw, co jest niezbędnym warunkiem o

siągnięcia w parlamencie trwałej większości.

2) Do senatu: Ordynacja wyborcza do sena

tu zachowując częściowo wybory powszechne,

winna przyjąć zasadę reprezentacji w senacie

interesów gospodarczych i kulturalnych’ spo

łeczeństwa.

VI. Samorząd.

Konferencja wypowiada się za koniecznością

jak najrychlejszego uprowadzenia w państwie,

rzeczywistego samorządu terytorjalnego, bez

którego nie może być mowy o należytem roz

woju państwa.

VII. Trybunał konstytucyjny;, *i

Konferencja uważa za rzecz konieczną utwo-*

rżenie trybunału konstytucyjnego, któryby de

cydował o zgodności ustaw z obowiązującą,

konstytucją.

1 з 4 • Strona 1

Мірадор - viewer

Czas.

опис

Структура

Схоже

Помилка 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Мірадор - viewer

опис

Структура

Схоже

Помилка 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Завантажити файл

Завантажити файл

Видалення коментаря

Розширений пошук

Повідомити про помилку