Czas.

Мірадор - viewer

Czas.

Примітка

Відображення 632 примітки

Додавання приміток лише для зареєстрованих користувачів

Опції

Ner 173

Kraków, Środa 31 Lipca 1907.

Rocznik L X .

CZAS

(Wydanie

Ze spraw rolnych w Królestwie.

Mimo pozornego uspokojenia kraju i osłabienia

ogół działalności żywiołów wywrotowych,

obecny sezon żniw znów pobndził do ,,pracyu

prądy, dla których ruina ekonomiczna kraju i de

*organizacya moralna jest najbliższym celem. Oto

P. P- S. wydała okólnik, wzywający do organi

zowania strajków rolnych. Po dotychczasowych

próbach, na ogół nie ndanycb, ma to być nowy

szturm, przedsięwzięty z energią znaną i stwier

dzoną czynem wszędzie, gdzie szło o walkę z

własnem społeczeństwem.

Po wsiach rozleciały się odezwy, nawołujące

służbę folwarczną do solidarności i do przygoto

wań strajkowych. *Tam - woła P. P. S. — gdzie

robotnicy dworscy nie czują się jeszcze na siłach

do podjęcia strajku, cbrachowanego na dobry

skutek, tam należy zaczekać ze strajkiem do żniw

a tymczasem dobrze się przygotować. Należy po

robocie zbierać się i radzić o strajku, należy przy

uczyć się do zgodnego wspólnego działania, czyli

do golidarności, bez której nie mcże być żadne

go ruchu roboczego, należy w niedzielę i w świę

ta zbierać się na wiece, gdzie robotnicy z okoli

cznych folwarków i okoliczni włościanie powinni

zawrzeć przymierze na czas walki strajkowej, a

żeby razem zgodnie szli i nawzajem się popie

rali*. Nad powodzeniem sprawy cznwa P. P. S

*Niechaj się krzątają, niechaj zakładają organi

zacye, komitety strajkowe, niech zwołają wiece

i prowadzą strajki. A Polska Partya Socyalistycz

ua, która jest wyrazem woli i dążeń zorganizo

wanego ruchu robotniczego w Polsce, nigdy wam

bracia i towarzysze wiejscy, nie odmówi swojej

pomocy, rady i opieki".

Opinia publiczna, rejestrując te nowe próby roz

stroją zdaje sobie sprawę z tego, iż chwila jest

tym razem o wiele mniej sposobna dla socyali

stów, niż kiedykolwiek w ostatnich latach. Króle

stwo przechodzi okres wyczerpania i znnżenia;

świadomość, że żywioły rewolucyjne najumieję

tniej zwalczają nie rząd, lecz własne społeczeń

stwo, przesiąknęła głęboko i sięga coraz głębiej

Nie ukrywa tego znużenia i P. P. S., oraz inne

frakcye socyalistyczne, jak o tem można dowie

dzieć się choćby z ich własnych pnblikacyj, co

raz częściej nderzających w ton zwątpienia. Na

wet odezwa strajkowa o której mówiliśmy wyżej,

nie jest wolną od wahania i od nieufności w siły

agitatorskie *partyi". Tak przynajmniej możnaby

wnioskować ze słów, że *sprawa wyzwolenia ro

botników wiejskich polega i polegać mnsi Da ich

własnych siłach*, a *agitatorowie mogą przyjść,

mogą i nie przyjść*. Tak więc teren agitacyi

strajkowej nie przedstawia się korzystnie, można

mieć nadzieję, że będzie ograniczony i zbyt wiel

kich szkód społeczeństwa nie wyrządzi.

Równocześnie prasa korzysta z groźby nowego

zamętu, aby przypomnieć pracę społeczną na tle

agrarnem, do której nie braknje w Królestwie

pola. Rządy rasyfikacyjne, ,wrogie kulturze pol

skiej i kulturze wogóle, były tamą, która nie po

zwalała rozwijać działalności. To też wspomina

jąc zeszłoroczne strajki rolne, przywodzi na myśl

Gazeta P olska , ż e *agitacja odegrała niewątpli

wie rolę bardzo poważną, pamiętać też należy o

ogółnem poruszeniu umysłów i wpływie rucbawki

w Rosyi, głębsze przyczyny strajków leżą wszak

że w tem, że w krajn nagromadził się przez osta

tnie lat dziesiątki cały szereg spraw niezałatwio

uych, że w społeczeństwie, pozbawiouem możności

myślenia o własnych sprawach i zajmowania się

niemi, powstać musiał i wiele niedomagań, wiele

miejsc zapalnych, wrażliwych na wszystko.

*Strajki rolne były niejako zewnęt znym chwi

lowym objawem tego, że wiele spraw wymaga

naprawy i powinny były skłonić nasz ogół do u

siłowań w kierunku usunięcia głębszych przyczyn,

a nietylko przeciwdziałania objawom choroby.

Pewce usiłowania w tym kierunku zrobiono za

równo w zakresie działalności prywatnej, jak i

poczynania zbiorowego. W wielu miejscowościach

uregulowano płacę stosownie do warunków współ

czesnych, zajęto się dostarczeniem służbie folwar

oznej różnych ubocznych dogodności i ułatwień,

które są dla niej bardzo cenne, mamy wreszcie

obecnie w krajn caly szereg instytncyj ogólnych,

takich, jak Macierz, Kółka rolnicze i t. p., które

kształcą w umiejętności życia zbiorowego i mogą

być nżyte na korzyść szerokich warstw, mamy

instytucye takie, jak Centralne Towarzystwo rol

nicze, Towarzystwo oficyalistów i pracowników

rolnych, które mogą podjąć pewną akcyę pla

nową, jednem słowem, stosnnki w kraju nie są

,ioż tak chaotyczne, jak były jesicze rok temu.

Niemniej przeto szeroki ogół nie zdaje sobie, zda

niem naszem, dostatecznie sprawy z tego, że przy

czyny niedomagań społecznych, na które złożyły

się całe lat dziesiątki, nie mogą być usunięte

w krótkim czasie i nie popiera z dostateczną ener

gią tych nielicznych pracowników, którzy, dalej

patrząc w przyszłość, podjęli cały szereg prac

t:udnycb, lecz zapowiadających obfite plony".

Tymczasem jednak niebezpieczeństwo strajków

rolnych wymaga przeciwdziałania nietylko w kie

runku zapobiegawczym, lecz i doraźnie. Wedłng

wieści, nadchodzących z Królestwa, uporczywe de

szcze zniszczyły w znacznej części nadzieje plo

nów. Korespondent D zie nika Poznańskiego, opi

sując klęskę, stwierdza, że Bzkód nimi wyrządzo

nych niepodobna określić na razie nawet w|przybli

żeniu, a rosną one z każdą niwą chmurą. W do

datku emigracya, zwłaszcza z powiatów pograni

czDych. wysusza źródła robotnika, o którego co

raz trudniej. W ten sposób to, czego nie dokonały

strajki rolne w roku ubiegłym, ani zawierucha

rewolucyjna wogóle, sprawić może klęska elemen

tama: może postawić rolnictwo w najcięższem po

łożenia. Pod tym kątem agitacya P. P. S. ra straj

kami rolnymi jest nowym dowodem niszczyciel

stwa, które jak gdyby oszołomiło part?e socyali

stjczae w Królestwie, zbrojąc je przeciw własne

mn społeczeństwu, popychając do coraz nowych

a bezcelowych wandalizmów.

Uniwersytety, a młodzież z Królestwa.

W sprawie dopuszczenia młodzieży z Królestwa

Polskiego na nniwerBytet krakowski i lwowski, po

dają dzienniki warszawskie tałszywe wiadomości

i czynią niesłuszne zarzuty senatom uniwersyte

ckim. Goniec warsz. pisze np.:

Młodzież nasza powinna szukać nauki na uniwer

sytetach francuskich i szwajcarskich, a zwłaszcza

w jedynych polskich wszechnicach galicyjskich. —

Niestety, w dziwnych znaleźliśmy się warunkach!

Rodacy nasi sami zamykają nam wstęp do siebie,

nie licząc Bię z wyrządzaną nam przez to szkodą,

Postępowanie władz szkolnych galicyjskich jest,

zdaniem moim, w zupełności niewłaściwe, a co da

lej, w społeczeństwie polskiem jeszcze w czasach

dzisiejszych, może powiem za ostro... oburząjące.

Czyżby polskie władze galicyjskie nie poczuwały się

do łączności z Polakami pozostałych zaborów?

Galicya postępowaniem swojem wyrządza nam po

dwójną szkodę. Po pierwsze, odrzucaniem maturzy

stów szkół polskich w Królestwie wyraża votum

nieufności uczelniom (sic) powyższym, po drugie,

popiera wskutek tego system rusyfikacyjny w na

szym kraju. Czyi wreszcie nie jest to demoraliza

cyą naszej młodzieży szkolnej, gdy polscy uczeni

w Galicyi mówią: *przyjęlibyśmy was, gdybyście

posiadali matury rządowe". Czyż w rzeczywistości

matury rządowe są lepszym dowodem przejścia wy

maganego kursu nauk, od matur szkół prywatnych,

po za któremi stoi całe społeczeństwo nasze?

Dzienniki warszawskie byłyby sobie oszczę

dziły niepotrzebnej irytacyi, gdyby były zechciały

poinformować się o faktycznym stanie r,ęczy.

Przedewszystkiem byłyby się dowiedziały, że

sprawa przyjmowań a nczniów z maturami nie

austryackiemi nic zależy od samych uni

wersytetów, ale jest unormowaną rozporzą

dzeniami ministeryalnemi, że przeto nie może tu

być mowy ani o dobrej ani o złej woli senatów,

bo te muszą się trzymać obowiązujących prze

pisów.

Powtóre 2aś praktyka przedstawia się w spo

sób, który do skarg nie może dawać powoda. Po

mijając uczniów z rządawemi maturami, bo ci,

jeżeli wychodzą z gimnazyów, mogą być zwyczaj

nymi, a jeżeli mają maturę ze szkół realnych,

nadzwyczajnymi słnchaczami, to nawet uczniowie

z prywatnego gimnazyum Chrzanowskiego bywają

przyjmowani na zwyczajnych słuchaczów i to

bez specyaluego zezwolenia, tylko za doniesie

niem ministerstwu o przyjęciu. Ministerstwo nie

podniosło przeciwko temu żadnych zarzutów. Na

studyum roluiczem praktyka idzie jeszcze dalej,

bo np. uczniowie z maturą szkół realnych lub

wyższych hand owych, przyjęci na słuchaczów

nadzwyczajnych, otrzymują od ministerstwa prawo

składan;a egzaminów.

Okazuje się z tego, że skargi i zarzuty dzien

ników warszawskich są zupełnie nieuzasadnione.

Nie możemy się też powstrzymać od uwagi, że

takie lekkie pcdnoszenie żalów jest w wysokim

stopniu niewiaściwem, tem bardziej, że było rze

czą bardzo łatwą zasięgnąć intormacyj o fakty

cznym stanie rzeczy.

MBai.juiaiIslandya.

Przed kilku dniami król duński Fryderyk w to

warzystwie prezesa swego gabinetu p. Christen

sena udał się w podróż do drugiej części swego

państwa, do Isłandyi. Wizyta ta na odległej wy

spie północnej nie nosi na sobie jedynie cech zwy

kłej grzeczności ze strony króla wobec rządzącej

w krajn partyi, istnieją sprawy dawne, które

upór skandynawskich ludów, czyni zawsze kwe

styami bieżącymi, a które w tym razie stwarzają

coraz bardziej wzrastający antagonizm między

krajem macierzystym a *kolonią".

Podobnie jak wśród Norwegów w stosunku

do Szwecyi, tak też i wśród Islandczyków nurtu

ją głęboko tkwiące dążności autonomiczne, może

nawet separatystyczne, które nie wygasają nigdy

Dążenia Isłandyi są nowem zadokumentowaniem

prawideł rządzących światem skandynawskim,

a zdążających du jak najdalszej decentralizacyi,

podczas gdy wśród innych ludów panują dążenia

dyametralnie przeciwne, bo zmierzające do jak

największego skupienia sił. Obdarowani własnym

parlamentem, wyspiarze islaudcy uważają to za

niewystarczające, a większość chciałaby swoją

łączność z Danią widzieć jedynie w unii perso

nalnej.

Trudno byłoby odnaleźć jakiekolwiek żale z po

wodu stosunków materyalnych pomiędzy oboma

krajami. Dania nie eksploatuje Isłandyi zapełnię,

lecz przeciwnie dodaje ze swego budżetu kwotę

321.000 koron (447.000 franków), a jeżeli kiedy

kolwiek zdążała do zmonopolizowania handla dla

siebie, to ostatnie ślady tych dążności znikły

z rokiem 1854. Od tej zresztą chwili również i

autonomia Isłandyi została zreformowaną. Dawny

parlament islandzki Althing ukształtowany ze

zgromadzenia osadników norweskich w średnich

wiekach, a ostatecznie zniesiony przez Danię w r.

1800, został napowrót powołaoy do życia w r. 1843

Nieco póżaicj, bo w r. 1874, król duński nadał

Isłandyi konstytucyę, która uległa rewizyi 3 paź

dziermka 1903 r. Od tego czasu A lthing składa

się z Izby niższej, składającej się z 26 członków

pochodzących z powszechnych wyborów i z Izby

wyższej, składającej się z 14 członków, z których

8 wybiera Izba niższa, a 6 mianuje król. Parla

ment ten ze względu na ogromną prostotę spraw

islandzkich zbiera się jedynie co dwa lata w Reykja

vikn celem uchwalenia budżetu.

Islaudya zażywa poza tem bardzo obszernej

autonomii i tylko pobudki natury sentymentalnej

podniecają mieszkańców Isłandyi do pożądań in

dywidualności jeszcze bardziej się manifestującej.

Jakkolwiek nie są licznym narodem, bo mają za

ledwie 80000 głów, porozrzucani po obszernej

wyspie, Islandczycy stanowią odrębny naród, któ

ry specyalnie akcentuje swoje rycerskie pocho

dzenie. Pochodząc w prostej linii od osadników

norweskich z IX wieku, którzy nieco później

podążyli przez Grenlandyę do Ameryki północnej,

zachowali lepiej auiżełi ich współbracia z konty

nentu dawne zwyczaje skandynawskie, a charak

ter ich pozostał wybitnie północny. Przez długi

czas stali na czele ruchu literackiego ludów skau

dyaawskich. Jako naród o wysokiej kulturze, dla

którego długie zimy północne stały się podłożem

dachowego rozwoju na tle koutemplacyjnem, Is

landczyey przechowali głęboko w pamięci wspo

mnienie swej niezależności przed wcieleniem do

Norwegii w r. 1264, a następnie do Danii w r.

1381. W r. 1809 korzystając z wojen napoleoń

skich ogłosili rzeczpospolitę islandzką, a obecnie

naród islandzki zgromadzony na historycznej ró

wninie Thinguellir, gdzie dawniej zbierał się Al

thing, uchwalił rozluźnienie więzów łączących go

z Danią i uuię jedynie personalną. Na tej to do

linie Thinguellir ma stanąć król Fryderyk wobec

Islandczyków, a zadanie jego nie należy wcale

do łatwych; musi mieć na względzie radykałów

islandzkich rządzących wyspą, oraz konserwaty

stów duńskich, nie chcących rozlnżnienia unii.

Nie mniej jednak zdaje się, żo żądania teore

tyków islandzkich będą zaspokojone, gdyż usta

nowiono mieszaną komisyę islandzko-duńską, ce

lem rozwikłania nastręczających się trudności.

Prusy przeciw Polakom.

ii.

W dalszym ciąga zastanawia się Dz. Pozn. nad

stosunkiem Polaków do narodn i partyj niemieckich:

A jaki stosunek nasz d i społeczeństwa, do

narodn niemieckiego, do poszczególnych jego

stronnictw i odłamów? 1 tutaj niech daleką od

nas będzie nienawiść rasowa. Szanujemy pra

wdziwy patryotyzm niemiecki, uznajemy kulturę

niemiecką, życzymy narodowi niemieckiemu

aby — nie krzywdząc innych narodowości -

rozwijał się tak, jak mu to przeznaczono i pi

sano we wyrokach Opatrzności. Życzymy mn

przedewszystkiem, aby się wyniósł ca ten sto

pień kultury, na którym wszystkie narody stać

powinny i może kiedyś stać będą, — na którym

odrzuci się z pogardą ohyduą dewizę; natio na

tioni lupus.

Ze znacznym odłamem narodn niemieckiego

łączy nas wspólność wiary. Miejmy nadzieję,

że mimo rozdźwiękn, jaki w ostatnim czasie

zapanował między nami a centrum na Śląsku,

znajdziemy w niemieckim obozie katolickim zro

zumienie i uwzględnienie naszych odrębności na

rodowościowych, znajdziemy sprawiedliwych współ

obywateli.

Że obóz konserwatywny jest nam nieprzy

chylny i wrogo ku nam usposobiony, to jest

rzeczą niezroznmiałą, bo sprzeczną z zasadą

prawdii wego konserwatyzmu. Prawdziwy kon

serw_tysta powinien mieć cześć dla tradycyi,

mieć zrozumienie praw historycznych, powinien

konserwować — nie bnrzyć. Mamy za sobą

1000-letnią wspaniałą przeszłość, mamy zasługi

wobec Europy, którą tyle wieków zasłanialiśmy

od nawały dziczy wschodniej i potęgi otomań

skiej, mamy zasługi wobec Niemiec samych,

których pod Wiedniem ocaliliśmy od jarzma tu

oeckiego, — mamy wreszcie za sobą przyrze

czenia królewskie. Czy ten, co nie szanuje

orzywiązania do narodowej przeszłości, co przy

rzeczenie królewskie uważa za rzecz bez war

tóści, zasługuje na miano prawdziwego konser

watysty? To też mimo ogólnie nieprzychylnego

dla nas usposobienia obozu konserwatywnego

znajdowali się zawsze w obozie tym mężo

wie, którzy brzydzili się ohydoem hasłem: aus

rott en ! jako niegodnem mężów szlachetnych.

Konserwatywny obóz pamiętać o tem powinien,

że zachwianie w jednym punkcie zasady słu

szności, podkopanie w jednym szczególe sprawie

dliwości i uszanowania tradycyi, naruszenie w je

dnym kierunkn świętego prawa własności dać

może hasło do przewrotów, które się najdotkli

wiej odbije na własnym ich obozie.

Kto zna historyę rewolucyi francuskiej, ten wie,

że rewolncyę tę stworzył nie motłoch paryski,

lecz filozofowie i przesiąknięte teoryami Woltera

i Jata Jakóba Reoussean wyższe stany, które

podkopując i burząc dawne ołtarze, dały tłnmom

przykład i zachętę do zburzenia całego gmachu

przeszłości. Jeżeli sfery konserwatywne nie zapo

biegną eksperymentowi, który przygotowuje haka

tyzm na naszą skórę, to nie potrzeba być proro

kiem, żeby przepowiedzieć, iż głaz — który oni

pomogą wyważyć i ruszyć z góry - w szalonym

rozpędzie zdrugoce ich samych. Będzie im wów

czas można powiedzieć: tu l’as voplu, Georges

Dandin !

Co do stronnictwa wolnomyślnego, to przede

wszystkiem powiedzieć sobie należy, że tego

stronnictwa szczerze postępowego, którego sztandar

tak wysoko nieśli ongi mężowie tacy, jak Wal

deck, Jacoby, Forckenbeck — dziś jut prawie nie

masz. Jest tylko jeszcze mała garstka prawdzi

wych postępowców, są tylko niedobitki dawnego

potężnego stronnictwa — tułające się między obo

zem socyalistów a nacyoualnych liberałów. Praw

dziwi postępowcy byli zawsze naszymi przyjaciół

mi, oddawali nam zawsze, co nam się należało.

Polityka antypolska była im zawsze wstrętną,

i słusznie, gdyż polityką taką przypieczętowaliby

grób swego stronnictwa. Czyż bowiem mogłoby być

coś przewrotnicjszego, niż to, by pionierzy wol

ności przyczyniali się do odbierania swobód i praw

obywatelstwa swym współobywatelom?

O stronnictwie zwanem national-liberał nie

masz co mówić: nie jest ono ani naftonal ani li

berał ; — nie jest national skoro depce nogami

zasadę narodowości, nie jest liberalne, skoro na

każdym krokn pragnie skrępować wolność i swo

bodę wszystkich nie należących do jego obozu.

Pragnęłoby ono dziś opanować całą maszynę

państwową, pochwycić ster państwa w swe ręce,—

strzaskać u góry zasady konserwatywne, zdruz

gotać w dole tak zwaną *kanalię" a zaprawić

wszystko szarym sosem na’.ionalliberalizmu — ad

majorem gloriam et usum filistrów i wszelkiej

miernoty.

A socyaliści wreszcie? Polityka antypoltka pr:ę

nas gwałtem ku icb obozowi. Społeczeństwo pol

skie demokratyzuje się ccraz więcej, ale zbyt jest

religijne, zbyt szanuje tradycyę i zasady swobody

indywidualnej, by się przechylić mogło kn sccya

lizmoni.

Szanując zasady i podwaliny, na których opar

ty jest gmach dzisiejszej koltnry, pragnęlibyśmy

go naprawiać i upiększać, ale nie burzyć — pra

gniemy, aby lud coraz więcej zyskiwał swobód

i w coraz większej mierze mógł uczestniczyć

w zdobyczach dzisiejszej kultury, - nie możemy

jednakże nznać, by p zewrót zupełny dzisiejszego

ustroju społecznego był drcgą prowadzącą do po

wyższego celu. To jednakże socyalistom przyznać

musimy, iż są oni dzisiaj jedynem stronnictwem,

które ma stałe zasady, wie do czego dąży a w

naszej sprawie stoi na stanowisko bezwzględnego

równouprawnienia.

DYMITR MEREŹKOWSK1.

PIOTRWIELKI.

PRZEKŁAD WALEREGO GOSTOMSKIEGO.

(U)

(Ciąg dalszy).

Następnie wydał Demid carewnę Maryę, sio

strę cara.

—

Carewna mówiła: »Kiedy car umrze, rada

będę carewiczowi w rządach pomagać, i o ile mi

sił starczy dolę narodu osładzać«. Również mó

wiła ona: »Dlaczegóż to wy, archireje, zezw’oli

liście na to, by car za życia swej żony, po raz

drugi się żenił? Niechajby pierwszą żonę jako ca

rową napowród do siebie przyjął, albo śmiercią

zginął!« A kiedy po przysiędze na rzecz Piotra

Piotrowicza, on mnich Demid z soboru do niej

przyjechał rzekła carewna M arya: »Darem ną rzecz

postępkiem tym car sprawić usiłuje. Starszego sy

na wydziedziczył, m łodszem u miejsce jego dając,

chociaż starszy jest dorosły, a młodszy zaledwie

ma dwa lata.«

Carewna zapierała się zrazu, ale przywiedzio

ną do komnaty, gdzie torturowano Dossyfela i z

nim skonfrontowana, przyznała się do wszystkiego.

Śledztwo ciągnęło się więcej jak miesiąc. K a

żdego dnia prawie Piotr obecny był przy tortu

rach, nieraz osobiście przykładał do nich rękę. Ale

pomimo wszelkich wysiłków, nie mógł się dobadać

’korzenia łotrowskiego b untu«. W wyznaniach

carewicza i wszystkich jego stronników, powtarza

ją

tylko słowa wieści, plotki, przywidzenia

histerycznych kobiet, bajania na pół obłąkanych

starców mniszych.

Niekiedy zdało mi się, że lepiej wszystko rzu

cić, na wszystko plunąć, pogodzić się z tem — prze

baczyć! Ale nie mógł się już zatrzym ać, jako

nieodzowny kres tego wszystkiego przewidywał —

śmierć syna.

Przez cały ten czas carewicz mieszkał pod stra

żą pałacu Preobrażeńakim , w sąsiedztwie główne

go domu tortur. Dniem i nocą słyszał, lub zdało

mu się że słyszy jęki torturowanych. Ciągle wo

dzono go na konfrontacye. Najokropniejsze było

spotkanie z matką. Doszły do niego wieści, że

ojciec własnoręcznie schłostał ją knutem.

Codzień prawie pod wieczór, Aleksy był

pijany. D októr nadworny Areskin przepowiadał

mu białą gorączkę, ale gdy nieszczęsny carewicz

probował zaniechać picia, chwytała go taka roz

pacz, że wytrzymać nie mógł i znów się upijał.

Areskin up rzedzał i cara o chorobie, grożącej ca

rewiczowi. Ale Piotr odrzekł:

—

A niech się zapije — psu, psia śmierć.

Zresztą ostatniemi czasy i wódka nie dawała

Aleksemu zapom nienia: przynosiła m u zamiast

straszliwej rzeczywistości, straszliwsze jeszcze sny

I nie tylko we śnie nocą, lecz i na jawie wśród

dnia białego męczyły go przywidzenia. Żył po

dwójnem życiem : życiem rzeczywistości i p rzywi

dzenia; nie umiał już odróżniać jednego od dru

giego, tego, co widział we śnie, od tego, co na

* To znów majaczyło mu się, iż postanowił zem

ścić się na ojcu za matkę, za siebie, za wszyst

kich.

Wstaje wśród nocy, sięga po brzytwę i w ko

szuli tylko skrada się po ciemnych korytarzach

pałacu. Przekroczył już śpiącego na progu car

skiej sypialni ordynansa, wchodzi, nachyla się

nad ojcem, w ciemności, maca )ego gardło i czu,e

oblewającą go krew zimną, jak u trupa, w prze

rażeniu ucieka, nie oglądając się poza siebie.

To znów, pod wrażeniem słów pisma o Juda

szu zdrajcy: poszedł i powiesił się — zdało

mn się we śnie, że się wkradł do składu, zawa

lonego różnemi rupieciami. Staje na słomianym

trzechnogim stołku, podparłszy go przewróconą

skrzynką, zdejmuje z haku sufita sznur, na któ

rym wisi latarnia, zakłada go sobie na szyję i

przed wytrąceniem z pod nóg stołka chce się

przeżegnać, ale nie może, ręka się nie podnosi -

i nagle skądsiś wyskakuje wielki czarny kot, p rzy

pada mu pod nogi, łasi się, ociera, mruczy, wy

gina grzbiet i stając na tylnych łapach, przednie

kładzie mu na ramiona. Ale to już nie kot, lecz

ogromny zwierz. I w pysku zwierzęcym poznaje

carewicz twarz ludzką — twarz o wystających

kościach policzkowych, wysadzonych oozach, z Wą

sami, sterczącemi jak u »kota Kotobrysia«. Chce

się w’yrwać z łap straszliwego zwierza. Ale ten

przew-raca go na ziemię, bawi się z nim, jak kot

z myszą, to puszcza go, to chwyta znów i pieści

i drapie i nagle zatapia mu pazury w serce.

I poznaje tego, o którym powiedziano: »pokło

nili się zwierzowi, mówiąc: kto podobien zwie

rzowi onemu i kto walczyć z nim zdoła«.

IV.

W niedzielę prawosławia, 2 marca, odprawił na

bożeństw’o w soborze Uspieńskim nowo miano

wany archirej Pskowski, Teofan Prokopowicz.

Do soboru wpuszczano tylko dygnitarzy i urzęd

ników.

U stóp jednej z czterech olbrzymich kolumn,

podtrzym ujących sklepienie i pokrytych licznymi

ikonami, wyobrażającemi świętych o ciemnych

obliczach, pod baldachimem, pod którym od wie

ków modlili się dawni carowie moskiewscy, stał

Piotr, obok Piotra Aleksy.

Patrząc na Teofana, carewicz wspominał to

co o nim słyszał. On to był autorem ukazu, na

kazującego donosić o przestępstwach państwowych,

wyznanych na spowiedzi: On też ułożył regula

min duchowny, wedle którego miał być postano

wiony najświętszy Synod.

Carewicz z ciekawością przyglądał się nowemu

archirejowi.

Z pochodzenia Małorus, w trzydziestym ósmym

roku życia, krwisty, z czerwoną świecącą twarzą,

z czarną brodą, z długiemi czarnemi wąsami,

podobny był do ogromnego żuka. Uśmiechając

się, poruszał wąsami jak żuk. Z uśmiechu tego

widno było, że lubił osobliwie tłuste koncepty

łacińskie" i facecye Poggia, nie mniej jak tłuste

pirożki swego kraju ojczystego, a ostrą dyalek

tykę nie mniej od tęgiej gorzałki. Pomimo po

wagi duchownej, w każdym rysie jego oblicza

drgała jakaś bujna wesołość, jakby nieco pijac

ka. Był on pijanym własną inteligencyą, ten Sy

len o czerwonej twarzy w archirejskim stroju.

I carewicz dziwił się wielkim podziwem, jak

powiedziano w Apokalipsie, myśląc o tem , że ten

włóczęga, zbiegły unita, zaprzysiężony wyznawca

Kościoła rzymskiego, uczeń naprzód Jezuitów, a

potem protestantów i bezbożnych filozofów, mo

że i sam bezbożnik, układać ma regulamin du

chowny, od którego zależą losy kościoła rosyj

skiego.

Po wygłoszeniu przez protodyakona sobornego

zwykłej w Niedzielę prawosławia anatemy na

wszystkich heretyków i odstępców, począwszy od

Aryusza aż do Gryszki Otrepiewa i Mazepy, ar

chirej wszedł na ambonę i wygłosił rzecz »O

władzy i czci carskiej«.

W przemówieniu swem dowodził tego, co

miało stać się kamieniem węgielnym najświęt

szego Synodu. C ar jest głową kościoła.

—

Uważ, kim był Cyrus perski, Nabuchodonozor

babyloński ? Według słowa własnego Dawida k ró

la, Chrystusami, Panami byli oni. Kto Neron,

cesarz rzymski? A przecież rozkazuje Piotr apo

stoł i jemu, srogiem u chrześcian dręczycielowi

być posłusznym. Jedna tylko pozostaje wątpli

wość: oto, że nie wszyscy ludzie powinność tego

posłuszeństwa względem carów mają, i że są od

tego wyjątki,’ mianowicie duchowieństwo i zako

ny. I to właśnie cierń, gorzej niż cierń, żądło,

żądło żmije! Papieski to duch! Albowiem ducho

wieństwo jest tylko jednym stanem narodu, tak

samo podległym carstwu. I jak jeden stan —

służbie wojennej, drugi — służbie obywatelskiej,

jak lekarze, kupcy, rozmaici rzemieślnicy i maj

strowie, tak pasterze i wszyscy duchowni mają

swoją własną sprawę, swój własny trud — słu

żyć Bogu, ale zarazem podlegać władzy rządzą

cej. Lewici królom izraelskim podlegali we wszy

stkiem. Jeśli takie są postanowienia Starego Za

konu, dlaczegóżby inne miały być postanowienia

Nowego Zakonu?

I wreszcie wywód ogólny.

—

Wszyscy ludzie państwa rosyjskiego, nietylko

świeccy, lecz i duchow ni, mają czcić samowładcę

swego, pełnego chwały, cara monarchę, Piotra

Aleksiejewicza, jako głowę swą, ojca ojczyzny i

Chrystusa Pana.

Ostatnie słowa wypowiedział głosem donośnym,

patrząc wprost w oczy carowi, podniósłszy p ra

wą rękę ku sklepieniu soboru, gdzie na złotem

tle widniało ciemne oblicze Chrystusa.

(Ciąg dals\y nastąpi),

" CZAS"

*’^

i,.*^T3SS4r

r.m";iS^Ti*ti,:’;r»r,,;s11,x»::,., -

na Innych gtżwniejuyeh stacyach « port,erów kolejow»?li.

|,Wł|* 1,111,4

Numer wieczornylO lial ranny 4 hal.} ^ S,TS^r^,?i m.

PKENUMEKATA WYNOSI;

W Krakowie w m i e j s c u ....................................................... " " * « * ft,’S * 7 M

I Pi"SfiH

Pocztą w paustwie Austryackiem

36k

«M*

U kil.

Z dwukrotna wysyłką p o c z to w ą ..............................................

42k

| kor.

Pocztą w paustwie Niemieckiem

42 koron

ink!i

Do wszystkich państw, należących do związku pocztowego .

48 koron 12kor -

I*kor

prenumeratą przyjmuje się tylko od 1 do ostatniego dnia w miesiącu.

Listy s pieniadsmi

i przekazy pieniężne na prenumeratę i ogłoszenia przyjmuje Administracya Czasu w Krakowi*.

fteklamacye meopieczętowane me podlegają opłacie pocztowej. Listów nieopłaconych ni* pnyimuj* »i*.

Kękopisou) nadsyłanych nie zwraca się.

Prenum eratą przyjmują : Administracya C’zas« w Krakowie I nriędy poosiowa.

M iejs c o w ą p re n u m e ra tę księgarnia S. A. Krzyżanowskiego, handle: S t Karlińskiego, H, Kretschmera,

Biuro dzienników Hopcasa i Salomonowej. Ołówna trafika.

Ceny ogłoszeń: od wiersza petitem za pierwszy raz 20 hal., za każdy następny po 10 ksL: »u-z

tabelaryczny, cyfrowy, skomplikowany pierwszy raz 40 hal,, następny po 10 hal.

N ad e słan e i Nekrologia od miejsca wier,sza drukiem petitowym 60 halerzy ss każdy ras.

Głosy p ubli c z n oś ci po 2 kor.; wszelkie prywatne komunikaty po kronic* i po dziale skonom!

cznym i t. p, po 1 kor. od miejsca wiersza.

Ogłoszenia i p renum eratą przyjmują: we Lwowie biura dzienników L. Plohna, A. Olszewskiego

St. Sokołowskiego, K. Buchstaba; wJarosławiu Biuro dziennik(W- w Podgórzu Potnralski; w P rze

myślu A. Juszyński księgarnia,D. łleszeles; w R zeszow ie M. Wciutraub; w Stanisławow i* Jasiel

ski i Su.; w Tarnowie M. Rockach, O. Ilaut; w Tarnopolu Komaniewski; w Paryżu wyłączni*

p. W. Raczkowski, 14 Citć de Trevise: w W iedniu Haasenstein A Vogler, R. Uosse (także w* wszyst

kich filiach); U. Schalek, M. Dukes, E. Braun, J. Danneberg, H. Friedl (tylko prenumerat* H. Gold

achmidt AComp.); w Frankfurcie n. M. O. L. Daube A Comp., w Pradze czeskiej Fr. Hoyorka.

arSF" Za kaidą zmianą adrtta dopłaca tlą 40 bal.

ADRES REDAKCYI: ul. św. Tomasza Nr 32.

Telefon Nr 30.

1 з 4 • Strona 1

Мірадор - viewer

Czas.

опис

Структура

Схоже

Помилка 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Мірадор - viewer

опис

Структура

Схоже

Помилка 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Download file

Download file

Deleting a comment

Advanced search

Suggest correction