Czas.

Мірадор - viewer

Czas.

Примітка

Відображення 697 примітки

Додавання приміток лише для зареєстрованих користувачів

Опції

N*196 Ca§l?a 10 hak

Kraków. Poniedziałek 17 Kwietnia 1916.

Rocznik LXDL

mmmmiii

wam

Wydani« idecisorie,

Watiania Wilsona.

Pomiędzy Niemcami i Amerykanami napięcie

zsewu aię powiększyło wekutek niedokładnych

wyników dochodzeń w sprawie katastrofy »Sus*

s XI*. Białek ten został taiszczony bez ostrze

żenia, jak utrzymują Anglicy, przez łódź podwo

dną niemiecką — natomiast rząd niemiecki twier

dzi, że podczas wypadku nie było w tamtych

stronach żadnej łodzi podwodnej, a .Sussex* na

tknął aię na angielską pływającą mir,ę. Na nSas

seiie" jechało kilka rodzin amerykańskich, które

zginęły podczas wybuchu, alb? zatonęły podczas

akcyi ratunkowej, atąd pochodzi nowa interwen

cja WiUona, który zapowiedział nawet, źe wy—

Btosaje energiczni orędzie do kougrsau.

Zdaje się jednak, że tym razem Wilson będzie

wstrzemięźliwszy i brrdziej umiarkowany, gdyż

jego własna polityczna sytnacya zcstała właśnie

w ostatnich czasach do pewnego stopnia za

chwiana. Kandyduje on, jak wiadomo, p i raz

drugi do godności prezydenta linii, a do tego pe

trzeba, aby go n*rodowy koogre», który *bierze

się niebawem w ErintLouis, zaraiauc wpł bandy

datcm partyi demokratycznej. Tymczasem nie

które oznaki wskazują, ź) powstaje przeciwko

Wilsonowi opozycja w jego właenym oboaie.

Dnia 4 kwietnia został wybrany senatorem

stena Michigan znany propagator pokoju i fabry

kant automobilów Ford, który bez iaduych wy

si!ków pokonał dotychczasowego senatora Smi

tha, i to znaczną stosonkiwo więbszsśc:ą gło

sów. Smith zaś, należał do tyeh członków sena

tu, Łtśrzy przy dyskuiyi i głosowaniu nad zna

ną rezolucją Gsre, gorąco poparli F;!!sona i prze

chylili sza!t;) na ]ega .Irenę. Sprawa ta dostar

czyła platformy dla ebecnych wyborów i Smith

został pnkenany, ce jest pośrednią porażką ’Wil

sona. Jab utrzrar,Ją dziaraiki niemieckie Ford

zwyciężył dzięki poparciu pelskieb jłeaów , które

w Stanie Michigan wynoszą powoźny procent

wyborców, i razem z Kiesami niemieckimi i ir

tecdzklerai stanewią więksBeió.

Wybór w Michigan jsst w ki,żdym razie zua

mleuuy dla nastroju panająeago w Asujryce.

Bedae jeizcze ;ależr, źe Wilson odwołał umy

ślnie z Konstanty *opola I ,aaks Mo:gcntaua je

dnego z nnjwpływuwazych działaczy w Nowym

Jorku, aby przy Jego pomocy pozyskać 90 g!o

sów tego stanu. Margentau ma zjednać Wilso

nowi głosy żydowskie, a pułkownik Mouse roz

począł rokowania a przywódcami oełkwtonej Tam

many, aby i w tym obozie zdobyć popareie. Tam

many pa słynnych _kaadalach w zarr,ądzlh miej

skim Nowego Joikr, była jakby wykluouora

z partyi denakratyoiusj, obecnie zniknęło da

wne oburzenie, i osławiona klika, która pracz

tyle iat łupiła bazkaraie Kowy Jork, powraca te

raz w łasce na łono swego dawaego stronnictw s,

za cenę poparcia ksniydatury Wilsona.

Stosy saś nowojorskie są zawsze bardzo waż

ne przez swoją liczbę Koawenc demokratyczny

będain s!ę składał z 980-9iJ0 członków, a do

nominacji kandydata p?trzeba więkzzośai

*/:

głeaów. Podczas oct ituieg« konwentu w liaui

moro otrzymałWilson w tcm płesewarm wszyst

kie głosy z wyjątkiem 99 nowojorskich. Teraz

potrz’traje de nonuaseyi na kandydata eanaj

mniej 720 głosów, któro zuala?łby boz trudno

śc!, gdyby nio cichu cpozycy , eweutualu e koutr

kandydatura b. aekretarza stanu, Brysaą. Jeżeli

Bryauowi powisd;io się zgrouiadzlć jak!o 360

głosów, w takim razi« WilBon nio otrzyma kwa

lifikowans] w."ę.sz -ś i, a wówczas przywód(cy

stronnictwa oglądną aię sa jakąś latą kandyda

turą. Prawdopodobnie jednak Eryan nie eechse

doprewadzaó do cstatnich granie konfliktu, któ

ry mógłby Bpowodcwaó rozłam demokratycznego

stronnictwa; nie dopaści jednak do wybeiu Wd—

Bona przez ahlamaeyę, r może spowodnu zuc

wo kilka głoiowsd. Eit1 powagi WilsDnu byłby

le oios niebezpieczny i dlatego znawcy stosu -

ków utrzymają, że aż do zwołania konwentu, to

znaczy do połowy czerwca, będzie on odwlekał

każdą decyzję w sprawie wojny łodziami pod

wodnymi, aby zachować sobie wolaą rękę na

każdy wypadek.

Drugim powodem jego wahania jest wyprawa

meksykańska,

WiUou prowadzi w Meksyku politykę, zmie

rzającą do utrzymania tego kraju w stanie nie

ustannego zamieszania. Bo wypędzeniu Diaza,

który żelazną ręką umiał utrzymać porządek,

prezydentem został przy pomocy amerykańskich

spekulantów Medero, a po jogo zamordowaniu,

srogi Haerta, który próbował uwolnić eię od roz

maitych wyzyskiwaczy, wysysających Meksyk

przy dyskretaem poparciu amerykańskiego rzą

da. Skoro tylko Wilson zroznmiał, że Hnerta

uie będzie tak powolnem narzędziem jak Mada

ro, począł ku utrudniać rządy wszelkiemi spo

scbacni, a w końcu zmusił go de abdykacji przez

blokadę portu Tera Gruz, którego sła dostarcza

ją rządowi mek«ykański«Ria głównych docho

dów.

Pe ustąpieniu Haerty nastała w Meksyku ogól

na anarchia 1 aż sześciu prezydentów rozpoczęło

walki o władzę. Z nich wybrał Wilson Carranzę,

który potrafił otrzymać się w stolicy kraju i był

uajpodatniejszy dis amerykańskich

wpływów.

Al« Carrsnza nie mógł nawet bezpośrednio

komunikować się ze Stanami Zjednecsonemi,

gdyż ua północy władzę zagarnął mestyc Villa,

głośny ze swoich rabunkowych wypraw i swego

okrucieństwa. Viilę poparli Iadyaaie, którzy dziś

jeszcze stanowią większość meksykańskiej ludno

ści i równie liczni mieszańcy. Carransa musiał

zaraz wysiać znaczniejsse eddsiały wejska prze

ciwko niepodległym Indyanem Jaqui w Scnorze i

Mj’;-a w fckata. ie nio mógł więc skutecznie

walczyć z Villą, który tak się rozzuchwalił, że

,ploudro ,sł 1 spalił pograniczne amerykańskie

miasto Columbus,

Ponieważ Carranea uie mógł dać zadośćuczy

nienia,, zdecydował się Wilson wysłać wojska a

merykańekie li nkaranie Tlili. Korpus złażony

z 2 i 000 Indii wkroczył de Meksyku jcsacze

prze 1 mies;ąccm, i dotychczas niczego właściwie

nie zdziałał. Tilia prowadsl wojnę partyzancką,

napada na ojosobi:oae od!ziały vojska amery

b)ńakiego, niszczy konwoje, przcsina dowóz żyw

ności, ale nie staje do bitwy w otwarłem polu.

Korpus amerykański pocuwa aię coraz dalej w

głąb kraju, n każdy krok naprzód Łouphkuje

eytuacyę, która wejdzie w stadyum ostre, skoro

ekspedycya stanie pod rogatkami Meksyku. Wte

dy dupie.« przyjdzie dla Wiicoua chwila krytyes

aa, gdyż będzie musiał albo zdecydować się na

prowadzanie wojny z Meksykiem, alba zrezygno

wać ł neleżytego ukarania Yilll. Oka,,,acyr Mvk

syku wywoła niechybnie silne wrzenie w całej

łacińskiej Ameryce, i wywołać możj groźne za

targi z iacemi republikami zatrwożonemi o s w |

ją niezawisłość

Jakkolwieh jednak rozwiąże się ta sprawa

Wilson będzie zmuszony aż do jej rozstrzygnię

cia zachować ścisłą neutralność wobec wojny

europtjskiej, i dlatego obecne jege stanowisko

w kwestyi rodzi podwodnych, jest niepewne i

niejasne.

Rusini na Węgrzech.

Buaapeszł 15 kwietnia.

Sprawa .nska zsc: ęła bd pewnego czasu na

bierać rozgłosu na Węgrzech, a raczej, żeby wy

razić się ściśie, zaczęli go nadawać juj galicy]

s y Ufckaińoy. TT grudniu 1915 roku zjawiło się

w I ud ,pi,szcie grono polityków ukraińskieb

i p. K . Lewickim na czeto, celem pnioformowa

ria, a raczej salnteresowania tutejszych kół po

litycznych sprawą Ukrainy. Realne rezultaty ich

*mumwjuwhwwmi

m’syi itreśeiły się w założenia czasopisma p. t,:

nUkrunia. Przegląd nkraińsko-węgierskich związ

ków kulturalny eh i gospodarczych", które mirao

tego tytułu nosi wybitnie polityczny ohrrakter.

Rsdakcyę objął p. Miador Sztripszky. Pojawienie

się pierwszego zeszytu tegs pisma przyniosło za

razem okteśleuie rhsraktera akcyi ukraińskiej na

Węgrzech. Było to zaś kw estyą rzeczywistej do

niosłości » tego powodu, że w półaocno - wschc*

doich Węgrzech miesz"a kilkaset tysięcy Rusi’

nów; gdyby ci Rusioi objęci zostali agitacyą esy

to ukra ńską, jakiej swego czasu próbowałgrecko

katolicki biskup w Ameryce X . Ortyński, ozy też

tnoikalofitoką, której istaieaie stwierdził głośny

proces w Marsmsrcs Sziget, ryebłoby na Wę

grzech powstała kwestya ruska, której tam dzi

siaj wtaśeiwie niema. Lud ruski cis posiada tu

żadnej świadomości naród »we,j, a wychodząca

zeń inteligencya uwaia się za Węgrów. Zamie

rzone wprowadzenie kalendarza gregoriańskiego

oraz usujięcie już podezaa wsjay cyrylicy nawet

ze szkół,

utrzymywanych przez biskupitwa

grscko-katoliekie, zainicyowaneprzez biskupa pre

*zowskiego X. Nowaka, a akceptowane przez

rząd, h(ó.y ws wszystkich drukach, a także

obwieszczeniach wejskewych zcs ąpił ją czcion

kami łacińskiemi i ortografią węgierską, są dal

szymi węzłami, spajającymi tutejszych Rusinów

z węgierszczyzną. Go więcej, w sferach kościel

nych węgierskich pojawił sę projekt zastąpienia

języka starosłowiańskiego w liturgii greckiej, ję

zykiem greckim, który wprowadzono w obrębie

stworzonego niedawno grecko katolickiego bis

kupstwa dta Węgrów w Hsjdndo?eg.

Rzeoa prosta, iż wobec takiej sytaaoyi i wo

bec zdecydowanego stanowiska ctłe] opinii wę

glerskiej, nie chcącej za żadną eeaę dopuścić

do rozwoju kwestyi ruskie] na Wigrzech, mu

sieli ukraińscy przywódcy dać prsedawszystkiem

w tej kwestyi uspokajające wyjaśnienia, jeżeli

me chcieli swej akcyi narazić z góry na nie

chętne przyjęcie. Z tego to powodu w progra

mowyis artykule w piorwezym zeszycie pisma

stwierdziła redukcja Ukrtinii, że zadaniem pi

sma jest pozyskanie Węgrów dla aprawy wyzwo

lenia rosyjskiej Ukrainy i że akcyi swej nie za

myśla rozciągnąć na Rusinów węgierskich. Są

to bowiem — jak powiada — obywstele wę

gierscy grecko -katolickiego wyznania, których

z Ukraińcami nic nie łączy i których tylko z ko

n!ecznoćci, ze względu na hietoryę, nazywać bę

dziemy Rusinami, tocs których rtauowczo wy

klucza z pcd pojęcia ,/ik .a "jskl*, ograniczając

go do Ru iuów galicyjskich i rosyjskich W tym

że samym asm ’r,ae Ukranii nabrał głos w spra

wie ruskiej znaLy publioysta X. opat Todicska

r *e ej" prasy słowinński sj w mkaioteratwie sp?aw

y;ewnęLrznycb. Zarnscdywrsy, %e U"raińuów na

Węwaech ,Je było i niema, stwierdził z naci

skiem, it prz*wódC7 ukraińscy, rozpoczynając

starania o założeóie I/krami, zobuwiązali eię

imienieu swogo stronnictwa do zameehaa.J wazji

klej proptgEndy ukraińzkkj na F"ęgrr,ech.

Sprawa, jak Stę zdawało, poatawijną zo’.t"ła

niedwuzuaczm e; gdy jednakże rzec? dostała °ię

do prasy poishiej, DUo, cbawiując eię widocznie

konaekwencyj, ]akie itąd wyniągoąć mo%naby

w sp.-awie ru fejej i peza g(anioayd Wągior, ps

Bobsayto z oświadczeń cm, że inform acje prasy

polskiej nie odpowiadają rzeczywistości. Twier

dzi mla(.owic!e, że Ukraińcy rezygnują jedynie

z «ciągdięcia BUktsipy węgiersk ejJ cr cb»ęb

pra|Bi.togG państwa ukraińskiogo, lecz podkreiia

ją za to prawo swych sakarpa-ikich pobratymców

do narodorego rozwoju w grauicacn państwa

węgierskiego.

Tej podwójnej «rz_ Uirraińcć w zdaje się stoli

kłaść konie» nieć;odziani« sama JJkrunia, a to

x następujących powodów. Po ukazaniu cię dv ócn

pierwjzycn zesxytev pisma otczymała redakcja

sporą ilość li9tów z riżnyeh stroa Węgier, które

r o tylko pcd»wały w wątpliwość p trzebę -sinie

j"ą pisma, rIj wskazywały na szkodliwość pro

wadzonej przezeń propagandy tak ze względn

na Rusinów węgierskich, wśród których obudzić

może ouu ruch narodowy jak i Ba Polaków, któ

rzy mają historyczne prawa do Rusi, tak źe fi

ioukraińska propaganda TTkrdnii, występując

przeciw nim, może naruszyć dobre stosunki

polaka-węgierskie. Zarzuty były poważne. Każdy

znający stosunki węgierskie wie, że gdyby wąt

pliwości eo do reii Ukranii wobec Rusinów tu

tejszyob okazały się uzasadnionemi, te dni jej

byłyby policzone. Rozumiała te dobrze redakcya

i dlatego marcowy nuruar pisma przyniósł ob

szerną na powyższe zarzuty odpowiedź. W sto

sunku do Polaków ograniczone się do kilku fra

zesów o niemożliweźci wspólnego z nimi bytu

pańitwowogo; więoej miejsca poświęcono Rusi

nom węgierskim. Wyraźnie i bez ogródek stwier

dza redakcya Ukranii, źe Rusiui węgierscy Bie

mają uie wspólnego z Ukraińcami i mieć nic

chcą, bo ,z powodu tradycji przeszłości mena

widzą ukraińskiej kultury językowej i w związ

ku z uferaiństwem lękają się niereligijnoćci". Po

chwala wprowadzenie alfabetu łacińskiego i biak

ruskiego żysia narodowego na Węgrzech, oraz

wyraża radość z madiaryzacyi Rusinów, bo ,w ie

dy Węgrzy zyskają przynajmniej 300.000 pra

wdziwych obywateli zamiast dotychczasowych

300.000 trzody" (siei). Stwierdza, też w końcu,

że przywódcy ukraińscy zrezygnowali z miesza

nia się w wewnętrzne sprawy Węgier za cenę

pozyskania sympatyj węgierskich, ,gdyż jest im

wszystko jedno, esy w przyszłej wspólnocie kul

turalnej trsydsiestomiiionowej Ukrainy będzie

300.000 żebraków mniej ery więcej. Oświadczę*

me to ehyba tsk jasne, że nie wymaga komen

tarzy.

Nie wiadomo, esy metody Siła wzbudzą wśród

polityków węgierskich zaufanie do oświadczeń

ukraińskich. Permem jest natomiast, że próby

wygrania Węgrów przeciw Połakom nie mają tu

żadoyeh widoków powodzenia, bo nawet ci, któ

rzy sympatyzują tu z akeyą Ukrunii, są ped

tym względem bardzo wyraźue zdeklarowani.

Chcę tu tylko przytoczyć nazwisko X. opata

Vodicakł, którego artykuł o sprawie luskiej był

szeroko w prasie polskiej omawiany, a który

fctenowisko swe w kwestyi polskiej niedawno

bardso

wyraźnie *skreślał w Wiadom eściueh

polskieh. Prawa Polaków w Gaiicyi wschodniej

znajdują tu pełne zrozumienie, także ze względu

na węgierskie interesy, które nakazują oddanie

jej w ręce, dające rękojmię, że ukraińska, esy

moakalofilska ag’tacya nie przeniesie się stamtąd

aa Węgry, lub że przeniesienie jej nie będzie

zależne jedyF,io cd dobrej woli ery to Ukraińców,

szy to innych, może uiechętnyeh Węgrom ży

wiołów.

Trzeba też zauważyć, źe o iie bb Węgrzech

mówi z;ę ehecme o l/Krainie, to bndnje się ją

za Zbruezem, czyli że w obecnej sytuacyi po

zbawia się tę bweityę aktualności. 2e zaś Wę

przy zasadniczo niecbętrl tą wszelki» żywiołom

prawosławny n, przeto l w przyszłości

nawet

sprawa Ukrainy zależeć będzie n nich w dużej

mierie cd trgo, czy milionowe rzesze ruskie

w Rrtsyi potrafią przejąć się kulturą zachodu i

ideą nuii Kodcielnej, P,? wotławaa Ukraina była

by dla Węgrów lylao inne( i wydaniem dzisiej

szych panó w wschodniej Botopy.

J.D.

Z Warszawy.

Przed wyborami t:e *I(dy ałtajskiej.

—

Wielka War

srawa.

So"sim."yim poloniatycza*.

Ofiarność.

—

Wiatka kwesta majowa.

Miejski dzltnnik.

Z WsrEzawy ó,tu s*ą (B. P . P .): Niegpodzle

warw decysya wtodz okupacyjnych, powołanif

Rady miejskiej z wyoorów jest szeroko komea*

towauą. Cak Warszawa gctiji się już do pr.ły -

izłej bampauii wyborczej Komisya 15 Łh, powo

łana przez Komitet obywatelski opracowuje or

dynację wyborczą. Postawiony przez władie o

kupacyjae termin 10 kwietnia został cofnięty ze

względu nt kwcstyę przyłączon’ych przedmieść.

Komisya dotycbczaa nie powzięła żaduycb sta

nowczych nchwał, p(óss wskazania ogólnego

w kierunku ordyuacyi demokratycznej. W zasa

dzie więc komisya imierta ku pjwszschnofici i

równości, ogranfczsjąc jednak pojęcie wyborcy

do pewaej zdolności wyborczej. Konkretnych

jednak uchwał jeszcze niema. Wysuwane są do

tychczas następujące ograniczenia w dziedzinie

prawa wyborczego: l) umiejętność czytania i

pisania po polsku, 2) wiek 25 lat, 3} zamieszka

nie w Warszawie od Ut 2, 4) jako ceusus ma

jątkowy : a) posiadanie mieszkania na własne

imię, b) posiadanie lokalu, za który się płaei

(chociażby więc odnajmowanie pokoju przy ro

dzinie), c) samodzielność m ateryalna (syn więc

mieszkający przy ojcu i utrzymywany przez

niego niema prawa głosu), 5) kwestya głosowa

nia usamodzielnionych mzteryalme kobiet bez

pośrednio, lub też przez upełnomocnionych nie

jest ustaloną. Zaznaczyć należy, że wysuwano

pomysły w rodiajn usunięcia okręgów i głoso

wania ua jednę listę przez całą Warszawę lub

trzykretnych wyborów przez wssystkich wybor

ców po 40 radców za każdym razem są podda

wane ujemnej krytyce.

W Stowarzyszeniu właścicieli nieruchomości

odbył się wieczór dyskusyjny w tp awie ,Wiel

kiej Warszawy*. Zebranie zagaił prezes, mece

nas Adolf Snligowaki, który w diuższcm prze

mówieniu scharakteryzował obecne położento kra

ju, zaznaczając braki i błędy obecnej goepodarki

a zarazem podnesząc z uznaniem do; atnie prze*

jawy, jako to: podwyższenie bndżeto szkół ele

mentarnych, wprowadzenie w czyn Idei powizech*

nego nauczania, zatwierdsenie przepisów budo

wlanych i rozpoczęcie prac nad planem regula

cyjnym miasti w awiązkn z projektowanom przy

łączeniem przedmieść.

P. Henryk Radziszewski wygłosił następnie od

czyt na tem at: ,Przedmieścia jako źródła do

chodu uiisat".

Wy}(śniwszy, jakie są zadania

wielkich isiast i zaznaczywszy, że przyłączenie

przedmieść i rozszerzenie terytoryum miejakicgo

jest sprawą pierwszorzędnej wagi, prelegent dłu

żej omawiał sprawę mieszkaniową, potrzebę bu

dowy tanich mieszkań dla robotników na przed *

mieś .uich i przeprowadzenie łatwej i taniej ko

m unikacji, a wreszeie zaznaczył, że rozszerzenie

granic miacta mieć będzie niewątpliwie duży

wpływ na rozwój przemyslM i handlu, craa na

wet na stan sanitarny stolicy. W dyskusji, jaka

się wywiązała, zabierał głos mec. Suiigowski.

raee. Wacław Łypacewicz i p. Antoni Wysocki,

który zascaczył, źe w celu wyjaśaienia, ]akio

ia«estycye są najbardziej potrzebno, powstała

delegacja ,Wielkie] Waraiawy", która rozpa

caęła jut sbieraaie materyałów do memeryalu,

jaki ma być złożony zaraądowi miasta. Dr Józef

Zawadzki, prezes delegacji, przedstawił zebra *

uyet następującą rezelucyę, którą ji:dassyślaie

nchwalene : ,Zabrani na posiedzsnin w Stow.

właścicieli nieruokosaosci st. » . W arszawy w d.

8 kwietnia 1916 r. właściciele dsaśi? w War

szawie I na przedmieściach uznają zarówno w

interesie kraje, miasta, jak i przedmieść konie

czittść jaknajrychlejflzego przyłączenia wszystkich

piuodmitść do Warszawy.

W nuiwersytecie warszawskim odbyło s’ę w

tyeh dniach otwarcie i sminaryum poloaiatyczne

a k f§ot. Kaliecbar.h w króikiem przemówieniu

uwydatnił znaczenie seminaryum dla rozwoju uai

wera)teukiej prscy naukowej n zarazem złożył

peózi(kowanie tym wszystkim, którzy p*zyezy

uili się do utworzenia początkowej biblioteki se

minaryjnej. ż*rządy bibliotek: uniwersyteckiej,

ordynacji hr. Krusińskich, biblioteki p .b . rr

.-j

irypoźyczyły dla seminrryum polonistyczoego du

plikaty dzieł niezbędnych, Kasa ira.

.bi’

go ofiarowała swe niektóre wydawaittwa, z da

rimi pospiesz)li pp. Gebethner i Woif, A. Hef—

KAROL FCLEY.

Oczy bez łez.

Wyjątek * pamiętnika jedaej z ytań, na

łeżącoj do Komitetu ej ki uad rodzinami

uchodźców.

Jestem wdową i prtepadnm za dziećmi, któ

rych mi Bóg odmówił. To też ed początku woj

ny zapisałam się de kom’tętn K. O. N. R. U.

w nadaiei, że coś zrobię d’a bieanycfa małych

uchodźców. Ddfki wysokiej protekcji, rozległym

ztosunkom i hojnej ofie:ze, jaką złożyłam na

ręce Komitetu, przyjęto mnie do sekeyi spraw

dzeń, ale było naB pięćset trzynaście na jedaę

dzielnicę, a ja ostatnia na liście, zaczynałam już

wątpić, czy będę kiedy naprawdę czynną.

Wreszcie onegdaj odbieram od prezesowej na

szej nucęgojący liścik: ,Shanowna Pani. Puy

ulicy Grawler nr. 60, mieszka w nędsnym lokalu

rodzina uchodźców, przyeyłych z terenu północ

neE°- Niejacy Goulard, c których doniesione mi,

40 są / wyjątkowej nędzy, desłownie obrani ze

tłttystkiego i proszą e wsparcie. Zechciej więe

pani udać się na miejsce i sprawdzić ich poło

żęci§, a jeśli są godni tego i naprawdę biedni,

zaopiekować się nimi" .

Nareszcie więc zaeznę urzędować.

Ubrałam

s*ę pospieiznie i wypadłam na miasto a wsiadł

**y do Pierwszego spotkanego samochodu, doje

chałam do stacyi Saint Paul skąd udałam

pieszo pHsaiem Prowot na ulicę Gra

^ !8r i zatrzymałam się przed domem nr. 60 .

miejsce sieni znajdował się tu korytarz niz

ll) sklepiony i ciemny, do którego wsunęłam się

ostrożnie, a napotkawszy schody zstąpiłam kiiks

stopni w dół. Znalazłam się wtedy w ob et

ui) suterenie, gdzie było dwa stoły, dwie Inwki

i izynkwas eyDkowy nadający tej dziurze wy

gląd barn. Zu Bzynkw. em siedziała stara kobi«

ia zajęta w tej chwili ustawianiem na ladzie

blaszanych litrów.

Gzy pani jest do sorcaynią domu ? spytałam

Ta nieua żadnejdc-zorczyni - o!paiła mi na

to - - ja jesteia gospodynią.

Al w takim razie pani mnie objaśni ezy

tu mieszka rodzina uehodźców nazwiskiem Gou

lsrdi?

Są! a jakże, mąż żona i dwoje małych.

Pani pewnie z komitetu?

Tak istotnie, przychodzę tu w imieniu ko

mitetu opieki nad uchodźcami — Czy ci Gou

lardowie są naprawdę biedni?

A pe nio że biedni, nie dali mi ani groszj

z góry nawet za świecę.

A ezy te porządni, spokojni ludzie ?

Któ ich tom wie — nie gadałam z nimi

L»(lę aobie to z każdym gębę psuć? Tyle tego

najechało. Ni. uh sobie paniusia sama wymiai*

kuje. Mieszkają na górze drzw! 39, Stary wy

szedł, aie ona siedzi w labie s dziećmi.

Poszłam na górę pe szerokich schodach o dębowej

poręczy, które pamiętają s pewnością czasy Lu

dwika XIII. Były niestety bardzo brudne. Ob

szerne sale tego niegdyś pięknego budynkn prze

robione zostały na m słe cętki, których drzwi

?rehcdziły na jeden wspólny korytarz długi i

Jemny. Wyglądało to na klasztor zabrany lub

stare więzienie z czasów terroryzmu. Zapuka

wszy do drzwi nr 39, stanęłam wobec smrodli

wej nory, tak c.aouoj, że jedno łóżko, materac

leżący na podłodze i jedno krzesło wyplatane

wypełniały ją całkowicie. Miałam wrażeoie, że

wchodzę do trumny sosnowej, rozbitej i źle o

eioBanel, d, któtej włożono żywcem matkę idwo

je drtoci w łachmanach, konająeyeh z nędzy

i głodu. Uprzytomniłam też Bibie natychmiEsi,

2e tuż obok tej t,rumny rapraeciw nie], nad nią

i pod nią zoajdują B?ę m?e podobne, w których

inoi uchodźcy vregetnją wtirćd zaduchu, roba

ctwr i biada. Kobieto, która *ii(dzi’ali na łóżku,

wstała na moje powitpn!e, usprawiedliwiając się.

—

Paal daruje ta tu u nas trhi nieład Gdy

bym wiedziała że raki gość przyjd?ie, bytabyai

łóżko posłała i umyła dzieci, a mąż mój, acóry

włŁŚnie wyszedł, zostałby w domu. A c bo pani

togo nie wie, moja dobra paai, co to znaczy

pnejśś takie klęsk’, jakich ny aozn ilifimy. Czło

wiek traci ochotę do w**yslkitgo i siły iraoi;

w*d.i że się niema czego cewycić, że musi za

tonąć, źe łzy i e_argi na nio się uie zdadzą,

więc oczy zamyka i nie br?ui uę fali, która gu

pogrąży gdzieś ra sarae due w milczenie śmierci.

Wyrażała się poprawnie, musl»ła widocznia o

Łrzymać jakieś wykształcenie, cn ć twarz miała

btiydką i p?spclitą. nabrzm-ałą przyton i czer

wi-m_,

z-p " ,a * c-d łez. Musiała biedna wiele

ptafrać, a gtcB j*.j tehaący rospaczą, porusiył

ranie do głębi. Zaczęłam ją pociesrać, upewnia

jąc że sna’de dla niej jakieś żujecie, a dla mę

ża , esa(te Ożywiła się w.edy i zaczęła mi dnę—

Kować z toiciem w;laniem, że się czułam zaże

nowaną. Następnie popchnęła ku mnie dzieci.

Chłopczyk miał muże szesć lat a dziewczynka

pięć. Bose, wpół nag’e, zziębłe i cherobliwie

b!ade, były to jednak tak ładne dzieci, że nie

mogłam ed nich oczu oderwać.

Matka opowiadała mi tymczasem Bwą %ktomą

historyę, rabnnzk, poż«r, ucieczkę pod gradem

kul i pociskó r. Śaiicrć e_yhała ra n?ch ze wsząd,

c ;F j wpół żywi dcpadii do dworca, gdzie wsa

bsoao lok do wagcitb dla bydła i powiezioeo na

słomie do Paryża.

—

Jssteśmy ziujnowaui, taoja dobra p»ni.

Wssy ti:o spalone: r-.c e zy, pieniądze, wcsbie, pa

piery rod :inn«. uie ram nio zostsło, ci:ieha ka

wałka nie mumy. Ukryła twarz w dtouiach i za

częła s/!, ek’ć. Dzieci słuchały tego w milczeniu

przytulone do siebie, a Wi.de ich twarzyczki i

śliczne ezarne oc::y ze wielkie prawie i pedkią

żono siwe ni obwodkaurd, wyrażały bezdenną

niedolę i były jakby cbtędne cd tych wszyBtkiot)

okropność*, ktćre widziały, pra*:żyły i przemysły,

nie rozumiejąc itsh. I rzecz dsiwna, oczy te wy

tażuły wszystko: t:wopę, -,dziwienie, ebłęd,wresz -

cis tezygaacy(f istot słabych, które nie mogąc

walczyć z losem peddaią się fataraości. B.-ukło

im tylko łeu; te oczy dziecinne nie utulały pła

kać. W czriic trsgicznego opowiadania matki,

ani jeuno drgnienie nie gdm_Jiłe na ich bladych

twarzyczkach, jakiegoś wzrussenia lub żalu, wi

docznie wątłe dusz reiki ?byt wcześnie wtajomni

cz3B« w ekropncśei wojny, utraciły wrażliwość

i e-sy tj’l racże strai:zliwa groza przeżytych sdi

rzen uśpiła w ni ;h w*?po»?H?enia. Matka odgadła

widocznie moje wrażeoia, bo ztczęia mi knmen

to ./ -ć zachowanie :!ę dzieci.

—

Pierwej wesołe były, biegały, szczebiotały,

ale teraz nie chcą ei? bawić,, mówić nie chcą.

Strasząc seeny, na k!Jre patrzyły, bitwa, krew,

rabunki, zabójstwa, tak to wszystko ich pot?zi

ło, że nie augą biedactwa przyjść do żlebie;

tukie się, widzi pani, zraniły dzikie, nieśmiałe,,

jakby głupie.

Odruchową pieazózorą pogładziłam dziewczyn

kę po twarzy, osuwając ciemne loki, spadające

Ba policzki, ato matki zawołała wtedy:

—

Niech jej pani ni« dotyka, bo ją tu boli.

W czasie bemh]rdcwp,nia naszego folwarku, tra

fił j| odlamjk kuli tu za netem, na szczęśde

adbito ei) to ritoazetem, więe uderzenie było

słabe, ale został jeazcze ślad. A i na ciele mają

sińer, bo jakeśmy uciekali przez dzitnrin;e:, la

lały w powietrzu cegły, karaimi*, dachó-rki;

niejedno spadło na nich, szezężcie, żn się nie po

zabijały. Cała drżąca od współczoc a, oglądałam

siniaki i guzy pokrywające wątle ciałka, dzieci

poddawały a ę w mi ekranm tym oględzi:om,

wciąż Biernchome i priytcioae do riebio, matKa

zaś żaliła się jękiiwie,

I pomyśleć, że nie mi?m nawet opatrunków, ani

bielizny dla tego drobiarga, nigdy nie przypu

szc?t.am , że dojdziemy do takiej n)dzy.

Cbcąc ich pocl-s:yć, zaczęłam znów uó:rić

o wsparciu i posad :ie, d:dałaii przyteu, źe

nzieci umieścić będzie można w ochronce; ale

wtedy matka prot_ itj.ri ć z

:ęła z dziką ener

O nie, moja p mi, nic daiu Bobie zabrać

dzieci; pósi je mam piuy .ob"e; mogę sobie

Tjobr)ź ć, że nie wzzyatbo atraciłam. Nie od

dam ich za żadną cenę.

Nie śmiałam oczywiście nalegać, wobec tego

wybuchu macierzyńskiego instynktu, wsunęłam

więe tylko do ręki dzieciom sporo srebrnej mo

nety, podobnież i mnice i wstałam, aby odejść.

Diiś ponołudniu prsyślę wam z komitetu

jeszcze trochę pieniędzy, a także biełisnę, odzież,

ciepłe rzeezy i obuwie; prócz tego peprozzę do

ktora, aby Łiiwtedzil dzieci pani jutro rauo,

a może dziś ]:seczj.

Pogładziłam j,-szezj raz cdchodząc, śliczne kre

dowo* blade twarzyczki, co mi zostawił« w koń*

caeh palców uezucie lodowatego chłodu, a w du

my gniotący uciBk, jakby fizycznego bólu.

(Dok. n .)

.«-w

’O ”.—

’

,C ZA8" wychodzi dwa raiy dalersJe, a «lanswlela: « godzinie 8 n u I * gedsiaia 8popetadsśe.

Kamer wieczorny 10 h a l, ranny 10 hal.

PReWUttSSATA WYNOSI) *

|na cały rok mskwartał jna1 miniąn

W Ktikewl( w mieiun

JS kora*

»kar._

jsktr. _

i odnoazenlana d c d o n n a ................................. 42 koron

10 kor. 50 13 kor. 50

feerią w Atutro-Węgrzech

42 koron 10kor.50 h.63kor. 50

tecztą * dw ukrotną w y s y łk ą .........................

48 koron 12 kor. -

a.B4kor. -

k*L

w pan§twio N ie m ie ckiej» ..................................

48 koron

12kor. _

14kor. _ lud.

W innych państwach

80 koron

15 kor. —

J5 kor. -

Prenumerat« przyjmująt Adminljtraeyt Cza»*w Krakowielariędy pocztowe. Miejscową pro*

n u ra era tą księg. S. A. Krzyżanowskiego, handle: S t Karltóeklego, trafika w Sukiennicach, Ciuro Arieta.

Hopcasa i Salomonowej, Fupczyc ulica Jagiellońska, Gł. T r afika , Bracia Hildowie ul. Kaarznelieka.

ff« 1*f§wia ,,Ciąż" jiit la atbyeiaw kierach dzica. f . Seknłiwskiaga, A. llm w*kleg*, K. »eciiitcha, na atacyidi

Ui(jłwyck w Timnwia, Rztazawie, Jat!«, Mtwyr !)cii aa peronla w kiięgirni kalijtwaj, tłdzlłt aa laarah

J!iwłitjiiyck stacyach i yortysrłw kalejewych, kłięga?nlt FidhaUArita Zakoyua, ktlęgarnli Ckoiik«Wjk!«k

*«yesii«rz, *łkana «, k. tnfika Lublin, fiłśwna e. k, trafiki Radom, Agencja dtitnnlkśw Haryi Kiałiabny Kltlca,

kaięgara)a i. Mtrinwakich HiuU e,

jtfi i ,,ii,hii uufiu—ii .e .1 ,.BWBaggiLLiiL.i .i, ^

a»wwwawe«e^wwgyf^ę*n|jmggim(

Ceny oglotzefli od wdam« petitam aa pierwszy ras30hal,,aakatdynastępnypo1«hal.: nklait«W

laryeany. cyfrowy,skomplikowany, pierwezy ras40hel, następny po 15hal N adeałan* 1Nekrologi*

ed *Ująć* wieraz*dnjkiempetit.«0 hal zak;atdyras.Glosypublicznościpo2kor.;komu!kiłyh?ndlovt

pekaenlceipodtiateekenemieznym;ksaKiikatyprywatne,dluby,tazęctynyiip.pelkor.ednua^M irienaa.

DS!eM enln Iprenum eratą przyjmują: w« Lwowie Mara iilamńkćw 8t. Sokołowskiej», A.

Olazawakiego, Ł BuchaUba; w Jarosławiu Biuro dzienników: w Podgórzu Potnraiaki: w Prze

m yślu A. Juizyńikikaięgarnia 1S. Bi!let; w Rzeszowie M.Welntraub;w StanisławowieJasiel

ski i Sp.; w Tarnowie M.Rockach, O.Haut; w Tarnopolu Kom*niew«ki; w Paryżu wyłącttie

a. W .Raczkowaki, 14CitódeTrovlso; w W iedniu HaaaeniteLaA Vcg!er, R,Mosse(takt* w* w*mt

fciehfiliach): H.Schalek. M. Duke», E. Braun, J. Danaeberg, Bock A Herzfeld, KLFriadl (tylko pfe

aamorate U.GoldachnaiedtAComp.),M.Per!es; wFrankfurcie n. M. G. L.Daube A Comp,w Pradze

cneskiejFr. Hosorka. Listy z pieniądzml i przekazypienięinenaprenumeratę i ogłoszeni» prsjj

mnjeAdminictracya Csaza w Krakowie. BakUmacy* nUopitczęiowan* nie podlegająopłacie p«a ffjj

lisitita m + tplanny*h nie przyjmuje aię. Rękopisów nadsyłanych nie awraea aię,

BSy 3ehałdąMian( adreti tiyłm alą4»lal. *VS

ADRES REDAKCYit uL iw. Tomasze Nr »fi.

Telo!on RrMi

«M imm BMMIW aM »FM -W W M BBMHBMMgPWBWBHHMWMMHilI

M-BfB

1 з 4 • Strona 1

Мірадор - viewer

Czas.

опис

Структура

Схоже

Помилка 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Мірадор - viewer

опис

Структура

Схоже

Помилка 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Pobieranie pliku

Pobieranie pliku

Usuwanie komentarza

Wyszukiwanie zaawansowane

Zgłaszanie błędu