Kuryer

Мірадор - viewer

Kuryer Literacko-Naukowy :

Примітка

Відображення 261 примітки

Додавання приміток лише для зареєстрованих користувачів

Опції

KURYER

LITERACKO-NAUKOWY

Wychodzi co niedzielę pod redakcgą prof. Mieczysława Dąbrowskiego

Dodatek do Nru 83 "Ilustrowanego kuryera Codziennego66z dnia 23-go marca 1936 roku.

Dr ADAM SKAŁKOWSKl, P ro f. U n ;wersiffełu Poznańskiego.

ŹRÓDŁA

DO ROBÓT SPISKOWYCH.

Kraków w powstaniu Kościuszkowskiem —

pod tym tytułem już blisko przed ćwierć

wieczem napisał piękną książką Tadeusz

Kupczyński. A jednak zaranie insurekcji

zawsze jeszcze jest jakby mgłą spowite. Nie

sposób bowiem było badaczom tej doby

przedrzeć sią przez mrok robót spiskowych,

kóre poprzedziły wybuch. Ślady ich zacie

rano, zwłaszcza po kląsee. Najwiącej od

kryli ich Siemieński Lucjan (w pamiątni

ku Józefa Pawlikowskiego) i skolei Kraus

har i Tokarz (wydając memorjały przed

łożone przez Barssa Komitetowi Ocalenia

Publicznego w Paryżu i przez Kołłątaja

Wawrzeckiemu, następcy Kościuszki.

O wypadkach, których widownią był Kra

ków, czerpiemy wiadomości głównie z pa

miętników ówczesnego jego prezydenta Fi

lipa Lichockiego i późniejszego prezesa

senatu Stanisława Wodzickiego. Inne źró

dła są skąpe. Z rękopiśmiennych budziły

zainteresowanie zwłaszcza protokoły obrad

m agistratu i kronika klasztoru Kapucynóiu

w Krakowie. Bądź co bądź bardzo wiele

szczegółów pozostaje niewyjaśnionych.

LIST OTWARTY

KPT. BIEGAŃSKIEGO.

Dla icb rozświetlenia ma niejakie zna

czenie list Łukasza Biegańskiego, kapitana

z pułku szefostwa gen. Józefa Wodzickiego,

*lo swego kolegi Grabowskiego, stojącego

z II bataljonem na kwaterze w Radomiu.

List ten, datowany z Krakowa 25 marca

1794 r., odnalazł sią w kopji w papierach

Jana, Henryka Dąbrowskiego (odzyskanych

traktatem ryskim z Rosji). Był mu wido

cznie przesłany przez krewnych (Dębic

kich) dla umożliwienia zorjentowania sią

w sytuacji. Był to zresztą ponad wszelką

wątpliwość list otwarty, przeznaczony do

jak największego rozpowszechnienia, niby

gazeta pisana. Stąd są w nim wiadomości,

zupełnie zbądne dla adresata, ale dla nas

niezmiernie cenne, o krokach podejmowa

nych przez sprzysiążonych (bez wiedzy ko

niendanta dywizji), a także nieznane skąd

inąd informacje (ważne i błahe), jak o przy

byciu wicebrygadjera Manżeta do Krako

wa, jak o usposobieniu Kościuszki, a na

wet o jego stroju, który miał mu ułatwić

Przejazd bez zwracania uwagi. W odpisie

listu" wkradły sią pomyłki. I tak komen

dant załogi rosyjskiej, ustępującej z K ra

towa, nazwany Doleszynem. Zresztą warto

55 niego przytoczyć tylko

ustępy przedstawiające wynadki

nieco inaczej,

niźli w relacjach dotąd znanych.

WAHANIA KOŚCIUSZKI.

><■■■Wiadomo ci jest, iż emisarjusze Kołłą

taja i Ignacego Potockiego, twórców planu

ratowania Ojczyzny, przyjeżdżający z Dre—

Zna, zapowiadali nam przyjazd Kościuszki

najdalej na dniu 21 marca. Wiesz, jak nie

ezpip"2nych używało sią sposobów, ażeby

n«s?tone z taką surowością przez hetmana

Ożarowskiego rozbrojenie dywizji naszej

nz do tego dnia odwlec. Wystawże sobie,

jak krytycznem położeniu byliśmy

^'szyscy do tej roboty wpływający, kiedy

awet w dniu 22-gim nic jeszcze pewnego

wiedzieliśmy o Kościuszce, a poczciwy

\ odzicki, bojąc sią odpowiedzialności za

rudną do usprawiedliwienia zwłoką, roz

kazem swoim jeszcze d. 14 wydanym, wla

®nie.dzień 22 ostatecznie do zredukowania

d>wizji swojej przpznaczył. Obstawał on

nowiem oddawna przy tem mniemaniu, że

Kościuszko, który, przed pięciu miesiąca

mi doznawszy zawodu, w zapewnionej mu

zbyt wcześnie gotowości całego kraju do

rewolucji, już z pod murów Krakowa zwró

cił się w obce kraje, i dlatego tylko wten

czas widział się z nim pod Tyńcem, aby mu

żal swój na to wynurzył, zrzekł się ofiaro

wanego naczelnictwa, nie chcąc sią powtór

nie na niepewność wystawiać. Domyślisz

sią, dlaczego ten ostatni Wodzickiego roz

kaz nie doszedł ani do Was do Radomia,

ani do bataljónu Czapskiego do Kielc, lecz

reszta.dywizji, odebrawszy go prawie z rąk

rozstawione, żeśmy w przeciągu 3-ch go

dzin niespełna odbierali od siebie kore

spondencje. Udałem sią potym do mego

szefa Wodzickiego dla udzielenia mu nie

spodziewanej nowiny, popartej biletem Ko

ściuszki, i odebrałem od niego odpowiedź

w tych słowach: "Bez'takiego naczelnika

jak generał Kościuszko nie chciałbym byl

należeć do rewolucji; nie zaczynałbym po

wstania, uprzedzając niepewny jego przy

jazd, bo nie pochlebiałem sobie posiadać

MICHAŁ STACHOWICZ: Przysięga Tadeusza Kościuszki

na rynku krakowskim d. 24 marca 1794 r.

generała, nie miałaby była wymówki wi

docznego nieposłuszeństwa i wszystkoby

sią było wydało.

KONFERENCJA Z KOŚCIUSZKĄ

W WIATO WICACH.

"Dzień atoli 23-ci pomyślniej dla nas za

jaśniał. O godzinie 6 zrana ksiądz Dmo

chowski przyniósł mi własnoręczny otwar

ty bilet Kościuszki, którym wzywał wice

brygadjera Manżeta, mnie i obywatela

Aleksandra Linowskiego, byłego posła wo

jewództwa krakowskiego na Sejmie Kon

stytucyjnym, abyśmy do niego niezwłocz

nie przyjechali do Wiatowic. W ieś ta

w Galicji o mil dwie od Krakowa, o milą

od Wieliczki położona, jest dziedziczną

szacowanego powszechnie dawnego puł

kownika-konnej gwardjj polskiej generała

Dembickiego, sercem do swej dawnej Oj

czyzny przywiązanego. Do jego to domu

z dnia 22 na 23 Kościuszko zajechał, jemu

sią powierzył i tam, nie będąc jeszcze pew

ny, jak w Krakowie przyjętym zostanie,

z nami pierwej rozmówić i ułożyć sią

przedsięwziął. Nie tracąc momentu, donio

słem o tem listownie wicebrygadjerowi

Manżetowi, będącemu podówczas

przy

brygadzie w Pińczowie, przez kresy tak

tyle zaufania, żebym masą obywateli do

niego mógł wciągnąć; lecz teraz, gdy on

staje na czele naszym, jedź powiedzieć mu,

że może na mnie rachować, i od tej chwili

gotów jestem na jego rozkazy". Wyszedł

szy od generała, postrzegłem z wielkiem

zadziwieniem, że podpułkownik moskiew

ski Łykoszyn już z całą załogą moskiewską

pod jego komendą będącą, z nami wspól

nie w Krakowie stojącą, a składającą sią

z 2-ch kompanij piechoty z 2-ma działami

i jednego szwadronu dragonów smoleń

skich, bez żadnego poprzedniego przygoto

wania do marszu, niespodzianie wychodził

z miasta.

"Przyjechawszy z Linowskim do Wiato

wic,

zastaliśmy Kośeluszkę ubranego

w skrom ną popielatą z zielenienii paskami

czamarkę i w białej wełnianej krakowskiej

czapeczce: cały zaś dwór jego składał

sią z chłopca Tomka. Przy pierwszem przy

witaniu oświadczył mi swoje nieukonten

towanie z tego, żeśmy załogą moskiewską

z Krakowa wypuścili, i zdało sią na mo

ment, iż nam

niezupełnie dowierzał.

Wkrótce sią atoli uspokoił, gdym mu prze

łożył, że do uderzenia na wychodzących

nieprzewidzianie z Krakowa Moskali nie

było już ani czasu, ani przygotowania, za

branie zaś tej załogi przed Jego przyja

zdem byłoby może zaszkodziło ogólnemu

planowi i dało powód Moskalom do opano

wania arsenału warszawskiego; a gdym

mu przytem powiedział to, co Wodzicki

oświadczyć mu kazał, gdyśmy go z Linow

skim zapewnili o duchu wojska i obywate

li, o zaufaniu jakie posiada i z jaką nie

cierpliwością jest oczekiwany, gdym mu

nareszcie oddał stan dywizji jeszcze nie

zredukowany, czoło sią Jego wypogodziło

i zdeterminował sią jechać z nami do Kra

kowa.

PRZYJAZD KOŚCIUSZKI

DO KRAKOWA.

"Wyjechaliśmy wiąc z nim mrokiem

z Wiatowic, a około godziny ll-tej był już

w domu generała Wodzickiego na przed

mieściu przy Kapucynach, gdzie zastali

śmy wicebrygadjera Manżeta.

—

Dywizja

w tym dniu podług najświeższych rozpo

rządzeń hetmańskich tak była rozlokowa

ną; Drugi bataljon Czapskiego i kompania

artylerji kapitana Małachowskiego w sa

mym Krakowie, pierwszy bataljon nasze

go pułku, podejrzanego hetmanowi Oża

rowskiemu, wyrugowany z Krakowa, daw

nego swojego garnizonu, stał po małych

miasteczkach

powiecie krakowskim,

wasz w Radomiu, bataljon pierwszy Czap

skiego w Kielcach, brygada kawalerji na

rodowej Jana Potockiego pod komendą

wicebrygadjera Manżeta w Pińczowie.

"Najpierwszą czynnością Kościuszki by

ło wydanie wicebrygadjerowi Manżetowi

rozkazu, aby natychmiast z całą brygadą

ruszył i uderzył na Łykoszyna, który marsz

swój obrócił na Kozubów niedaleko od Piń

czowa; wyprawiwszy Manżeta, zlecił mi

napisać w imieniu generała Wodzickiego

stosowny do garnizonu krakowskiego roz

kaz i instrukcją wzglądem obsadzenia na

zajutrz równo z dniem bram miejskich,

kasy prowincjonalnej, domu poczty, dla

przeszkodzenia wysyłaniu sztafet i kurje

rów, wzglądem puszczania każdego do mia

sta a niewypuszczania ani ludzi ani koui

aż do dalszego rozkazu, nareszcie wzglądem

wystąpienia o godzinie 9-tej z całym ryn

sztunkiem na rynek, bez wzmiankowania

jednak w rozkazie w jakim celu.

"Nazajutrz t. j. 24-o rano objąwszy już

przy nim służbą adjutanta, posłany byłem

o godzinie 8-ej do prezydenta miasta z We

zwaniem, aby kazał wszystkim cechom na

tychmiast z chorągwiami wystąpić, a ma

gistratowi zebrać się o godzinie 9 na ratu

szu, dokąd Komisja Porządkowa wojewódz

twa krakowskiego została także wezwaną.

Tymczasem zaprosić do siebie kazał ko

mendanta austriackiego z Podgórza i w rę

czył mu uroczyste na piśmie zaocwnicnie

dochowywania dworowi austrjackiemu ści

słej sąsiedzkiej przyjaźni i szanowania

granic.

PRZYSIĘGA KOŚCIUSZKI

NA RYNKU KRAKOWSKIM.

"Około godziny 10-tej przy najpięknrej

szej pogodzie pokazał sią Kościuszko gar

nizonowi i licznie zgromadzonemu (ile przy

dniu targowym) ludowi, w tymsamym ubio

rze, który Ci wyżej opisałem. Przywitany

okrzykiem "Niech żyje" — przemówił krót

ko do żołnierzy i wykonawszy sam przed

frontem przysięgę — odebrał ją od garni

zonu podług roty czytanej przez Linow

skiego. W tej samej chwili wjechał do mia

sta przebrany porucznik Frankowski od

brygady Madalińskiego... przysłany dla p o

wzięcia wiadomości o Kościuszce, i ledwo

uszedł przed zapalonym ludem biorącym

go mylnie za szpicla moskiewskiego... Po

odebranej przysiędze od garnizonu udał sią

na ratusz, gdzie załączony tu akt powsta-

1 з 16 • Strona 1

Kuryer Literacko-Naukowy :

➔

опис

Структура

Kuryer Literacko-Naukowy :

Ilustrowany_Kuryer_Codzienny

Kurier_Literacko_Naukowy

Kuryer Literacko-Naukowy :

Wiadomosci_Krakowskie

Схоже

Схожі публікації

Kuryer Literacko-Naukowy : dodatek do Nru 79 "Ilustr. Kuryera Codziennego" z dnia 19-go marca 1928 r. R. 4, Nr. 12.

Прочитайте

Kuryer Literacko-Naukowy : dodatek do Nru 251 "Ilustr. Kuryera Codziennego" z dnia 10-go września 1934 r. R. 10, Nr. 37.

Прочитайте

Kuryer Literacko-Naukowy : dodatek do Nru 50 "Ilustr. Kuryera Codziennego" z dnia 24-go lutego 1930 r. R. 6, Nr. 9.

Прочитайте

Kuryer Literacko-Naukowy : dodatek do Nru 33 "Ilustr. Kuryera Codziennego" z dnia 2-go lutego 1931 r. R. 7, Nr. 5.

Прочитайте

Kuryer Literacko-Naukowy : dodatek do Nru 259 "Ilustr. Kuryera Codziennego" z dnia 18-go września 1933 r. R. 9, Nr. 38.

Прочитайте

Kuryer Literacko-Naukowy : dodatek do Nru 307 "Ilustr. Kuryera Codziennego" z dnia 5-go listopada 1934 r. R. 10, Nr. 45.

Прочитайте

Kuryer Literacko-Naukowy : dodatek do Nru 340 "Ilustr. Kuryera Codziennego" z dnia 7-go grudnia 1936 r. R. 12, Nr. 49.

Прочитайте

Kuryer Literacko-Naukowy : dodatek do Nru 351 "I. K. C." z dnia 20-go grudnia 1937 roku. R. 13, Nr. 52.

Прочитайте

Kuryer Literacko-Naukowy : dodatek do Nru 314 "Ilustr. Kuryera Codziennego" z dnia 12-go listopada 1934 r. R. 10, Nr. 46.

Прочитайте

Kuryer Literacko-Naukowy : dodatek do Nru 145 "Ilustr. Kuryera Codziennego" z dnia 27-go maja 1935 r. R. 11, Nr. 21.

Прочитайте

Kuryer Literacko-Naukowy : dodatek do Nru 87 "I. K. C." z dnia 28-go marca 1937 roku. R. 13, Nr. 14.

Прочитайте

Kuryer Literacko-Naukowy : dodatek do Nru 177 "Ilustr. Kuryera Codziennego" z dnia 29-go czerwca 1931 r. R. 7, Nr. 26.

Прочитайте

Kuryer Literacko-Naukowy : bezpłatny dodatek do Nru 93 "Ilustr. Kuryera Codziennego" z dnia 4-go kwietnia 1927 r. R. 3, Nr. 14.

Прочитайте

Kuryer Literacko-Naukowy : dodatek do Nru 44 "Ilustr. Kuryera Codziennego" z dnia 13-go lutego 1928 r. R. 4, Nr. 7.

Прочитайте

Kuryer Literacko-Naukowy : dodatek do Nru 356 "Ilustr. Kuryera Codziennego" z dnia 24-go grudnia 1934 r. R. 10, Nr. 52.

Прочитайте

Kuryer Literacko-Naukowy : dodatek do Nru 83 "Ilustr. Kuryera Codziennego" z dnia 23-go marca 1936 r. R. 12, Nr. 12.

Оцінювати публікації можуть тільки зареєстровані користувачі. Увійти

0 оцінок

Деталі

Приналежність до колекції

Коментарі (0)

Завантаження метаданих

Завантаження оцифрованих файлів

VIAF/NUKAT

Мірадор - viewer

Kuryer Literacko-Naukowy :

опис

Структура

Схоже

Помилка 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Мірадор - viewer

опис

Структура

Схоже

Помилка 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Завантажити файл

Завантажити файл

Видалення коментаря

Розширений пошук

Повідомити про помилку