Życie

Мірадор - viewer

Życie Literackie.

Примітка

Відображення 372 примітки

Додавання приміток лише для зареєстрованих користувачів

Опції

TYGODNIK Kraków, 23 lipca 1967 Rok XVII nr 30 (808) Cena zł 2.50

W numerze m. in.: W. MACHEJEK: Znów zwiedzałem, zeby potwierdzić...? • P. JASIENICA: Dzieje katastrofy (1) 9 K. GRZYBOWSKI: „Sumienie

estetyczne” • J. PIESZCZACHOWICZ: Zodiak poezji 9 W. P. SZYMAŃSKI: Poezja ubóstwiona 9 W. SZYMBORSKA: Lektury ncidobowiqzkowe

• K. NOWICKI: Chłopiec 9 A. GORAZD: Wrastanie • K. ZUCKMAYER: Jak narodził się „Kapitan z Kopenick”? ® W. NAWROCKI: Młodość

i wojna 9 Z. GREŃ: De Sade — każdy i wszyscy • W. ZECHENTER: Z nowych parodii

Z mojego obserwatorium

Jałta la Polska będzie,..

lipca 1944 r... Manifest PKWN.

Niemcy hitlerowskie

były

jeszcze silne, chociaż na bu

tach ich żołnierza już było

czarne błoto Ukrainy, a w zębach

trzeszczał piasek libijski. Nad na

szymi głowami w lasach i wsiach

płynęło na wschód buczenie moc

nych 4—siłnikowych bombowców ze

swastyką. Ale w zasadzie dni cze

kania na zwycięstuio mieliśmy już

za sobą. Nowy wir w społeczeństwie

polskim wytwarzało pytanie „jaka

ta Polska będzie". Dyskusje na róż

ne tematy przerzucały się jak ogień.

W jednym zgadzali się wszyscy,

prócz naprawdę nielicznych zdraj

ców i kolaborantów: zgadzali się w

swoim szczęścili prawie cygańskim

— że zniknęła na zawsze groza Maj

danków i nastał czas legalnego ca

łego bochenka chleba i legalnego

papierosa oraz legalnej mowy pols

kiej w polskim urzędzie i w pols

kiej szkole. Nawet ci co zwalczali

peperowców lub bali się „bolszewic

kich porządków” mieli nadzieję do

gadania się ze zwycięskimi przeciw

nikami, bo przecież po polsku...

Foza tym nie łudźmy się: byliś

my pstrokacizną psychiczną i poli

tyczną. Przed dwudziestu paru laty

myślenie społeczeństwa składało się

w zasadzie z trzech tendencji. Skraj

.nym pesymistom, w skali europejs

kiej, wydawało się, że

idiotyzmem

jest marzyć o ludzkim życiu, skoro

„człowiek człowiekowi zgotował ta—,

ki los" i wobec tego nie można bu

dować lepszego świata na takim

człowieku. Ideały spłonęły w kre

matoriach i pozbierać się już nie

będzie można. Druga tendencja by

ła kreumiaczką bolszewickiej wiary

z lat 1917—1921, kiedy świat także,

rhoi inaczej, pękał na pół i było

„pewne", że wszystko się zmieni, bo

wszystko złe zostanie rozgromione

i dobite, tym razem w berlińskim

gnieździć Hitlera. W trzeciej ten

dencji żyła olbrzymia

większość

społeczeństwa, podobnego do szcza

py w przerębli obijającej się o róż

ne brzegi.

Często się złościmy, że nie wszyst

ko w lud owe j Polsce rośnie nam w

rekach, „podskakujemy" patrzac. na

fragmenty czy ułamki rzeczywistoś

ci nie kojarzące się ze wspaniałoś

ciami i ideami. Często i ja jestem

udziałowcem pewnej

gniewności.

Dopiero jednak patrząc Wstecz na

przebytą drogę widzimy jak bardzo

urośliśmy. I czujemy wtedy prze

wagę nad tymi, którzy nie

mają

możliwości oceny zmian, ewentual

nie nie mają poczucia sprawiedli

wości.

Nie chcę na tym miejscu poda

wać cyfr i określać proporcji, jak

urośliśmy... wiecie... w porównaniu,

itd. Cyfry często wyjaławiają ogrom

największych dokonań a za takie

uważam przeistaczanie — się społe

czeństwa w formę nowego narodu,

jeszcze wprawdzie nie socjalistycz

nego ale systematycznie socjalizują

cego się. Od społeczeństwa łatane

go pstrokacizną przechodzimy

narodu jednolicącego sic wokół roz

budowy socjalizmu. Tylko taki cel

może cementować nasze poczynania.

Utuńerdza się przekonanie, że im

ściślejsza jedność typu socjalistycz

nego, w waice o ideały socjalis

tyczne, tym potężniejsza niepodle

głość narodowa i państwowa. A roz

budowywać socjalizm... znaczy u

maęniać i rozszerzać pozycje spo

lećzne, kolektywne, a zwalczać po

życie egoistyczne, wulgarnie mate

ńalistycz’e. Rozbijanie pozycji ego

istycznych to jednocześnie udarem

nianie prób tworzenia w społeczeń

stwie grup

uprzywilejowanych.

Przywileje klasowe przed wojną do

prowadziły do gnicia Wewnętrznego

Rzeczypospolitej. Dlatego określamy

tamtą niepodległość jako bytowa

nie na szczudłach, zaś ludową nie

podległość chcemy widzieć jako nie

ustanny marsz na własnych, milio

nowych nogach narodu. W. M.

JAN PAWEŁ GAWLIK

PRZYGODA i PRZYSZŁOŚĆ

ziałacze gospodarczy, poli

tycy i włodarze terenu zna

ją dobrze walkę jaka w na

szych ustrojach — bo nie

tylko w Polsce — toczy się

coraz częściej o lokalizację inwesty

cji. Dawno minęły czasy (wspomi

namy je dzisiaj z niedowierzanieml,

kiedy przeciw spychaczom i kopar

kom wychodziły procesje.’ Dzisiaj

nikt nie protestuje, przeciwnie: ca

ły spryt terenu, wszystkie jego wy

liczenia, racje i nadzieje, sprzysiągł

szy' się z tegoż terenu chodami i

protekcjami, walczą zawzięcie o

każdą złotówkę ulokowaną w życio

dajny przemysł. Walczą na wszyst

kich szczeblach hierarchii, aż w

końcuy po wielu kłopotach pognę

biwszy rywali, otrzymują upragnio

ną lokalizację. Za decyzją idą, oczy

wiście, kredyty, kosztorysy, doku

menty, i zaczyna się budowa. Cza

sem jest to gigant rozsadzający cał

kowicie dawną strukturę miasta,

jak to zdarzyło się w Płocku czy w

Puławach, czasem tylko zakład do

statecznie duży, aby zapewnić żywy

krwiobieg i rumieńce drugiej, trze

ciej, a niekiedy czwartej młodości.

Jeśli jeszcze inwestycja otrzyma

przywileje priorytetu — zapalają

się zielone światła i przemysł rośnie

jak grzyb po świeżym deszczu.

Coś podobnego zdarzyło s:ę pięk

nemu, ale sennemu dotąd Olsztyno

wi — ponad 80—tysięcznej stolicy

Warrpii i Mazur. Miasto przewodzą

ce ziemi złożonej w większości z

lasów i jezior było dotąd miastem

administracyjnym o skrpmnej wy

twórczości i nikłych perspektywach

— odległość od źródeł surowca nie

jedną decyzję przesądziła na jego

niekorzyść. Pobawiła się jednak pS

rę lat temu, bodaj w roku 1963, pil

na potrzeba lokalizacji przemysłu

dla którego jednym z niezbędnych

elementów produkcji jest woda. Nie

byle jaka woda, pierwsza z brzegu

woda, ale woda możliwie czysta,

chłodna, o stałej temperaturze i w

okazałych ilościach. Woda tania i

jak to się mówi ..pod ćęką”, nie aby

ją zanieczyszczać — broń Boże! —■

ale aby nią chłodzić produkt

i urządzenia. Woda przepływa ru

rociągami i przewodami, opływa co

trzeba i chłodzi co trzeba, po czym

nietknięta, w dziewiczym jak gdy

by stanie, a tylko w nieco pod

wyższonej temperaturze, spływa do

rzeki — nie czyniąc najmniejszej

szkody faunie czy florze.

Przemyślem, który tak właśnie

obchodzi się z wodą, przemysłem,

który ożywi Olsztyn, nada mu ran

gę i miejsce wśród potentatów pro

dukcyjnych kraju, będzie moto

ryzacja. Bożek nas?vch czasów,

jeden z najpoważniejszych przemy

słów świata, obejmuje w szerokie

pos:adanie nie tylko serca i umysły

Sarmatów, ale wkracza także do ich

pracowni projektowych, opanowuje

wyliczenia ich ekonomistów, a prog

nozy na przyszłość mówią o zwięk

szeniu liczby pojazdów w katego

riach jakie nie bardzo sobie wy

obrażamy. Motoryzacją to oczywiś

cie wielkie wytwórnie możliwie

najnowocześniejszych, podążających

w awangardzie postępu .techniczne

go samochodów i motocykli. Ale to

także przemysł kooperujący, wy

twórnie zespołów i części a wśród

nich i ogumienia, bez którego

nie ma i nie może być przemysłu

motoryzacyjnego. Receptura i kry

teria techniczne tej produkcji decy

dują nie tylko o trwałości, czyli tzw.

przebiegu opony, ale przede wszys

tkim o bezpieczeństwie jazdy. Na

pewno niejedno ludzkie życie z

dwutysięcznej rok rocznie liczby

ofiar dałoby się ocalić, gdyby

kultura eksploatacji ogumienia by

ła u nas wyższa, kontrola surow

sza, a rynek — leniej zaopatrzony.

C,oroczny brak 780.000 opon wywie

rał potężne ciśnienie na sytuację,

naszej motoryzacji i zachowanie

rynku, nic dziwnego więc, że pół

środki przestały wystarczać. Obli

czono, że każdy rok zwłoki w rady

kalnym rozwiązaniu tego problemu

kosztuje nas około 20.000.000 dola

rów — i przystąpiono do działania.

Pilna, ba, błyskawiczna budowa od

powiedniej fabryki pokrywającej

nie tylko dzisiejsze wymagania ryn

ku, ale dostrojonej do ambitnych

planów Żerania (przygotowana pro

. dukcja wozu opartego na licencji

: „Fiata”) stała się oczywistością. Za

padły stosowne decyzje a nieoficjal

ny przetarg na miejsce, na lokali

zację oponiarskiego giganta wygrał

Olsztyn. Wygrał dzięki wodzie, po

zostawiając na pobitym polu Słupsk

i Dębicę.

No i zaczęła się. Zaczęła się ko

lejna przygoda kolejnego miasta z

kolejnym przemysłem — z początku

prawie niezauważalna, prawie nie

istniejąca, która rozwija się szybko

w trwały związek zmieniając los i

bieg życia,, kształtując twarz i cha

rakter jak najściślejsze małżeństwo.

Oąobiście najbardziej w wzajem

nym przenikaniu przemysłu i mia

sta ‘frapuje mnie okres wczesnego

narzeczeństwa. Kiedy to wydaje się

młodym, że losy nie są jeszcze za

pisane, a wzajemne oddziaływanie

sprowadza się głównie do wzajem

nego poznawania. Bo Olsztyn nie

zna jeszcze swego partnera. „Fabry

ka opon” żyje już w świadomości

wszystkich i wystarczy słowo aby

otrzymać, chętne, nie pozbawione

dumy komentarze i 'wskazówki, ale

symbol, nazwa, zawołanie to zaled

wie imię, zaledwie nazwisko, licho

zaś wie co za nim stoi i jaki diabeł

pjali w tym piecu? Olsztynianie nie

wiedzą. Skąd mają wiedzieć? Coś

tam buduje się, wiadomo: będzie

to, duża, nowoczesna fabryka. Fa

bryka opon. Ale i 1 e tego będzie,—

i jak w związku z tym rytm i dy

namika Zakładów oddziaływać bę

dą na rytm i dynamikę 80—ty

sięcznego miasta — dokładnie nie

wiadomo. Nie wiadomo olsztyńskie

mu przechodniowi, na olsztyńskiej

ulicy — bo cała dokumentacja, pla

ny i zamierzenia zapięte są prze

cież na ostatni guzik.

Będzie to największy tego typu

zakład w Polsce o 56 tysiącach ton

rocznej produkcji w pierwszym eta

pie działalności fabryki (Dębica 44

tys. t, Stomil 14 tys. t) — z per

spektywą podniesienia jej z po

czątkiem lat siedemdziesiątych do

90 tys. ton. Olsztyńskie Zakłady

Opon Samochodowych produkować

będą ogumienie dla warszawy,

fiata, stara, ursusa i wszelk—ich

samochodów dostawczych — po

czątkowo w oparciu o opracowa

nia Centralnego Laboratorium

Opon, potem według własnej doku

mentacji. Załoga fabryki rozsiadłej

na dużym obszarze wybudowanej

za miliard 465 min zł wyno

sić będzie w pierwszym etapie

2600 pracowników, co dla miasta

o wielkości i charakterze Olsztyna

jest już waątością bardzo poważną.

Potem zatrudnienie wzrośnie jesz

cze — w miarę uruchamiania zadań

II etapu.

Już w pierwszym etapie Olsztyń

skie Zakłady zużywać będą więcej

energii elektrycznej w jednostce

czasu niż całe miasto z swoim do — .

tychczasowym przemvsłem i więcej

wody niż wypija i zużytkowuje

na co dzień stolica wojewódz

twa. Jednakże nie parametry

techniczne zadecydują o' miej

scu Olsztyna w hierarchii prze

mysłowej kraju — lecz wartość

produkcji. Wyniesie ona około

4.000.000.000 zł rocznie podnosząc

olsztyńską wytwórnię do rzędu po

tentatów klasy Oświęcimia czy Kę

dzierzyna.

Dla miasta: gratka. Dla miasta:

los na loterii. Bo chociaż znikoma

część czteromiliardowego produktu

(i odpowiedniego dochodu) skapnie.

na plany i potrzeby samego Olszty

na, to przecież wysokowyspecjalizo

wana, a więc i zamożna, i inteli

gentna załoga olbrzyma narzuci

miastu — w pewnej mierze — swój

ton, swoje kryteria, swoje potrzeby.

Potrzeby ludzi, których zaintereso

wania i nawyki powinny przyspie

szyć puls miasta. Ożywić jego

krwiobieg. Pogłębić rumieniec na

zmęczonej twarzy. Już teraz spe

cjalna linia autobusowa,* która łą

czy śródmieście z kombinatem,

wzbiera rano i po południu ludzką

ciżbą, już teraz, gdy znikoma tylko

część załogi trudzi się w baraku za

ciasnym na swoje przeznaczenie,

pępowina łącząca fabrykę i zaplecze

pulsuje systematycznie j bez zakłó

ceń i tak przyglądają się sobie mia

sto i wznoszona fabryka — jak gdy

by cokolwiek można tu jeszcze od

mienić.

Importowan—y z natury rzeczy trzon

kierownictwa przypatruje się mia

stu ze zrozumiałą ciekawością, mia

sto udaje, że tego nie dostrzega, a

przecież już wkrótce prawie trzyty

sięczna załoga albo skompletuje się

spośród jego mieszkańców, albo po

większy liczbę jego obywateli. Po

jawią się nowe kryteria i fabryka

w pełni swego bier.u. fabryka tt*zech

tysięcy ludzi i fabryka czteromi

liardowych przerobów upomni się

o swoje prawa. Socjalne, społeczne,

polityczne, o miejsce i o uznanie.

Wejdzie z miastem w trwałe i waż

kie związki. Budownictwo mieszka

niowe to zaledwie nikła część tego

oddziaływania, które tak wyraźnie

widać dziś na każdym kroku w Ty

chach, Puławach, Oświęcimiu czy

nawet — w Tarnowie. Pozosta!e

tylko pytanie: kiedy?, Kiedy czas

wznoszenia zmieni się wreszcie w

czas produkowania a wszystkie te

(Dalszy ciąg na str. 11.)

1 з 16 • Strona 1

Мірадор - viewer

Życie Literackie.

опис

Структура

Схоже

Помилка 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Мірадор - viewer

опис

Структура

Схоже

Помилка 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Pobieranie pliku

Pobieranie pliku

Usuwanie komentarza

Wyszukiwanie zaawansowane

Zgłaszanie błędu