Czas.

Мірадор - viewer

Czas.

Примітка

Відображення 649 примітки

Додавання приміток лише для зареєстрованих користувачів

Опції

N*73.

Kraków, 31Marca — Czwartek

Rok 1881.

Przedpłata na ,,CZAS11

Ania Igo Kwietnia 1881 r.

esyiką pocztową w państwie

Auslryackiem :

na kwartał

n a i miesiąc

złr. 250

Z przesyłką pocztową do Niemiec:

fia pół rokn

na kwartał

na 1 miesiąc

2 8 marek

1 4 marek

6 marek.

Uprasza się o wczesne zamawianie i wyraźne wy

pisanie nazwiska i miejsca odbioru albo nadesłanie

dawnej opaski drukowanej z adresem

Prenumerata liczy się tylko ed pierwszego do

ostatniego dnia w miesiącu.

Prenumeratę najdogodniej przesyłać prze k a z e m ,

pocztowym.

Cena Czasu zagranicą ogłoszona jest w tytule

każdego numeru.

K,raków 3 0 marca.

Przegląd Polityczny.

Obie Izt Rady państwa odbywały wczoraj po

siedzenia. W Izbie wyższój wniósł prezes kondo

lencyę z powodn Śmierci Aleksandra II. Sprawie

tćj poświęcamy kilka uwag poniżój, zaznaczając

tn tylko, iż ponownie weszła ona na porządek

dzienny w dysknsyi pnblioznćj. W Izbie deputo

wanych obradowano dałćj nad nstawą o ogólnćj

snmie podatkn grantowego. Sprawozdania poda

jemy poniićj.

Voss. Ztg dowiaduje się z Petersburga, ie

Niemcy przyrzekły pomoc swoją dla stłnmienia

nihilizmu* z Anstryą nie ma dotąd nmowy, gdyż

arcyks. Karol Lndwik nie miał żadnego w tej

mierze upoważnienia.

Do Pol. Corr. donoszą z Petersburga: W ko

łach dobrze informowanych nwaiają nominacyę

Sabnrowa ambas d -ra rosyjskiego w Berlinie mini

strem spraw zagrani znych, jako ewentualność ma

jącą wielkie prawdopodobieństwo, w żadnym je

dna. razie nie nastąpi nominacya kanclerza przed

o. 15 kwietnia, w którym to dnin ks. Gorczakow

obchodzić będzie swój jnbilensz. Pobytowi ks. Ł a

banowa ambasadora w Londynie przypisują w ko

łach dyplomatycznych tntejszycb wiel.ie znacze

nie polityczne, ma on stać w związkn z pewnem

zbliżeniem, które nastąpiło między gabinetami ro

syjskim a St. James.

Zamachy petersburskie rozbudziły wyobraźnię

wieln osób, ja a również dały powód do p su zło

śliwych. Chciano n. p . związać z temi zamachami

Eidłołenie proobn w ratnszn londyńskim; rozsy*

no różnym osobom w Europie listy z pogróżkami,

jakoby pochodzące od nihilistów; żona królewicza

Praskiego otrzymała bezimienne ostrzeżenie, że

królewicz padnie w Petersburgu podczas pogrzebn

Aleksandrą II ofiarą zamachn nih-listów i była

cały dzień mocno zaniepokojoną, póki nie otrzy

mała telegramu, że pogrzeb odbył się spokojnie;

wreszcie, j ak donosi Pall-Mall-Gazette z Rzymu,

jakaś pani na posłuchaniu n Papieża otrzegła go,

ż*) dzień i godzina zamordowania jego i kardy

nała Pecci naznaczona,

Za powodem hr. Stolberg-Wernigerode odbyła

się _wczoraj w Berlinie narada człon s,ów różnych

odcieni parlam entu, z wyjątkiem socyalistów.de

mokratów, aby rozebrać pytanie, czy byłoby sto

sownem wezwać rząd do chwycenia się kroków

mogących zapobledz niebezpieczeństwom w skut

ku materyałów eksplodujących. Poruszono także

pytanie: czy prawo przytułku ma być traktatami

międzynarodowemi ograniczone w ten sposób,

aby nie mogło stać się powodem znów zagraża

jącym publicznemn porządkowi i bezpieczeństwu

innych państw. Schorlemer wykazywał, że źródłem

złego jest Szwajcarya.

W parlamencie niemieckim rozpoczęły się w po

niedziałek ogólne obrady nad nowemi projektami po

datkowemi i nad Załączonym do nich memoryałem.

Kanclerz był w Izbie obecnym od początku La

sker powstał pierwszy przeciw memoryałowi, któ

ry broni podatków pośrednich, sprzeciwia się po

datkowi wojskowemu, nazywa politykę finansową

kanclerza polityką arystokratyczną na korzyść

możnych, a na szkodę ubogich, a dowodem tego,

że kanclerz nie podniósł podatkn od wódki, że

przez podatek konsnmcyjny stara się ulżyć jpo

datkom gruntowemu i domowemu. Z resztą, pra

gnie przekazać państwu eiężary szkół, ubogich

i policyi, aby ogarnąć władzę. Teraźniejsze po

datki wynoszą na głowę rocznie l l ’/a marek, a

do tego przychodzą nowe podatki. Ks. Bismark

odpowiada, że pragnie zmniejszyć ciężary nbóstwa

zaprowadzając zakład zabezpieczeń na życie, upo

sażony ze skarbn i na ten cel potrzebnje pienię

dzy. Memoryał obejmuje program , z którym wy

borcy obeznać się powinni. Program ten będzie

wykonany, jeżeli nie z tym , to z następnym albo

z późniejszym parlamentem, i wcale nie zejdzie

i porządku dziennego. Reforma jego dąży do nlgi

ubogim. Dalej rozwijał kanclerz swój system po

datkowy i rzekł w końcu: nStoję za moim pro

gramem i będę w obronie jego występował wszę

dzie, czy to w prasie, czy gdzieindziej i pozy

skiwał dlań stronników, bo nważam to za prawo

mi służące, nawet za obowiązek".

Po kilkn in

nych przemówieniach za i przeciw, odroczono dal

sze obrady do wtorkn.

Na zasadzie nstawy przeciw socyalistom poli

cya berlińska wydaliła 18 osób, między temi

sześć, które siedziały 4 miesiące pod śledztwem

zostały przez sąd najwyższy wypuszczone na

wolną nogę.

Rada związkowa niemiecka naradzać się będzie

nad zaprowadzeniem małego etanu oblężenia w

Hamburga.

W poniedziałek odbył się w Trewirze wybór

administratora dyecezyi i padł na dawniejsze

go jlnego wikarego, prałata de Lorenzi. Kap.tuła

zawiadomi rząd o tym wyborze^ jak to bywało

przed zaprowadaeniem ustaw majowych. Trtbunt

utrzymuje, że toczą się układy z rządem anstrya

ckim o podział dyecezyi wrocławskiej, osobnej na

na Szląsk praski, osobnej na anstryacki, lecz wy

maga to wiele jeszcze czasu i porozumienia się

z Rzymem.

Prenumeratę przyjmują:

W Hrahow lei Adminlstriioya *CZASU1*, tudzież urzędy pocztowe. M lejtcową prenuiuerBtęi

księgarnia 8. A. Krzyżanowskiego, handel Nowakowskiej. -

Ogłos ze n ia (inseraty) przyjmuje się za

opłatę od miejsca wiersza drukiem drobnym (petitowym) za pierwszy raz 10 cent,, za każdy następny

raz po 5 cnt. - \ a i le « t a n e (na 3 stronnicy dziennika) od mieiscn wiersza drukiem drobnym po 30

cnt. za każdy raz, » o ł a c z e n la do , , ł ’zanu*» (prospekta, cyrkularze, ogłoszenia i t_

. p .) przyjmuje

się za cenę i ztr. od lOO"egzem, dla zamiejscowych, a 50 cent. od 100 egzem, dla miejscowych pre

numeratorów. -

Należytość uprasza się naprzód nadesłać przekazem pocztowym. -

Ogłoszenia l

prenumerat« przyimine. w e L ,nu wi e Ajencya *CZASU11 w głównym składzie tytoniu Nr. II

przy ulicy Trybunalskiej L. 4: w l ’nryżu wyłącznie p. Adam, Rue Clćment 4; (prenumeratę p. Win

centy Raczkowski, Fanbonrg Poissonićre 33); w W ied niu pp. Haascnstein fe Vogler ,takie w Ham

burgu, Frankfurcie nad Menem, Berlinie, Lipsku. Bazylei i Wrocławiu), A. Oppelik, Stubenbastei Nr. 2

(także w Pradze). R. Mosse (także w Berlinie, Hamburgu, Monachium i Norymberdze), G. L. DauD*

fe Comp. (takie w Frankfurcie nad Menem), Rotter fe Comp, Riemergasse 12.

Sprawozdanie komisyi dla reforihy wyborczej

w francuskiej I-bie deputowanych nie będzie wy

gotowane przed świętami, tak, ii kwestya wybo

rów departamentami dopiero po feryacb świątecz

nych przyjdzie przed Izbę.

Sprawozdanie komisyi parlamentarnej śledczej

w sprawie jenerała Cisseya wykazuje jego nie

winność.

Liberalne stowarzyszenie» wyborcze w Brakselli

poniosło porażkę w wyborach municypalnych, gdyż

dwóch niezawisłych kanavdetów i katolików we

szło do Rady miejskiej, iśamo silnej agitacyi libe

ralnej.

Nadmieniliśmy jnż da\.*niej, ii między Francyą

a Anglią toczyły się układy, na moey których na

grodą_ za zajęcie Cyprn przez Anglików miało być

nznanie zwierzchnictwa Francyi nad Tunisem. Miała

być w tym przedmiocie interpeiacyą a Polit. Corr.

p^sze, iż Salisbnry poczynił Waddingtunowi pro

pozycye bardzo ogólnikowe, lecz nie bylo nic n

mówionego, dla tego nie snajdzie się w aktach

wzmianka o tym przedmiocie i nio dałoby się stąd

wyciągnąć dowodu, że Anglia obowiązała się li

znąć zabór Tanisn. Konsul francuski w Tunisie

Roustad miał otrzymać rozkaz wyrazić się wobec

beja energicznie, ale nie bylo w mowach konsola

nic takiego, coby zapowiadało oknpacyę francuską.

Temp* donosi z Tnnisn, że roboty ók 4o kolei że

laznej są jeszcze w zawieszenia i bej ciągle je

szcze działa za namową konsula włosk,ego.

O zamiarze ogłoszenia Ramnnii królestwem

tylko sam dwór berliński był uprzedzony, mnie

mano tam jednak, że ogłoszenie to nastąpi dopie

ro albo 10 kwietnia, jako w dzień imienin króle

wskich, albo 22 maja, jako w dzień ogłoszenia

niepodległości rumuńskiej. W Bukareszcie tymcza

sem uznano przyspieszenie rzeozy za nakazane

rótnemi względami, między któremi za najwa

żniejsze podają: upewnienie nienaruszalność Rn

mnnii i chęć przekonania mocarstw sąsiedaich o

prżewadze dynastycznych uczuć w lndności ru

muńskiej.

Granica w ytknięta przez dyplomacyę europej

ską ogarnia całą prawie Tesalię i południową

część Epiru aż po rzekę Artę. Preweza i Kreta

zostaną przy Tnrcyi. Względem Prewezy zapadnie

zapewnie umowa, mocą której Turcya zobowiąże

się do zniesienia znajdujących się w niej fortyfi

kacyj. Arta z zatoką ma być wolnym portem. Je

śli które, z moearstw enroj^,jśkich uje zamąci je

szcze ostatnich postanowień, zdaje się, że ze strony

Tnrcyi nie będzie żadnej opozycyi a Grecya bę

dzie się widziała zmuszoną do skłonienia się do

decyzyi mocarstw, skoro ta okaże się stanowozą.

Głoszą tez już organa greckie, że przygotowania

wojenne Grecyi odbywają się głównie celem spie

sznego objęcia przysądzonych jej terytoryów i

nniemożebmenia wszelkiego oporu, bądż ze strony

miejscowych mahometan, bądź ze strony Albań

czyków.

Po nadejścia świeżych instrnkcyj od gabinetów,

posłowie mocarstw europejskich w Konstantyno

polu odbyli między sobą kilku narad, i mieli się

podobno jnż zgodzić na stanowczą linię graniczną,

którą obn stronom zaproponują.

W Izbie panów w Wiedniu prezes dał nieco

spóźniony wyraz nczneia i przekonania z powoda

zamachu na Cesarza Aleksandra II. Podnosi to

znown sprawę milczenia w tej mierze Izby posłów

wiedeńskich i sejmn węgierskiego i przyznać

trzeba, że stawia ją w jaskrawszem jeszcze świe

tle a zwłaszcza konstytucyjne stosnnki w Au

stryi. Wobec tego faktu oraz poprzednio podnie

sionych argumentów nastąpić mnsi zupełne pomię

szanie wyobrażeń nietylko co do kompetencyj Ciał

prawodawczych, ale także pod względem tego co

z ich strony jest lnb nie jest właściwem.

Łatwo przewidzieć, że wystąpienie hr. Traut

mansdorfa w Izbie panów, da wszystkim nieprzy

jaciołom Polaków sposobność do odnowienia prze

ciw nim rekryminacyj, dla tego że prezesem Izby

poselskiej w Wiedniu je st Polak.

Tyle razy wyświecony przebieg tej sprawy świad

czy, że będą one równie jak poprzednie bezpod*

suwnemi, bo rzecz ta w Izbie posłów nie zale

żała od Polaków.

Jeżeli jednak krok hr. Trantmansdorfa nsanąć

ma fibtycinie argument kompetencyi i właściwo

ści, na którym zawsze opieraliśmy się w tej

sprawie, to stosownie do tego cośmy od razn z sa,

mego początkn powiedzieli, oświadczyć winniśmy,

iż Polacy gdziekolwiek i na jakiemkolwiek znaj

dują się stanowisku, mogą i powinni wyrazić lnb

przyłączyć się do wyrazu potępienia zbrodni pjli

tycznej, a zatem i zamachn na życie Aleksandra II;

lecz że nikt nie może żądać od Polaków w Austryi

aby w tym wypadkn poszli dalej] i oświad

czali się z innemincznciami i polityczną afirm aeyą,

a to ani jako od Polaków, ani jako od Polaków

Anstryackich.

Niezupełnie podzielamy zasady ostraoyzmn wsglę

dem nieprzyjaznych nam dzienników; jest to broń

obosieczna, a co gorsza mało skuteczna-, jest to

maleńki środek w walce o zasady i interesa, nie

odpowiedni jawności i znaczenin publicystyki w na

szych czasach. Wolimy od ostraoyzmn walkę o

twartą, polemikę poważną, zapoznawanie się z tak

tyką nieprzyjaciół, niż jej igaorowanie.

Co jednak nierównie wyżej cenimy od ewego

ostracyzmu, oto czytadle i wspieranie organów bro

niących tych samych zasad, idących mniej więcej

w tym samym kiernnkn w sprawach monarchii,

eo nasz kraj i jego reprezentacya. Na nieszczęście,

w stolicy dotąd mało było takich dzienników. Tak

nazwana stara Presse niewątpliwie odznaczx się

zdrowszym zmysłem politycznym i większą bez

stronnością, niż słusznie znienawidzona N. fr .

Presse, to sam o powiedzieć można o Fremden

blacie. Organa te jednak nie aą organami naszego

w monarchii stronnictwa, a brak dziennika pra

wdziwie antonomicznego był zawsze wielką w niem

luką i błędem. Vaterland przedstawiający wyłą

cznie i zbyt jaskrawo jeden tylko odcień tego

stronnictwa, nie mógł temu zadaniu odpowiedzieć.

Aby tej istotnej i naglącej potrzebie organu całe

go stronnictwa antonomicznego zadość nozynió, po

wstała Trihiine, która też jnż w początkach

swojego niedawnego żywota odpowiada nozeiwie

a nie bez talentn swojemn powołaniu. Skoro przy

tem zdrowo a nawet sympatycznie nmie zapatry

wać się i sądzić nasze wyłącznie polskie sprawy,

mniemamy, iż byłoby obowiązkiem Galicyi, jako

należącej swoją tradycyą i polityką do wielkiego

w Anstryi stronnictwa antonomicznego, nietylko

wspierać ale i czytać ten dziennik, a tem samem

przyczyniać się do zadośćuczynienia naglącej po

trzebie organn antonomioznego w stolicy. Prywatne

siły bowiem, jak się pokazało1, nie zdołają tego

uczynić, zadanie spełnić można tylko przy pomocy

krajów koronnych.

KORESPONDENCYĄ ,,CZASU"

l,w ów 28 marca.

(§§) Nie wiem, czy obywatelstwo zachodniej

części krajn pospieszyło już z pomocą i poparciem

dla zawiązującego się tntaj Towarzystwa z ogra

niczoną poręką pod nazwą ,,Bank rolniczy." Jeżeli

to dotąd nie nastąpiło, to wypadałoby co rychlej

przyczynić się do powstania instytucyi, która Bta

nowi owoc ostatniej ankiety zbożowej i tak jest

żywotną, tak potrzebną, tak pożądaną, jak mało

które z licznych towarzystw zawiązanych w osta

tnich czasach. Bank rolniczy obejmie w zakres

swego działania wszystkie piekące handlowe i eko

nomiczne potrzeby właścicieli ziemskich, mianowi

cie zajmie się pośrednictwem we wszelkich tran

zakcyach handlowych, w sprzedażach i dzierżawach

majątków, weźmie inicyatywę w zakładania skła

dów zbożowych i otworzy u siebie źródło taniego

kredytu dla rolników głównie w formie zaliczek na

złożony i do sprzedaży przeznaczony produkt rolny.

Bank rolniczy zakreślił sobie w statucie nadto je

szcze tak nadzwyczajnie dziś ważne czynności jak

inicyowanie i popieranie melioracyi oraz konwersyę

długów hipotecznych. Ostatnia czynność na szcze

gólniejszą zasługuje nwagę, bo konwersya dłngów

hipotecznych, o której dziś każdy rozprawia wiele,

której tyle się pisze we wszystkich dziennikach,

nie postąpiło dotąd ani o krok naprzód. Prawda,

że jeBt powód do czekania, bo jeżeli rząd zechce

w myśl wniesionych do Rady państwa petycyj

uwolnić od stępli i opłat akta prawne spisane z po

wodu konwersyi, to będzie to alga bardzo znaczna

podniesie nadzwyczajnie wartość interesu już i

tak korzystnego. Nie wypada jednak czekać z za

łożonemi rękami na nadejście tej nlgi, bo jnż wśród

obecnych warunków mimo stępli można odnieść

rzeczywistą korzyść. Zresztą jeżeli jest pewność, że

owa ulga nadejdzie, to można wstrzymać się z o

wem zrealizowaniem interesn, ale przedtem można

należałoby nawet zająć się krokami przygoto

wawczemi, doprowadzić nkład o nową pożyczkę

tak daleko, żeby w chwili nadejścia nlgi stęp]owej

nie pozostawało już nic innego do zrobienia, jak

tylko sfinalizowanie interesu. Tradycyjna ociężałość

naszych obywateli ziemskich, na której żywi się

tuczy stale liczne faktorstwo wszelkiego rodzaju,

począwszy od tego żydba, co knpnje dobre zboże,

a potem sprzedaje je z przymieszką rozmaitą, psn

jąc tem kredyt producentowi za granicą, a skoń

czywszy na faktorach bankowych z haute finance,

którzy obdarłszy szlachcica jeszcze roszczą sobie

pretensyę do tytułu zbawców i dobrodziejów, ocię

żałość ta, powtarzam, gotowa jeszcze sposobność

do konwersyi długów zaniedbać znpełnie, jeżeli

jak a życzliwa ręka nie weźmie się do interesn

energicznie i uczciwie. Bank rolniczy, któiy nie

bawem się ukonstytuuje, takie właśnie wytknął

Częśćliteracko-artystyczna.

Osaloniei salonach

z powoda kilku nowych publikaoyj zagranicznych,

Każdego, co bacznem okiem śledzi ruch piśmien

nictwa zagranicznego, nderzyć mnsi mnogość ksią

żek poświęconych w ciągu ostatnich _lat kilkunastu

postaciom niewieścim. Stosunkowo więcej otrzym u

jemy biografij, stndyów, portretów kobiecych, ani

żeli wyczerpujących, a bogatszych w zdarzenia i

znaczenie męskich żywotów. Pochop kn temn dał

może )pierwszy W iktor Cousin, rozmiłowany w da

mach dwotu Ludwika XIV, w bohaterkach Frondy

i pustelnicach z Port Royal. Poważny filozof zako

chał się na seryo w tej świetnej plejadz_ie heroin

i marzycielek z XVII wiekn, którym wiele prze

baozonem zostanie, bo wielce umiłowały. Nie po

łowiczne bywały to charaktery: namiętnie kochały

!nb nienawidziły, zawody serca często oręż w rękę

im kładły, częściej jednak rzucały je w pokutne

Karmelu zacisza, gdzie szukały w Bogn t?g0 za

spokojenia, jakiego świat dać nie może. W ślad

za Wiktorem Consin poszli niebawem inni naśla

dowcy. Wiek XVIII i dlngi szereg kobiet filozofek

natchnął znów licznych badaczy. Epoka rewolu

cyjnego przełomu, gdzie po obn stronach me bra

kło wybitnych postaci niewieścich, ieby tylko wy

mienić panią Roland i panią FaUien, a z przeci

wnego obozn długi poczet czystych ofiar męczeń

skich , znalazła znown chętnych

z czasów cesarstwa nie brak nam

lów, dzisiejsze zaś czasy mnożą m e tylk P 9

portrety niewieście, ale nawet i dorywcze o g

ie, tak znikome nieraz jak same ich wzory, o ży

ciu i wpływie motylim.

Co znaczy ten zwrót w literaturzeP czy o

naturalizmu skłania umysły ku szukaniu ideału w ej

części ludzkości, co mu wierniejszą bywa i prz*

ehowuje onego tradycye P «zy piękne zdolności

dary odbiegły miecza, aby przejść na kądziei,

wobec powszedniejących typów i obniżonego po

ziomu n mężczyzn, w niewiastach tylko wybujaćby

świetniejszą wyższością m iały? Nie mniemamy.

Cóż więo głównie przyciąga biografów do upo

wszechniających się dziś stndyów wybitniejszych

dawnej i dzisiejszej epoki postaci niewieścich P

Zapewne wzgląd na to, iż kobieta, nie powołana

do samoistnych czynów, zdobywa sobie jednak

niekiedy wpływy tak szerokie, że one to dają ton

i miarę i koloryt epoce. Historyę dziejów i wie

ków męska tworzy i kreśli ręka , bistoryę społe

czną uhształoają, a często i spisują kobiety. Wiel

kie wypadki i odmiany bywają wyłącznie skntk em

zapasów i usiłowań męskiego oręża i myśli. Ko

biety udziałem jest zakładanie ogniska, gdziekol

wiek zamieszkać i przystanąć jej w drodze życia

przyjdzie - ogniska rodzinnego dla bliskich, dla

dalszych zaś, a może dnchem pokrewnych, tego

drogiego ogniska, ześrodkowania umysłowego pod

jednem skrzydłem czy berłem, pod nazwą zbyt

pospolitą, konwencyonalną, salonn.

Zburzono jnż tyle przybytków, zatarto tyle cza

rownych lub pięknych tradycyj, zniwelowano tyle

arystokracyj, że i salon stracił dawne znaczenie

i doniosłość. A jednak trndno zaprzeczyć, iż on

był wielkim czynnikiem cywilizacyi i umysłowego

rozwoju i że w historyi społecznej ostatnich wie

ków grał niepoślednią rolę. Że zaś _salon bywał

właściwem państwem niewiast, że nigdy męska

ręka nie zbudowała tej przystani towarzyskiej i

wyłącznie kobiety piastowały berło salonowego

królestwa, to nam wytłómaczy najlepiej liczbę i

rozciągłość wspomnianych wyżej biografij niewie

ścich z ostatnich czasów.

Ciekawe zaiste byłoby stndynm, nie pojedyń*

czych założycielek salonów i przewodniczek towa

rzyskich ale samego pojęcia tego wyrazu, począt

ków jego rozwoju i wzrostu, a za dni naszych,

dekadencyi i upadku. Niech nam będzie wolno

rzucić tn kilka rysów, uwag kilka, które może

posłużą kiedyś za kanwę dla szerszego i zdol

niejszego opracowania ciekawego nader dla dzie

jów spółecznych przedmiotu.

Próżno nam sznkać salonn w starożytności. Po

niżenie roli niewiast, wschodni obyczaj, nsnwał

je od wszystkiego, co nie było materyalną posłu

gą i domowym zachodem. Zycie mężczyzn npły

wało zdała od własnego ogniska, wyprowadzało

icb na Agarę Job Forum, na pole wałki lnb igrzy

ska pnbliczne. Kobieta strzegła domn i przędła

lnianą kądziel swoją.]Chrieściaństwo podniosło jej

znaczenie, zachęciło wszakże do pozostania na da

wnem skromnem stanowisku, nie powołało do przo

dowania w ruchu spółecznym, lnb w życin towa

rzyskiem. A jednak, jeśli w Rzymie spotykamy

coś w rodzaju nowożytnego salonn, to jedynie pod

egidą kilkn chrześciańBkich patrycynsiek, otwie

rających swe domy na Awentynie, w IV wiekn,

aby w około nczonego Dalmaty, św. Hieronima,

gromadzić się licznem a wykwintniejszem kołem

Nie brakło tam mężów znakomitych urodzeniem

i zdolnością — a były takie kobiety jak Panla

i Enstochia, jak Melania i Blesylla, i całe to ary

stokratyczne grono któremn zawdzięczamy głębo

ką i piękną korespundencyę św. Hieronima. Ale

jnż płynie zdała mszcząca fala gminornchów. Bar

barzyński zalew niszczy wszystkie ślady dawnej

ziemskiej cywilizacyi. Awentyński przybytek roz

bija się !tak jak wszystko inne w owej strasznej

epoce, niedobitki chronią się w Palestynie, a nieco

później, także rzymssi patryiynsz i prokonsnl, Pau

lin z Noli, zakłada w cichej nadadryatyckiej przy

stani, rodzaj falanstern chrześciańskiego, na wpół

akademię, w pół klasztorek, gdzie całe rodziny się

chroni%, aby żyć pełniejszem umysłowem i reii

gijnem życiem. L isty świętych i uczonych mężów

z owych czasów noszą na sobie wiele z tycb cech

wyrafinowanych, z tej przesadzonej wykwintuości,

która dojrzewać zwykła w pokojowej słów szer

mierce i bywa wynikiem przewagi salonów. Ale

salonn nie widać jeszcze, nie ma go podczas za

ćmień początku średnich wieków, wojny zagłusza

ją nieustannie wszelkie spokojniejsze zabawy. Do

piero rycerstwo powoli łagodzi obyczaje, rozwija

cześć dla kobiet, wręcza im berło piękności, po

wierzą ostateczne rozstrzyganie i wynagradzanie

zapasów i spółzawodnictw pieśniarzy i lutnistów.

A kiedy słońce odrodzenia oblewa jasnem promie

niem zbudzone do nowego życia Włochy, w ogro

dach Dekameronn rodzi się salon nowoczssny po

wołany odtąd do coraz większego spółecznego

znaczenia.

ja k tyle innych wytwornych kwiatów wyższego

stopnia oświaty, i salon tedy jest dzieckiem odro

dzenia, wypieszczonym przez rasę romańsaą, któ

rej dowcip swobodny, towarzyskie skłonności i za

miłowanie umysłowych rozkoszy, nadawały się jak

wraz do tego ojcostwa. Z wszystkich zaś odnóg

tego szczepn, naród francuski uchwycił się naj

mocniej i najświetniej nowej tej formy życia to

warzyskiego, i zasłynął w świecie pierwszorzę

dnemi salonami, jak jego salonów królowe prym

wiecznie trzymać będą w liczbie niewiast wsła

wionych nmiejętnem sterowaniem sal_onowej nawy

i kierowaniem salonowemi wpływami.

Przewadze te(j francuskiej dziwić się nie można sam

język, na wskróś towarzyski, do szermierek sła

wnych przydatny, a z natury naginający się do

zręcznych obrotów, dowcipów i uprzejmości, uła

twiaj ęadame Wprawdzie, jStyb ten wykształcił

;MU

się może w tych przybytkach dowcipu, które nie

bawem powstały w stolicy, ale materyał był jnż

doskonały, chodziło tylko o to, aby go znżytkać i

wykrzesać. Przesada wykwintności niekiedy po

trzebna aby przysposóbić dla potomności tyle po

żądaną ogładę i polor. Hotel Rambonillet pierw

szy wystąpił w szranki, a choć nieraz przechodził

w granice śmieszności, dał pierwsze hasło skąpie

nia się towarzyskiego, dał przykład zamiłowa

nia rzeczy pięknych, i podniósł tak wysoko

sztandary dobrego sm akn, towarzyskiej wytwor*

ności, ideałów życia i sztuki, że zniżając nieco ton

i miarę, co nawet było potrzebnem dla ogólnej

harmonii, następne pokolenia znalazły jnż gotową

modlę i właściwe tory salonewego życia.

Odtąd wpływy towarzyskie, ześrodbowane w po

jedynczych ogniskach, występują coraz jawniej,

stają się coraz silniejszym żywiołem w społeczeń

stwie francuskiem. Różni różnie icb znaczenie i

działanie określali. Głośny skandalem przywiąza

nym do jego pism i nazwiska Emil Zola, w sze

regu świeżo wydanych na sposób angielski Es

says, a raczejj manifestów realizmu, potrącił i

o salony dawniejsze, z okazyi rozprawy: De l’ar

gent dans la littćrature. Brutalne pióro, które

pisze romanse nakształt sekcyi anatomicznej, nie

zdołało ocenić ezotycznej woni tych zebrań towa

rzyskich minionego wiekn. Brutalnie też i matę

ryali8tycznie tłumaczy icb początki i istnienie. Po

dłng niego, w dawnym świata nstrojn, zanim się

upowszechniła oświata i małe tylko kółko znało

kosztowało umysłowe rozkosze, nczeni i literaci

nie mogli liczyć na dochód staty z pism swoich,

nie mogli jak dzisiaj otrzymywać się z pióra.

Dziś upowszechnienie prasy peryodycznej, przy

stępność cen książkowych, mnogość wydawnictw,

oraz ogólna chęć czytania, pozwala literatom ra

chować na stały zarobek. Wówczas rzecz się

miała inaczej: powodzenie dzieła, które zawisło

dzisiaj od wszechpotężnej vox populi, wtedy zale

żało od orzeczeń wyborowego areopagn kilkn

kilknnastn wyższych umysłów, których sąd sta

nowił o książce i człowieku. Zaczem antor ce

nionego dzieła wkradał się w łaski potężnych

swych sędziów, tych zaś próżność dbała o przy

wiązanie do swego rydwanu głośnych gwiazd bie

żącego piśmiennictwa. Jak dzisiaj wielcy panowie

ntrzymnją na stajniach swych lnxnsowe konie,

ai gięli *e bieguny, arabskie rumaki, tak wówczas

szczytem zbytku było zdobyć soMe pensyę, czy

obiadem przybocznego poety, uczonego lub nawet

trefnisia. W tym zbytku rywalizowano nawzajem,

rozszerzano pojedyn_cze koła, piękne bóstwa do—

Imowe salonowej świątyni zdobywały sobie jak naj

świetniejsze otoczenia, byle zasłynąć i przesadzić

spółzawodniezki skłaaem i doborem swoich mędr

ców i literatów. Ci zaś korzystali z nadającej się

sposobności, a by sobie zapew nić chlćb powszedni,

tak dzisiajszym obiadem, jak idącym za tem ju

trzejszym rozgłosem i reklamą.

Tyle p. Zola. Namby się zdawało ii to jego

zdanie, do pewnego tylko stopnia prawdziwe, p

pada w?zwykłą chęć zaostrzonego paradoksu. P ra

wdę w jego spostrzeżeniach należy zawsze przyj

mować cum grano salis. On bierze konsekwencye

ostateczne czysto materyalnyoh pobudek i porząd

kn rzeczy. Czy ówczesna przewaga salonów nie

mogłaby też mieć historycznego, logicznego wy

tłómacsenla? Cała Francya, zdaniem dziejopisa

rewolucyi p. Taine, skupiła się za Lndwika XIV

w jeden pnnkt, w jedno ogniBko. Jak z tysiąców

róż alembikiem wyprowadzony zapach składa się

na kilka kropel esencyi,_ zawartej i zebranej

w jedno kosztowne naczynie, w jeden drogocenny

flakonik czy balsamkę, tak w owym okresie, całe

życie narodn zbiegło się natenezas w mory Wer

sale, aby tam w cń »ie łaski pańskiej, monarchy

słońca nec pluribus impar, erotyczną wybujać ro

ślinnością, zakwitnąć uąjpiękniejszemi umysłowe

go i towarzyskiego życia kwiaty. Znikł Wersal

z śmiercią, a nawet i przed śmiercią Ludwika

XIV, ostatnie jego lata żałobne, pokutne, zanie

chały dawnego blasku. Następca w niczem do

pra i :iada nie podobny, nie potrafił z dwora po

dawnemn zrobić środek i serce Francyi, a maje

stat królewski zW ersaln spadł na parc-aux -cerfs,

purpura tronn kalała się w błocie. Nie było jnż

mowy o dawnem przodowaniu w świecie nmyBło

wym, w artystycznych i społecznych kołach. Wy

kwintniejsze nmysły, zatęschnione za dawnem,

zniknionem porządkiem rzeczy, za tą atmosferą

rozumną, estetyczną i wyt"°nią wersalskiego

dwora, postanowiły podziebć się na mniqsze o

gniska, rozbiły «9 w drobniejsze kółka I wm iej

sce wszechpotężnego dworu, powstały pojedyncze

salony, wyrosły w dziedzinie towarzyskiej i umy

słowej odrębne królestwa i państwa, a życie nie

gdyś zbyt skupione, tem pełniejszem nderzyło

tętnem.

(Dalszy ciąg nsstąpi,)

wychodzi codziennie, wyjąwszy niedziele i dni świąteczne

Kr.

Czaru, o,le cpn,

Kn,k. wle ,» 10c, Ke w

,e,J ,priM^ ,,2,

Prenumerata wynosi;

’zt§ w państwie Austryackiem . . .

na cały rok na kwartał na 1 miesiąc

Niemieckiem . . .

i ..............................

24zdr*

6 złr.

2zlr.50c.

n do Włoch, Francji, Anglii, Belgii," Szwairani T,,’m ,i i

złr"

7 złr

3 z,r

innychp»*»

,1" *1

.»rir

. »l,,

*renujneratę pnyjmuje ale t IŁ

’’f

’

pieniędzmi i prz ekazy pienieżne na mmnmp?nip f *l?i d °

dnia w miesiącu.

LWty

i Admimstracyi Czasu w Krakowie - 7

i.; głoszenia (inseraty) uprasza ai§ nadsyłać fra nco

pocztowej - TńotAai, ^ y / ekl,,macU)ne nieopieczętowane nic podlegają opłacie

^stuje,ls-

1 з 6 • Strona 1

Мірадор - viewer

Czas.

опис

Структура

Схоже

Помилка 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Мірадор - viewer

опис

Структура

Схоже

Помилка 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Завантажити файл

Завантажити файл

Видалення коментаря

Розширений пошук

Повідомити про помилку