Czas.

Мірадор - viewer

Czas.

Примітка

Відображення 659 примітки

Додавання приміток лише для зареєстрованих користувачів

Опції

r 25.

Kraków, 31 Stycznia - Piątek.

Rok 1873.

wszak domowi cesarskiemu Habsburgów, że

nie mówimy o innych, zaprzeczyć nie można

legityinizmu, a uczucie dynastyczności posiada

w wysokim stopniu najbardziej konstytucyjny

naród, jakim jest Anglia.

Lecz chodzi tu jedynie o pryncypium wła

dzy z łaski Bożej, o źródło monarchii w hi

storycznem prawie. Od tego praw a legitymizm

odstąpić nie chce i nie może, bo to jest jego

treścią; tego uznać wzdragają się książęta Or

leańscy, choć innego klucza do władzy z woli

ludu znaleźć im trudno. Ludwik Filip wziął

monarchię z rąk rewolucyi, uznać też był po

winien swoją detronizacyę, gdy ta sama ręka

w ytrąciła mu znów władzę. Napoleon III zna

lazł narzędzie, mające wyrażać wolę ludu i

nadawać tę sankcyę z dołu w powszeclmem

głosowaniu. Ile to narzędzie było warte, ile

stałą i prawną dawało podstawę, dowiodły fa

kta. Nie chcą go już nawet radykalni repu

blikanie.

Lecz tu rzecz się nie rozbija o samą teo

ryę dwóch pryncypiów władzy, jeno znów o

fakt, że Francya wśród stuletnich rewolucyj

nych przemian zatraciła w sobie poczucie

władzy z łaski B og a, poczucie dynastyczne

prawowitości w narodzie, a nie wyrobiła sobie

nic na to miejsce, nie wytworzyła żadnej nor

my do utrwalenia władzy z woli ludu, okrom

no rm y rewoluc)yjnej.

Przeto praw dą jest nietylko faktyczną, ale

i teoretyczną, że we Francyi i dla Francyi

nie ma już monarchii. Ale czy jest republika?

i tu także faktycznie i teoretycznie negatywna

nasuw a się odpowiedź.

Najwymowniejszą tego illustracyą jest ten

labirynt bez wyjścia, w jakim się kręci

Thiers i komisya trzydziestu. Thiers domaga

się utrwalenia Rzeczypospolitej, a nic chce u

stąpić ze stanowiska ministra konstytucyjnego

odpowiedzialnego przed Izbą za każdy krok

rządu, nie chce przyjąć atrybucyi prezydenta,

nietylko z przywyknień swych do życia parla

mentarnego, ale nadto świadom tego, że we

Francyi władza z dnia na dzień tylko istnieje

i bronić się musi w codziennej walce, że nic

tutaj nie pomoże taki rozdział, aby odpowie

dzialność Ciążyła na ministrach, a zachowanie

steru pozostało przy prezydencie; bo gdy chwila

wywrotu nadejdzie, to z załogą przedstawicieli

rządu, odpowiedzialnych ministrów, wyrzucą

także i sternika; a skoro król ostać się nie

mógł, nie ostałby się i prezydent, choćby jak

król nieodpowiedzialny. Komisya 30tu w swej

większości nie chce ustalenia rzeczypospolitej,

a jednak dąży do unormowania stosunków’, do

rozgraniczenia władzy izby i prezydenta. Po

kilkutygodniowych pracach

nie

szcze zgody na pierwsze artykuły projektowa

nych zmian konstytucyjnych. Tak więc nie ma

dotąd dla Francyi ani monarchii, ani republi

bi, możebnym jest tylko rząd z wypadków

powstały.

___________________

KORESPONDENCI.A WCZASU*!

Wiedeń 29 stycznia.

Wysyłając list ostatni, nie przypuszczaliśmy, że

ustaw’a o organizacyi władz uniwersyteckich nastą*

Gzęść literacko-artystyczna.

Listy z Sycylii.

Palermo.

Całe dzieje XII wieku zajęte dwoma wielkiemi wal

kami, w których brał udział świat ówczesny: na Z a

chodzie cesarzów niemieckich z włoskiemi republi

kami, a raczej stojącym po za niemi papiestwem,

n a wschód de walka chrześcijaństwa z posuwającą

się naprzód wielkiemi krokami potęgą iślanizmu:

na przeciwnych prowadzone pu lktach i z różnrch

zupełnie powstałe powodów, jakkolwiek nie mając

z sobą żadnej styczności i dwa odrębne całkiem

stanowiąc działy w historyi, miały jednak pewną

cechę wspólności, bo jed,. ą poniekąd wyrażały d ą

żność i pewne pokrewne nosiły w sobie pierwiastki.

Obie przedstawiały dwa prądy sobie przeciwne da,—

wno nurtujące w świecie, powstałe wreszcio do o

twartej walki. Matcryalizm nauki arabskiego pro

roka szedł ogromną potęgą przeciw zasadom chrze

ścijańskim, siła i potęga państwowa nie chcąca u

znać nad sobą prawa bożego stanęła do boju z ko

ściołem z jego prawami, z wolnością i sw’obodami

włoskiego społeczeństwa; katolickie narody euro

pejskie posyłając w dalekie nieznane wschodnie

kraje najdzielniejszych sw’ych synów, królowie i k sią

żęta rodzin panujących, przewodniczący sami wy

prawom i chojuio krew swą przelewający w spra

nie, którą za świętą uważali nie tyle się zasłużyli,

że na czas jakiś Grób oswobodzili Zbawiciela, za

łożyli Królestwo. Jerozolim skie, potworzyli kilka

księstw chrześcijańskich n a mahom etań ikiej już zic

mi’ e ^ stanęli murem tej nawałnicy, która była

C:ity pochłonąć. Iś!araizm panując już

nad najbogatszemi prowincjami starożytnego świa

ta okolał całą niemal Europę przez Sycylię i Hi

szpanię wciskał się w jej granice, a przy niezgo

dach państwowych, ospałstwo i niedbałości o w ła

sne bezpieczeństwo samych ludów, łatwo mógł j a

rzmo korami chrześcijańskim narzucić narodom.

Słusznie uważa Bonald, że gdyby nie krzyżowe woj

ny, nie ten zapał religijny, który całemi ludami

Europy poruszył i złączył je w największą koali

c ję na świecie, narody chrześcijańskie byłyby się do

czekały losu Palestyny lub Bizancyi. Gdyby się były

ludy europejskie nie obudziły na głos Papieżów i

jęki uciśnionej Syryi, gdyby wiek jeden dłużej za

chód był patrzał obojętnie na postępy półksiężyca

i choć rozdzielony językiem, miejscowością , często

nawet interesem państwowym nie b j ł się połączył

w jedności wiary i celu, cywilizacya byłaby u stąpi

ła miejsce pozostałym z materyalizmu zasadom ko

rami, a nowe prawo na chrześcijańskich zasadach

oparte, byłoby uległo przepisom proroka. Krzyżowcy

zucający domowe ogniska, żegnający rodzinną zie

mię, k tóry zwykle ujrzeć nie mieli nigdy, z jedynym

celem oswobodzenia Grobu Sgo i przelania krwi

za wiarę, sami się nie domyślali jaką usługę od

dają ludzkości, j ak ą ścielą z własnego życia ofiary

podstawę dalszego świata postępu. Papieże prze

wodniczący i popierający całym wpływem moral

nym, jaki mieć mogli n a ówczesne rządy i ludy

europejskie, oceniali zapewnie niebezpieczeństwo

ciągnące ze Wschodu, ale nie mogli tak daleko

sięga_ć wzrokiem, by przewidzieć, jakimi stają się

obrońcami chrześcijaństwa i cywilizacyi całego mo

ralno-spółecznego ustroju n a Zachodzie. Islamizm

nie tylko, że musiał zatrzymać się w swym biegu,

I ale spotkawszy się z zastępami krzyżowemi musiał

i się cofać i we własnych bronić granicach; nieprzy*

zwyczajony do żadnych przeszkód, zwykł był jak

rzeka wezbrana, swobodnie zalewać przyległe n ar o

dy, po raz pierwszy zmierzył się z chrześciaństwem.

z własnych m usiał ustępować podbojów, wracać do

kory t a z którego niezwykły koleją wypadków wykroczy].

pi j szczo na wczorajszein posiedzeniu. O dru

giej godzinie p ) południu, kiedyśmy wyszli z Izby

wszyscy, mówił jeszcze w dysk usji jeneraluej pro

fesor llóflr z Pragi; mniemaliśmy więc, że ł:ba

najmniej jeszcze jednego będzie potrzebowała p o

siedzenia dla ukończenia rozpraw, ale znużona roz

wltkłemi obradami pospieszcie uchwalała jeden pa

ragraf po drugim, unikając wszelkiej dyskusyi, je

śli jej kardynałowie Rauscber i Schwarzenbug nie

wywoływ’ali. Jeden skutek osiągnęła opozycja dwóch

arcybiskupów. Izba przychylając się do wniosku k ar

dynała Rauschera, odrzuciła rezolucję proponowa

ną przez komisyę, a wyrażającą oczekiwanie, iż

rząd dokona wcielenia wydziału ewangielicko teo

b gicznrgo do uniwersytetu. Być może, że i r zą

dowi dogadza ten rezultat głosowania, byłby bo

wiem w kłopocie z wprowadzeniem wydziału e

wangielicko - teologiczneg i w skład Uniwersytetu.

Zresztą Izba uchwaliła całą ustawę w osnowie

przez wydział przyjętej. Kardynał Rauscber w pier

wszej swej mowie, świadczącej o niezwykłej eru

dycji tego dostojnika kościelnego, potępił federa

lizm w lulku słowach, lubo dyskusja nad ustawą

o władzach uniwersyteckich, nie dostarczała ża

dnej sposobności do podobnej wycieczki n a pole

prawnopolityczne.

Wycieczki tej nie odparł sąsiad najbliższy k ar

dynała Rauschera, arcybiskup ks. Schwarzenberg,

uależący do stronnictwa czeskiego. K ardyn ał Rau

scher pragnął widocznie objawić raz publicznie swe

zapatrywania polityczne, a może nie była mu obcą

myśl pozyskania sobie większości Izby dla j ’go

wniosków, za pomocą wycieczki przeciw federaliz

mowi. Jak dalece udało się osiągnąć podobny re

zultat, dow/odzi wczorajsza mowa barona Lichtea

felsa, który zamiast ze swego stanowiska bjć wdzię

cznym k ardynało wi Rauscherowi za jego wycieczkę

przeciw federalizmowi, silnie nacierał na arcybi

skupa wiedeńskiego , dotknął go osobiście wywo

dem swoim, iż kardynał Rauscber w czasie so

boru ostatniego wydał dzieło przeciwne dogmatow’i

nieomylności, tudzież przytaczaniem ustępów z d d ę

ła Rauschera przeciw wszechmocnemu wpływowi

Kościoła. Mało zatem kardynał Rauscber znalazł

uznania zo strony Izby W’yższej, omylił się bo

wiem, licząc jako mąż stanu na wyrozumiałość

swych na wpółsprzymierz, ńców. K ardynał Rau

scber gotów był do zawarcia cichego kompromisu

z większością Izby, zbliżając się do jej zasad p o

litycznych, a oczekując ustępstwa w dziedzinie za

sad kościelnych. B aron Lichtenf-ls nietylko nie

zrobił ustępstwa na rzecz Kościoła, ale owszem

w sposób nie bardzo taktow’ny, starał się osłabić

stanowisko R auschera w obozie katolickim.

Mamy powody mniemać, żo przedłożenie rr f o r

my wyborczej nie nastąp i jeszcze na piątkowem

posiedzeniu Izby niższej. Dziś odbyła się narad a

ministrów, nie zostająca atoli w związku z spra

wą reformy wyborczej. W obecnym stanie rzeczy

wypada tylko czekać na postanowienie Cesarskie.

Wc oraj zaprzeczyliśmy’ doniesieniom wychodzącej

w W iedniu litografowanej korespondencj’i o m nie

manym lub zamierzonym udziale Polaków w nara

d: c i bawiących tutaj przywódzców czeskich. Dziś

możemy zapewnić, iż takiej konferencji nie było

wcale. W ogóle, nie pamiętamy czasu, w którym

tyle co teraz pisano kłamstw. Breslauer Z tj do

w’iedziała się, niewicdzieć gdzie, jakoby p. Grochol

ski zasięgnął języka, czy adres k oła polskiego był

by miłym sferom dworskim, a dopiero otrzyma

wszy odpowiedź odmowną, zaniechał myśli wysto

sowania adresu do Korony. Naturalnie, że w ca

lem doniesieniu nio ma ani słowa prawdy. Koloń

ska Gazeta znowu udaje, jak gdyby odbierała wia

domości wprost od Cesarza, tak dobrze chce być

poinformowaną o myślach, życzeniach i zamiarach

N. PaDa. Ale woluo jej być tego zdania. Jeżeli zaś

pisze, że br. Ludwik Wodzicki na posiedzeniu ko

ła d. 22 b. m. zdawał sprawę z rozmowy z br.

Andrassym, który imieniem N. Pana miał oświad

czyć, iż Galicya nie będzie pominiętą przy refo r

mie wyborczej, i że Polacy secesyą z Rady psń—

Jakkolwiek nie zniesiony zupełnie, zwyciężony n a

wet całkiem nie został, jakkolwiek niezadługo po

wrócił do swych zdobyczy nigdy już od Południa

i Zachodu naprzód nie postąpił w Europie. Naro

dy zaś chrześcijańskie po razy kilka wedle wyra

żenia pewnego k ro nikarza «wszystkiemu bramami

wyszedłszy naprzeciw nieprzyjaciela przekonały się,

że są w stanie stawić zaporę nowemu azyjatyckie*

mu najściu, temu kowadłu, jak praze inny kronikarz

co m iało świat cały do własnego przykuć jarzma.*1

Wprawdzie o wiek późni-j ten sam Iślamizm win

nej nieco, ale niemniej strasznej formie cały niemal

z ajął Rurykow’ą ziemię, ale z pierwotnej siły był

już "wiele utracił i dla cywilizacyi europejskiej uie

tyle już był straszny, bo _stał chrześcijaństwu przed

murzem inny naród, którego dziejowem posłanni

ctwem było kilkowiekową prowadzić _walkę krzyżo

wą, a broniąc własnych granic stać zarazem n a

straży chrześcijaństwa.

Innego rodzaju walka toczył i się na Zachodzie,

ale pokrewnem groziła światu niebezpieczeństwem.

Nie już zastępy niewiernych nacierały na chrześci

jaństw o, nie miecz saraceński tępił wyznawców

krzyża, ale dwie s t a n ę ł y naprzeciw siebie potęgi nie

chcące sobie ustąpić, nie mogące razem panować

i rządzić Europą. Mocarze niemieccy, jako spadko

biercy państwa rzymskiego, a obszarem zajmujący

największą część n a zachodzie czuli się panami

świata, iune narody za swych uważali lenników. -

Nie mając nad sobą zwierzchności, nie ulegając

żadnemu prawu, sami innym je dyktując, nie umieli

zatrzymać się na granicy, gdzie wszelka ziemska

władza ustaje. Będąc naturalnymi opiekunami i o

brońcami kościoła, chcieli zarazem być jego r z ą

dami i kierownikami: zamiast_ prawa jego szanować,

praw tych sami twórcami się stali. Przyznawali

niby Papieżom prawo rządu sprawami duchownemi,

ale we własnem państwie prawo to ścieśniali, po

za jego obrębem często władną narzucali wolę, nad

Rzymem zwierzchność pragnąc wywierać, potwier

stwa nic nie wskórają; wszystko to jest wymysłem

wspomnioncgo dziennika naclreńskiego. Dziwimy się

tylko śmiułjśei fałszu. Dnia 22 b. m, nie było po

siedzenia koła, a — j ak mniemamy — nio było

nawet wtedy p. W odzicki;go w Wiedniu.

Oddacie mi świadectwo, że nie należę do wiel

bicieli lir. Beusta, ale odeprzeć winienem kłam

stwo dotyczące osoby byłego kanclerza. Piszę o po

dróży lir. Beu ,ta do Chislehurst celem wydobycia

papieiów od cosarzowej Eugenii, mogących kom

promitować jego i N. P ana. Hr. Beust nie myśli

wcale jechać do ChisleLurst, obecnie w czasie k a r

nawału dobrze się bawi w Wiedniu, a po karna

wale wróci do Londynu. Znany dziennikaiz, który

sobio wymyślił wiadomość o misji br. Beusta do

Chislehurst i puścił ją w świat i to na żart, ale

już ją dzienniki pruskie powtarzają na tery o. Tak

to kujo się wiad’ mości polityczne.

W ersal 26stycznia.

* ,,Do czasu dzban wodę nosi**, do czasu też

udawało się wiciu bankom pod rozliczuenii na

zwiskami, tumanić publiczność i żyć jej kosztem.

Na raz jeden spadła kaskada skarg i doniesień,

a w’ ślacl za niemi wejrzały z bliska sądy po

prawcze i policya w tajniki spekulantów paryskich

na cudze grosze. Szereg poszukiwań rozpoczętej

od Credit de paroissc, co od lat wielu oszuki

wał biednych proboszczów; teraz zamknięto So

ciete industriette: kapitał jego miał wynosić 5 mi

lionów a prezesem Rady administracyjnej był Le

febvre Durufle, dawny minister handlu i robót

publicznych. Otóż dyrektor tego towarzystwa Bu

reau, skazany został na dwa lata więzienia i 3000

fr. kary pieniężnej. Societe fore sticre, dyrektor

Meepargues n a 8 miesięcy więzienia. Wypuszczano

obligacye na zapłacenie domniemanej kupki lasów

w Galicyi i Węgrzech. Cre’dit fo ncier suisse poży

czający na własność ziemską z procentem 5 % ,

a otrzymujący na ten cel fundusze z sprzedaży o

bligacyj 500 fr. (po fr. 230), od których obiecał

płacić rocznie 25 fr. P. d ’Agny, administrator pro

testuje przecież w dziennikach, że d otąd nie uległ

żadnem u ściganiu sądowemu. Jest to genewskie

przedsiębiorstwo, rów’nie jak Credit Commertial

de France, P. Fornerot, dyrektor, miał gwałtowną

potrzebę odjazdu z Paryża równie jak p. Clemcns

Duvernois, także miuister w ostatnich dniach Ce

sarstwa, dyrektor de la Banque territo riale d ’F t

pagne, nio mając grosza w kasie, ofiarował Hisz

panom 100 milionów. Dalej Banque de Cinqvilles

(hiszpańskich); Carne Nationale pod dyrekcją eks

woźjicy Thiebault, asekurować miała od szkód

pzez wojnę lub zamieszki domowe poniesionych;

na nieszczęście założyciela wojny i zaburzeń nie

było i woźnica skazany na la t dwa więzienia i 1000

fr. kary, a na lat 5 od praw cywilnych odsądzony.

W Lyonie zamknięto Comp toir industricl. Wypi

suję te wszystkie finansowe niby zakłady, aby na

si rodacy mający z Francyą stosunki, mieli się

na ostrożności. Tu mieszkający łatwiej i wcześniej

mogą być poinformowani: i tak gdy senator Du

rufle nie wzbudzał osobiście zaufania, więc i w

świecie finansowym bank jego nie mógł go zyskać,

a stratę ponoszą najdotkliwszą klasy mało zamo

żne, do których ajenci po grosz umieją trafić ró

żnemi manowcami. Najwięcej osób, i to z wyższe

go towarzystwa, m a być skompromitowanych za

braniem papierów p. Duwernois. Ale n a tem się

nie skończy; Rząd postanowił uczynić rewizję

wszystkich nowych banków i jeśli który z nich

nie wykaże złożonego kapitału, zapowiedzianego

w akcie założenia, natychmiast będzie zamknięty

To postanowienie rząd u p rzyjęła publiczność z

row;.em zadowoleniem, jak ustawę przeciw o pil

com, uchw’aloną przez Izbę. Policya w nie zbroj

na, ścigać będzio surowo pijaków i szynkarzy; za

trzecim razem złapany, ulega k arze rocznego wię

zienia i do 600 fr. grzywień. P ijak odsądzony na

lat dwa od praw cywilnych, a szynkarzowi ode

brany jo3t konsens na zawsze, jeśli pierwszemu

nie odmówił tiunku.

Na wniosek deputow’anego P io tra L efranę, aby

zgromadzenie narodow’e od 10 kwietnia zamknęło

swe posiedzenia do 15 czerwca, już się w jednym

dniu wczorajszym zgodziło przeszło stu deputowa

nych, tak z lewej j ak i prawej 6trony.

Ju tro dep. Wołowski, z okazyi wniosku do u

stawy aby bank francuski kilkanaście filij urzą

dził po miastach departamentowych, wniesie do

Izby zastrzeżenie, iż ta wdziera się w atrybucye

władzy wykonawczej, albowiem ta ka ustawa je st

oddawma postanowioną, i ministrowi skarbu przed

laty zlecała dopilnowanie jego wykonania. Dzisiaj

zatem Izba może tylko interpelować ministeryum,

dla czego ta ustawa pozostała martwą literą.

Wedle najpewniejszych i najnowszych wiadomo

ści, Cesarzowa wdow’a i ks. Napoleon mają sobie

przyznaną opiekę polityczną nad synem zmarłego

Cesarza, a tem samem id o nich wyłącznie n a

leżeć ma kierunek stronnictwa Bonapartystów. T re

ścią tego kierunku będzie; ,,unikać wszelkich p r o

gramów i błyskotek, starać się zachować spokojne

i jasne zawsze ocenianie wypadków, zwiększać

siłę a nigdy nie okazywać niecierpliwości11. Cesa

rzewicz przybiera po ojcu imiona Ludwika Na

poleona, a w życiu pryw’atnem za granicami

kraju hrabiego d e Pierrefonds, Napoleonem IV

wcale się nie nazywa.

Wiadomo, żc wedle statutu orderu złotego Huna

wszyscy członkowie po śmierci jednego z kawale

rów obowiązani są pod k aią utraty orderu nosić

żałobę. Thiers musi więc włożyć żałobę po Napo

leonie III i w istocie wdział ją, ale po zgonie ks.

de Medina Celi.

O ile ludzie skądinąd rozsądni, znakomici n a

wet pisarze mogą stać się niedorzecznymi, z ab łą

kawszy się w ciemne manowce fałszywych idei,

dowodem jest list Quineta do Garibaldego, w któ

rym np. pisze także banialuki: ,,Twoja nieśmier

telna wypraw’a we Francyi, te pola walk, na któ

rych lala się krew włoska pospołu z naszą, gło

śniej przemawiają niźli zawziętość chcących n a

szej zguby.*1 Gdzie to G arib aldi, te niezwię*

dłe laury zbierał n a ziemi francuskiej?...

,,albo

wiem", kończy autor Ahasverilda ta Rzeczpospo

lita w łachmanach i pokaleczona, wyobraża dzi

siaj jeszcze Francyę żyjącą, reszta jest trupem je

zuickim**. Co to ma wyobrażać ten trup jezu

icki, Quinet pewnie sam nie wie, bo niedość być

profesorem w kolegium i deputowanym, trzeba je

szcze zastanowić się nad tem, co się ma powie

dzieć.

Ale nietylko pojedyncze indywidua wpadają n ie

raz w podobny obłęd, że piawią niestw’orzone bre

dnie, zdarza się i witlom do jednego ciała nale

żącym, zwłaszcza, gdy niepewni są czy bronią do

brej sprawy. Liberaliści w Madrycie usiłują prze

prowadzić ustawę wyzwalającą 50.000 niewolników

w Po rto-Rico , osadzie hiszpańskiej w Antillacb.

Rada municypalna miasta protestuje, albowiem, jak

się wyraża nzaprowadzenie tej zmiany, zacierając

historyczno-polityczną indywidualność pojedyńczych

krajów, uchylałoby historyczne i tradycyjne pod

stawy całego królestwa, a co do naszej kolonii p o

szczególnie, znosiłoby to odrębne polityczne stano

wisko, które z istoty historycznych i społecznych

naszego k raju stosuuków nam się należy itd.** I I

Tempo, organ stowarzyszenia liberalnego Te rtulia

domyśla się, że ten wymowny protest musi datować

z r. 1493, epoki odkrycia wyspy przez Krzysztof*

Kolumba.

Doia 5 maja otwartą będzie w pałacu d e polach

Elizyjskich wystawa płodów sztuki żyjących a r ty

stów. Jak dawniej tak i tym razem w zakres wy

stawy wchodzą: architektura, malarstwo, rzeźba,

rytownictwo i litografia. Każdy a rty sta dwa tylko

okazy swej roboty może wystawić, a przysięgli wy

rokować o ich przyjęciu będą od 19go do 26go

marca.

Dzienniki jako ciekawy nade r wypadek ogłosiły

śmierć jednego ucznia prawa, który przez lat prze

dzać lub nieuznawać wybór rządcy kościoła i w je

go atrybucye się wkradać. Władza duchowna pod

legała niejako sądowi i kontroli władzy cesarskie j,

prawa na,miestnika Chrystusowego cgraniczone p r a

wami potęgi niemieckiego mocarza. Ze śmiercią

Grzegorza VII i Urbana II, zejściem z pola dzia.—

łalności ostatnich dwóch cesarzów domu F rankoń

sko Salickiego, nio ustała walka co całym światem

zatrzęsła, lecz z wejściem na tron dumnego rodu

Hohenstaufów inną nieco przybrała firmę. Z kw7e

styą religijną połączyła się i polityczna. Cesarze

rościli prawa do Włoch północnych, z nabyciem

korony sycylijskiej rządzili Włochami pełudniowe

rni: będąc panami na półwyspie, trzymali w zale

żności Papieży, wpływali na zarząd światem chrze

ścijańskim, wyrabiali sobie niejako prawo głosu w

duchownej administracyi Europy. P apieże broniąc

się i kościół od tego najścia, byli naturalnymi sprzy

mierzeńcami republik włoskich, broniąc wolności

kościoła, bronili wolności półwyspu. Trudno prze

widzieć jaki obrót byłyby wzięły sprawy Europy,

gdyby potęga niemieckich mocarzów była tryum

fująco wyszło z tej długiej i zaciętej walki, ale są

dząc po śladach, jakie przejście Gwelfów zostawiły

we Włoszech, po dumnych zamysłach Barbarossy,

dążeniach Ottona IV, usposobieniu i czynach wscho

dnim otoc.zonego bPskiem , wschodnim oby’czajom od

danego zupełnie Fryderyka II, nie trudno oddać

sprawiedliwość papiestwu, któr9 broniąc praw ko

ścioła, ochroniło świat od cofnięcia się i długiego

zapewne upadku cywilizacyi.

Ocenili nie tylko pisarze katoliccy, ale u znali

i faktami wykazali niektórzy protestanccy, niemiec

cy historycy. Gdyby miasta włoskie uległy były

berłu niemieckiemu, liga lombardzka nie była się

wytworzyła staraniem i politycznym geniuszem

Aleksandra III, nie byłoby nigdy w stanie wysilić

się i rozkwitnąć to życic umysłowe, które z pół

wyspu rozlało się po całym Zachodzie. Ruch in

te!lektualny rozpoczął się właśnie w tych małych

kraikach Włoch północnych, których granice dziś

się śmiesznemi wyd ają, ale które z siebie wydały

cały zastęp mężów, będących twórcami postępu

umysłowego kilku następnych wieków. Dosyć wspo

mnąć Wenecję, Padwę, Bononiją, Pizę, których

światło nauki, wyrobienie sztuki długim i jasnym

promieniem przyświecało E uropie całej; w naszym

kraju rozkrzewiło kiełkującą zaledwie cywilizacj’ę.

Gdyby cesarstwo było pochłonęło te m ałe państwa,

nietylko kościół byłby przeszedł peryod cięższej

daleko r.ad Awignońską niewolę, ale społeczeństwo

całe byłoby poczuło długie jarzm o potęgi północ

nej ; zniknął ten zasób swobody, wolności miejskich,

prowincjonalnych , municypalnych, jaki się wyrobił

wc Włoszech północnych, dzięki temu podziałowi,

który wydał daleko więcej z siebie z każdego swe

go zakątka, niżeli dzisiejsze całe chwalebne, pa

now’anie jedności. Ile razy świat nie będzie z akła

dać szczęścia w wielkich aglom eracjach, które

z centralizacją odejmują wszystkie naturalne p ra

wa obywateli, do jednego punktu ściągają w’szyst

kie siły żywotne, a rządowi dają władzę machiny

dowolnie kierowania zmartwiałemi członkami p ań

stwa, tyle razy będzie musiał szukać przykładu i

nauki w instytucyach średniowiecznych Włoch pół

nocnych. Gdyby państwo niemieckie było w X II

wieku zapanowało na półwyspie, bylibyśmy wcze

śniej poznali teoryę -

,,siły, która idzie przed

prawem".

W obu stronach na Wschodzie i na Zachodzie

państwo normandzkie w Sycylii brało żywy udział,

a wypadkami do jakich należało czynnie, zajęło

przeważne na półwyspie, znaczne w Europie sta

nowisko. Między niezwykłemi i górującemi p o st a

ciami tego wieku można śmiało postawić i potomka

bohaterskiego rodu Hautlerillów, w starej panują

cego Trymakryi. Wilhelm dobry nie będzie się

czuł cudzoziemcem i intruzem w towarzystwie Ale

ksandra III , którego rozległe zamiary, wiernie r a

mieniem swem potężnem wspierał, F ryderyka Bar—

SJzrtis wychodzi codziennie (wyjąwszy niodzielo i dnie świąteczne).

Numer pojedynczy w Kraka wie i wo Lwowie kosztuje 10 centów.

!?rcuiimernttt wynosi:

!fK (eJiientr» w K rakowie........................rocznie złr. 20

kwartalnie złr. 5

miesięcznie złr 2 -

we liw owie«w Ajencyi ,,Czasu"

5o.25

’2_

P o c z tą w państwie austryackieiu

2c25

do całych Niemiec

* tai.16sgr.20 * tal.isgr.5

tal 1 *pr 1*5

do Fra ncyi i A nglii

frank. 108

frank. .i7

frank l()

do Belgu, Włoch i Szwajcaryi

frank. »0

frank. 20

frank; /

M iim ty z pieniądznu prenumeraayjne:ni i ua )głoszenia (m seiaty) przesyłane być )?inny franco do Admiiu

stracyi ,C z asu " w Krako-wie, przy ul. Mikołajskiej pod L. 444.

l i ! s t y reklamacyjne niezapieczetowane T ic

ulogają frankowaniu. — iL Iw t o » v mefrankow anych nie przyjmuje się.

kięf«,o i»lM iiss» nadsyłane Eedakcyi nie zwracają się i bywają uiszczone.

OGŁOSZEMIE PRZEDPŁAT?.

W Krakowie na miesiąc L u t ,y ................. złr. 2

M od1Lutegodo31Marca .

,,4

z przesyłką pocztową w państwie Au

stryackiem: na miesiąc Luty . . złr. 2 c. 25

Od 1Lutego do końca Marca . .

4,,50

JKraków 30 stycznia.

Pod wrażeniem zgonu Napoleona III krą

żyły znów wieści o połączeniu dwóch linij

Burbonów, celem

zjednoczenia obozu mo

narchicznego, który miał się pomnożyć licznym

zastępem imperyalistów.

,,Jedna jest dziś tylko monarchia we Frau

cyi** — miał wyrzec hr. Paryża. Słowa te je

dnak przedwcześnie tłumaczone były, jako

poddanie się książąt Orleańskich potomkowi

Ludwika XVI, zbyt wielką doniosłość przy

wiązywano także do obecności tych książąt

na nabożeństwie dorocznem za króla ofiarę

rewolucyi.

Jedna jest tylko monarchia w przekonaniu

lir. Chamborda i legitymistów, jedna tylko,

dodajmy według zasady i doktryny history

cznej; monarchia bowiem konstytucyjna or

leańska, to tylko półśrodek między tradycyą

monarchiczną a prądem rewolucyjnym; impe

ryalizm to dyktatura rewolucyjna w koronie

cesarskiej; jedną zaś i drugą formę słusznie

Francuzi nazywają une monarchie de fantaisie.

Imperyalizm też i orlcanizm wydawać mo

że bez końca pretendentów, starających się

wypłynąć za pomocą zamachu stanu lub schwy

cić przy nadarzonej sposobności władzę. Hr.

Chambord nic jest pretendentem szukającym

wyniesienia w objawie woli ludu, bo przynosi

z sobą prawo.

To też w pojednaniu dwóch linij burboń

skich, nie o kompromis pretendentów chodzi

ło, co byłoby łatwem już z samego względu,

żc dom orleański dziedziczyłby prawnie tron

po bezdzietnym Henryku V. Trudność, a na

wet niemożebność tak zwanej fuzyi zawisła na

tem, żc dwie gałęzie domu królewskiego re

prezentują dwie diametralnie przeciwne zasa

dy: zasadę władzy z łaski Boga i zasadę wła

dzy z woli ludu, które pojednać się nie da

dzą , tylko mogłaby jedna uledz drugiej. Hr.

Chambord nieopuści białego sztandaru, choć

monarchia z łaski Bożej nie jest wcale anty

konstytucyjną, W trądy cyę dawnego legity mi

stycznego monarchizmu wchodził wszędzie nie

mal system reprezentacyjny. Wszak monar

chizm ten, mianowicie we Francyi, zachowaw

szy z federalizmu feudalnego decentralizacyę

prowincyonalnej reprezentancyi stanów, wprowa

dził do nich przedstawicieli, stanu średniego.

Później dopiero, gdy monarchia dochodziła do

swego punktu kulminacyjnego za Ludwika

X I\ , decentralizacj a i system reprezentacyjny

uległ pod przewagą władzy królewskiej. L u

dwik XVI znów otwarł szerzej wrota konsty

tucyonąlizmu, lecz za późno, bo przez nie

m iała się przedrzeć lawa wszystko niszczącej

rewolucyi. Ludwik XVIII wrócił znów z kar

tą konstytucyjną. Legitymizm przeto nie jest

przeciwieństwem systemu reprezentacyjnego:

I*rcnui».eratę prz,yjmują t

W Krakowie: Bióro Adm inistracji ,Czasu" przy nlicy Mikołajskiej, w domu pod L. 444; Księgarnie pp

S. A. Krzyżanowskiego przy ulicy Floryańskiej, Juliusza Wildta przy nlicy Grodzkiej, handel Mar?ana

Dworskiego w kamienicy księcia Jabłonowskiego i handel papierń Z. J . Wywiałkcwskiego w Ryn

ku gł., tudzież wszystkie urzęda pocztowe austryackie.

O g ł o s z e n i a (Inseraty) wszelkiego rodzaju

przyjmują się za opł atą: za miejsce wiersza drobnego (petit) za jednorazowe umieszczenie 8 centów, z*

następne po 5 ct., oraz za op łatą należytości stemplowej po 30 ct. od każdorazowego ogłoszenia. Wypłata

w Krakowie. Prenum eratę iOgłoezenia przyjmują: we Lwowie wAjencyi ,Czasup. Antom

PiątkowtH, prze placu K atedralnym pod L. 31.

W Wiedniu p. A . Opptlik, Wolizeile 29 i w Pradze Fer

dinands-Strasse" Nr. 38.

Na Francyę i Anglię w Paryżn Wny pułkownik Winc. R a ak o unki, Faubourg

Poissoniere NT. 33.

Zaś tylko Ogłoszonia: W W’iedniu Walłfischgasso N. 10, w Hamburgu, Frankfurcie

n. M., w Berlinie, w Lipsku, Bazylei (Szwajcarya) 1 W’rocławiu pp. B a attm U m i Yogltr - w Wiedni«

t Uh. Wolizeile Nr. 2, i R. i lotu, Seilerstatte 2, -

w Berlinie, Hamburgu, Monachium i Norymberdze

p. fhoMf Motu - W Frankfurcie nad Menem p. O. L. Daubt a Comp.

1 з 4 • Strona 1

Мірадор - viewer

Czas.

опис

Структура

Схоже

Помилка 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Мірадор - viewer

опис

Структура

Схоже

Помилка 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Завантажити файл

Завантажити файл

Видалення коментаря

Розширений пошук

Повідомити про помилку