Czas.

Мірадор - viewer

Czas.

Примітка

Відображення 652 примітки

Додавання приміток лише для зареєстрованих користувачів

Опції

St)sijtoft( pocztową opttnAa

rycząttem .

Kraków, Czwartek 16 Sierpnia 1923.

WB?WKlOtóŁśs!Slr

-g

im«

Rocznik LXXIV

**"**"*»fi *9«w«*mi w *me* *i mmnm mmmwrow. za tazaj CJU. 7 ,o *a.

utfcwnwyww»

W wewy, tóin*^Sflt«,vi5»» 12. 0 Mk,

ud im,»,-m* «nwira Milimetrów. 3 ^0 Mk. M ufcrolosl% *4

m «nu milimetrów 15OO Mk Maut«Mlkotty handlowa m kroaiM ,

4n»J« «koraoimcznym,

ąnanaltałypryw atną, iln*, ! ,. p.3*.jOl1Mk. od miejicn «ner»»» milimetrów C«a* poiiana ** j*d«o im,

MlsMHMw **srsiMoats«» y IW /, droieza. Geny pcwytaz* obowi^roji) cm? dnia «Kiutny w aaglśwkn,

Z* ioraianw e żamieastMeata ogla*zeń Adruinintiaeya nia odpowiada.

«._j,

OgtoMea»» przyjmują: w Kr« .feomi« waayatkie hiara dzienników i ogło»z«A

Be*.1

,*ma polak*Jawa 10, R.Mocne MaMzalkowakB ISA; L. 1Ł Metzl i Sks, *i. kinitl.

h«w*k» liO ; I. BuchweiU, Mac«*»Auwika 120 B. Suchweit* Fredry 4, X. ?ietrznrek, MarizałkawikB 116,

WUiOpolikB *jeńcy» reklamy Krakowskie Przedmieście Tl, Unger Senatorik* 12, M. J . Freid, Rym*r»kB 18

*,;

SwiStoj«r»k* *4. Jen Apie, Zielne ES, Międzynarodowa bir.ro ogloizeń Oelerye Luksemburg,

A.Fteoner Merezelkowike 119, J. Librod, Marszałkowska 118; W P u z a a ala Polek* ageney* reklamy »Par«

ayeenfak 8, Wtaiko?. agencya reklamy Gwarna 19; er W linl* S.Jatan Hiemieck* 4, Jankowaki-Gradoweki,

Wsalk» n ; w e Lw owie 8t Sokołowski, biuro dzieruników H, Buchstab, M. ł!rdck ; w « W iednie

»bT?1«

Dukos Nachf. Haaeenetem et Vogler, fl. Schalek, Bock et Herzteld. B. Brana, J. Dannenberg,

I. Relael, Oe»t.Anzeige Gee. .Iłra« Wollzeile12, .lnge*. Frani Jozef Kai 7, w B erlinie »Ala. Kr*u»*n«tr.88 ,

esMay c pieniądzmi i prz;ekąsy pieniężue na prenumerat; i ogłoszenia przyjmuje Administraeya »Czasu«.

W liO ndynie Agence Hasas Cheapiide. W Paryżu Agence Mara», Place de la Bohtm,

!U idam acy o iiltiopliec/.ętowrarne nie podlegają opłacie pocztowej.

MbIAw alteplieonyeli nie przyjmuje się. Rękoplaów nie m M i Ma,

._,

Z«kaidą*Ealrssa^ noreea doplaea eiclOU Mk.

lc tth fl I Admlnlstraey! oL Aw, TomAtsft fir« 9%,« T»L W». M

*mass» wgmmm eummim » msesm amim

’"

...... ’

* * w » *jMiy««*» 2S10 Mk’

*IIIIIMIII

B f SfS§«

MafM*

*»

ISSTIT"""M

.RM .»M.

}JSSS*?IS?’ 1

5J85

i?»» »ii*«». E

1 bo.KiO

»i95000*9

!==srun "tl*

»as«»*» Rn««** i *m m

nssfeii,^-w% «*«»,

STntrlii . a?’(WmuuMw , K*ięg*mi» »ftach., Hupciyc al J*gł*il0A»ia(Braci*Hiidown., vl.K*r»*.

!Ha 3«

księgarni* Poturaltkiego i Janickie*« w Podgórzu. V * Lwcnwi* *Cmmm.

Jdu w

Ł S- S"ko^owikiego, R»kl*io* prMow* i X. Buch*i*ba, d*Iii w Tanowi*,

k R i . ! l _ . OWZ ? O0CS1I, Zakopanem, w k*i?f»mi*cb, ora* w portferów kolejowy«*. W

*«ftw» pum »Prac*«, w Praemyśle w Unra* daiaaaifcdw S, BiUai i Jadwigi Swl te

W WARSZAWIE: K s n tfzieaaikćw Pemhk, df!ca SKtek 18.

,,W ie(ka koalicja*1 w Niemczech.

Gabinet Stresemanna ma się oprzeć na t. zw.

»wielkiej koalicyi", która obejmie niemiecką

partyę ludową, centrum, demokratów i socya*

listów — a więc ogromną większość parla

mentu, różniącą się ze sobą zasadniczo w spra

wach politycznych, religijnych, gospodarczych.

Obok socyalistów zasiądą w nim przecież także

przedstawiciele zachowawczego i katolickiego

stronnictwa środka! Jest to bowiem gabinet

obrony narodowej przed niebezpieczeństwem

zamachu komunistyczno-prawicowego, ku któ

remu Niemcy zbliżały się w dniach ostatnich.

Fakt, że jest to gabinet koalicyjny, a nie par

tyjny, nadaje mu w tym wypadku wielką po

wagę na zewnątrz i siłę na wewnątrz. Jeśli

potrafi znaleść stosowne rozwiązanie dla spra

wy reparacyi, to niebezpieczeństwo komuni*

, zrau będzie natychmiast zażegnane. A Niemcy

’zaczną wchodzić na tory stabilizacyi swej wa

luty i uporządkowanych wewnętrznych sto

sunków.

Ktokolwiek bowiem zna Niemcy, ten wie,

że komunizm może tam wprawdzie zatryum

fować, ale tylko w razie dłużej trwającej kata

strofy walutowej i idącej za nią ekonomicznej.

Jeśli się tea powód usunie — dzisiaj tak ostro

występując^* — to poza tem nie ma w Niem

czech warunków dla tryumfu komunizmu.

Sukcesy swoje z ostatnich tygodni zawdzięcza

on wyłącznie temu powodowi. Gdyby nie chaos

walutowy, wywołany okupacyą Ruhry i bier

nym oporem rządu Dra Cuno, komunizm nie

miecki nie miałby.żadnych szans w walce o

klasę robotniczą, jaką prowadzi z partyą so

cyalistyczną. Jeśli uda się gabinetowi »wiel

kiej koalicyi" przyczynę tę usunąć, to nawet

te odłamy robotnicze, które szły w ostatnich

czasach razem z komunistami, powrócą na

tychmiast pod oficyalny sztandar Marxa.

Program Stresemanna w sprawie reparacyi

nie jest dotychczas znany. Znamy tylko jego

inowę wypowiedzianą przed paru dniami wdy—

Bkusyi nad deklaracyą Dra Cuno, w której to

mowie zajął Stresemann bardzo gorące pa

tryotyczne stanowisko w sprawie rozbijania

jedności Niemiec, ale bardzo oględne w kwe

styi sporu o reparacje. Pojawiły się wpraw

dzie zapowiedzi, że i on jest w zasadzie za

biernym oporem, ale nie wiadomo, ile i co

jest ha tych zapowiedziach prawdy. Taktycz

nie może się go wyrzec, jak długo nie prze

prowadzi z koalicyą, a zwłaszcza z Francyą

i Belgią, rokowań. Wejście do gabinetu socya

listów, którzy dostarczyli mu kilku ministrów

dla bardzo ważnych tek, jak n. p. teka mini

stra spraw wewnętrznych, zdtje się ozuaczać,

że rokowania te — za którymi oświadczali się

zawsze socyaliści - poprowadzi energiczniej

i zręczniej od swojego poprzednika. Poza tem

wiadomo, że socyaliści (których znaczna część

opierała się do ostatka koalicyi z partyami

burżuazyjnemi) zgodzili się na tę koalicyę

tylko pod pewnymi warunkami; jako to: dą

żenie, aby Niemcy weszły do Ligi narodów

zajęcie wartości rzeczowych na cele gwaran

cyi dla pożyczki o stałej wartości; reforma

podatków w kierunku antykapitalistycznym;

wprowadzenie robotniczych płac opartych na

walucie stałe}; zerwanie związku między

»Reichswehrą" a nielegalnemi prawicowem

organizacyami wojskowemi. Zapewne uzyskał

zgodę Stresemanna na znaczną część tyct

postulatów, skoro do »wielkiej koalicyi" przy

stąpili.

Należy zadać sobie pytanie, jakie są szans«

Stresemanna, iż w sprawie reparacyi uda nu

się doprowadzić do pomyślnego końca roko

wania z Anglią i Francyą? W ostatnich dniacl

zaszło kilka wydarzeń, które ogromnie skona

plikowały całą kwestyę i nie pozwalają doś

stenowezo w tej chwili przewidywać, jaki bę

dzie przebieg rokowań. Do tych wypadkói

należy najprzód ogłoszona wczoraj nota rząd

angielskiego, która - wprawdzie w sposó

uprzejmy — ale bardzo stanowczo staw.

kwestyę długów międzysojuszniczych, nale:

nych Anglii od Francyi i domaga się ich nr«

gulowania łącznie z kwestyą reparacyi, a na(

to kwestyonuje stronę prawną zajęcia Ruhr

Nota ta przykłada niejako Fraaflyi pistolet c

*piersi i stara się ją przynaglić do szybki

decyzyi. Pamiętajmy bowiem, że dalsze prz

wlekanie rozstrzygnięcia w sprawie niemie

kie} jest dla Anglii nadzwyczaj niebezpieczn

pozbawia ją i jej kolonie znakomitego konsi

menta towarów i surowców (bawełny, kai

czuku, produktów południowych etc.), a prz(

to szkodzi angielskiemu przemysłowi i ha

dlowi i powodują wzrost bezrobocia. Angl

chca więc (i umie) nalegać na Francyę, ab

dążyła do kompromisu w sprawie reparacji,

a w pierwszej linii, aby wycofała się z Rub

ry. Obawa, że Francya gotowa tam pozostać

przez długi okres czasu, przebija z kilku ustę

pów noty angielskiej.

Z drugiej strony do kompromisu w *prawie

reparacyi i Ruhry między Francyą p. Niem

cami tak długo nie dojdzie, jak długa Anglia

nie wywrze odpowiedniego nacisku na. Niemcy.

To znaczy jak długo poseł angielski w Berli

nie lord Abernoon (znany ze swej przychyl

ności dla Niemiec) nie da rządowi Dra Stre

semanna wskazówki, że na pomoc Anglii da

lej już liczyć nie może. Czy gabinet sir Bald

wina wskazówkę taką udzieli ? Charakterysty

cznym objawem jest, że osobistość polityczna,

tak gorąco przeciw Francyi dotychczas wy

stępująca, jak Lloyd George, ogłosi! przed

paru dniami w Daily Chronicie artykuł (pt,

»Próba siły] między Niemcami a Francyą"),

w którym zaznacza, że Niemcy mogą tylko

stracić na dalszem przewlekaniu sporu. Grozi

im odpadnięcie prowincyi reńskich i p«owsta

aie monarchii w Bawaryi. Grozi im utw’orze

nie republiki komunistycznej w Saksonii. Grozi

im upadek całego dzieła Bismarka i tryumf

planów Napoleona, czyli jak Lloyd Georgt się

wyraża: »rozpalenie ognia na dawnem ogni

sku, co wedle przysłowia walijskiego zawsze

łatwo przychodzi".

W artykule tym można

dopatrzeć się wskaz!ówki, iż nawet w kołach

sprzyjających Niemcom zaczyna się budzić po

czucie, iż nadchodzi czas do nakłaniania ich

do ustępstw.

Wreszcie po stronie francuskiej ukazują się

pewne oznaki znużenia walką i chęć zakoń

czenia sprawy. Do nich należy zaliczyć sta

nowisko zajęte przez organa francuskich kół

przemysłowych, zaińteresowanych w przemy

śle górniczym i żelaznym alzackim (»Comite

des Forges"). Organa te jak Jeurnćs Industr%i

le, L ’Opinion a nawet Journal des Dóbats roz

wijają umiarkowany program reparacyjny

i starają się pozyskać dla niego gabinet pana

Poincarego. Nazywa się to »program prakty

cznej realizacyi". Za programem tym oświad

czyły się w ostatnich czasach nazwiska tak

poważne jak Lubersac, Karol Gide, Herriot.

IWobec tego, że siedem miesięcy okupacyi

I Ruhry nie dało dotąd Francuzom poważniej

szych zysków finansowych (poza zajęciem

!bardzo silnej pozycyi politycznej i poza go

jspodarczem i milŁame m zniszczeniem Niemiec)

]bardzo być może, że i Francya będzie dzisiaj

jskłonną do podjęcia i zakończenia rokowań

jo kompromis z Niemcami i Anglią.

Tak się przedstawia w tej chwili tło »wiel

jkiej koalicyi" niemieckiej. Czy Dr Stresemann

Ipotrafi na tem tle doprowadzić do rozwiąza

!nia problemu reparacyjnego, tego trudno dzi

1siaj przewidzieć. Należy oczekiwać pierwszych

| pozytywnych jego kroków. Ale to jest pewne,

Iża gabinet jego jest ostatnią próbą wydobycia

|Niemiec z chaosu i zażegnania katastrofy ko—

Imuuistycznej. Dzisiaj Jeszcze jest na to pora

|Ale jeśli dwa, trzy, cztery wreszcie miesiące

)zostaną zmarnowane i przyjdzie do wybuchu

Ipo raz drugi tych niebezpiecznych płomyków

!które raz po raz wybuchały obecn?e z popoc

Iziemi, to po raz wtóry zagasić się ich ju?

jnie da! Niemcy same zginą w ogniach tegc

°l wybuchu, a narody im sąsiednie, jak Polska

’ j staną wobec niesłychanie poważnego zadania

jaby niedopuścić do przerzucenia się tego po

3Jżaru na naszą bądż co bądź słomianą dotych

II czas strzechę.

Berlin 15 sierpnia,

- j (PAT.) Urzędowo komunikują: Prezyden

ć| Rzeszy zatwierdził nowy gabinet w następu

- |jącym składzie: Kanclerz Rzeszy i ministe

vjspraw zagranicznych Stresemann, mini

u | ster odbudowy i zastępca kanclerza Rober

b|Schmidt, minister pracy DrBraun, mini

a | ster spraw wewnętrznych poseł do parlamenti

ś-1Dr S o11m a n n, ministerkomunikacyi 0 esei

3-|minister finansów Dr Hilferding, ministe

i-1 obrony krajowej G o e s s 1e r, minister spra

y,|wiedliwości Radbruch, minister przemysł

o|Dr L uth e r, minister dla terytoryów okupc

ej| wanych Dr F u ch s, minister gospodarki spc

e-|łecznej Dr R a urn e r. Stanowisko ministr

c-| poczt nie zostało jeszcze obsadzone,

e: j (Należy podnieść przynależność partyjn

u_j Dra Hilferdinga i Sollmana do partyi socya!

| stycznej; Dra Brauna do centrum; Dra Gesslc

a"jra do demokratów. P/zyp. Red.).

IZ|

Berlin 15 sierpnia.

1_j (PAT). F’ ss. Ztg donosi, że pruski preze

ia | ministrów Brauner będzie mianowany min

^ strern bez teki.

f /nirn

Berlin 15 sierpnia, j

i (PAT.) Wczoraj rano npwy gabinet Rzeszy

]odbył pierwsze posiedzenie," na którem obra-j

dowane nad deklaracyą rządową.

(

Berlin 15 sierpnia. |

uPAT.) Jak donoszą z kół parlamentarnych,

?partye mieszczańskie wraz z socyalną demo

kracyą są zgodne, że w polityce biernego

oporu nie może nastąpić żadna zmiana. Ćo

do położenia wewnętrzno-polityeznego gabinet

ma przeprowadzić przedewszystkiem wszyst

kie ekonomiczne i podatkowe zarządzenia, za

początkowane przez kanclerza Dra Cuno.

Berlin 15 sierpnia.

(PAT) Pisma omawiają w dalszym ciągu

zmianę rządu. Deutsche Allg. Ztg. piszę, że dla

należytej oceny pnesilenia ważne jest stwier

dzić, iż powodem obalenia gabinetu Cuna by

ło nie uchwalenie vptnm nieufności przez frak

cyę socya!no-demolkratyczną, lecz wyraźna ge

towość tej partyi do udziału w rządzie, utwo

rzonym na zasadzie wielkiej koalieyi. Dziennik

przyznaje, ża słuszność miał Cuno, który w

piśmie do prezydenta o udzielenie dymisyi

i zaznaczył, iż w toku swej działalności zmie

rzał stale do utw’orzenia wielkiej koalieyi

rządowej.

Organ centrow’y Germania pisze, że rząd

opierając}’ się na koalieyi parlamentarnej

i odczuwający, że może się także oprzeć na

!szerokich warstwach poza parlamentem, jest

dosyć silny i ma dosyć autorytetu, by w pań

stwie przywrócić spokój i porządek, by prze

prowadzić wszystkie uchw-alone ustawy i by

walkę o Zagłębie Rubry wr, drodze dyploma

tycznej doprowadzić do szczęśliwego końca.

Vorwdrts obiecuje, że frakcja socyalnej de

mokracyi będzie popierała gabinet w każdej

jego decyzyi i w każdej jego akcyi, o ile tyl

ko będą one szły w kierunku i w ramach po

stanowionych przez socyalną demokracyę wa

runków, oczekując zarazem ze strony dotych

czasow’ych przeciwników wielkiej koalieyi rzą

dowej odłożenia n a bok wszelkich niezgo

dnych z tem poglądów i zgodnego współdzia

łania w łonie nowej koalieyi, zwłaszcza wobec

faktu tej ogromnej większości, jaką frakcya

socyalno* demokratyczna opowiedziała się za

swojem wejściem w skład nowego gabinetu.

Fśnai?sswy d ;?adca d!a Pa!ski.

W ostatnim numerze Times’a znajdujemy

wiadomość, która powinna żywo zainteresować

nasz ogół. Dziennik angielski pisze:

Istnieją wszelkie powody do przypuszczenia,

że rokowania o ustanowienie angielskiego do

radcy finansowego dla Polski zbliżają się do

pomyślnego załatwienia, jakkolwiek nie ogło

szono tego jeszcze stanowczo. Przed rokiem

przeszło zaangażowanie członka parlamentu

angielskiego p. Hilton Young było już w za

sadzie zdecydowane, nie mogło jednak wejść

w życie, albowiem był on wówczas finanso

wym sekretarzem skarbu. Niema powodu do

przypuszczenia, żeby obecnie to zaangażowa

nie było niemożliwe.

W związku z założeniem nowego polskiego

banku emisyjnego, opartego na kapitale pań

stwowym i prywatnym, obiegają pogłoski, łą

czące wspólne angielsko - niemieckie bankowe

łnteresa z tem przedsięwzięciem. Gdyby się to

okazało prawdziwe, byłoby to pewnem rozcza

rowaniem dla francuskich interesów handlo

wych, umacnianych przez tak długi czas przez

polityczny związek Polski z Francyą. Zanoto

wać również warto, że p. Stotesbury, przed

stawiciel wielkich iuteresów amerykańskich

wyjechał właśnie z Warszawy po krótkim po

bycie, w czasie którego był w kontakcie z wy

sokimi funkcyonaryuszami rząd u polskiego.

Informacya powyższa podaje fakty ,znane

widocznie zaledwie szczupłej garstce wtajem

niczonych. Jeżeli są prawdziwe, mielibyśmy

do czynienia z akcyą, która w wysokim sto

pniu angażuje całą politykę państwa. Łatwo

się domyśleć, że powołanie angielskiego do

radcy pozostaje w bezpośrednim związku

, z wprowadzeniem angielskiego kapitału do

przyszłego banku emisyjnego. Co się tyczy

kapitałów niemieckich, to wprawdzie rząd nie

miecki przyzwyczaił nas do najniemożliwszych

ewolucyj, żeby jednak posunął się aż do ka

pitulacyi przed niemieckim kapitalizmem, w

to na razie trudno uwierzyć. W każdym razie

t przydałoby się wyjaśnienie tej sprawy ze

strony czynników kompetentnych.

1 ministerstwa skarbu.

Warszawa 15 sierpnia.

(AW). Stanisław Kauzyk, dyrektor gabinetu

ministra skarbu, zgłosił rezygnącyę z zajmo

a wanego stanowiska. Rezygnacya została przy

’, jęta.

Warszawa 15 sierpnia.

h (AW). Od poniedziałku zaznacza się wśróc

robotników fabrycznych niezadowolenie z po

a wodu Wysokich sum, które są zmuszeni pła

cić na poczet podatku dochodowego. Tego ro

i’ dzaju stan został wywołany spadkiem waluty,

a co powoduje skok mnożnika podatkowego.

Ministerstwo skarbu ma poczynić w tym kie

runku odpowiednie zarządzenia,

----- ------ ------

Autonemśści nadreńscy.

Koblencya 15 sierpnia.

(PAT). Dorten imieniem autonomistów nad

’S reńskich wystosował do rządu francuskiego

i |memoryał, w którym prosi o wprowadzenie

*waluty nadreńskiej.

W świetle dokumentów.

Jeden z moich artykułów umieszczonych

w Czasie, zakończyłem temi słowy: »W sercu

każdego zdrowo myślącego Polaka, niezatartą

pozostanie krzywda wyrządzona Polsce na

konferencyi pokojowej w Paryżu przez... nie

umiejętność jej przedstawicieli".

Na to zarzucono mi z pewnej strony, że

tych słów jak należy nie umotywowałem, nie

szukając ich uzasadnienia w wydanych w Eu

ropie dokumentach lub monografiach (sic).

Chcąc odpowiedzieć na ten zarzut wystar

czy przytoczyć dwa następujące dokumenty:

W memoryale p. Dmowskiego zło

żonym p. Balfourowi w m arc u 1917 r.

czytamy co następuję:

»W cesarstwife rosyjskiem na w§chód od

kraju z mową polską znajduje się wielkie te

rytoryum z ludnością 25-cio milionową, które

należało do dawnej Rzeczypospolitej Polskiej

(1772) i gdzie Polacy stanowią mniejszość wy

noszącą od 35 do*5 proc. Większość ludności

na północy mówi po litewsku, albo po biało

rusku, na południu zaj^po małorusku... cgół

ludności nie jest do Rosyi przywiązany. Nie

mniej przeto ludność tego kraju przedstawia

łaby pole do agitacyi antypolskiej i mogłaby,

pa skutek swej liczebności, stać się wie!kiem

niebezpieczeństwem dla zwartości państwa

polskiego". Polem następuje projekt teryto*

ryalny, przy którym, według słów memoryału,

»Rosya zachowałaby prawie dwie trzecie części

terytoryum dawnej Polski, zachowałaby w przy

bliżeniu to, co zyskała przez pierwszy i drugi

rozbiór (1772-1793)" .

Z tego ustępu widzimy, po pierwsze: pod

danie niebezpiecznej myśli nowego podziału,

a po drugie, sprzeczność i niekonsekwencya

akie panowały w tym memoryale. Wiec oto,

udność tego kraju miała przedstawiać pole

dla agitacyi antypolskiej i mogła stać się wiel

dem niebezpieczeństwem dla państwa pol

skiego, a mimo to znaczną część tego kraju

przyłączano do tego państw’a narażając je tem

samem na wielkie niebezpieczeństwo.

Dalej, według słów tego memoryału, tery

toryum przyszłego państwa polskiego obejmo

wać miało z zaboru rosyjskiego : »Królestwo

Polskie i gubernie Kowieńską, Wileńską. Gro

dzieńską, część Mińskiej i Wołyńskiej".

Tu wychodzi druga sprzeczność. Przecież

jo odstąpieniu Rosyi dwóch trzecich części da

wnej Polski, na żadną z tych gubernii, w gra

nicach przyszłego państwa polskiego, nie mo

’lo być miejsca. Nie’ było miejsca nawet na

królestwo Polskie, chyba że dla ratowania

cpłcści tego Królestwa odstąpionoby Rosyi.

akże Galicyę Wschodnią.

Decyzya Rady. Naczelnej państw sprzymie

rzonych z dn. 8 grudnia 1919 r. opiewa wła

śnie w tym duchu. Oto, jak się wyraża o tem

’łowny sekretarz delegacyi polskiej na konfe

rencyi pokojowej w Paryżu: »Do tego teryto

ryum niewątpliwie polskiego na podstawie de

daracji z 8 grudnia należy dawne Królestwo

5olskie z wyjątkiem północnej części gub. su

walskiej (powiaty augustowski i suwalski, oraz

łolowa sejneńskiego z Sejnami), prócz tego

zaś dawny obwód białostocki, to znaczy trzy

powiaty dawnej gubernii grodzieńskiej: bia

ostocki, bielski i sokolski" (Stanisław Kozicki,

»Sprawa Granic Polskich", str. 121, 122.)

Rada Naczelna Państw sprzymierzonych nie

przyznaw ała wówczas Polsce Galicyi wschodniej,

’ezerwując ją ewentualnie dla Rosyi. Z tą oto

inią schodzi się mniej więcej sławna linia

Curzona. Widzimy tedy, że decyzya Rady Na

czelnej z dn. 8 grudnia 1919 i linia Curzona

opierały się na dowodzeniach tego memoryału

p. Dmowskiego.

Znajdujemy w tym memoryale jeazcze co

następuje: »Odbudowanie Polski w jej grani

cach historycznych z r. 1772 byłoby chyba

niemożliwern do urzeczywistnienia i nie wy

dałoby państwa istotnie s°inego. Podstawą siły

3olski jest terytoryum, na którem większość

!uności mów’i po polsku, jest świadoma swe;

polskiej narodowości i wykazuje przywiązanie

do sprawy polskiej".

Na zasadzie tego ustępu utraciliśmy Gdańsk

i został nam narzucony plebiscyt w Warmii

na Mazurach i na Górnym Śląsku. W Gdańsku

większości polskiej nie było, a trzy ostatnie

dzieln,ice były tak dawno od Polski oderwane

że uważano za potrzebne dać ludności je za

mieszkującej możność wykazania, że ma świa

domość swej polskiej narodowości. Dużo mów

się o wrogich wpływach, które stawiały nasze

delegacyi przeszkody w osiągnięciu jej postula

tów dla Polski na konferencyi pokojowej w Pary

żu. Nie przeczę bynajmniej istnieniu tych wpły

wów ani ich rozgałęzieniu, ale czyż naszą byłe

rolą ułatwiać w ten sposób tym wpływom

ich robotę?

Drugi swój m em oryał wręczył p

Dmowski dnia 8 października 1918 r

prezydentowi Wilsonowi.

W tym memoryale znajdujemy co następuje

»W przeszłości była Polska jednem z naj

większych państw w Europie, lecz moc je

wewnętrzną naraził na szwank nadmierni

rozrost na wschód, pociągający za sobą ogar

:iięcie ludów o niskiej *bardzo kulturze, któri

musiała cywilizować kosztem swych prowincy

rdzennych.... Po rozbiorach trzy państwa roz

biorcze, dążące do uniemożliwienia ,zm ar

twychwstania" Polski, musiały uciekać się d

wszelkich środków, pomniejszających ludnoś

polską i polskie terytoryum , atakując przede%

- zystkiem prowincja kresowe. Prusy osadzał

*kolonistpw niemieckich na ziemiach polskie

i starały się przemocą germanizować mieszkań

ców polskich. Rosya i Austrya rozbudzały

uczucia wrogie Polakom pośród ludności, mó

wiącej po rusku i litewsku, a zamieszkałej na

terytoryach państwa polskiego. Wysiłki te były

do, pewnego stopnia skuteczne, ale wyniki

przesadzone bardzo w propagandzie, szerzo

nej za granicą przy pomocy ofieyalnych i nie

oficyalnych dróg niemieckich i rosyjskich".

Dalej czytamy: »Polacy są obecnie za słabi,

żeby rządz°ć z powodzeniem ,całym tym obsza

rem dzielnic wschodnich. Wobsc tego, że nie

ma tam żadnego innego element» kulturalnego,

któryby był dostatecznie silny, problem przysz

łości politycznej tych wsckodnich prowincyi

Polski staje się niemal nie do rozwiązania...

Niema żadnego dobrego rozwiązania tego za

gadnienia". Poczem wraca p. Dmowski, podobnie

jak w memoryale z marca 1917 do podziała Rusi

pomiędzy Polskę i Rosyę w ten sposób, że

"dałoby to Polsce granice cokolwiek dalej po

sunięte ku wschodowi, niż granice po dru

gim rozbiorze (1793)*.

W tych dwóch ustępach wię!zimy, po pierw

sze: powtórne niebezpieczne poddawanie my

śli nowego podziału. Po drugie: przyznawanie,

że ua kresach wschodnich i zachodnich znaj

duje się ludność częścią niepolska, częścią

mówiąca po polsku, ale mimo to Polsce wro

ga. Czyż to miało nam ułatwiać odzyskanie

Gdańska, Warmii, Mazurów, Górnego Śląska

i Galicyi wschodniej ? Wreszcie, co się tyczy

granicy wschodniej Polski, uznawanie, że ten

problemat jest nie do rozwiązania, przyzna

wanie, ża Polacy są za słabi do rządzenia

z powodzeniem całym obszarem dzielnic wscho

dnich i kładzenie nacisku na potrzebę roz

działu tych dzielnic między Polskę i Rosyę,

czyż to wszystko nie było poddawaniem my

śli pozostawienia tej kwestyi w zawieszeniu?

Wcbec podobnej deklaracyi polskiego przed

stawiciela, rozwiązanie kwestyi granicy wscho

dniej Polski było istotnie niemożliwe. Tych

dzielnic Polsce w całości oddawać nie było

można, skoro ona sama przez usta swego

przedstawiciela przyznawała, że do rządzenia

niemi jest za słaba, a rozdzielać ich między

nią a Rosyę było takżo niepodobna, skoro

w rękach bolszewików Rosya dia państw

sprzymierzonych nie egzystowała. Trzeba było

więc odłożyć ostateczną decyzyę w tym wzglę

dzie do chwili wyswobodzenia Rosyi z rąk

bolszewickich. Stąd wynikła potrzeba wpro

wadzenia do traktatu wersalskiego artykułu

87, odkładającego na później wyznaczenie gra

nic Polski tym traktatem nieobjętych i stąd

wynikła prowizoryczna granica wschodnia na

znaczona Polsce przez Radę naczelną państw

sprzymierzonych i stowarzyszonych, uchwalo

na decyzyą z d. 8 grudnia 1919 r.,

a potem

linia Curzona, opierająca się na tej decyzyi.

Pozostawienie w zawieszeniu polskiej granicy

wschodniej do chwili uwolnienia Rosyi od bol

szewików, służyć mogło państwom sprzymie

rzonym do dwóch celów. Po pierwsze, do za

bezpieczenia się od wszelkiej odpowiedzialno

ści wobec przyszłej Rosyi w sprawie polskiej,

pozostawiając jej możność wypowiedzenia się

samej w tej sprawie i użycia przyznanego so

bie prawa naznaczenia swej granicy zachod

niej według własnego uznania (nota Izwol

skiego z d. 17 marca 1917 r.) A po drugie,

zachęcić to mogło Polskę do użycia wszystkich

sił dla przyjścia Rosyi z pomocą przy wyswo

bodzeniu się z pod jarzma bolszewickiego.

Z drugiej strony, proponowany w tym me

moryale rozdział Rusi między Polskę i Rosyę,

równocześnie przyznając, że ludność tego kraju

nie jest do Rosyi przywiązana, stanowiło

wprost handel tą ludnością, co stało w naj

oczywistszej sprzeczności z zasadami Wilsona.

Projekt ten nie przyspieszając w niezem de

cyzyi w kwestyi granicy wschodniej Polski,

nadawał tylko jej żądaniom cechę i*»peryali

zmu, zarzucanego Polsce przaz wrogie jej ele

menta. W memoryale, złożonym panu Wilso

nowi przez p. Dmowskiego d. 8 października

1918 r., zn ajdujemy jeszcze co następnje:

»Terytoryum zaś z większością, mówiącą

po litewsku w części północnej, winno być

zorganizowane, jako kraj odrębny i związano

z państwem polskiem na podstawie autonomii.

Litwa powinnaby obejmować gubernie kowień

ską, północno zachodni pas guberni wileńskiej,

północną, większą część guberni suwalskiej

i północno-wschodni pas Prus Wschodnich

(bieg dolny Niemna). Krawędź południow’a

Kurlandyi wraz z małym portem Połagą two

rzy również część litewskiego terytoryum hi

storycznego i etnograficznego; zostało ono

wcielone do Kurlandyi dopiero w 1848 r., dla

zadosyćuczynienia życzeniom Niemców kur

iandzkich którzy chcieli znaleźć się w bez

pośredniem zetknięciu z Prusami. Granic(

trzebaby teraz sprostować i nawet przepro

wadzić na północ od Libawy, biorąc pod u

wagę fakt, że Libawa, jak"o port morski, sku

pia handel litewski i z tego powodu miałab

i niezbędne dla pomyślnego rozwoju warunjń"

’

Z tego ustępu widzimy, że w tym memoryał

poddawano myśl utworzenia Litwy Kowier

i skiej i zakładano fundament pod to państw(

i oddając mu nietylko Kłajpedę (dolny bie

Niemna), ale przyłączając doń nawet Libaw(

Widzimy w tym ustępie rzecz także wca

o ciekawą, mianowicie, żę p. Dmowski zażart

ć przeciwnik federalizmu, dla Litwy Kowiei

r- skiej czynił tu wyjątek.,

y Reasumując wszystko, co wyżej było powu

ił dziane, przychodzi się do wniosku, że utral

1 з 4 • Strona 1

Мірадор - viewer

Czas.

опис

Структура

Схоже

Помилка 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Мірадор - viewer

опис

Структура

Схоже

Помилка 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Завантажити файл

Завантажити файл

Видалення коментаря

Розширений пошук

Повідомити про помилку