Czas.

Мірадор - viewer

Czas.

Примітка

Відображення 629 примітки

Додавання приміток лише для зареєстрованих користувачів

Опції

Nr 278 KAieBytose pocitowi »(ilAe»At

ryczałtem.

Kraków Piątek 5 Grudnia 1924

Rocznik LXXVI

mghmtma* w *ss*» d *tma

mh%nai0p%«MA

»fBUiT. cyfrowy, a omplikowaaę 15 p, N ad e sła n e od miejsca wiersz* mllim«rwrego 80 (S. Fmm

fcrelogla od miejsca wiersza esBlmetrowepe 20 (t. K o m unikaty handlowepokronice i poM ai» eto»

nmaieznyn. kotmmiksty prywatne, fiuby i Łp 35 (r. od miejsca wiersza milimetrowej«. Ceno podmą ae

P * w »*». 0jtfo*Mnia eagramcsae o 100*/, d r*Twa Ceny powyłsze obowiązują oddnia zmlaay w jqiM n

Łs terminow e oamieszczemo ogłoszed Administracya nie edpowinda,

Ogłoszenia przyjtnoją: w K r a k o w i e wzzyttkie biorą dzienników i ogłoszeń.

W W atrw awle Reklama polska Jasna JO, R. Mosss Marszałkowska 124; L*i A. Metal i Ski *LHanodk

howska HO; L Bochweit*. Marszałkowska 1*0. B. Bochweitz, Fredry ł , T. Pietraszek, Marszałkowska t i k

Wielkopolska ageney* reklamy Krakowskie Przedmieście 71, Unger, Senatorska 12, M. J . Freid, Bymarska l(,

L Prteinglaa, Swiętojerska 34, J a n Apte, Zielna 38, Międzynarodowe binro ogłoszeń Galery* Lnksembnrm

A. Fischer Marszałkowska 119, J . Librcd, Marszr?kowska 118; w P o z n a n i a l’olsk* ageneym reklamy »Par«

Rycerska 8, Wielkop. ageney* reklamy, Gwarna 19; w W iln ie S, Jutan, Niemiecka 4, Jankowki-C. Ł:’ y nkt,

Wielka 96; w e L w owie S t Sokołowski, biuro dzienników H. Bnchstab, M. Brtlck; w e W iednie

R, Mosse, M. Dukes Nachf. Ha-isenstein et Vogler, H. Schalek, Bock et Herzfeld, H. Braun, J. Dannenbera,

J.’Rafael, O est Anzeige Gez. »Ifra« Wollzeile 12, *Inges» Framz Josrf Kai 7, w B e rli n i e »Ala« Kransenstr. S§,

ilisty z pieniądzmi i p rz ek a zy pienięine na prenumeratę i ogłoszenia przyjmuje Administracya »Cusm.

W Londynie Agence Ha ’;z Cheapside; W Paryża Agence Maras, Place de la Bowan

Reklam acye nieopieczętowane nie podlegają opłaciepocztowej.

Helów nieopłaconych nie przyjmuje się. Rękopisów ni« zwraca stą

Za każdą zmianę adresu dopłaca się 50 gr.

Adrel Rrdnkeyi I Administracji ul. św. Tomasza Nr. 82. -

Nr.TaŁ S%

Wy-«I.sa30RS«ss

Konto P. K. O. w Krakowie Fr. 490.404.

Konto P. K. O. w Warszawie Nr. 149.238.

Zamach bolszewicki na Estonję.

wyehadfcgf aeAsftsMM* « ę%iftfgsto* l a yy

Umm

gr.

ŻCSNU18BAI4 «rion,

Mtaapcsen

x *dwawiMi ds ńwa

”"

Sf"

w Fotoe*

3,f80 ,,

4|f2a|(

7-ri

frem uneratę prrnriiur,rjąt Afaniniefarjieya *Ossu« w Krakowie i urzędy nocztowe.

«_.

a a u a e r a tę t Biuro dzienników i Księgarnia ,Ruch«, Hapczyc ul JagieBoóska^raci«

Seta, księgarnia Poturalskiego i Janickiego w Fodćórni W« I,m S :

j Hildowię, ni. Karm».

Men. a Sokołowskiem), R?kta5HSSrTi

t°

7iTZ*

wym6ą«s Zakapaaan%wfarm ach, ora, u ^rtyerów kolejowych,WLubliu?.S o ° r ^ J .P?JŁ

w Przemyślu w biurze dzienników S. BiUel i Jadwigi Gródeckiej.

w %ARS2MfttE: Siara taU utM * Piutóat, (lica Widok 19.

Sensacyjnym wypadkiem trzech doi ostat-!

nich jest zamach kemuniptyczuy, dokonany

w Rewlu (Ta)lin), stolicy Estonii, mieście li

czącem 120.000 ludności, z tego 85 proc. E stów

(reszta Niemców, Rosjan i Łotyszy). Miasta]

estońskie małą zasczn y prcc3nt komunistów,

wskutek czego przy ostatnich wyborach do

sejmu (maj 1923) wybrano 10 komnnistów; zaś

przy ostatnich wyborach do Rad miejskich

(gradzień 1923) uzyskali oni trzecią część man

datów (w Rewlu 34, w Narwie 15). Nio brak

także komunistów agrarnych po wsiach, gdyż

radykalna reforma rolna, obliczona nie na to,

aby wzmocnić wytwórczość krajn, ale na to,

aby zniszczyć siłę społeczną wielkiej własno

ści, rozpętała teadancje komunistyczne. Nic

też dziwnego, ż e już oddswna sowiety — a

raczej działająca w ich imieniu III międzyna

rodówka - skierowały swój wzrok na Estonję

i zorganizowały tam gorączkową agitację. Po

dobnie zresztą jak na Finlandję, a zwłaszcza

na Łotwę, gdzie wpływy komunistyczne eą

może Jeszcze silniejsze (57 bolszewlzującycb

socjal-demokratów w sejmie).

Działo się wszystko kropla w krop!ę, jak u

nas. Organizowano napady *bandyckie, zakła

dano jaczejki komunistyczne (zwykle pcd nie

winiaemi firmami klubów sportowych) przesy

łano miljony złotych rubli ca agitację, nasy

łano działaczy z Moskwy, bclszewizowano ar

mję (liczono zwłaszcza na załogę Rewia), a

wreszcie przystąpiono do zorganizowania bun- i

to. Rządowi udało się jednak wykryć na czas

spisek bolszewicki. Uwięziono w październiku i

147 winnych i wytoczono im proces, który

przed tygodniem się zakończył. Przewódca J

spisku Jaan Tomp został jeszcze w ciągu pro

cesu osobno osądzony (za obrazę s, ^ u ) i stra

cony 15 listopada. — 3 9 osób zostało skaza

nych na dożywotnie ciężkie’ więzienie. Znaczna

liczba winnych na kary po kilka lat więzie- j

nia. Reakcja ze strony rządn miała charakter |

bezwzględny, zgodny zresztą z calą prymily*

wnością walk politycznych estońskich.

Odpowiedzią na te surowe wyroki było

przyspieszenie wybucha przygotowywanego

od dawna zamachu. Dłużej nie mogli bolsze

wicy czekać z obawy wyłapania i zgniecenia

wszystkich »jaczejek". Być może, że wybuch

przyszedł nawet przedwcześnie, ale był ko

niecznością. Przysłano z Moskwy brcń i pie

niądze, na wody estońskie wpłynęła flota so

wiecka, nad granicą zaś ustawiono kilka od

działów sowieckich. Zamachowcy sądzili, że

silnem i zręcznem uderzeniem uda im się opa

nować Rewel, a wtedy oddziały sowieckie i

miały wkroczyć, zaś fiota wysadzić na brzeg

marynarzy. Byłaby nastąpiła proklamacja no

wej »republiki sowieckiej* i przyłączenie jej

d j »Sojuza*. Następnym krokiem byłby za

pewne podobny zamach na Łotwie.

To wszystko się jednak nie powiodło, a gen.

Laidoner uratowsł sytuację. Ofiarą rozruchu

padł jedynie minister Kark. Armja okazała się

nie dość zbolszewizowaną, a ludność na ogół 1

nie sprzyjała przewrotowi. Buntowników uwię

ziono, znaczna ich część w rozruchu poległa,

a 40 z nich, skazanych przez trybnnał wojen- i

ny, natychmiast rozstrzelano. Akcja sowie

tów doznała w ten sposób jaskrawego fiaska.

Nie ulega bowiem wątpliwości, że mamy tu

do czynienia z akcją sowietów. Przywódcy

sowietów doszli do przekonania, że najwyższy

czas odwrócić uwagę ludności ku wypadkom

zewnętrznym - tak samo jak było w począt

kach roku 1920. Myśl tę reprezentuje zwła

szcza Zinowjew - Appelbaam. On to przygoto

wuje za pomocą III międzynarodówki propa

gandę w Anglji, Francji, Niemczech, Polsce,

Bułgarji, nad Bałtykiem. On to zwłaszcza zwró

cił specjalną uwagę na kraje sąsiadujące z so

wietami jako na najważniejsze. Wybuchły na

w et na tem tle jakieś tarcia w łonie sowie

tów, których odgłosem jest kampanja podjęta

przeciw Trockiemu i odebranie mu dowódz

twa. Tarcia te nie są wyjaśnione i nie wia

domo dobrze, co ozDacza potępiony przez za

rząd partji »trockizm". Ale to je st jasną rze

czą, że urosły wpływy Zinowjewa i ża propa

gowana przez niego doktryna o potrzebie pod

eycania rewolucji w krajach ościennych jest

obecnie doktryną oficjalną. Posłem sowieckim

w Rewlu był w ostatnich czasach niejaki Ko

bsrcki, były sekretarz i zaufany współpra

cownik Zinowjewa, a nominacja jego właśnie

nie mogła być przypadkową. Charaktery

stycznem jest, że Kobercki na parę dni przed

wybuchem spisku ostentacyjnie z Estonji wy

jechał.

To wielkie fiasko, jakie poniosła polityka!

bolszewicka, odbije się echem po całym ss?ie

cie i wywoła ważne skutki. Rzuci ono światło

na v Leciwe intencje sowietów i przerazi na

wet ich sympatyków w Anglji i Francji. Bę

dzie cno M’al-i rń-wno znaczenie jak list Zi

nowjewa dla zerwania rokowań angielsko-so

wieckich. Akcja s9n.Boraha w Ameryce utknie.

Robota pp. de Msmzie i Herbette’a natrafi we

Francji na trndneści. Prawdziwe oblicze so

wietów w stosunku do Polski zostanie dla ca

!cgo świata odsłonięte. Jestto niewątpliwie

fakt mogący wzmocnić naszą pozycję moralną

polityczną jako państwa tworzącego a n tim u -

rale cottlra Bolsztwiam.

Najważniejszą konsekwencją byłoby, gdyby

spisek rewelski poruszył i skłonił państwa

nadbałtyckie do zbliżenia lię do Polski. Bolsze*

wizm zagraża w najwyższym stopniu ich nie

podległości. Proklamacja »republiki sowieckiej_*

w Rewlu - to przecież nadanie Estonji cha

rakteru guberaji rosyjskiej wcześniej czy po

tniej. To samo odnosi się do w szysttich

)sństw bałtyckich. Wszystkie cne — podobnie

ak Polska i Ramunja — mają pierwszorzę

dny interes w podjęciu akcji antybolszewickiej

w złączeniu się ścisłeJeżem przymierzem.

Dotąd tylko jedna RumuDja umiała to zrozu

nieć Może wypadki dni ostatnich utorują

w Rewln i w Rydze i w Heisingforsie — bo

)czywiście nie w Kownie I — drogę do poro-)

sumienia z Polską. A zwłaszcza stosunki pol-j

;ko-estońskie, tak naprężone i tak nieprawi

dłowe w dniach ostatnich (odwołanie pp. Do-]

)rzyńskiego z Rewia a Dra Lepika z Warsza

wy I) wymagają w najwyżizym stopniu, aby i

a zrewidować i oprzeć na nowej, dałby Bóg

;zezerej i przyjaznej podstawie.

Wlsdeti 4 grudnia.

(P. A. T.) ffm e P r . ?rcrs» donosi drogą na

^openbegę i Sztokholm, że J«dnoczaśnle z wy

mchem rewolty w Tallinie pojawili się na wo

lach zetokl Fińskie] flota rosyjska i dokonała]

szeregu manewrów w pobliżu wybrzeża estoń

skiego. Gdy rewolta w Tallinie została stłit-j

niona, okręty rosyjskie wym?enily między so

ją sygnały i odjechały. Panuje przekonanie,]

!o fiota rosyjska zamierzała na wypadek uda

lia się rewolty wysadzić żołoiarzy sowieckich]

i,a ląd.

Berlin 4 grudnia.

(AW). Donoszą tu o całkowitem opauowaniu

;ytuacji przez rząd w Tallinie. Gen. Łaidoner

!arządził zupełne zamknięci* granicy sowiecko

?stońskiej. Komuniści liczyli na przyłączenie

;ię do rewolty garnizonu, Jednak usilna agi

acja nia wydała spodziewanych rezultatów.

Tallin 4 grudnia.

(PAT,) Prasa komentuj* eb ;żarnie ostatni

?ucz komunistyczny. P a o v a lM zazuacza, że

!amach jest rodzajem mam ttktl fares, które

powinno skłonić naszych mężów stanu do po

vażaiejszego niż datychczas zastanowienia się

sad istotnem położeniem państwa. P es tim m eis

jodkreśla, że bolszewicy zdają się zwracać

specjalną uwagę na państwa bałtyckie. MuBi

my — pisze dziennik — wyciągnąć szybko kon

sekwencję z tego faktn i stanąć do obrony

przeciwko wszelkiemu niebezpieczeństwu we

wnętrznemu. R e w a ltr Boota zaznacza, że agl

acja komunistyczna musi być wszelkiemi środ

rami zniszczona. Napady na poszczególne oso

oy wskazują wyraźni*, że mamy do czynienia

e czerwonym terorem, wobec którego bledną

wspomnienia z roku 1917 i 1918. Dlatego też

należy *becnie położyć kres wszelkim niebez

pieczeństwom, zagrażającym państwu od we

wnątrz. Zrozumiałym obowiązkiem wszystkich

stronnictw jest dziś zaprzestani* wszelkich walk

partyjnych.

Tallin 4 grudnia.

(PAT) Estońska Agencja telegraficzna dono

si: Według dzienników sowieckich z końca

ubiegłego miesiąca w obrębie okręgów woj

skowych Petersburga 1Moskwy odbyły się ze

brania przedstawicieli lotnictwa wojskowego,

sawalerji i marynarki sowieckiej, tych oddzia

łów, które miały być skierowana na Estonję

wrazie, gdyby zamach stann się udał. Na ze

praniach tych przyjęto rezolucje skierowane

przeciwko Estonji. Piotrcgrodeka Prawda z dnia

29 listopada ogłasza rezolucję pułku kawalsrji,

która głosi między innemi: »Naprzód proleta

rjacie estoński do walki ostitecznej przeciw

ko ciemięzcom. Przypomnijcie sobie, że armje

czerwone, zwłaszcza zaś kawalerja Budionne

go, zdolna jest ukrócić uderzeniem miecza

proletarjackiego panowanie buiżuazji estoń

skiej. Dnia 24 listopada odbyło się w Moskwie

posiedzenie członków Rady rewolucyjnej oraz

naczelnych władz wojskowych okręgu, na któ

rem omawiano szereg spraw aktualnych. Po

konferencji dowódca sił lotniczych powrócił do

Petersburga. Fakt ten pozwala przypuszczać,

że na konferencji omawiano sprawę zamachu

stanu w Estonji. Prawda z dnia 28 listopada

z okazji procesu przeciwko 149 komunistom

pisze: »Panowie sędziowie ogłoszą swój ’Wer.

iykt dnia 2 grudnia, diioń ten Jednak będzie

zarazem ich porażką". Krasno }i Gaztła z te]

snmej d»ty pisze: ,Godzina zemsty jest już

bliska. Naprzód, włościanie całego świata do

walki przeciwko katem estońskim.

Z komisji wo]skowej.

Warszawa 4 grudnia.

(PAT) Komisja wojskowa przyjęła w trze

ciem czytania projekt ustawy o dopuszczalno

ści i porządku potrąc-eń z uposażeń osób woj

skowych pozostających w czynnej służbie. Nad

to komisja przyjęła w drugiem czytaniu pro

kkt ustawy o hodowli gołębi pocztowych.

tDtawa przewiduje ścisłą kontrolę tych gołębi

surowe kary za ich zabijanie.

Z ,,Wyzwolenia".

Warszawa 4 grudnia.

(AW). Senator Woźnickł, wybrany niedawno

prezesem »Wyzwolenia*, zgłosił rezygnację

z powodu oświadczenia grupy poEła Rudziń

skiego, że nie będzie go popierać jako prezesa

klubu. W związku z tem odbyły się nowe wy

bory, po trzykrotnem głosowania wybrano pre

!esem posła Rudzińskiego. Oznacza te prze

:bylenie się stronnictwa w kierunku rady

ralaym.

Strajk w Łodzi.

Łódź 4 grudnia.

(AW). Sytuacja Łtrajkowa nie wykazuje po

epszenia. Niektóre grupy robotnicze dąią do

naostrzenia strajku i proklamowania strajku

)owszechnego, który cbjąiby też robotników

’kktrowni i gazowni, oraz pracowników tram

wajowych. Zdarzyły Bię wyDadki teroru przez

ljuwanie siłą nieatrajkujących od pracy.

Po dyskusji wojskowej.

Onegdajsza mowa minUtra spraw wojsko

wych przyczyniła się w wielkiej m!erze do*

vvjaśnienia stosunku sejmu do bieżących zn-i

jadnieć wojskowych. W obszernym wywodzie

’ozwinął minister p ogram prąc dokonanych1

,d chwili objęcia przez siebie kierownictwa

ym resortem, jakoteż prac będących już na

lkeńczeniu. Z prawdziwem zadowoleniem

}rzyjmą niewątpliwie wszyscy do wiadomości

akt, że nietylko zaopatrzenie naszej armji po

)rawiło się w porównaniu z rokiem ubiegłym,

ile i że szczerby w zapasach, jakłe powstały

k okresie gwałtownej dewaluacji zostały jnż

isuntęte. Jeśli się zwrży, 2o pracy tej doko

lało ministerstwo spraw wojskowych, mimo

tiacznych oszczędności budżetowych i obcię

ia preliminowanych pierwotnie kredytów, to

ukces i sprężystość gospodarki wojskowej,

;!óra weszła na drogę trwałej poprawy, wy

caże się w całej pełni.

Niema chyba rozsądnego obywatela poiskie*

;o, któryby nie przykłasnąl wywodom mini

tra spraw wojskowych na temat stosunku

mhki do zagadnienia rozbrojenia, zwłaszcza

la tle danych przytoczonych co do zbrojeń i

irganizacji wojskowej naszych sąsiadów. Wy

nown%jszej chyba ilustracji, jak świeży za

nach bolszewictwa w Estonji trudnoby chyba

nalcść na poparcie jego wywodów. W chwili,

jdy w Europie rozlegają się hasła pacyfistycz

ie, sowiety przechodzą najwidoczniej do cfen

ywy w polityce zewnętrznej. Po wznieceniu

liepokojów na pograniczu polski-?m przez zor

ganizowanie band dywersyjnych przystąpił

’ząd sowiecki inż bezpośrednio do wybicia

obie okna do lu ropy. Przewrót bolszewicki

v Estonji i zorganizowanie tam republiki Rad

niało przecież na celu nie co innego, jak wcie

enie tej republiki w obręb S. S. S. R., czyli

)oprostu w obręb państwa rosyjskiego. W ślad

a tem pójść miały analogiczne wysiłki co do

-iłtwy i Litwy. Słowem idzie tu już wyriźaie

akcję opanowania Bałtyku i nawiązanie

?ezpośredniego kontaktu terytorjalnego z Niem

ami. Wiemy, co to znaczy.

Jeszcze jeden z ustępów przemówienia mi

listra spraw wojskowych zasługuje na szcze

gólną uwagę w chwili obecnej. Jest to ta część

?go przemówienia, w której napiętnował szko

l!iwość ataków na honor armji i autorytet

irmji pojawiających się w kilku znanych już

jod tym względem organach prasy. Odzew

współdziałanie ze strony sejmu i społeczeń*

twa w obronie honoru armji znajdzie też na

tewno szerokie ecbo i poparcie; cała poważna

)rasa polska, której rolę minister spraw woj

ikowych należycie docenia, — jak dotąd tak i na

?rzyszlość potępiać będzie każdy atak, skąd

colwiekby pochodził, który przekraczając miarę

zeczowej krytyki wywołuje nieobliczalne szko

ły dla interesów i wojska i państwa.

Dyskusja, jaka rozwinęła się nad wywoda

ni ministra spraw wojskowych wykazała, że

wszystkie stronnictwa polskie od prawicy do

ewicy, wyjąwszy części Wyzwolenia, akceptują

pochwalają zajęte przezeń stanowisko i po

;lądy jego na sprawy jego resortu. Jest to

ibjaw nad wyraz pocieszający, gdyż wskazuje

m, że ministrowi spraw wojskowych udało się

kupić całą opinję polityczną polską około

drowo pomyślanego programu wojskowego i

!oprowadzić wreszcie do tego, że sprawy woj

kowe przestaje się u nas traktować jako za

;adnienia partyjne, a rozważa się je wyłącznie

punktu widzenia interesów państwowych,

est to sukces dobrze wróżący na przyszłość,

7 szczególności zaś dla zbliżającej się dysku*

]I nad, organijracjT mcwtoych » W . wojska

wycb. Zapowiada on, że dyskusja ta toczyć si

będzie na gruncie rzeczowym i minister spra?

wojskowych liczyć w niej będzie mógł poz

fnielicznemi wyjątkami — na poparcie wszys

’ kich stronnictw polskich.

Odgłosy z Wielkopolski.

Poznań 29 listopada.

(Od korespondenta Csasu).

(S)-Poznań triumfuje podwójnie: poniewa

mógł gościć i uczcić w swych mufach Pade

rawskiego; to znów z powodu zamianowani!

ministrem spraw wewnętrznych p. Ratajskiego

dotychczasowego prezydenta miasta. P. Rataj

ski jest człowiekiem prawego charakteru, ac

zbliżony do narodowej demokracji, nie należj

właściwie do żadnego stronnictwa i lubi t(

podkreślać. Osobiście zamożny, a nawet bo

gaty, bo żonaty z córką nie żyjącego już Dr*

Romana Maya, założyciela znanej fabryki na

wozów sztucznych, przyjął przed trzema laty

wybór na prezydenta miasta z pobudek czy

sto idealnych, aby poświęcić swe siły służbie

miasta. Na tem stanowisku okazał się zapo

biegliwym i wzorowym gospodarzem. Ma dla

swego miasta przywiązanie, graniczące nawel

z przecenieniem jego znaczenia, poczytuje je

bowiem za »drugą po Warszawie stolicę Pol

ski !* Chociaż więc nominacja p. Ratajskiego

zadowclniła miłość własną Poznania i prowin

cjonalne ambicje tutejsze, to jednakowoż z ża

lem przyszło miastu żegnsć się ze swym prezy

dentem i przez swych reprezentantów zgodziło

się jednogłośnie na udzielenie mu półrocznego

bezpłatnego urlopn.

Co do dalszych planów p. Ratajskiego, po

czytuje on za pierwsze swoje i najważniejsze

zadanie: załatwienie nstaw, dotyczących samo

rządu gmin wiejskich i miejskich, tudzież sa

morządu powiatowego i wojewódzkiego. Nic

ełnszniejszego, gdyż od roztropnej ustawy gmin

nej zależeć może w wielkiej mierze harmonijne

ukształtowanie się naszych wewnętrznych sto

snnków. Jeżeli bowiem w przyszłym ustroju

gminy zbiorowej zapewnionym będzie czynny

współudział inteligencji wiejskiej, wyjdzie t(

nietylko na dobro gminy, «le ?łagodzi również

pożałowania godne antagonizmy pomiędzy małf

a wielką własnością, nie istniejące dawniej, *

wywołane nie przez tę ostatnią. Przecież w »Kół

kach rolniczych*, czy w »Rolnikach*, współpra

ca ziemian, czy duchowieństwa z włościanami

dawała zawsze i daje bardzo dodatnie rezultaty

ku obopólnemu zadowoleniu. Kółira rolnicze

nauczyły włościan dobrego i prawidłowego go

spodarowania na roli. Czyżby w analogiczny

sposób obrady w zarządzie gminnym, przy

współudziale oświeceńszych czynników w gmi

nie, nie przygotowały włościanina do życia

publicznego? Nie pokazały mu zwłaszcza, że

w gminie, powiecie, czy państwie wymrgania

i potrzeby osobiste podporządkowane być win

ny potrzebom powszechnym? Niedość bowiem

przylepić etykietę »ludowości* na naszym pań

stwowym ustroju i nazwać Polskę: Rzeczpo

poiitą »ludową*; trzeba nadto starać się lud

ten nauczyć, jak ma wykonywać swą suwe

renną władzę i jak spełniać swe obowiązki

względom ojczyzny. Dawać mo tylko przywi

leje nie wystarcza; doprowadzić to może do

niejednego nieporozumienia, do niejednego

zgrzytu.

Takich zgrzytów w poprzedniem nas7.em ży

ciu nie brak. j u t niejednokrotnie zebrania Kó

łek rolniczych zaburzane bywały nawoływa

niem o reformę rolną i o jak najspiesznie]szy

podział obszarów dworskich, nie pomiędzy

»bezrolnych*, lecz pomiędzy posiadających juz

duże gospodarstwa. To znów ziarno niechęci

do ziemian i do dnchowień9twa. siane ręką

stronnictw ludowych, sprawiło, że włościanie

pozakładali tu i ówdzie osobne, własne spółki

sorzedaży i kupna płodów rolniczych, nazwane

»Rolnikami włościańskimi* lub ,Wzajemną po

mocą*. Popchnęło ich do tego to poczucie kla

sowości i łatwowierna podejrzliwość, którą n

mieją wyzyskiwać agitatorzy. Stało się też, co

było łatwem do przewidzenia: prawie wszyst

kie te spółki zbankrutowały, przynosząc nie

mało straty założycielom. Szczęściem, że było

ich niewiele, a że przeważna jednak część wło

ścian należy, jak dawniej, do »Rolników*, za

łożonych jeszcze przez księdza Wawrzyniaka

i pracujących, pomimo trudnych dziś warun

ków, uczciwie i z pożytkiem, zwłaszcza dla

małej własności, służącej z natury rzeczy na

odstawy swych produktów w mniejszych, nie

wagonowych ilościach, a tem samem wysta

wionej czasem na wyzysk ze strony mniej su

miennych kupców.

Jeszcze przed wojną »Rolników* s:ę tn o nas

namnożyło. Jest ich po trzy lub cztery w ka

żdym powiecie, - w stosunku do ilości missL

Wszystkie stany do nich należą i wszystkie

mają swych przedstawicieli w zarządach, a

zwłaszcza w radach nadzorczych. Bez współ

udziału ,posiedzicieli* wielkiej własności stówa

rzyszenia te nie mogłyby poprostu istnieć, bo

nula własność zbyt mało produkuje na sprze

daż; wielkie ilości zboża, czy kartofli, dosta

w ia’wielka własność. Dlatego też wszyscy, co

z temi stosunkami są obeznani, niemałego do

znali zdziwienia, że poseł Poniatowski oświad

czył w sejmowej komisji rolnej, że s/3 produkcji

rolniczej pochodzi od drobnego rolnictwa, a 1/3

od wielkiego. Na jakiej statystyce p. poseł

swoje twierdzenie opiera, niewiadomo. W ka

żdym razie co do Wielkopolski stanowczo temu

zaprzeczyć należy.

a. pl

Trap!ja po!sSip kap!ana w Bolszewji.

----- -—

Radjo bolszewickie w Charkowie pcda!o

niedawno wiadomość o jakiejś deklaracji

proboszcza żytomierskiego ks. Fedukowicza,

której treść i forma budziły poważną wąt

pliwość co do jej autentyczności. Tragiczne

tło tej sprawy wyjaśniają informacje nade

słane z za kordonu, które poniżej podajemy:

Sprawa rzekomych zeznań proboszcza żyto

mierskiego ks. Fedukowicza, sprostowana już

ż zresztą i oświetlona należycie deklaracją ks.

bisknpa Dubowskiego, jest tylko jednym z tra

i gicznych fragmentów w dziejach okrutnego

, prześladowania, jakiemu ulega w Bo!szewji k!er

polsko-katolicki. Jest to także wymowny przy

i kład ohydnego systemu, w którym dzikie o

7 krucieństwo i wyrafinowana iście wschodnia

) przewrotność podają sobie ręce dla zadręcze

nia ofiary, a następnie zniesławienia je], gdy

aię Już bronić nie może. Tego rodzaju wypadki

budzić muszą, a zwłaszcza budzić powinny

w każdem prawem sercu coś więcej ponad

odrnch przemijającego oburzenia, lecz niestety

żyjemy w czasach, gdy wrażliwość jest mocno

stępiona, a sumienia milczą.

Działalność ks. Fednkowicza w Żytomierzu,

tak owocna i gorliwa, Jest zbyt dobrze znana

szerokim kołom uchodźców wołyńskich, rozsia

nych dziś na całym obszarze Rzeczpospolite],

by kłamstwa sowieckie, związane z Jego nazwi

skiem, mogły znaleźć wiarę. Za mało ra to

uwagi i pamięci zwraca się n n ss na okropne

warnnki w jakich żyją różne mniejszości pol

skie za kordonem, podczas, gdy obce mniej

szości żyjące u nas, znajdują tylu wymownych

i żarliwych protektorów. Dobrze jest więc mo

że, że jaskrawy przykład bezprawia zajmie

cboć na chwilę opinję publiczną i otrząśnie ją

choć Da krótko z wygodnego indeferentyzmu

Ks. Fedukowicz przed paru jeszcze laty czło

wiek w pełni sił i zdrowia, został prawie sam

na cpuszczonej placówce żytomierskiej, gdzie

obsługiwał dwa kościoły, roztaczając równo

czbśnie duszpasterską opiekę nad obszerną pa

raf]ą okoliczną. Ulegał oczywiście na tem sta

nowisku różnym dokuczliwościom i szykanom,

zdobywając natomiast sympatię i szacunek licz

nych swych parafjan, którzy oceniał! z wdz!ę -

cznością gorliwość i męski hart, z jakim peł

nił swe obowiązki. Taki stan rzeczy trwał aż

do chwili, gdy bolszewicy postanowili zagrabić

naczynia i kosztowności kościelne. Odnośny

ukaz doszedł oczywiście i do Żytomierza, a

władze wezwały przed oblicze komisarzy przed

stawicieli trzech wyznań, katolickiego, prawo

sławnego i żydowskiego.

Zachowanie się tych trzech przedstawicieli

i odpowiedzi ich udzielone władzom były wie!ce

charakterystyczne. Duchowny prawosławny nie

przeciwstawił żadnego protestu żądaniom władz

i oświadczył gotowość spełnienia ich życzeń.

Ksiądz Fednkowicz odpowiadał, że nie przy

sługuje mn żadne prawo rozporządzania prze

dmiotami, które są własnością parafij kościel

nych, że więc nie może wydać ich dobrowol

nie w ręce władz. Rabin wreszcie żydowski

postawił kwestję na grancie kupieckim i za

proponował komisarzom, aby ocenili na go

tówkę wartość skonfiskowanych przedmiotów,

a on bardzo chętnie zapłaci żądaną należność.

Tak się też i stsło, a w ten sposób kosztowne

aparata żydowskie zostały ocalone. Pomysł

ten podobał się zresztą i przedstawicielem obu

innych wyznań, którzy spróbowali zastosować

go na mniejszą jednak skalę, nie posiadając

takich zasobów Jak gmina żydowska, a ksiądz

Fedukowicz wykupił wówczas parę przedmio

tów, które uważał za bardziej cenne i pa

miątkowe. Na tem na fazie skończył się cały

incydent, lecz wkrótce potem nastały masowe

aresztowania, których ofiarą padł proboszcz

żytomierski i tu właśnie zaczyna się tragedja.

Jakiemu traktowania ulegał w więzieniu ? trudno

dz!ś dokładnie opisać, bo człowiek, który wy

szedł na światło dzienne po dwuletniem tuła

nia się w różnych czerezwyczajkach, był już

tylko cieniem dawnego czerstwego i energi

cznego proboszcza. Zgnębiony, postarzały,

przedstawiał aż nazbyt wiernie bolesne podo

bieństwo z postacią warszawskiego więźaia,

unieśmiertelnionego w Dziadach. Podobnie ]ak

tamten, któremu z mowy ludzkiej zostały jnż

tylko dwa słowa ,n ic nie wiem, nie powiem*,

tak i ten zadręczony kapłan wpadł w jakiś

stan chorobliwego lęku, nie ufając nikomu

i widząc wszędzie szpiegów czyhających na

każde jego słowo. Wszystkie wynurzenia prze

rywał niezmiennie słowami »cicho, już idę*

i niewiele można było z niego wydobyć. Był

to już oczywiście obłęd i przekonano się wkrótce,

że nie jest już on w stanie spełniać swych

kapłańskich obowiązków. Wtedy jednak uja

wniła się z żywiołową siłą wdzięczność i przy

wiązanie na jakie zasłużył sobie u swych pa

rafjau: rzemieślników, mieszczan, włościan

oolskich i szlacheckich zagrodników, których

żyje w okolicach Żytomierza dużo więcej niż

przedstawiają urzędowe statystyki. Zjeżdżali

oni tłumnie do Żytomierza, aby obaczyć swego

proboszcza, dostarczali mu obficie produktów,

roznmując w swych prostych i uczciwych ser

cach, że obowiązkiem ich jest utrzymywać

go teraz, gdy na usługach dla nich utracił

i sterał siły.

Na parafjanach tych ciąży zresztą jak wia

domo obowiązek utrzymania kościcłów, zała

twiania wszystkich opłat należnych rządowi,

z czego wywiązują s«ę chętnie i ofiarnie.

W ten sposób parafJa żytomierska została be%

proboszcza, i tylko czasem któryś z księży z a

miejscowych, przybywa tam dla odprawienia

1 з 4 • Strona 1

Мірадор - viewer

Czas.

опис

Структура

Схоже

Помилка 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Мірадор - viewer

опис

Структура

Схоже

Помилка 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Завантажити файл

Завантажити файл

Видалення коментаря

Розширений пошук

Повідомити про помилку