Czas.

Мірадор - viewer

Czas.

Примітка

Відображення 610 примітки

Додавання приміток лише для зареєстрованих користувачів

Опції

MmpmHBny”"".

-V

--..w.

**»..,.v-. »

.:.

--T

T-- *,-SJT"".-------------

" ---

»«we»»!W

«»aaam»

«*Sm

iwę* pąiśfmi 2IIIą ’

’

8IIIS»9MS«4I9* VIII»»«

l*4

Imgggggg i a%SS%l^ |

36000 Mk. 11030COMk. k

40000 » I .120000 » I

40000 »9120000»|

65000 »I 95000»»

aseuwwwwete «*t^nau»«»

*tetaw a Sm*«*» l «*u*»

Małą*»»* yesm

KX8«* tfate « Emu* dnt«cidków i Księgarni» *Ruch«. Snpciye ul J:»g!ell«A«ta, Braci» Mlfowi*, ul. ŁfcmŁ««

trrfiuk w, Sukiennicach, księgarnia Poturalskiego i Jacickiege w Podgórza. W« Lwowie »Cs«*«

fapgt da nabyci» w biurach Jsien. S, Sokołowskiego, Reklama preaowa i K_ fiuchataim, dalej w TsnsowS%

fifHiUtwie, Ja!le, Nowym Sącso, Zakopanem, w księgaruiaca, oraz u portyerów kolejowych. W Lailioifc

kafrto» flwai »Prac««, w Prsemyfin w Hara* daaamików ft, liltot i Jadwigi «łwabfcSłR’i.

w warszawie : m%?s Admikftw PmmM, «!!ca m m m

«w

ii i s MiMBMMiiM M Mł M riigr iwwrm i iamimwm-aawMWiBniie r ’wwmiMaa ga Bwa» rwF-w?^ywarag:CrtawaR-fciaan^»

» « « )o a w iH *rtfcaat«wa w « « » utf «*«uu* iuiuakourow m kait, ;ag 7;) ofia. j«,»*» Ł:-^*.arjfc»aj

ąjk»*}, »*«*patowa** 12.0Mk,sJf«t4aoUa» od tai?iiwa wistaa milimutrow.22ó0 Mk.5 «k ral«ti» M

tóś«ii»w» wiarsaa milim( trour lgOO Md AamiaMJiakjf handlowe wt krotu«« i r Łuti* *koannu,aays\

aemonlkaty ^ryweem-t. Cuhy l .. p . 3 u0 : Mk. od iai«}»c* wierisa *iłim ,truw. C *lł cod*sta aa ;eden ras,

łefa wśrt» **gnuuMti» » !00ł/, *rot«»» Ceay po wyłase okawiąsoją od dni% «miauy w eacMwka.

S* Urn:o»w% sŁuiioaacaemt o/(iotr.oń Adaiiuuhacy« nie odpowiada.

Jglosteiua priy;tiij]*: f? K rak j w?« v»tyaikia hiota dstenc,ików i rgJciuań.

W WtMli’iewwa« Reklama polaka Juena 10, R.Morse Mamaikowak« 134; L. i K, MeUl i Ska, A ńutfmA

ISO; I. Buch waha, MarsiŁikcwskt 120, B. Buchwe;ts F’redry 4, T, Pietraaiek, M arsiaŻkowłka 115,

??ieilopoUka aguncya reklamy Krakowskie Przedmieście 71, Uager Senatorska 12, M. J, Freid, Rymareka 16

i Stteinglaa, Swięto;erika 64. Jan Apte, Zielna 36, Mię!ty narodowa hioro ogłosaeń Galary a Luksem.burg,

A.Fischer Marssałkowska 119, J. Libro!, Marszałkowska 118; w P og n a nia Polska agenc.ya reklamy »Par«

lycereka 8 , Wielkop. ageucya reklamy Gwarna l? ; w W llni« 8 . Jalea Niemiecka 4, Jankowaki-Gradowski,

?fia)k* M; we L w ow !a St, Sokołowski, biuro dtiennikdw H, Buchetab, M. Brftck ; we Wiednie

pi. Slot.«», M. Dukes Bsichi!. Haaser,staw et Fogler, H. Schalek, Bock et Herrfeld, B. Braun, J. Dannenberg,

I. Ssiaol, OeaŁ Anieige Ges. »lira« Wollzeile 12, »Inges« Franz Josef Kai 7, w Berlinie »Ala« Krauienstr.88 ,

wla% 9fwuądsmi i p n e k n y pieniężne na prenumeratę i ogłoszenia przyjmuje Administracji »Csasu«.

W Londyn!« Ageuc* Haras Cheapside. WParyżu Agenco Maras, Plac* dela Boaree.

Reklataaoyo nleoplaozętowasa nie podlegają opłacie pocatowej.

Mstew nlaepłnoonych nie prsyjmuj* się. Ręfeopłnów nie swntaa *iq,

Zn każdą zmianą adresu dcpłaea iię ^ u Mk*

I AdmlEiatraayl ni. t e . t ’nmfiJwt fi?. 8S . _

V ll Sr. Ot?.

^ Książki szkolne = Podręczniki metodyczne = Globusy i Mapy =s

dla wszystkich zaktadSw e^aukawych

dla tsaaczycieli

po!c-ca

(i426-i-3)

Księgarni 1 agielloAska w ;rakowie* ul i ślna j ,

§tT Zlecenia zamiejscowe załatwiane są odwrotnie za pobraniem pocztowem, lub po Otrzymaniu gotówki. *SB

JanKucharzewski: Od białego ca

ratu do czerwenego. Warszawa, Wydawni

ctwo Kasy Mianowskiege, 1923, w 8-ce,

str. 432.

Nowe dzieło p. Kucharzewskiego ma za wła

ściwy przedmiot charakterystykę społeczeń

stwa rosyjskiego w epoce Mikołaja T, ale spo

sób ujęcia tematu wykracza umyślnie poza te

ramy. Toteż całe dzieło wrasta do próby przed

stawienia psychiki rosyjskiej, o której można

powiedzieć, że w ostatnich kilkn stuleciach

okazała wyjątkową stałość i niezmienność, —

kształtując życie narodu rosyjskiego w snosób

nader podobny czy to w epoce Iwana Kality,

czy Iwan* Groźnego, czy Piotra i Katarzyny,

czy Mikełaja I lub Lewina. Zmieniają się for

my zewnętrzne, ale istota życia społecznego

i politycznego pozostaje w Rosyi popod nie

mi ta sama. Rosya Lenina i Trockiego przy

pomina tylu najgłębszemi rysami Rosyę z epo

ki Mikołaja, iż autar mógł śmiało zatytułować

swoje dzieło: »Od białego caratu do czerwo

nego" i bez żadnej obawy paradoks» mógł

pokusić się o wykazanie, iż między białym a

czerwonym terorem jest ogromna ilość łą

czących je mostów i bitych dróg. Czerwony

teror jest bowiem wykładnikiem i rezultatem

tych samych sił payehiczno - narodowych, któ

re wywołały wielowiekowe panowanie tero

ru białego. I z tege powodu dzieło p. Kncha

rzewskiego jest doniosłem studynm nad isto

tą zbiorowej duszy rosyjskiej.

Odtwarzając duszę rosyjską w jej przeja

wach zbiorowego życia »graniczył się autor

z całą świadomością do źródeł czysta rosyj

skich albo zachodnio-europejskich, a pomiaął

źródła polskie. Niewątpliwie obraz byłby wóv

r?HS ieomzaL nełniaiMi i^naaliŁ^ifi!.ii!«:c-T

ale wia?rygodaeść jego m ogłaby byc paaaiia

w w ątpliw ość. Ograniczenie, jakie sobie autor

nałożył, wykracza przeciwko metodzie histo

rycznej, ale za to utrudnia zarzuty, jakoby

pisał tendencyjnie i zbyt snbjektywnia. Obraz,

jaki nakreślił,

czarny i przykry - jest

przerysowany w’edle najautentyczniejszych wy

znań rdzennych Rosyan lub wedlo oficyalnych,

pod cenzurą ogłoszonych źródeł rządowych.

W całym szeregu rozdziałów przechodzi

autor po kolei zewnętrzne objawy życia po

litycznego w epoce Mikołaja I i charaktery

zuje ich najważniejsze cechy. Przesuw’a się

przed nami charakterystyka caratu, jako in

stytucyi politycznej, umiejącej rządzić jedynie

za pomocą sam ow oli i teroru. Opisuje nam

autor nicość maszyny biurokratycznej, nia ma

jącej w stosunku do Mikołaja ani powagi ani

wpływu. Przedstawia nam serw?lizm świeckich

filarów tronu i duchownych, filarów cerkwi,

podniesiony do wysokości systemu i zasady.

Zapoznajemy się z niskością charakterów,. ea

chuiącą cały naród, gwałcony, teroryzewany

i upadlany od stuleci. Widzimy ucisk i bar

barzyństwo chłopów, fałsz i blichtr wśród

warstw wyższych i inteligentnych. Pedaje nam

autor sylweter duchowo najwpływowszych mę

żów stanu Nnkołajowskiej epoki: B enkendorfa,

Orłowa, Uwarowa, M ieńszykowa, Golicyaa,

Panina, Marawiewa - jednego nikczemniej

szego od drugich. Odsłania nam takża życie

duchowe i psychiczne opozyeyonistów prze

ciwko systemowi, wykazując skazy, od któ

rych nie byli wolni nawet najodważniejsi opo

zycyon?ści, ile że ezerpali soki umysłowe

i psychiczno z zatrutego bagna niewoli i ser

w?lizmu. Nawet i oni dzielili ze swojem oto

czeuiem brak odwagi przekonań, brak stało

ści w zdania, łatwości przechodzenia od osta

teczności rewolucyjnych do idealizowania ty

ranii, ksenofobię (nienawiść do cudzoziemców

i pogardę dla całego Zachodu. Ludzie z po

m iędzy nich w zględnie najszlachetniejsi, jak

dekrabryści (Rylejew, Oboleński, Trubeeki;

lub później »pietraszowcy" załamali się ducho

wo i etycznie w chwili niepowodze?ńa, łączą(

r:ę ideow o z kultem dla cara lub wyrzekają(

się swej przeszłości.

To samo w wyższym jeszcze stopniu uczy

nili poeci i literaci z epoki Mikołaja, z Puszki

nem i Gogolem na czele, zaczynającymi gór

nie, kończącymi więcej miernie. Niesłychani

charakterystyczne są zwłaszcza dzieje Czaa

dajewa, autora słynnych »Listów filozofi

cznych", który w chwili decydującej pepeła

ze strachu wprost pedłość polityczną wobe

kobiety, do której* jo adresował. Nawet Bi«

liński i Bakunin, co więcej nawet sam Herzer

najtęższa może indywidualność całej tej opo

ki mieli chwile upadku duchowego i wahaais

czy nia należy złączyć swych głesów z cały?:

chórem słuźalezego społeczeństwa. Do taki?g

upadku duchów i charakterów doszło zaś spc

łeezeństwo rosyjskie przez wiekowy systei

swego wychowania pobtycznego, a zwłaszez

przez rozkład życia rodzinnego, przez zdegf

nerowanie prawosławia i cerkwi, przez n?(

dorozwój szkolnictwa i oświaty, przez dział(

Ria cenzury i policyi, co autor — przykład«

mi czerpanymi z epoki Mikołajowskiej — ży

wo, barwnie i niesłychanie zajmująco ilustruje.

SciHabiles fecit Dms nafionat. Ale tragedyą

Rosyi jest to, że prawdziwe lekarstwo od

siebie odpychała, a do dziś dnia nie znalazł

się lekarz, któryby je chciał i umiał podać.

Lekarstwem tem mogłaby być jedynie długa,

mozolna, wytrwała nauka u społeczeństw za

chodnich, czyi? recepcya kultury europejskiej.

Autor wykazuje wyczerpując», iż R»sya za

równo daw niejsza (potataraka), jak i Mikoła

jewska, jak wreszcie i dzisiejsza z całą samo

wiadzą to lekarstwo odepchnęła. Do najcie

kawszych i najwięcej oryginalnych rozdziałów

jego książki należą te, w których zajmuje się

przedstawieniem ideologii rosyjskiej, przeciw

stawiającej Rosyę eałej reszcie świata, jako

coś wyższego, lepszego, doskonalszego. Czując

swoje barbarzyństwo i zacofanie rozumiał Ro

syanin, że Europy nie dogom. Wielka potęga

materyalna, jaką państwo jego reprezento

wało, stała w jaskrawej sprzeczności z tem

barbarzyństwem. Stąd prowadziła prosta droga

do apoteozow ania sw ojej cywilizacyjnej młod-j

szóści, jako objawy wyższości — i poszano

w’ania w ten sposób dumy czy pychy narodo

wej. Już w XV wieku spotykamy w Moskwie

pierwsze zaczątki tearyi o wyższości »rymi

tywaej Rosyi nad zgniłym Zachodem. Teorya

ta rozrasta się petem coraz bujaiej, coraz

groźniej. Propaguje ją carat i cerkwią. Uczeui

rosyjscy w połowie XIX wieku, naśladując

dość zresztą niedołężnie wzory filozofii nie

mieckiej (Hegel) starają się jej nadać pozór

naukowej prawdy. Ale ce najciekawsze chwy

tają się tej megalemanii narodowej nawet pi

sarze zwalczający carat i broniący go słowia

ncfilizm. Autor kreśli przed nami dowód pra

słow?anofiistwem ty nu DanilewsK%g^oimedzjŁ

chizmem Herzena istnieje nsder bliskie powi- t

nowactwo. Polega ono na wierze w zasadni* 8

cza wyższość Rosyi nad Buropą.

Harzen, dostawszy się za granicę, z począ

tku jakby pijany od w olności i kultury, rychło 1

aoczuł w duszy dominujące ucz?icia upokorze

nia i niewiary w zrównanie Rosy? zo starą

kulturą. Ratował się od rozpaczy teoryą, że

kultura zachodu doszła do swego kresu i że

grozi jej dekadencya. W całym szereg?i pism

rozwijał tę myśl, którą dzisiejszy filozof nie

miecki ochrzcił jako »Untergang des Aband

landes". Myśl ta doprowadziła go konsekwen

tnie do potrzeby przyspieszenia upadku zbu

twiałego gmachu, aby na jego ruinie zbudo

wać nowy, lepęzy. Powołanym zaś do budo

wy misł być naród rosyjski, pierwotny i dzie

wiczo niepokalany.

Herzen jest protoplastą całego ruchu rewo

lucyjnego z drugiej połowy XIX wieku i pra

ojcem boszewiźrau rosyjskiego. Jego anarchizm

czy socjalizm tkwią in nucs w jego pismach.

Kto chce zrozumieć, dlaczego Lenin wrogo

odnosi się do Zachodu w ogóle, a do Polski

w szczególDości, musi wczytać się w jego pi

sma. Między nienawiścią Mikołaja, klasyczne

go wyraziciela wierzeń, przesądów i kultury

rosyjskiej, a nienaw iścią Len?na do Zachodu

i d o Polski jest więcej podobieństw’ niż prze

ciwieństw. Ktokolwiek z Rosy_an po Leninie

przyjdzie do władzy, będzie też na ten Zachód

patrzał z tą samą dozą pogardy a na Polskę

% tą eaaaą dozą nienaw iści, co oni obal. Kto

kolwiek zaś wierzy w możność spłynięcia się

drgnień dnszy rosyjskiej z polską w jeden

aksrd polityczny, te a Bieżna tajników jednej

i drugiej. Dzieło Kucharzewskiego posiada tę

ogroraną zasługę, że rzuca światło na ’wieka

mi utrwaloue pierwiastki duszy rosyjskiej, a

działalności polskich rusofilów (wierzących, że

orzeł polski meżo spocząć kiedyś bezpiecznie

w cieniu skrzydeł czarnego orła) przeciwsta

wia trzeźwą i chłodną ocenę najgłębszych bo

duchowo-narodowych przeciwieństw. W. R.

Katastrofa kolejowa.

Warsza?wa 25 sierpnia.

(AW) W związku z katastrefą kolejową,

która w ydarzyła się onegdaj na linii Warsza

b wra -W ilce pod stacyą Mostami, dowiadujemy

się: Początkowa pogłoski a ogromnych roz

miarach katastrofy były przesadzone, bliższych

ł i?iformacyj nia można było zaraz otrzymać

o z powcdu równoczesnego uszkodzenia linii te

lafoniczuej. Wczoraj z rana ustalano, że w y

:, kolei! się jeden w agon pociągu mieszanego

i zginęły dwie osoby. .Ranmych jost 8 osób.

i, Poszkodowanych nie ustalone dotychczas.

Warszawa 25 sierpnia,

(PAT ) Pr%y odejściu z L idy pociągu osobo*

?-wegoNr.806wnocyzdnia22na23sier

n pnia pociąg ten wskutek niewłaściwego usta

a wiśnia zwrotnic i nietiwagi maszynisty wje

)- chał na czasowo nieczynny tor główny, na

którym na 297 kilometrze wpadł na przygo*

tow any w większej ilości żwir, nagromadzony

:-*dia naprawy mostu, gdzie w’ykoleił się paro

wóz i pięć wagonów, Wskutek tego dwie oso

by zostały zabite a 11 rannych, w tej liczbi»

trzy osoby z drużyny pociągu. Parowóz i pięć

wagonów zastała anzkodzesycb. Po wycofaniu

pozostałej części pociągu z miejsca wypadku

i uzupełnieniu w Lidzie pociągu, został on skie

rowany przez Baranowicz« i Wołkowysk do

Warszawy.

Wrażenia warszawskie.

Warszawa w sierpniu.

Najiepszemi źródłami do zaciągania »pou

fnych " wiadomości o arkanach rządowych,

zwłaszcza w sprawach personalayeb, są tutaj

fryzyernie. Oficerowie i urzędnicy najspokoj*

c.iej-podzielatą się tam z obsługującym ich per

sonelom zawartości« najbardziej sekretnych

aktów. O ile zaś mają jaszcze poczucie tajem

nicy służbowej w stosunk?i do publiczności

w fryzyerni, to hapewrio nie mają jej w sto

suisku do własnych żon. Te zaś w czasie fry

zrtwania, ondulacyi czy manicure oczywiście

aie szczędzą sobie rozkoszy »szeptania na u

cho" różnym znajomym sensacyjnych wiado

mości.

Pamiętam doskonale, że sw ego czasu choć

blisko służbow o z temi sprawami miałem do

czynienia konkretnie dowiedziałem się o szcze

gółowym planie zajęcia Wilna przez dyw?ayę

ea. Żeligow skiego w jednej z tutejszych fry

jyerni. Tam też można było nabierać najwię

cej etuehy czy też przygnębienia na zasadzie

.autentycznych wiadomości" w czasie najazdu

jelszew?ckiege.

Fryzyernie są oczywiście usposobione bar

ze »narodowo", można to była obserwować

?właszcza w czasie ostat?iich wyborów. Stosu

ą s?’ę one oczywiście do bardziej »hałaśliwej"

?zęści swojej lepszej klienteli. Konserwatyści

»«dobno mniej sie soanfalai* i

eż dzrrtTejsi »zwycięzcy" tym chętniej chełpią

iię w fryzysraiach, pew ni zgodnego chóru lojal

?ych podpórek ósemki. Czym oni tam byw ają

łoza slaibą, »prywatnie", to iana rzecz. W każ

łyra razie najnowszy program »z?asiau perso

la!nych" zaw sze jest na ustach fryzyerów.

(*owtarzają oni miłym bywalcom z tajemniczą

Miną czego się wprzód dowiedzieli »poufnia",

;choć głośno było wypowiedziane) przez kli

jentów »polityków", no i oczywiście przede*

wszystkiem przez lepszych posłów. To też

ćziwić się hie można, że kuryerki czerwone

inne pisma brukowe, wiadomo antyrządo

wego kierunku, zawsze są tak świetnie poin

ormowaue o mających nastąpić w biiższ»j

ub dalszej przyszłości zmianach personalnych.

To też wciąż ukazują się w tych organach

długie »listy proskrypcyjne" zaopatrzona wie

oma złośliwymi epitetami pod adresem rzą

du. Oficjalnym zaprzeczeniom niestety już

nikt wierzyć nie chce i nie może, ponieważ

plotki te, co z żalem trzeba stw?erdzić, pra

wie bez wyjątku, okazują się potem ścisłemi

i jedynie przedwcześnie dzigki plotkom fry

zjerskim , pbdanemi do wiadomości publicznej

wiadomościami, pochodzącemi z zawodowo naj

ep?ej poinformowanego źródła. Jest to wido

cznie następstwem »fachowości" obecnego sy

stemu.

Niedawno p. minister, spraw wojskowych ku

niemałemu swojemu przerażeniu w jednej

z fryzyerni musiał się przysłuchiwać takiemu

przygodnemu »interwiew" danemu przez w y

soko w hierarchii służbowej postaw io’nego je

gomościa personelowi zakładu na temat przy

szłych zmian personalnych w armii. W szystka

oczywiście autentyczne. Jeden z fryzjerów,

były podoficer, ze zgrozą i wstydem przyzna!

się generałowi, że takie wynurzenie róż

nych ,figur" i bliskim im pa?a są codzienny

strawą pracowników zakładu fryzjerskiego.

A w wojsku jeszcze łatwiej takie rzecz5

ukrócić. Lecz wśród urzędników jest ,tym omie;

dyscypliny i służbistości, im więcej eznją zs

sobą ,pleców " . Niestety jednak pretekcyjnośc

i partyjność stały się obecnie systemem po

wszechnym w Polsce, w obecnych opłakanyci

warunkach parlamentarnych. Zmiany perso

nalne zaś stały się prawia jedyaem ,skute

cznem" zajęciem naszego obecnego minister

stwa spraw zagranicznych. Usuwa się poprę

stu i koniec, głosy protestu »większości" prze

c?eż nie obchodzą. To też nie dziwię się je

zwolenaiksm, sympatykom i narzędziom, żc

z tych tanich laurów w braku innych che?

się popisywać, chociażby w fryzyerni. A po

w aga państw a na zewnątrz - to drobnostka

Fula drążony w Ni!emczech.

Berlin 25 sierpnia.

(AW) O nowej fali drożyzny jaka zapano

wała obecnie w Niemczech, daje pewne wy

obrażenie następująco zestaw ienie cen. Fan

masła kosztował ostatnio dwa miliony mareh

funt margaryny półtora miliona, funt mięs

i pierwszej, jakości rów nież półtora miliona, jaj

1dochodziło ostatnio do 90.000 marek.

Z Judeo -Palesfwiw.

W związ,ku z kongrazem sysnistycznym,

który odbył się w Karlsbadzie i e którym

pisaliśmy już parę razy V Czasie, otrzymuje

my od jednego z przyjaciół naszego pi3ma

ciekawe uwagi, dotyczące sytuacyi w Pal*sty

nie. Rzucają one nieco światła na tak mało

znane u nas stosunki i na rzeczywisty stan

imprezy syonistycznej na terenie dawnej ojczy

zny Izraela.

Gdy Teodor Herrl zainicyow ał odwrócenie

się od assymi!acyi a nawrót do odwiecznego

separatyzmu żydowskiege - innem? słowami,

gdy dał początek syonizmowi — M. Ralf, P.

Boas i T. Reinach zwracali n?u uwagę, że a ile

przeciw wyborowi Palestyny jako miejsca dla

przyszłego państwa żydowskiego teoratycznia

nic się nie da powiedzieć, to praktycznie

wybór ten przepełniony jest trudnościami i nie

bezpieczeństwami.

Te głosy przestrogi, wychodzące od tak wy

bitnych przedstawicieli świata żydow skiego nie

odniosły, jak w?e?ny, żadnego skutku, acz były

:o głosy prorocze: dzisiejsza sytuacja w Pa

estynie zmusza wszystkich do przyzaania racy!

obaw’om, które Ra!f, Boas i Reinach wypow ia

dali temu kilkanaście lat.

W rzeczy samej sytuacya w Palestynie jest

tego rodzaju, że grozi tam poniekąd załama

niem się całej imprezy syonistycznej, a tak

est skomplikowana i brzemienna w takie

możliwości, że stać się m oże z jednej strony

jrzyczyną zgoła nieoczekiwanych wydarzeń,

s drugiej zaś strony punktem zwrotnym w ideo

ogii judaizmu. Pamiętać bowiem zawsze na

eży, że judaizm jest wciąż jeszcze religią, a

:eź;był znamieniem narodu. T e dwie postacie

fyfjfó" f^?deftTTflrfWRW^rf to"Y uońa

dsał religijny brał górę i jakby wyciskał

oięiuo na całokształcie aspiraeyi żydowskich.

Walka z narodowościowemi hasłami żydów,

srzyczyniła się wszędzie do rozwoju nacyona

izraów; wzmogła też i rozwinęła nacyonalizm

żydowski, w ylew ający się w formie syonizmu

ideał narodowy wziął obecuie u żydów górę

nad ideałem religijnym, choć naw iasem mó

wiąc, ten ostatni istnieje o w iele potencyalniej,

niż toby wydawać się mogło z tego tylko co

się w nim uzewnętrz?iia.

Sprawę zatem Palestyny rozpatrywać trzeba

jednocześnie z kilku punktów widzeaia, gdyż

są one w szystkie równ?e ważne, acz rozmaity

wpływ na jej bieg wywierają.

Nazajutrz po zdobyciu Jerozolimy we wrze

śniu 1917 r. p Balfour z łożył pamiętną dekla*

racyę, w której ogłasza, że rząd angielski »za

patruje się z sympatyą na założe?sia w Pa

lestynie ogniska narodowego dla żydów i że

dcłoźy wszelkich starań, aby projekt te* do

szedł do skutku".

Ceprawda, ten sam rząd

angielski darowywał Palestynę w 1915 roku

»k-rólowi Hedżasu" Hnsseinowi, a w 1916 r,

porozumieniem SySes-Picot darowywał ją »sa

memu sobie", jak złośliwie pisał niedawno

lord Rothermere — ostatecznie jednak 11-go

września 1921 roku aktem podpisanym przez

aliantów i aprobowanym przez Ligę narodów

Palestyna dostała się entencie, ta ostatnia zaś

pow ierzyła *ad nią mandat ADglii, która w y

dała ją w ręce organizacji syofiistyczaej, wy

znaczając na swego jeneralaego komisarza

żyda, sir Herberta Samuela.

Tylko dla pamięci z?.ztaczamy, że akt tea

jest pogwałceniem prawa narodów, gdyż dy

sponuje en częścią teryteryum Wielkiej Porty

samow olnie, jednostronnie nie mając do tego

absolutnie żadnej podstawy prawnej; nawę

traktat Sevrski za tę podstawę służyć mie

mógł, gdyż nie był on przez Tnrcyę ratyfi

kowany — zresztą wzmiankowany akt z dais

11 września 1921 r. nawet nie nważa za wska

zane na ten traktat się powoływać, a pisz(

po. prostu: »...terytorium P alestyny, które

przedtem wchodziło w skład impe

rium ottemańskiego"...

Sw ego czasu krążyły bardzo rozmaite wer

s j e dla wytłómaczenia tej sympatyi Anglii

dla syonizmu. Opowiada*» sobie, jakoby ban

kierzy żydow scy amerykańscy postawili, jako

warunek swej finansowej pomocy oddanie

Palestyny gyonistom.

Rzecz jedoak objaśnić można o w iele pro

ściej i mniej rom antycznie; władanie Pale

styną dla Anglii jest bardzo waż*« ze wzglę

du, że leży ona po dradze do kanału Su*zkie

go i do Mezopotamii, a przylega do Arabii

którą Anglia wygrywa przeciw Turcyi. Opfócs

tego odgrywa tu jeszcze rolę wzgląd, że Aa

glia nie chciała, ani wypow iedzieć się przeciw

aspiracyora syonizmu, ani zbyt jawnie go po

pierać, zgadzając się na utworzenie państw(

żydowskiego w Palestynie, co wywołałoby

zrozumiany odruch wśród ludności muzułmań

skiej. Wybrała więc drogę pośrednią: stwo

rzyła państwo palestyńskie!! do którego tylk(

zaprasza żydów, sama zaś w nim faktycznie

panuje,

Oatatdcznie Palestyna przedstawia dziś Kon

domluiutn żydowsko-angielskio. Anglia posia

da mandat nad Palestyną, w której z jej po

ręki rządzą żydzi; rządzą zaś *a podstawie ofi

cyalnego aktu w którym wyraźnie napisano, że

»będzie powołany odpcwiodni organ żydow

ski* dla kooperacyi z rządem angielskim

w administracyi Palestyny; ża ,arganizacya

syonistyczaa upatrzana jest jako ton organ"

i że organizacja ta »zapewni sobie w poro

zumieniu z rządem J, K. Mości współdziałania

wszystkich żydów chcących pracować nad

stworzeniem własnego ogniska narodowego"

(§ 4).

I przyznać trzeba, że poi pewnemi wzglę

dami — mianowicie ekonomicznemi — ta ko

operacja ze syonizmem daje dobre rezultaty.

Trzeba też odclaó sprawiedliwość sir H. Sa

muelowi, że w ciągu całego swego urzędo

wania ssczerze pracował nad poprawieniem

stosunków miejscowych, wprow’adzenia do

nich ładu i oparcia ich na podstawach pewne

go liberalizmu, jaskrawo odcinającego się od

metod administracyjnych tureckich... ala ist

nieje wśród muzułmanów przysłowie, które

wszystko psuja i staje w poprzak najlepszych

nawet chęci syonistyczaych : głosi ono, ża jest

zupełnie ma-less (obojftaem) być powieszo

nym przez prawowiernego wyznawcę Proroka,

leca być powieszonym przez żyda jest to bar

dzo nioprzyjemnem!

To wei ani rozwój ekonomiczny, ani rzeka

złota płynącego z całego świata szerokim stru

mieniem na pustkawia palestyńskie nie zdo

łały pogodzić tubylców z »okupacją źydow—

Zb O.J

raieeiylua :i^oy wgwAi

\Xa.

mieszkańców , z tego jest żydów niecałe 80 000,

chrześcian około 65.000 a reszta - sześćset

tysięcy ludzi — to muzułmanie arabscy.

Jak widzimy tworzą ci ostatni 4/s ludności

i są zatem elementem absolutnie dominują

cym. Pod panowaniem tureckiem nikt im ich

błogiego spokoju nie zakłócał, nikt nie w yry

wał ich z codziennego kręgu zajęć, odwie

czną powolnością z lenistwem nacechowanego;

zdarzające się od czasu do czasu zaburzenia

lub sporadyczne w ybuehy gorliwości admini

stracyjnej władz ottomańskich były krótko

trwałe — należały one, że tak p*wiemy, do

ustalonego porządku rzeczy i przyjmowane

były i fatalizmem jako nieuniknione objawy

życia. Powszechna inercya ułatwiała życie

wszystkim i godziła nawet rozbieżne lnteresa

fellachóm i effsndich. Balfeurowska fil*gyeni

styczna polityka wywróciła do góry aogami

te idyllyczne stosunki: rozpoczęła się walka

0 byt, trzeba było ruszać się aby żyć, aby

wytrzymać konkurencyę z przybyszami se

mickimi. Ni* nie mogło więcej zrazić do nich

tubylców jak wprowadzona przez nich konie

czność ruchu i pracy — bodaj więcej zawa

żyła ona na szali wypadków, niż niechęć ple

mienna i fakt politycznej prepotencyi żydow

skiej.

Łatwem też było do przewidzenia, że reak

cja przeciw panowaniu żydów wyleje się w po

staci przedewszystkiem... biernego oporu. Rze

czywiście, poza kilku wypadkami nieporząd

ków ulicznych i mniej lub w?ee*j niewinnych

ekscesów, cała walka sprowadziła się do boj

kotowania żydów i wprowadzonych przez nich

inuowacyj, ale walka ta prowadzona jest z nie

słychanym uporem i żelazną kensekwencyą

przez całą nieomal ludność muzułmańską, sto

sowaną zaś jest przeciw żydem i indywidual

nie i kollektywnie. Bojketnja się sklepy ży

dowskie i lekarzy żydowskich; bojkotuje się

wybory do R ady stanu, mającej być jakby

symbolem autonomii p alestyńskiej; bojkotuje

się Adnisory Conncil wymyślony przez sir Sa

muela dla zastąpienia’Rady stanu, która spaliia

na panewce; bojkotuje się żydowskie fabryki

1 przedsiębiorstwa, napełniając wrzaskiem pro

testów i lamentów prasę anglo-ottemańskiego

świata i kancelarye urzędowe o każdą udzie

loną nową koncesyę, pod pozorem, że naru

sza ona jakieś odwieczne czyjeś prawa lub

przywileje. .K’asycznyra przykładam tego boj

kotu służyć może sprawa elektryfikacji Pale

styny, podjęta z ogromnym nakładem pracy

i kapitału przez inżyniera Rattanberga. W y

budował en na peczątek w Tel-Aa?n stacyę

elektryczną o sile tysiąca HP,, założył kabel,

poprzeprowadzał druty i gdy w szystko już

było gotowe... miasta dla których tę mst»la

cyę obliczał, a w tej liczbie i bogata Jaffa na

raz odmówiły korzystania z prądu i zdecydo

wały, że zo względów »patriotycznych* wolą

nadal touąć w ciemnościach niż bye rzęsiście

r oświecone »samicką elektrycznością". I biedny

p. Ruttenberg sw em i tysiąc końmi pracuje dla

oświetlaaia kilkudziesięciu sklepików żydów

a SKiek i tyluż mieszkań prywatnych, czekają

1 з 4 • Strona 1

Мірадор - viewer

Czas.

опис

Структура

Схоже

Помилка 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Мірадор - viewer

опис

Структура

Схоже

Помилка 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Завантажити файл

Завантажити файл

Видалення коментаря

Розширений пошук

Повідомити про помилку