Czas.

Мірадор - viewer

Czas.

Примітка

Відображення 718 примітки

Додавання приміток лише для зареєстрованих користувачів

Опції

Nr. 149

Kraków, Czwartek 4 Lipca 1929.

Nalełytofić pocztowa opłacona ryczałtom. R O C Z I l l k LXXXI.

,,WAS" wyahadzl a.dzlannla .

BoWnto «.,e, w n..,

NUMER POJEDYNCZY: 2S GROSZY.

W Krakowi«^RENYMERATA MIESi?CZNIE WYNOSI:

W Krakowie bez odnoszenia do domu

W Krakowie z odnoszeniem do d o m u ........................’

’

,J_

Na prowincję z przesyłką pocztową

........................................ i

fi_

Zagranicę z przesyłką pocztową

’

***]

*’’

*,*

Za. kaZdft zmianę adresu dolicza się zł. 0 50

Reklamacje mezapieczętowanenie podlegają opłacie pocztowej.

Listów nieopłaconych nie przyjmuje się

Prenumeratę przyjmują: Administracja ,,Czasu", wszystkie urzędy

pocztowe, wszystkie miejscowe i zamiejscowe Biura dzienników.

KONTO P. K. O. KRAKÓW NR. 400.404.

Adres Redakcji 1 Administracji: Kraków, ul. św. Tomasza 12.

Telefon R edakcji 50. —

Administracji I Drukarni 3750.

Godziny biurowe: od !I-te] do 13-tej 1 od 15-te] do 18-tej.

CENY OGŁOSZEŃ:

Jednorazowo » jeden wiersz milimetrowy!

Ogłoszenia zwykłe ; ,

j;,;;8,,,il0.20

Układ tabelaryczny, cyfrowy, kombinowany

i»iii

» *ł 0.30

Ogłoszenia w »Nadesłanych"

........................... .....

,-,

...................... (

e!. 0.40

Nekrologi

..........................,

sss,,,,,,,,,,,,e!.0.35

Komunikaty po kronice

........................ a

zł 0.50

Og!oszenia n a pierwszej stronie ;

:..»:

e! 0.60

Ogłoszenia zamiejscowe 25 proc. drotej.

Za zastrzeżenie miejsca dolicza się 25 proc.

Administracja nie bierze odpowiedzialności

za terminow e umieszczenie ogłoszeń.

Ceny ogłoszeń obowiązują od dnia zmiany w nagłówku.

Ogłoszenia przyjmują: Administracja ,,Czasu" i wszystkie miejscowe 1 za

miejscowe Biura dzienników i ogłoszeń

Labour Party i Sow iety.

RA) Wielką t cieka-wą -zagadką jest stano

w’isko, jakie zajmie wobec R,osji s-owieckiej.

Labour Party, znajdująca się obecnie u steru

rządów w Anglji.

Pierwsze kroki Mac Donalda -zawiodły ocze

kiwan-,a p-rzyjaciół -Moskwy. Zamiast natych

miastowego wznowienia stosunków dyploma

tycznych k rządem bolszewickim, postanowio

n-o w Londynie na razie -posłać do Kremla tyl

ko charge -d affaires. Na-stępnie ma być zwoła

na konferencj-a brytyjsko-rosyjska dla ustale

nia warun’ków podjęcia prawidłowych stosu-n

ków handlowych i — roz-patrzenia sprawy pro

pagandy ’komunistycznej w Anglji. Dopiero po

pomyślnem załagodzeniu wszystkich tych

spraw, izamianuje nowy rząd angiels’ki swego

ambasadora w -Rosji. Innemi słowy, rząd Mac

Donalda d-aje niedwuznacznie do !zrozumienia,

że przywrócen-ie normalnych stosunków -dyplo*

niat) cznych z Rosją będzie !zależało od tego,

czy zechce R-os-ja zastosować w tych stosun

kach -zwyczaje, przyjęte w kra-jach cywilizo

wanych, czy też nie... Formą swą — ta przy

kra dla sow ietów -decyzj,a rządu robotniczego

różni się od głośnego kiedyś ultimatum Cur

zona, -ale —

-nie treścią.

Naturalnie, z tego aczkolwiek bardzo sympto

matycznego fro-ntu, nie można wnios/kować o

całokształcie rosyjskiej polityki ,,labourzy

stów". Ale chara’kter i przeszł-ość tej -pa:rtji nie

wskazują n-a to, by w tej polityce nastąpiła

jakaś katastrofalna dla politycznych stosun

ków na naszym kontynencie zmiana.

Przedewszys-tkiem -socjaliz.m La/bour /Party

nie ’jest socjalizmem m,ark-sowskim. Opiera się

n a zasadzie ewolucjoniizmu, nie rewolucji. W al

czy o władzę w państwie nie za pomocą gwał

tu, ale — kartki wyborczej. Prawdą, w partji

istnieje lewe skrzydło (J-ames Maxton), ale nie

posiada dużego wpływu. A wszyscy prawie

członk-owie gabinetu razem z premjerem, na

leżą -do górującej we ws,zystkich uchwałach

partyjnych — prawicy Labour -Party, która w

swej praktycznej poli’tyce nie bard-zo się trosz

czyła o zaprowadzenie ustroju socjalistycz

nego.

W polityce wewnętrznej -pierwszego gabi-ne

tu M,ac -Don-alda (1924) było dużo pociągnięć,

pod któremi np. podpisywali się ob-u rękami

liberałowie; a -bu-dżet -Sn-owdena uważano za

w-spaniały oka;z typowego budżetu liberalnego.

Co do polityki zewnętrznej pierwszy g,abinet

,,laburzystów" wyda/wał się nieco romantyCz

l,ie-pacyfistycznym. Ale — ten -pacyfizm był

zu-pełnie pozbawiony specyficznych cech so

cjalistycznego ,,braterstwa -międzynarodowe

go". N ie byli socjalist,ami Bu-rkę, ni Chatham,

pr-zeciwnicy konfliktu wojennego z Ameryką

pod-cza/s jej w alki o niepodległość. :Nie był so

cjali-stą F-ox, który był -przeciwnikiem wojny

Anglji z rewolucyj-ną Franc’ją; -ani Co-bdcn i

Briglit, którzy -sprzeciwiali się wojnie krym

skie’j; ani ,,proboers" trzydzieści l-at temu. -Był

to pacyfizm burżua’zyjno-liberal-ny (radykalny,

jeżeli kto woli), lecz by-najmniej nie s-ocjali

styczny. Taki też jest pacyfizm Mac D-onald-a.

Otóż ni specyficzny (nie -ma-rksowski) -socja

lizm Labour Party, ni jej (nie socjalistyczny)

pacyfiz-m

—

nie ma/ją nic z tego d-oktryner

stwa, k’tóreby zmusiło -tą partję do jakichś

niespod,zianek i ekstrawagancji w pol-ityce

międzynarodowej wogó.le, w stosunkach -do

sow ietów ..— w szczególn,ośći. Najleps-zy dowód

po ,pierwsze iząchowa-nie się pacyfisty Mac

Donalda podczas wojny światowej, gdy obecny

pre-mjer wstrzymał się od wszelkich kroków,

utrudniających Anglji prowadzenie w-ojny; po

drugie — najlepszym dowodem, że obecny

rząd angielski nie da się kierować w sto-sun

ku do sowietów -doktrynerstwem, jest polity

ka rosyjska pierws-zego gabinetu Mac Donal

da, oraz dotychczasowy stosunek Labour Par

ty do bolszewizmu. Do 1924 roku ten stosunek

był niepewny. Kokietowano z bolszewizinem.

Ale już na konferencji partyjnej w 1924 r.,

partja zupełnie o-d-separowała się od komu

nizmu. ’Prośbę partji komunistycznej o -przy

jęcie do Labour Party -odrzucono oLbnzymią

większością. ’Zaś uchwała, ’wyklucza!jąca ko

munistów z list ka’ndyd,ack’ich przy wy orac

ogólno-państwowych i lokalnych

napo a

la się na bardzo słabą opozycję, jak również

uchwala o skreślenie komunistów z ust)

członków Labour Party.

Na konferencji w r. 1926 ostatecznie przewa

ża /skrzydło umiarkowane z ’Mac Donaldem,

Hendersonem, Thomasem i Clynes em. W nio

sek rewizji uchwały z 1924 -r. o niedopuszcze

niu komunistów do partj:i

noo^

321.000 ’gł-osów ’z.a, na’tomia-st 2,954.000 pr zeciw .

Hównoc-zesnie wezwano Trądo -Uniouy, a u nic

wybierały komunistów na delegatów na on

ferencje partji. N,a tem samem stanowisku sta

nęła wreszcie konferencja Labour f ’arty w ir

-mingham, w październiku 1928. -Znane

zatem - Są o-pinje o bolszewiźmie Mac Do

nalda, jak o reżimie ,.destrukcyjnym i

cyjnym", -oraz Henderso-na jako o rez

k-tóry przyniósł Rosji ,,ucisk, gwałt, tero

więcej". iMogę przytoc/zyć również °P1°F

nego -m’inistra gabinetu robotni’czego

°’

Sha-wa, -wypowiedzianą (po jeg’o powroc

Rosji 1920) w obecności -d:zien-nikarzy cu zo

ziemskich, jako też autora tego artykułu, w

Genewie, że ,,w R-os-ji niema dyktatury prole

tariatu, jest -dyk-ta-tur,a jednej -partji -

Powiedzą: ależ pierwszy rząd Mac Donai-aa

zawarł umowę anglo-sowiecką, dotyczącą

ustępstw natury handlowej, z,a daleko idącą.

Zawarł, —

-ale ze wszystkich stron-nictw, naj

prz) krzej ta umowa odbiła -się z pewnością na

Labour iPairty; bo wł,aśnie izawa-rcie tej umowy,

oraz lekceważenie propagandy ’komun-istycznej

w A-nglji były -tym ka-mykiem, który -doprowa

dził przed pięciu laty gabinet Mac Donald,a

do upadku. Należy przypuszczać, że nowy ro

botniczy rząd będ:zie się wystrzegał wszystkie

go, -coby go obecnie doprowadziło do podobnej

klęski, ty-m więcej, że jest w mniejszości w

parlamencie pr-zeciwko połączonym konserwa

tystom i liberałom.

Z dni zjazdów i zlotów

z całej Polski i zagranicy.

Poznań 30 czerwca.

(Od własnego korespondenta ,,Cz:asu").

Poznań w ostatnich dniach czerwca osiąga

zda się punkt kulminacyjny powodzenia pod

względem zjazdu gości na Wystawę i na wsze

lakiego rodzaju zjazdy towarzystw, zloty soko

le i t. p. Od piątku począwszy miasto przybra

ło wygłąd osobliwy, niby w dniach otwarcia

P. W . K. Olbrzymi ruch -uliczny, setki samo

chodów mkną po ulicach miasta, barwne i

dziarskie postacie sokołów, co zjechali olbrzy

mią masą kilkunastu tysięcy ludzi z całej Pol

ski i z zagranicy od pobratymców słowiań

skich, tu Czechosłowacy w czarnych czapecz

kach, t?;u Jugosłowianie w oryginalnych so

kolich ołpakach, nasza brać sokola z najdal

szych kresów Rzeczypospolitej, wszystko to

krąży w czerwonych koszulkach i szarych

mundurach, nadając miastu przybranemu cho

rągwiami o barwach narodowych charakteru

świątecznego, stołecznego.

W barwnym kalejdoskopie ulicy przesuwają

się również egzotyczne postacie hucułów z Pod

karpacia, którzy też -dużą liczbą zjechali na

Wystawę zwierząt hodowlanych, białe gunie

góralskie mówią o gościach z Podhala i Tatr,

ciemne maciejówki rosyjskiego trochę kroju

zdradzają gości z dalekich kresów, z Wołynia,

Białorusi i Wileń-szczyzny.

-N iełatwo jest zdać choć pokrótce sprawę

z całego życia zjazdowego i wystawowego

dwóch dni, 29 i 30 czerwca. W programie był

tak olbrzymi raptularz zjazdowy, że niedarmo

tereny wystaw’owe — na szczęście przy pięknej

pogodzie — roiły się *w-prost od gości, a sobo

ta i niedziela osiąg-nęła rekordowe cyfry zwie

dzających.

:Wymienimy tylko, że w d-niach ostatnich

odbył się w Poznaniu zjazd kół krajoznaw

czych młodzieży szkolnej, dalszy ciąg kongresu

Bractw kurkowych, Zjazd głuchoniemych,

Zjazd lekarzy, weterynarji, wszechpolski Zjazd

piekarstwa polskiego, zjazd kupców podróżu

jących, -zjazd esperantystów polskich, a wre

szcie wszechsłowiański zlot Sokolstwa, Wy

stawa zwierząt hodowl-anych, otwarta osobi

ście przez p. m inistra rolnictwa Niezabytow

skiego, oraz ogól-no-polski Zjazd k-upiectwa

trzody i bydła. Odbywały się też mniej lub wię

cej poufne zjazdy i konwentyklo polityczne, jak

kongres stronnictwa ludowo-n-arodowego, k-tó

ry zorganizowawszy tylko imieniem swej par

tji święto rocznicy Traktatu wersalskiego, po

łączył tę uroczystość -dziwną logiką ze zjazdem

swego stronnict-wa.

Wspaniała wystawa zwierząt hodowlanych,

o której pisaliśmy w przededniu jej o(wareia,

została zaszczycona przybycie-m ministra rol

nictwa Niezabytowskiego. O godz. 10 rano na

tereny rolniczej wystawy przybył autem p. -mi

ni-ster, powitany u wejścia przez szereg oso

bistości oficjalnych. W gronie przybyłych za

uważyliśmy wicewojewodę Grąziewicza, preze

sa Izby rolniczej Szulczewskiego, gen. Dzierżą

nowskiego wraz z szefem sztabu ppułk. Dżu

gajem , imie-niem W ystaw y powitał p. -mi-nistra

prez. Ra-taj-ski, w oj. Wacho-wiak, dyr. działu

rolniczego Br Konopiński i prof. Jaxa-Bykow

ski, z pośród ziemian ujrzeliśmy woj. Adolfa

lir. Brańskiego, Kaz. ks. Lubomirskiego, ks.

Czetwertyńskiego, hv. Kwileckiego z Dobroje

wa, prezesa Fudakowskiego, hr. Dembińskiego

Skórzewskiego, -dyr. dep. min. rolnictwa inż

Grabowskiego, pułk. Kanię, nacz. wydz. w ojsk

min. rolnictwa i in.

-Prezes Izby rolniczej Szulczewski wygłosił

po-d adresem p. m inistra powitalne przemówię

nie, m ówiąc o tym w-ysiłku, jaki skupio-no oko

ło stworzenia tej wielkiej na światową miarę

zakrojonej wystaw y zwierząt hodowlanych, po

czem p. minister przeciął wstęgę i otworzył

pawilony wystawowe.

(W tej chwili por. Bogdański podał p. m ini

strow’i Niezabytowskiemu gołębia pocztowego,

którego p. minister wypuścił do lotu z pozdro

wieniami od rolnictwa polskiego dla przemy

słu polskiego w Katowicach. Drugi gołąb wy

puszczony został imieniem ziemiaństwa pol

skiego, z deklaracją, iż ziemiaństwo polskie

zawsze stoi gotowe -do ofiarnej pracy dla pań

stwa.

Następnie -p. -mi-nister w gronie najbliższem

rozpoczął zwiedzanie pawilonów wystawy

zwierząt hodowlanych. W szeregu olbrzymich

namiotów skupia się niezmiernie ciekawy

przegląd naszego bogactw’a hodowlanego. Naj

lepsze stajnie -w kraju dostarczyły wspania

łych okazów hodow’lanych koni, m amy na wy

stawie pięk,ne okazy arabów czystej krwi, ma

my konie wysokiej klasy półkrwi, na wysta

wie znajdziemy pięk-ne koni-ki huculskie przy

wiezione z /Podkarpacia, wszystkie typy hodo

wlane konia są reprezentowane w-śród blisko

800 okazów hodowli konia.

Bardzo interesujący jest wielki pawilon

drobiu, gołębi pocztowych, kur, kaczek, gęsi,

baża-ntów i -t. d. W innych pawilonach mamy

bogaty materjał hodowlany krów i buhai,

owiec i -bara-nów, cały ;przegląd hodowli pol

ski-ej, tak już bogatej po dziesięciu latach ist

nienia niezależnego życia gospodarczego.

w’ związku z ’Wystawą hodowlaną odbył -się

w dniach 28—30 czerwca ogólno-polski zjazd 1

reprezentantów handlu bydła i trzody chlew- *

nej. W okresie złej konjunktury rolniczej na

ziemiopłody, a zwłaszcza na zboże, problem rar

ejonalnej polityki hodowlanej i eksportowej

bydła i trzody wysuwa się automatycznie na

plan pierwszy gospodarki krajowej, co zrozu

miały już nie od dziś czynniki rządowe, ota

czając opieką działalność Instytutu eksporto* ;

wego i przychodząc z pomocą w formie ochro

ny celnej eksportowi ,polskiemu w zakresie wy

wozu trzody i -bydła.

Charakterystycznem jest, iż poraź pierwszy

od wskrzeszenia niezależnego bytu państwo

wego,

zorganizowany został

ogólno-polski

zjazd kupiec-twa te,j tak ważnej gałęzi, której

obroty wewnętrzne i zagraniczne sięgają sumy

trzech ,miljardów złotych, a udział w eksporcie

zagranicznym całego kraju reprezentuje jak

wy,kaz-uje statystyka 22 -proc. ogółu naszego

wywozu.

Dotychcza-sowe ramy zrzeszeń dzielnicowych

nie wystarczały już tej grupie -kupiectwa, sko

ro siła jej i znaczenie w życiu gospodarczem

w ymagała nowych form organizacyjnych zrze

szenia.

Zjazd rozpoczął się w piątek mszą św. w Fa

rze poznańskiej, poczerń q god-z. 11 rano rozpo

częło się ofic,jalne otwarcie Zjazdu w obecności

stu kilku-dziesięciu reprezentantów z całej

Polski. Obrady otworzył krótkiem przemówie

niem prezes pozn. Z wiązku Jankow’ia’k, poczem

na marszałka zjazdu wybrano jednogłośni,e p.

Ryniewicza (-Lwów), pow’ołując do prezydjum

pp. Adama Dobrowolskiego, J. Jaroszyńskiego,

Maks. Wolskiego, a na śekretarza p. Toma

szewskiego.

Zebrani uchwalili w.’, słać depesze z czcią i

hołdem pod adresem -firo,z,ydeiit-a. Mościckiego,

marszałka Piłsudskiego,’ min. Niezabytowskie

go, min. Kwiatkowskiego oraz do Instytutu

Ek-sportowego n a ręce dyf. Turskiego. Po od

czytaniu depesz z życzeniami, w’ygłosił prze

mówienie powitalne imieniem czynników rzą

dow’ych i Instytutu Eksport, radca minister

stw,a Gaw’likowski, poczem przemawiali kolej

no: delegat iPozn. I/by Handl.- iPrzemysł. Kre

czy, czło-nek prezydjuin Związku Tow. Kup. p.

Marchalewski1, linieniem Małop. Tow. rolnicze

go p. Jaroszyński, który mówił o pracy ręka

w rękę producenta rolnego i kupca eksporto

wego, przedstawiciel czeskiego ha-ndlu trzodą

i bydłem p. Abeles z (Pragi, przedstawiciel Zw’.

komisjo,nerów" w iedeńskich iSaborski (Wiedeń),

wszyscy z życzeniami pomyślnych obrad

Zjazdu.

W końcowem przemówieni-u pierwszego

dnia Zjazdu dyr. Litwinowicz naszkicował pro

gram drugiego dnia obrad ,Drugi dzień Zjazdu

rozpoczął się szeregiem referatów ogólnych, o

lnawiających położenie handlu tej dziedziny.

Referat wygłosił prez. Janicki (’Wielkopolska),

p. Roch Idźkow_ski (By,dgoszcz), Adam Do

browolski (Warszawa), który omawiał spraw’ę

utworzenia giełdy mięsnej w Warszawie, któ

ra przy pomocy czynników oficjalnych może

być powołaną do działania już za dwa mie

siące.

’Referat organizacyjno-sprawozdawczy wy

głosił prezes Zarządu Syndykatu Pols-kich eks

porterów trzody i bydła Dr ’Bereś, który w

swem przemówieniu naszkicował prace już do

konane, wykazał znaczenie tej grupy handlu

w’ całości obrotów’ w Polsce, stwierdził, że pra

ktyka życia wykazuje, iż przesądem jest brak

współpracy między producentem a kupcem i

eksporterem, i w tym kierunku idzie praca

syn,dykatu, by pracę tę zacieśnić, tembardziej,

że Polska ma najlepsze warunki co do pro

dukcji trzody, ale warunki geograficzne stwa

rzają wiele trudności w’ eksporcie, iż polityka

eksportowa polska musi przejść powoli z eks

port-u surowca, na wywóz przetworów i dlate

go Syndykat Idzie w kierunku porozumienia

z producentami bekonów, a akcja ta przy po

parciu Inst}tutu Eksportowego ma za zada

nie wyeliminow’ać polskie kupiectwo z pod

w’pływów zagranicznego kapitału. Jednym z

objawów działalności Związku w tym kierun

ku będzie wejście do współu,działu w wielkiej

rzeźni eksportowej w Gdvni, którą organizuje

Polski Instytut Eksportow’y.

Ostatni referat wygłosił dyr. Litwinowicz, u

zasadtiiając potrzebę zrzeszenia wszystkich

związków dzielnicowych w jedną organizację,

która wyłoni z siebie wspólną centralę poro

z-umiewawczą. Chodzi bowiem -o ustalenie

wspólnej polityki gospodarczej, oraz o obronę

w’spólnych interesów i ich reprezentację wobec

czynników oficjalnych.

Obrady za’kończono jednomyślną uchwałą

powołania -Komitetu organizacyjnego dla po

wstania przyszłego centralnego ogólno-polskie

go Zwązku kupców trzody i bydła. Wspólną

kolacją i zwiedzaniem Wystawy w trzecim

dniu Zjazdu zakończono obrady.

Wszechsłowiański Zlot Sokolstwa w Pozna

niu stał się wielką manifestacją narodowej

tłączności wszystkich dzielnic Polski oraz

wspólnoty słowiańskiej w -dziele fizycznej spra

wności i tężyzny żywiołu słowiańskiego. Z go

ści zagranicznych najliczniej przybyli druho

wie z Czechosłowacji, a liczba przybyłych wy

nosiła około tysiąca osób, w tem 250 druhen

z naczelnikiem iZwiązku sokolstwa czechosło

wackiego p. Stepankiem na czele. Jugosłowian

przybyło około dwieście osób, pozatem przy

było 20 sokołów rosyjskiej emigracji, zamiesz

kałej w Czechosłowacji, a prow-adzonych przez

p. Werguna. Bardzo liczny -był też przyjazd

sokołów1 polskich z Ameryki, którzy w liczbie

około 400 osób przybyli do ,Poznania pod w o

dzą swego prezesa Dra Starzyńskiego. P-ierwszy

dzień zlotu rozpoczął się mszą św. połową na

boisku Sokoła, poczem wielotysięczne oddziały

1 sokole przedefilowały przez główne ulice mia

’ sta w takt licznych własnych orkiestr, witane

entuzjastyczn-ie przez licznie zebraną na uli

cach ludność miasta.

Pochód ulicami Poznania trwał blisko dw-ie

godziny i wywołał imponujące wrażenie. Po

południu odbyły się piękne pokazy i uroczy

tości zlotowe, przy tłumnie zebranej publicz

ności, oklaskującej frenetycznie ćwiczenia bra

ci sokolej.

Adam Brzrg.

iW -odwiecznym procesie posuwania się po

glądów lu-dzkich po -zębatej linji piły przeci

nającej stan przyrodzony pni-a

-człowieczego,

po skaczącej linji wykresu gorączki chorego

organie,mu, ozy też -po spiralnej linji ewoluc-ji,

coraz to zbliżającej się i od-dalającej stale w zra

stającem i luk-ami o-d punktu poc:zątkowego,

znaleźliśmy ’się obecnie po fali liberalizmu w

okresie bezustannie wzrastających i rozszerza

jących się poglądów etatystyc;znych, socjali

styc:znych, rac-jonalistycznych. /Rozważa się

sub «pecie jakiegoś nieco ab,stra-kcyjnego -do

bra i pożytku, o -wszelkich przej,awach -dzia

łalności ludzkiej i pragnie się wtłoczyć w

przymusowe normy prawne przyszłą kolej wy

padków. W

-c:zasach wym-ierania w sercach

ludzkich religji, ludzie ci, którzy nie umieją

mie chcą stw-’orzyć sobie nowego -bóstwa, na

dają tym swoim poglądom pewien posma/k -re

ligijny i łączą z tem przy -b-raku jakiejkolwiek

tolerancji -dla poglądów przeciwnych chęć u

cgulowania w/szelkich -stosunków według jed

nostajnego i równomiernego szablońu swojej

namiętności. Najczęstszy-m w ynikiem tego -ro

dzaju ujmowania spr-aw bywa wów-cżas skraj

nie kon:sekwentne w swoim uporze ich uregu

lowani-e, -okazujące się -później szko-dliwem l-ub

niemożliwom.

Skoro owe namiętności społeczne ogarniają,

w r óż n y m choci-ażby -st-opniu, n a s wszys-t -kich,

wszyscy przeto ro:zważając obecnie nad gnę

biącemi’nas niedomaga-niami gospodarc,zemi i

pragnąc im z-aradzić, zwracamy się przede

wszystkiem w kierunku prawniczego, a więc

przymusowego unormowania środków mają

cych na-m po-móc. Tem /zaś, c-o — i jako jedno

z pierw-szych— - masię znaleść na polskim stole

operacyj’nym ,. są nasze gospodarstwa rolne.

Kodeksy: N.apoleoń-ski, auistrjacki i /niemiecki

głosiły /zu-pełną w olność w obrocie ’dóbr, za

równo w obrocie -pomiędzy ży-wymi, -jak i na

wypadek śmierci, -przyozem jednak d-ziedzice

wych i kolonizacyjnych, która miała jednak

w-ybitne ostrz« nacjonalistyczne. YV reszcie b.

zaboru rosyjskiego wkońcu obowiązywał na

kaz utrzymywania obszaru 10 dziesięcin przy

gospodarstwach ,,nadział owych",

zawa-rty w

dod-a-tku do IX Tom-u Zbioru Praw. ces. rosyj

skiego. Wydan-o rów-nież liczne ustawy, tak

prze-d rokiem 1918 jak i polskie, -dotyczące o

brotu ziemią i scalania gruntów, w ’rezult,acie

reformy rolnej, a więc przedewszystkiem no

wą ustawę o wykonaniu reformy rolnej z 28

grudnia 1925 tr.

Jedn-ak wszyst’kie te przepisy okazują się

niewystarozającemi!

Id!zie o wyraźno i zdecydowane przeci-wdzia

łanie nadmiernemu i szkodliwemu rozdrabnia

n iu gospod-arstw włościań.skich. /Szkodę, jaką

owo rozdrabnianie za sobą przynosi, stanowi

przedfewszystkiem st.ale posuwająca się na

przód pauperyzacja przeszło d-wóch trzecich

części ludności, uniemożliwiająca, jeśli nie

w-szelki, to z pewnością wybitniejszy postęp i

pociągająca za sobą nędzę, ciemnotę, przestęp

czość, upadek fi-zycz-ny -i wszelkie zawsze z nę

dzą związane niedole i niebezpieczeństwa. Idą

za tem jednak także obawy o los reszty i ca

łości s-połeczeń-stwa; jest to tro:ska o ogólne po

łożenie gospo’darcze kraju, o obronę państ,wa

i o wytwórczość sprzedażną gospodarstw rol

nych.

Troska ta, która s’kłoniła rząd do zajęcia się

temi zagadnieniami, winna znaleść jak najsil

niejszy oddźwięk, -co ułatwi ;zresztą wydanie

,,Zwyczajów spadkowych włościan w Polsce",

poprzedzone s-zerokiemi -ankietami, sięgające

mi aż pom iędzy bezpośrednio za-interesowa

nych. ,,S-prawa niepodzielności gospod;arstw

włościańskich" jest bowiem /sprawą -i pieką

cą i drażli-wą niezmiernie.

Znano powszechnie cyfry i panu-jąco stosun

ki wskazują, że gospod-arstwa obejmujące ob

szar poniżej 5 ha, stanowią u nas -zazwyczaj

więcej niż -połowę ogólnej ilości gospodarstw

włościańskich, -a przekraczają niejednokrotnie

w e w-ielu województw!ach 70% a nawet 80%

tej ilości. Wiad-omem jest również, że gospo

da-rstw,a takie są ,,niesamodzielne", to znaczy,

nie -są w stanie z uwagi na swój obszar, -dać

utrzymania rod:zinie włościańskiej bez tego,

by jej członkow-ie zajm owali się konieczne-mi

dla osiągnięcia minim um egzystencji zajęcia

mi ubocznemi, a tembard/ziej nie są w stanie

-wytworzyć podstawy zarobkow-/ania dta ws,zyst

kich dziedziców -bez dźiclenia gospodarstwa

i ubożenia l-udności, ani też wreszcie nie są w

stanie dać możności rozwojowej te-j części lud

nóści. Obszar 5 ha jest to minimum, które

p-r:zy dobrej gospodarce, w-ysokim stanie go

sp-odarczy-m gospodarstwa i kraju i wreszcie

przy dobrej ziemi i dogodnym kredycie, może

spełnić, to zadanie. W miarę pogarszania się

warun-ków, nbsz-ar ten m usi się -z,większać do

10 a nawet 20, -być może nawet więcej hekta

rów. Niektórzy tw-ierd:zą, że obszar ten wyno

sić musi stale w-yżej 5 ha; przyjmujemy jed

n-ak 5 ha, jako minimum, poniżej którego przy

zajściu wszystkich -wyżej wymienionych wa

runków, -schodzić się nie powinno Wynika

stąd, ze w obecnych warunkach, obszar ten

wynosi 10 ha, a przy złych gruntach w-yżej 10

ha.

Niżej -podana tabela wskazuje nam rozpla

nowanie korzyści gospodarczych, mających

znaczenie ogólno-gos-podarcze, na 1 ha obsza

ru uprawnego, zależnie od wielkości gospo

darstw *).

Wielkość gospodarstw

Ilość

Wartość

inwentarza

W-artość

dochodowa

W-artość

inwentarza

Wartość

dochodowa

gospo

darstw

majątku rolnego

ziemi

Zł.

Zl.

Karłowate gospod. włosc. (2-3 ha) .

3810-10

2136 38

2125-86

841-78

l)robnc

(3-5 lia) .

3039-30

1114 07

1897-89

799-49

Śrcdnio-drobne

(6-10 ha) .

131

2602-34

1944-21

1773-01

1280-88

,Średnic gospod.

(10-15 lia) .

100

2214-30

2330*63

1487-09

1555-98

Śrcdnio-duże »

(15-30 ha) .

113

1873’45

2078-36

1299-18

1367-67

Duże

(30—50Jha) .

1542*71

1165-16

1087-94

863-22

Średnie ze wszyst,gosp. ......

432

2331-96

1936-32

1559-46

1274-47

Średnie z gosp. powyżej 3 ha . . .

418

2282-44

1929-62

154049

1288-97

mieli prawo -do równego udziału. Zasady te nie

okazały się jednak trafnemi. W b. Kongreso

wem Królestwie -postanowienie Komi!tetu u

rządzającego z 30 grudnia 1865 r. i ustawa -z

11 czerwca 1891 -r. wprowadziły izakaz dziele

nia poniżej -6 morgó-w gospodarstw powstałych

\yskutok ukazu o uwłaszczeniu chłopów z 19

lutego 1864 /r.; w b. Zaborze austrjackim, w

którym już poprzednio obowiązywały ograni

czenia (-w patencie cesarskim -z 3 kwietnia

1787 r.; w dekrecie nadwornym z 19 maja 1781

i w patencie z 29 paźd-ziernika 1790) co do ob

szaru (odpowiadającego wysiewowi 40 korcy)

utraciły one swo,ją moc wskutek ustawy pań

stwowej z 27 czerwca 1868 i kra-jowej z 1 listo

pada 1868 r. i spra-wa niepodzielności stał-a się

wkró-tce przedmiot(*n licznych ankiet, rozwa

żań i -projektów. A w końcu wydano 17 lutego

1905 ustawę o tworzeniu włości rentowych ,.w

celu utrzymania i wytworzenia gospodarstw

średnich rozmiarów" w drodze pożyczek; na

stępnie zaś ograniczono przeno:szenie gruntów1

rozporządzeniem cesarskim z 9 sierpnia 1925,

które zresztą utraciło -moc obowiązującą z dn.

9 grudnia 1927 r. W b. Zaborze pruskim wy

dano w dniu 8 czerwca 1896 r. ustawę o pra

w-ie niepodzielnego dziedziczenia osad rento—

Jeśli się iziważy, że jako wartość inwentarz-o

w-a wzięta jest -tutaj -suma oszacowania kapi

tału grunto-wego (wartość inwen-tarz-owa zie

mi), meljoracyjnego, budowlanego i ’roślinne

go, a w-ięc duża ilość !zbędnego ulokowania ka

pitału ma!rtwego na domy, stod-oły itd. okaże

się, j,aką przewagę w korzyściach okazują go

spodarstw-a o 10 hektarach -ohszaru. Szczegól

nie uderzającym jest stosunek między warto

ścią inwentarzową -a dochodow-ą iziemi.

Ów stan gospodarst-w w łościańskich -o pew

nym obszarze należy osiągnąć dwo-ma środka

mi: wprowadzeniem zakazu pod,zielności i two

rzen!iem nowych go-spodarstw, nie ulegających

podziałowi. Szczegóły i koleje obu ty-ch środ

ków będą -się jednak :zasa-dnicz-o od siebie róż

nić.

Tworzenie nowych gos-po-darstw o pewnym

racjonalnym obszarze jest metodą, która m a za

sobą już -pewną tradycję w b. zaborze pruskim,

gdzie osiągnęła bardzo -pomyślne rezultaty.

Tabela ta jes-t wyjętą z II części pracy inż.

Cier.zytk,a o rento-w-ności gospodarstw włościań

skich, -o-becnie w druku (-za pośrednictwem pra,cy

Dra Jn-na Wasi’lkowskiego w ,.Zwyczajach spad

kowych t. 111, str. TO). Podstawą jest (i% stopa.

1 з 4 • Strona 1

Мірадор - viewer

Czas.

опис

Структура

Схоже

Помилка 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Мірадор - viewer

опис

Структура

Схоже

Помилка 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Pobieranie pliku

Pobieranie pliku

Usuwanie komentarza

Wyszukiwanie zaawansowane

Zgłaszanie błędu