Czas.

Мірадор - viewer

Czas.

Примітка

Відображення 462 примітки

Додавання приміток лише для зареєстрованих користувачів

Опції

Nr. 229

Kraków, Piątek 6 Października 1933

p»«stewa

egRaftonn moU *k

Rocznik LXXXV

«*łAI" wytkilil «c jziiBil* »

I«ta) witezi*,

r%TicaMŁ«!»ir i

gir.

PRENUMERATA MIESIĘCZNIE WYNOSI:

W Krakowie bez odnoszenia do domu

rł. 5.46

W Krakowie i odnoszeniem do domu

.....

zł. ę.—

Na prowincję z przesyłka pocztowa

......................... zł. 6 .—

Zagranicę z przesyłka pocztowa

................................................... zł. 1 0 -

Za każda zmianę adresu dolicza się zł. 0.50

Reklamacje niezapieczętowane nie podlegają opłacie pocztowej.

Listów nieopłaconych nie przyjmuje się.

Prenumeratę przyjmuję: Administracja ,,Czasu", wszystkie urzędy

pocztowe, wszystkie miejscowe i zamiejscow e Biura dzienników

Redakcja rękopisów ale zw raca.

KONTO P. K. O. KRAKÓW NR. 400.404.

Telefon Redakcji 100-50. -

Administracji 1 Drukarni 117-10.

Adre* Redakcji i Administracji: Kraków, ul. iw . Tomasza 11.

Godziny biurowe: ed 9-teJ do 12-teJ 1 ed li-te] de 18

IB1TOIŁOIIlti

I *Anorazów« u ]«d«n » I t r u milimetr« w j;:

Ogtosw.n1* rwyk.U

..............................................................,

tl O.M

Układ tabelaryczny, cylrowy, k o m bin o w a ny .........................

sl. 0.30

Ogłoszenia w ,,Nadesłanych"

............

*t. 0.40

Nekrologi

.,,,,,s ł .0,35

Komunikaty po kronice

................................................................................

, *1. 0.50

Ogłoszenia na pierwszej stronie

......

*i. 0.60

()głoszenia w numerach świątecznych 25% drożej.

Ogłoszenia zamiej*

acowe 25% drożej.

—

Za zastrzeżenie miejeca dolicza clą 26X,

Administracja nie bierze odpowiedzialno! ci

za terminowe umieszczenie ogłoszeń.

Ceny ogłoszeń obowiązuj% od dnia zmiany w nagłówku,

Ogłoszenia przyjmują: Administracja ,,Czasu" i wszystkie miejzte w i f Mi

miejscowe M:ira dzienników 1 ogłoszeń,

Święto jazdy polskiej.

Stare -to miasto Kraków, a o jego wielo

wiekowej przes’złości świadczą na każdym

kroku wspaniałe świątynie, historyczne

pomni;ki, stylowe domy; nawet legendar

ne kopce u bram miasta rozstawione są

zabytkami odległego mroku d;ziejów pol

skich. Całą historję Polski można tu od

czytać zamkniętą w kamieniach i cegle,

w rzeźbach bogatych, w sklepieniach go

tyckich,

w fundamentach odwiec’znych.

I dlatego jest Kraków i będzie zaws’ze dla

Polski ,,arką przymierza miedzy starymi

i nowymi laty", w której zamknięty jest

najdroższy skarb narodu, świadectwo jego

potęgi, jego wiel’kości, jego dziejowych

przeznaczeń.

1 wiele wid!ziała ta stara stolica, odkąd

Piastowie tu sobie obrali siediziibę, od!kąd

wawelska katedra stała się miejscem

wiecznego wypoc’zynku naszych dynastów.

Wieleż to majestatycznych pochodów prze

sunęło się przez ulice miasta,

w ieleż to

królewskich

wjazdów witał głośnymi o

krzykatmi lud ’krakowski!

I oto dzi;siaj oglądać będziemy jakby

wizję przeszłości, dzisiaj wkroczy do Kra

kowa długi korowód konnych rycerzyków

z najdal’szych kresów Rzeczypospolitej, a

na, ich czele Wódz narodu, budowniczy no

wej Polski i jej niestrudzony obrońca —

Józef Piłsudski. Ucieszą się wielkie duchy

pana generała Kościuszki i pierwszego uła

na Polski — księcia Józefa Poniatowskie

go, gdy pułki ułanów, szwoleżerów% strzel

ców konnych najeżone biało-czerwonymi

proporcami, przesuną się, u stóp Wawelu;

nie było im ;dane oglądać Polski wolnej od

najeźdźców i niepodległej, -

ale oto idzie

ich mścicieli następca, ;twardy strażni!k ich

sławy - i prowadzi zastępy polskiego woj

ska, ku chwale zwycięzcy z pod Wiednia

zgromadzone, nad całością granic R’zeczy

pospolitej czuwające i zawsze gotowe każ

dy zamach na. niepodległość Polski ta;k o

deprzeć, jak przed 13 laty, pod wodzą Pił

sudsk:iego, na’jazd

w%schodni,

ofiarnie,

zw-ycięsko, triumfalnie, odparły.

Kraków jest miastem licznych pięknych

legend, z których .każda zawiera głęboki

symbol, sięgający samej istoty życia na

;rodu. W Krakowie też powstała i tu najsil

niej żyje legen’da Piłsudskiego z tego sa

mego czystego źród,ła uczuć i wrażeń ut

kana, co podania o Krakusie i Wand;zie, o

Lechu i o Czechu, i o Aniołac;h pierwszego

Piasta, legenda, która już tkwi głęboko

nieuchwytnych,

niedostrzegalnych

drgnieniach zbiorow-ej duszy narodu i ni

gdy już stamtąd nie zniknie. Legenda, w

której prawda hi’storyczna łączy się har

monijnie, jak amalgamat szlachetnych

kruszczów — z górnymi wzlotami ludowej

wyobraźni. Tylko ludzie skrojeni na miarę

Fidjasza, tylko wielkie dusze i wielkie cha

raktery, mogą ta’ką legendę stworzyć, po

siąść i utrwalić.

A**

Ale poza ’swoją legendą jest Józef Piłsud

ski na:szą naji’stotniejszą rzeczywistością;

jesit istotną rzeczywistością Polsk:i. Ujął w

swoje ręce losy państwa — i olbrzymi ten

ciężar dźwiga z pelnem poczuciem odpo

’wiedzialności ’któr’a stąd wypływa. Nie żą

dał władzy inie sięgał po nią; dopiero, gdy

nas’ze dawne historyczne przywary, — war

cholstwo, bezrząd i niezrozu’mienie S’tosun

ku obywatela do państwa, zaczęły znowu

do tego stopnia brać górę, że zagrażały

świeżo odzyskanej niepodległości - dopie

ro wtedy Józef Piłsudski wszyst!kich spad

kobierców liberum veło odrzucił na tamtą

Stronę barjery i ^ziął na siebie wielkie za

danie stworzenia takiego ustroju, któryby

Polskę zabezpieczał ;przed grozą anarchji.

Nie było to jednak utożsamienie własnej

osobyzpaństwem, na wzór słynnego as a

Tetat c’ert moi - ale raczej konradowo

prometejskie pragnienie r-ządu (11SZ

żeli swój cel osiągnął, to nie dlatego, ze

taka czy fana część t,ily

sobą.,ale ponieważ

w olbrzymie, «eta

społeczeństwa wytw-orzyło się przesw ’

ozenie o nieuchronnej konieczności oc

nia przys-złości narodu mężowi, kto y y

i je(st symbolem wielkości i najs’zczytniej

szych tradycyj Polski.

Z lakierni uczuciami i w takiem prze

świadczeniu wita stary Kraków Józefa Pił

sudskieg’o, przybywającego w na;sze mury,

aby oddać hołd temu rycerskiemu król-owi,

który przed 250 lał_y stąd wyruszył, aby po

prow?ad’zić wo j-sko pols’kie do walki o chrze

ścijaństw-o, o zachod:nią kultu;rę, o wolność

Eu;ropy. Skrzyd;lata husarja rozstrzygnęła

sw-ojem w-iekapomnem natarciem bi’tw-ę

wiedeńską. Nie pierwszy to i nie ostatni

czyn ja’zdy polskiej. Pod Kiircholmem, pod

Kłuszynem, w wąwozie sam-osierskim, czy

pod Stoczkiem

nasze ko;nne hufce wal

czyły nieus!tra;szenie, bohaters’ko, krwaw-o

w- obronie oj’czyzny.

Te w-szystkie w’s’pomnienia w-ielkich zwy

cięst’w budzą się w na;s dziś, gdy tenten-t

jezdnych pułków naszej armji zagrzmi na

ulicac’h miasta. Toteż z dumą i radością

obchodzić będziemy święto polskiej arm:ji,

która jest pukler-ze-m ochronnym na’szej

w-olności.

Wiernie służy armja narodowi i murem

za nią naród stoi — i gdy je-j szyk-i rozwi

jają się przed n-ami pod państw-ow-ym

sztandarem orła białego — miniowali ci-sną

się na usta słow-a poety:

Hej stad o orłów szeleści

Pow ietrze skrzy-dła’m i porze

Łuna tęczą: ogrońmą je ’pieści.

Niech żyje. arm ja pols-ka!

Ni-ech żyje M arszałek Piłsud’ski!

,,My jak o legjoniści zrobiliśmy wstęp do przelewania k rw i za Polskę.

Poszliśmy niewielką garścią ludzi, tem się różniąc od wszystkich innych, że ten

niewielki strum ień krwi, któryśmy mogli przelać, chcieliśmy dać dla Polski. Nie

dla kogo innego a właśnie dla Polski. To nasza p alm a pierwszeństwa w p racy

dla ojczyzny naszej11.

(Na zjeśdzie w Kaliszu 8. V III 1927).

KONSTANTY GRZYBOWSKI.

Józef Piłsudski czyli państwo polskie.

:Pol:ski rząd. Bo ża’den i-nny naszych

interesó-w, interesów nas-zej k-rw-i, bronić

n i e będzie.

Jesteśmy oslatnie-rn może -poko-leniem, któ

re rozumie sens tych słów-, Istotnego ich zna

czenia bowiem nie ’bę-dą już rozumiały poko

lenia Jctóre wzrosły w wolności ,tak jak c,zło

wiek, który nigdy nie widział .śmierci - nie

zrozumie, -co się kryje pod tem słowem. Siła

wolności w ’tem leży, że właśnie słowo ,,polski

rząd" jest truizmem i oczywistością. Słabość

niewoli w tem leży, że właśnie s!owo: ,,polski

rzą-d" w ydaje się mite-m, n ieosiągłą fantazją,

ideą obcą rzeczyw-istości.

Józef Piłsudski był ty-m—jedynym w dniach

niewol’i - d la k ’tórego słow a ,,polski rzą-d"

były taką samą prawdą z krwi i kości, jak

d-la pokolenia dz-isiejszego. N-ikt z tych, któ

rzy przyjdą po nas, nie zrozumie, jak trzeba

było stać ponad swą epoką i swymi współcze

snymi, by móc położyć swe nazwisko w sier

pniowych dniach 1914 roku pod słowa ,.Ko

m endant Główny Wojska ’Polskiego".

II.

Ja wiem, czego ty chcesz: że Polska ma

być mitem, mitem narodów, państwem

ponad państwy, prześcigając em wszystkie

jaki-e są, R epubliki i Rządy; oczywiście

niedościgłem, wymarzonem. .Ma być ma

rzeniem — tak, ideałem. Tak! Według

ciebie ma się nie stać nigdy. Tak a nigdy

m a się STAĆ, nigdy BYĆ, nigdy się urze

czywistnić.

i\V jego gęści» byla zawsza . twardość rze

ezyw-istoścl Ucieczką o-d rzeczywistości, jest

bowiem zaró-wno ucieczka przed mitem , jak

i bierna aprobata wszystkiego co jest, Tylko

ten wódzi, czuje i tworzy rzeczywistość, kto

um ie nie być jej częścią, ale się jej przeciw

staw’ić poto, b y ją urobić na ks-ztałt i podo

bieństwo w’łasne. Przekuć naród tak, by stał

się św’iadomym twórcą własnych losów, a nie

biernym konsumentem historji.

III.

I tem nas oszukują, że my powinniśmy

mi-eć to poczucie solidarności narodowej.

Ale za nich nie może być odpow’iedzial

ny naród. Oni nie są narodem.

By móc się stać Wodzem narodu —- trzeba

stanąć nad narodem. Trzeba czuć się tak bar

dzo nad nim, by móc -bez zmrużenia powiek

spojrzeć na to wszystko, co musi być w nim

precz wyplenione, jak o na obce i wrogie.

Wielki Twórca dziejó-w mus-i być zawsze sa

motnikiem. Rośnie ogromnym mitem, nad

chw-i-lę, w- której jest, poto, by się staw-ać hi

s-torją nim jes,zcze przeszedł do historji.

IV.

Przychodzą, przyjdą powoli pokolenia, d la

których wielkie zmaganie się Józefa Piłsud

skiego z -duszą Polski będzie coraz bardziej

mitem czy symbol’em — ta Polska, którą uro

bił on w-edle swej twardej woli — rzeczywi

stością. F-akt, że dał P’olakom państwo będzie

tkwił w-iecznie w ,każdem s!owi’e i myśli. To,

że dał Polakom coś. co dać o w-iele trudniej —

poczucie, że m ają państwo, że państwo jest

w nich — ten fakt będ-zie coraz trudniejszy

do zrozumienia, bo w;cieleni-e nas wszystkich

w Polskę będzie rzeczą dla każdego coraz bar

dzie} oczywistą. A o ileż tru-d-niejszem dzie

łem jest to drugie: danie duszy polskiej tego,

czego nie m iała nigdy, a za czem wiecznie

tęskniła, !’jęcie narodu w żelazny rygor k ar

ności, która uczyni z nas naród z jednej bry

ły. a bez której państwa naprawdę nigdy nie

było i być nie może.

Potrzeba parkańska (7— 9. X 1683)

i zdobycie Ostrzyhomia.

Dopełnieniem zwycięstw a wiedeńskiego króla

Jana były operacje przeprow-adzone przezeń na

Węgrzech zdecydowały one o tem, że Tur

cy raz n a zawsze stracili bazy jakie mieli nad

średnim Dunajem , z których każdej chwili pod

jąć mogli nową akcję przeciw Wiedniow i i że

odwrotnie wojska chrześcijańskie mogły z tych

baz atakować stolicę Węgier, Budę, od r. 1541

której dawniejsza nasza literatura, zwłaszcza

podręcznikowa, wspominała jak a 0 niepowo

dzeniu, które jak zobaczymy -było tyl’ko przej

ściow’ym epizodem w operacjach,

Arm ja chrześcijań-ska złożona z w ojsk pol

skich i cesarskich posuwała się lewym brze

giem Du-na-ju po głów’nej drodze wiodącej w

stronę stolicy Węgier, w której Kara M ustafa

przygotowywał się do now’ej akcji. Atak na

twierdzę ostrzyhomską, położoną na niedo

stępnych skatach na prawym brze-gu Dunaju

a zagrażającą z boku poch!odowi wojsk chrze

ścijańskich rozpoczęty miał być od miejscowo

ści Parkany leżącej na lewym brzegu i stano

w’iącej przedmie-ście a z punktu widzenia sira

tegicznego przyczółek mo-stowy Ostrzyhomia.

Król zamierzał atakować Parkany i most łą

czący go z Ostrzyhomieiń -po należytem przygo

tow’aniu, lecz oddziały polskie wysłane przo

dem już 7 października rozpoczęły walkę z T ur

kami prowadzonemi przez zdolnego dowódcę,

jakim się okazał Kara Mehmied -pa-sza. Rychło

też te od-d-ziały polskiej przedniej straży znala

zły -się w opr-e-s-ji, z której nie mógł ich już wy

ratować król, spieszący im osobiście z pomocą.

Wszczęło się zamieszanie i ucieczka; sam król

próbując wstrzymać Turków p-rzy pomocy nad

biegającej dra-gonji o mało nie postradał ży

cia i bitwa zatrzymała się dopiero na linjacb

polskiej piechoty i cesarskich rajta-rów. C.hoć

Kara Mehmed wysłał triumfalne doniesienie

do Budzina o swem zwycięstwie, pierwsza fa

za bitwy parkańskiej okazała -się jedynie epi

zodem, który nie miał wp-ływu na dalszy prze

bieg kampanji, mimo że wezyr na wieść o nim

. zucił na pomoc Karze-Mehmedowi 10.000 jaz

dy, która nazajutrz, 8 -października zjawiła się

pod Parkany.

K-ról wraz z księciem lotaryńskim przystą

pili bowiem niezwłocznie bo już 9 paździe,rni

ka do ataku na Turków ni-e dozw’alając im na

zmia-nę frontu. R ara-M ehm ed zachęcony świe

żem powodzeniem przyjął też -bez wahania bi

twę, w której za plecyma miał Dunaj, dzielący

?o od twierdzy ostrzy-homskiej. Terenem jej by

ła obszerna równina ciągnąca się po lewym

brzegu Dunaju i widna ja-k na dłoni z Ostrzy

h-omia, którego ówcześni obrońcy byli bezsil

nymi św,iadkami roz-prawy.

Na tej ró-wninie zajął pozycję wódz turecki

tem śmiel-ej, że spodziewał się, jak się okazało

napróżno, posiłków’, które mi-ały nade-jść

z z a m k u Leva. Za-atakow-any -prze-z

-połączone

woj-s,ka ch r ześ cijań skie d-oznał :z-upełnej klęski.

O-d-w

-rót przez -most -zamienił się wnet w bezła

dną ucieczkę wojsk tureckich, w czasie której

most załamał się, a -tysiące Turków znalazło

śm-ierć w nurt-ach Dunaju. Król Jan, właściwy

sprawca te-j

- klęski tureckiej, nazw-ał zwycię

stwo iparkańskie więkisze-m od wiedeńskiego,

może i ni-e bez racji. Odebrało ono Turkom

s zan se kon-trofensy-wy i w n-astępstwach -swy-ch

zm usiło ich do -przenie-sienia -swej- pod stawy

operacyjnej z Budy do Belgradu, -dokąd schro

nił się Kara M ustafa, o-pa-trując tylko silną

załogą twierdzę budzińską. Było to tem ko

niec-zniej-sze, że w bezpośrednim s-ku-tk-u bitwy

parkańskiej stracili Turcy główną osłonę Bu

dzina od z-a-chodu, Ostr,zyhom.

-Po zbudowaniu mostu n-a Dunaju roz-poczę

ły w ojsk a -chrześcijańskie 22 -października re

gularne oblężenie Ostrzyhomia. Brala, w nim

silny udział ariyler.ja polska ustawiona n-a le

wym -brzegu Dunaju, ską-d ostrzeliwała 0

strzyhom pod os-óbiistem kierow’n ictwem gen.

Kątskiego. Po pięc:iu dniach kanonady Turcy

się -poddali, Co -charakterystyc:zne, p odd ali się

królowi polskiemu, bo ja-k pisał Sobieski, T ur

cy, ,,k-tórzy mię zowią katem ture-ckim, że z

mojej okazji ta-k wiel-e ich rpoginęło, z tem

wszystkiem wolą -się -przecie spuszczać n a mo

je słowo i dyskrecję, niżeli na czyje ins-ze",

Po ka:pitulacji wjechał też król do mi-asta, bę

dącego węgierskiem Gnieznem, nietylko jak o

siedziba arcybiskupa i prymasa, którego s-to

licę -po 140 latach panowania -tureckiego uwol

nił, ale także jako prastare miejsce kultu św’.

Wojciecha.

Na tem zakończyły się operacje kampanji

1683 r. W ojska -polskie znużone walkami i

przerzedzone chorobami ruszyły, wobec zbli

żającej -się zimy k u g ranico m ,Polski, zdoby

wając -po drodze ważną tw’ierdzę Szecseny.. Na

Boże N’arodzenie król stanął w’ Krakowie,

wspominając z Preszowa jeszcze, że przymie

rze -polskie oddało cesarzowi Wiedeń, A ustrję

królestwo w’ęgiers-kie. ,,Jeśli to kto, pisał, kiedy

dla kogo uczynił, a w tak krótkim jeszcze

czasie, niech mi pokażą przykłady", a wspomi

n a jąc o -postępowa-niu sprzymierzonych Au

strjaków’ w Polsce w r. 1657 dodawał: ,,Nie

targowaliśmy się tu o szturmy ani batalie,

jako się stało w dobywaniu Kazimierza pod

Krakowem iz Szw’edami, ani nam miast bau

skich w zastaw nie daw’ano, jakośmy byli dali

żupy wielickie".

Wojna istotnie była przesądzona i choć Bu

dy nie zdobyto, przewagę Turków na W ę

grzech, raz n a zawsze złam-ano. Szła ona woj

skom cesarskim, gdy brakło pomocy -polskiej

dosyć trudno. Z rozmaitych powodów zmar

nowano prawie rok i zaczęto -ponow-nie ofen

sywę dopiero latem 1684, opanowując Peszt;

nie zdołano jednak zdobyć twierdzy budziń*

skiej, którą oblężono i oblężenie przerwano,

w następnym roku zajęto się -zaś -zdobywa

niem twie)’dz pomniejszych. Dopiero w r. 1686

w trzy lata -po zwycięstwie wiedeńskiem przy

stąpiono do zdobywania Budy, która wre.szcie

wpadła w ręce chrześcijańskie, -k-tóre tak dłu

go nie wyzyskiwały) możności }ej odzyskania,

stworzonej przea zw’ycięstwa J-ana III.

znajdującą się w’ rękach tureckich, Kampanja

węgierska króla Jana, której owocem było o

panowanie tych właśnie baz operacyjnych tu

reckich a w szczególności Ostrzyhomia (Eszter

rom) i Szecina, jak spolszczono naziwę twier

dzy Szecseny, znana jest u nas głównie wl

rwiązku z bitwą pod Parkany (c?.yt. Parkan, i

5 czego utarł się termin pod Parkanami), a t

1 з 6 • Strona 1

Мірадор - viewer

Czas.

опис

Структура

Схоже

Помилка 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Мірадор - viewer

опис

Структура

Схоже

Помилка 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Завантажити файл

Завантажити файл

Видалення коментаря

Розширений пошук

Повідомити про помилку