Czas.

Мірадор - viewer

Czas.

Примітка

Відображення 651 примітки

Додавання приміток лише для зареєстрованих користувачів

Опції

CZAS

RĘKOPISMA nadsyłane Redakcyi nie zwracają się i niszczone będą.

Prenumeratę przyjmują:

W Krakowie: Bióro Administracyi BCzasu" w Rynku pod L. 39 w domu p. Kirchmaye ra

na dole, tudzież wszystkie Urzędy pocztowe austrya ckie .

OGŁ OSZENIA (inseraty) wszelkiego r odzaju przyjmują się za opłatą: od wiersza drobnego z a

jednorazowe umieszczenie 8 centów, za na stępne po 5 centów, oraz za opłatą należytości

stęplowój po 30 centów od każdorazowego ogłoszenia.

Prenumeratę i ogłoszenia przyjmują: w e LWOWIE w Ajencyi ,,Czasu"’

p. Ignacy Hercok w rynkupodNr. 238.

wWiedniup.A.

Oppelik Wollzeile 22.

Na Francyę i Anglię wParyżu p. Ł . Płoński*

Boulevard du Prince Engi;ne, 95.

w Ilamburg-u pp. Haasenstain i Po-,

gier — w Frankfurcie nad Menem p, Otto Molien — w Lipsku

p. Henryk Kngler —w Wrocławiu: pp. Jenke et Sarnig

hausen.

Kraków 4 kwietnia.

Otrzymujemy z Wiednia następujący ar

tykuł w sprawie opodatkowania na podsta

w ie katastru:

Jedną z najważniejszych kwestyj, jaka się obe

cnie w Radzie państwa toczy, jest kwestyą refor

my podatków stałych, a zatem przysziego opodat

kowania w krajn. Kilka jnż razy tak żywem sło

wem do pojedyńczych obywateli, jak i pismem do

kraju staraliśmy się obndzić zajęcie dla tej ważnej

kwestyi, a Cza» przedrukami wyciągów z wiedeń

skich dzienników silnie nas w tym kiernnkn pc

pierał. Mimo tego głosy z kraju się nie odezwały,

tak, iżby wnosić można, że kwestyą ta bynajmniej

krajn nie obchodzi. Wierni jednak naszemn po

wołania i zadania, nie omieszkamy odwoływać

się czasami do krajn i obznajamiać go z biegiem

sprawy.

Otóż obecnie tak rzecz stoi.

Wiadomo każdemu, z tą sprawą obznajmione

mo, iż na mocy astawy z 23 graduia 1817 r. za

prowadzony został w państwie Au-.tryackiem stały

katastr grantowy. Ale ponieważ oszacowanie gran

towe poprzedzone być mnsiało wymiarem geome

trycznym, a zatem toż oszacowanie następowało

w miarę, jak ta druga czynność cboć częściowo

ukończoną została. W ymiar zatem podatkn gran

towego, jako reznltat szacunku, następował czę

ściowo, to jest w miarę, jak w którym krają ko

ronnym szacunek przeprowadzony został. 1 temu

to niejednoczesnemn oszacowania grantowemu przy

pisać należy, oprócz innych skntków, przeciążenie

podatkiem grantowym jednych krajów koronnych

w porównania z drngieaii i onegoż niesłuszny roz

kład. Tejże samej przyczynie głównie przypisać

należy przeszacowanie późuiej oszacowanych kra

jów, w stosunku do pierwej oszacowanych, jak gię

to faktycznie w W. Ks. Krakowskiem okazało.

Fenomen teu łatwo da się wytłómaczyć natu

ralnym rozwojem gospodarstwa, albowiem to c,

w r. 1824 — który był przyjęty za rok normal

ny, — było pastwiskiem, jest obecnie winnicą, a

mimo tego ciągle jako pastwisko jest opodatko

wane; to zaś, co w krajach później oszacowanych,

w r. 1824 było pastwiskiem, je st obecuie rolą lnb

łąką i jako takie podatkowi podlega. W skntek

tego, gdyby Galicya wedłag stałego kaiastrn opo

datkowaną została, toby podatek gruntowy zwię

kszouy być musiał o 80 procenta. Jest zatem

w interesie krajn, aby szacunek katastralay innym

sposobem zastąpionym został. Z(e doszło do tego

stopnia i taka się w ostatecznym reznltacie rażąca

nieproporcya w opodatkowania krajów koronnych

w praktyce okazała, iż sam Rząd przymuszonym

został do przedłożenia obecnej Radzie państwa

nowych projektów reformy podatkowej. Te proje

kta, choćby bez żadnej zmiany przyjęte zostały,

bardzo znaczne wykazują nlepszenie od obecnego

Bystemn, albowiem oprócz innych:

1) Oddają opodatkowanie krajn w ręce opodat

kowanych, zamiast, jak dawniej, w ręce organów

szacunkowych rządowych;

2) W miejsce wymiaru procentowego, zaprowa

dzają system repartycyjny; przeto każde przesza

cowanie pojedyńczego krajn, gdyby takowe nastą

pić mogło, ciężyć będzie jnż nie na krajn poje

dyńczym, ale na całem państwie. To jest niejako

gwarancyą, przez którą położoną została tama,

przeciw wszelkiemu niesłusznemu oszacowaniu ja

kiegobądż kraju koronnego. Tak sejm we Lwo

wie jak i Rada państwa uznały niesłuszność sza

cunku katastralnego, i w skntek tego sejm lwow

ski podał, a Rada państwa na Besyi 162 z 1862 r.

systowanie prac katastralnych uchwaliła. Mimo te

go Rząd nie przychylił się do tej uchwały i dalej

przeprowadza prace katastralne w G alicyi— opie

rając się na tem , iż raz zaprowadzonego prawa

samowładnie zmienić nie może, a głównie dla te

go, aby jeżeli się da podnieść podatek grantowy

o jakie parę milionów reńskich, któreby w ostate

cznym reznltacie w konsekwencyi systemu repar

tycyjnego na całe państwo rozdzielić się dały.

Niema zatem innej rady i innego sposobu usunięcia

szacunku wedłng stałego katastru, tylko jak naj

spieszniejsze wprowadzenie w życie nowych pro

jektów rządowych, na mocy nowego szacankn

gruntowego, już z tego powodn dla Galieyi pożą

danego, iż dawny szacunek usuwa, oparty po naj

większej części na zeznaniach stron nieobznaj

mionyeh z przedmiotem, a zatem po największej

części mylnych i fałszywych. Ale tu na przeszko

dzie stoi głównie kwestyą czasn, to jest, iż żadnym

sposobem praca tak obszerna w jednej i tej samej se

syi parlamentarnej wykonaną być nie może. Ocenia

jąe tę niemożebność i ważność przedmiotu, Wy

dział reformy podatków stałych postauowił wyro

bić dla siebie u Rady państwa permanencyą, aby

miał czas do zbadania projektów rządowych i

wniesienia ich pod ncbwałę na przyszłą kadencyą

Rady.

Jest to jedyny i wyłączny środek, aby opodat

kowanie według sprawiedliwych zasad nastąpiło,

i aby Galicya podatkiem gruntowym, w stosunku

do innych krajów koronnych przeciążoną nie zo

stała, a coby koniecznie nastąpić musiało, gdyby

szacunek grantowy wedłng zasad stałego katastru

przeprowadzonym został, Jeżeli zatem tak rzecz

stoi, a co w następnych artykułach (niechcąc obe

cnego zbytnie rozciągać) udowodnić sobie pochle

biam , jest więc obowiązkiem zastępców krajn,

wszelkie sposoby ku tem a, a zatem i permanen

cyą Wydziałn, wedłng sił i możności popierać.

Chociażby zatem sposób powyższy, pozornie ze

względów czystego parlamentaryzmu attakować

można — to jednak dla zastępców kraju, w któ

rym, w obecnym stanie, ważniejsze są instytucye

niż konstytncya — prawidłem być powinno wyłą

czne dobro krajn. A żadna kwestyą w skutkach

swoich nie może być materyalnie ważniejszą nad

opodatkowanie, którego mniej lub więcej słuszne

,jrzeprowadzenie już dla tego, że tak prędko zmie

nionem być nie może, do najważniejszych zadań

należy. Wzgląd zaś na czystość zasad parlamen

tarnych tem mniej na uwzględnienie zasługuje, iż

rzeczony projekt z inicyatywy Izby wychodzić i

do tego jednego konkretnego wypadku jest za

stosowany, jako, że reforma podatku żadnym in

nym sposobem przeprowadzoną być nie mcże.

—

Ani wątpię, że delćgacya polska z wylączuie pra

ktycznego stanowiska, pominąwszy wszelkie inne

względy, na tę kwestyą zapatrywać się zechce.

Giornale di Roma z d. 29go marca za

mieszcza w tekście łacińskim następuj§e§

alokucyę, któr§ miał Papież z powodu za

mianowania

nowego Patryarchy grecko

melchickiego i sporów w Meksyku i Włoszech

między władz§ duchown§ i świecką:

Pana Naszego Piusa z łaski Bohej Papie

ża IX Alokucya na tajnym konsystorzu w dniu

27 marca 1865.

Wielebni bracia!

Staranie i pieczołowitość nad wszystkiemi ko

ściołami od Boga Nam pornczona, wymaga wie

lebni bracia! abyśmy dzisiaj porozumieli się z wa

mi, co się tyczy kościoła wschodniego. Wielebny

brat Klemens B ahus, Antyochejski grecko-mel

chicki Patryarcha, dopełniając wzorowo przez lat

wiele nader ważnego swego urzędu, pokorne do

Nas zaniósł prośby, abyśoay na jego zrzeczenie się

patryarchatn dozwolić zechcieli. Zważając na zna

komite przymioty, jakiemi celował, i pragnąc

przeto, aby godność i urząd Patryarchy zachował,

zrzeczenie to długo, i wielokrotnie zwłóczylU

śmy i zachęcaliśmy go, aby nie przestawał pro

wadzić steru i zarządu owego patryarchaluego ko

ścioła. Lecz obstając przy owym zamiarze i po

kornie sądząc o sobie, oraz gorąco pragnąc pędzić

zacne, pierwotne, zakonne i samotne życie i rze

czom boskim swobodnie się oddawać, tak ciągle

na Nas nalegał, i nie przestawał przypominać, iż

postanowiliśmy wreszcie na życzenia jego zezwo

lić. Dla tego wielebnemu bratu Józefowi Valerga,

łacińskiemu Patryarsze jerozolimskiemu i apostoł

skiemu prolegatowi Syryi poleciliśmy, aby na

uwolnienie tegoż wielebnego brata Klemensa

w Naszem i tej Stolicy Apostolskiej imieniu swą

władzą zezwolił, przyjął je i za spełnione uzDał,

i uwolnił go całkiem od węzła, który go ze wspo*

mnionym Antyochejskim patryarchalnym grecko

melchicbim kościołem łączył. Ztąd bisknpi tegoż

narodn, przez samego wielebnego brata Klemensa

zwołani po abdykacyi na temże zgromadzenia

przezeń uczynionej, i w imienia Naszem przez te

goż samego wielebnego brata Patryarchę jerozo

limskiego przyjętej, do wyborn nowego Patryarchy

tego kościoła przystąpili. Zbiorowemi przeto gło

sami wielebnego brata Grzegorza Jnssefa, bisknpa

ptolomejskiego , znakomitą tą godnością obdarzyć

postanowili. Wybór ten był nader miłym bisku

pom, zakonnikom i wyższym klasom tego narodu

oraz całernn ludowi, gdyż świetne cnoty, jakiemi

się wybrany patryarcha odznacza, znane już były

rzeszy grecko-meicbickiej. Sam zaś wielebny brat

Grzegórz Jnssef, zawiadamiając Nas swym peł

nym uszanowania listem o swym wyborze, jasne*

mi słowy oświadczył, iż niczego bardziej nie pra

gnie, jak z największą wiernością, czcią i posłu

szeństwem trzymać się silnie Nas i tej katedry

Piotrowej, i gorąco Nas błagał, abyśmy go Pa

tryarchą Antyochejskim grecko-melcbickim, apo

stolską władzą Naszą zatwierdzili i zaszczytem

Paliusza ozdobić zechcieli. Po rozważeniu przeto

dojrzałem i zbadaniu przez Nas tego wszystkiego,

oraz przez zgromadzenie wielebnych braci Na

szych ś. Kościoła Rzymskiego kardynałów do roz

szerzania wiary, którzy świętym wschodnich ko

ściołów obrzędom przewodniczą, wyrokiem tegoż

zgromadzenia wybór ten i żądanie tem chętniej

zatwierdzamy, iż Nam wiadomo, że wielebny ów

brat Grzegórz Jnssef obdarzony jest szczególną

wiarą, pobożnością, roztropnością i innemi znako

mitemi przymiotami. I dla tego mamy nadzieję,

iż z największą starannością, pilnością i gorliwością

wszystkie obszernego i nader ważnego urzędowa

nia swego części zapełni, i do większej ebwały

Boga i zbawienia dusz bezustannie dążyć będzie.

Ztąd tegoż wielebnego brata Grzegorza Jnssnfa od

obowiązku, który go z biskupim ptoiomejskim k o

ściołem wiązał, uwalniam, a zatwierdzam go

Patryarchą Antyochejskim grecko-melchickiej rze

szy, i zaszczytem Paliusza przyozdabiam i wszeh

kiemi innemi przywilejami uposażam, jakiemi jego

poprzednicy przez tę Stolicą Apostolską zwykh

być obdarzani. Tym sposobem czynimy rzecz dlań

nader miłą i uprzejmą dostojnemu grecko-mel

chickiemu narodowi, który ta Stolica Apostohka

w szczególnej zawsze słusznie ..lała ; ma życzłi

wości.

Jakież jest wasze zdanie?

Władzą Wszechmocnego Boga, śś. Apostołów

Piotra i Pawia i Naszą, zatwierdzamy i aprobu

jemy wybór, czyli żądanie przez wiel. braci grecko

melchickiego narodu biskupów objawione , co do

osoby wyż wspomnianego Grzegorza Jassefa, bi

skupa, którego od obowiązku, jaki go wiązał

z Kościołem ptoiomejskim, uwalniamy i przenosi

my do pomienioncgo patryarchaluego Antyochej

skiego greeko-melchickiego kościoła, czyniąc go

Patryarchą i Pasterzem tego narodn, jak wyra

żone jest w dekrecie i szedzie konsystoryalnej.

W imię Ojca i Syna i Ducha ś. Amen.

Teraz dawnym zwyczajem mówiąc o gorzkim

świętej pamięci Maksymihaua II, dostojnego króla

bawarskiego zgonie, wyznajemy Wam wielebni

bracia, że wielką dotknięci byliśmy boleścią na

pierwszą wiadomość, iż zszedł z tego świata. Utra

ciliśmy bowiem w nim księcia, który ladom swoim

drogi, pobożności, roztropności i innych cnót bla

skiem świetniejący, Nas i tę Stolicę Apostolską z naj

większą żarliwością i czcią miłować usiłował. J ak

kolwiek śmierć tak pobożnie przezeń poniesiona spo

dziewać nam się każe, że jnż wiecznej nżywa

szczęśliwości, jednakże wzorową waszą zachęca

my wiarę, abyście mod!ami waszemi Boga za da

szę jego błagali. Nie zaniedbaliśmy czynić to oso

biście i uczynimy to publicznie, mając odprawić

egzekwie w papieskiej Naszej kaplicy w d. 6ym

kwietnia.

Chociaż nader gorzkim napoiły nas smutkiem,

przykre wypadki zaszłe świeżo w cesarstwie Me

ksykańskiem wbrew wszelkiemu zdaniu i spodzie

Mraniu naszemu i wbrew synowskiej czci Nam od

Najukochańszego w Chrystusie Syna Naszego Ma

ksymiliana Cesarza meksykańskiego w różnych

czasach okazywanej; jednak o rzeczach w prze

mowie dzisiejszej wspominać nie myślimy. T ą się

bowiem żywimy nadzieją, iż Cesarz pomny wła

mej powinności i dobrego i ściśle zastanowi

wszy się, że religią katolicka i jej zbawienna

nauka do szczęśliwości, trwałości i doczesnej ró

wnież pomyślności i spokoju.ści państw prowadzi,

zechce zejść z drogi, na którą nieszczęśliwie wstą

pił i wysłuchać najsłuszniejsze pragnienia i błaga

nia Nasze, uczyni zadość życzeniom i domaganiom

się tego narodn katolickiego, odbndnje w państwie

swem kościół z gruzów i bronić będzie jego czcigo

dnych praw, wolności bisknpów, księży i zakon

ników oraz szczególną z biskupami zachowa zgodę,

jak tego religią i sprawiedliwość wymaga i jak

na katolickiego monarchę przystoi.

Lecz nie możemy się w żaden sposób wstrzy

mać, abyśmy przy tej sposobności w liczuem zgro

madzenin Waszern, słusznych i zasłnżouych nie

oddali pochwał wielebnym braciom świata kato

lickiego biskupom, którzy w takiem przeciw bo

skiej religii Naszej sprzysiężenin i przy takiem

wielu ludzi zepsuciu, najpewniejsze dają nam

z dniem każdym powody pociechy, radości, rozwe

selenia wśród najcięższych, jakich doświadczamy,

goryczy. Ci bowiem wielebni bracia Nam, i tej ka

tedrze Piotrowej, wszystkich kościołów matce i

mistrzyni z dziwną miłością i czcią z dnszy od

dani, żadnemi nie /.rażeni niebezpieczeństwami,

udręczeniami i gardząc lndzkiem poszanowaniem

oraz zaniedbawszy niesłuszne postanowienia przez

władzę cywilną przeciw kościołowi wydane, kato

licką prawdę i jedność i najwyższą Naszą i Ko

ścioła, oraz tej okolicy apostolskiej moc, władzę,

wolność i prawa, teu ustnie, ów pisemnie, stale

bronią i dopominają się, czyniąc sobie z tego naj

wyższy zaszczyt, i w świeżych oraz swych listach

tak do Nas, j ak do wiernych, opiece ich powie

rzonych pisanych, cieszą się otwarcie i jawnie, iż

wszystko to odrzucają i potępiają, co my potę

piamy, i nie zaniechują z kapłańską siłą stawiać

tamę niecnym nieprzyjaznych ludzi radom, usiło

waniom i wiernych sobie powierzonych zdrową

napawać nauką i na ścieszki zbawienia wprowa

dzać. Tej najsłuszniejszych pochwał wzmianki naj

godniejsi są szczególnie wielebni bracia bisknpi

włoscy. Jakkolwiek bowiem narażeni są ua ciężkie

od przeciwników krzywdy i prześladowania i

wszelkiemi sposobami niepokojeni, jeduakże, po

słannictwo swoje pełniąc gorliwie, nigdy nie nsta

wali ani nie ustają z szczególnem namaszczeniem

ducha, podnosić biskupiego głosu i gorąco dopominać

się i protestować przeciw pojedynczym, nagannym i

najniesłaszniejszym ustawom przez poda)pejski rząd

przeciw kościołowi, jego zakładom , kapłanom i pra

wom wydanym, z powoda niezliczonych prawie świę

tokradzkich zachciwów przez rząd ten przyjętych.

Ui biskupi włoscy z podziwn godnem męztwem i

wytrwałością za Chrystusa i Kościół jego dzieloie

walcząc i o własuej trzody zbawienie troskliwi,

nawet wygnania, więziema, ani mąk się nie lę

kają, wstępując w świetne ślady apostołów, któ

rzy szli od obliczności onej rady, radując się, iż

się stali godnemi odnosić zelźywość dla imienia

Jezusowego. Dla tego ubolewając z serca nad owych

wielebnych braci cierpieniami i męki ich za wła

sne nasze poczytujemy, oraz łzy nasze z ich łzami

mieszamy, najpokorniejsze najukochańszemu miło

sierdzia Ojcu i Bogu wszelakiej pociechy skła

damy dzięki, iż za pomocą boskiej jego łaski wi

dzimy biskupów katolickich Nam i tej Stolicy ś.

oajoddańszycb, duchem wiary silnie ożywiooych,

walczących mężnie w obronie swego ś. Kościoła.

Wy tymczasem wielebni bracia ! w tych twardych

czasach, w takiem dusz niebezpieczeństwie, uie prze

stajcie w miarę wzniosłej waszej religii, najgo

rętszych wraz z nami bezustannie do Boga wzno

aić modłów, aby tę Stolicę apostolską, tylu krzyw

dami ndręczoną, kościół tylu ranami okryty i

c brześciańskie spółeczeństwo tylu przygoda mi do

tknięte, wszechmocną swą wsparł pomocą i pocie

szył i aby boskie jego łaski i skarby miłosierdzia

na wszystkich łaskawie zlewając, uczynił, aby

wszystkie ludy, i narody Jego i tego, którego ze

słał, jednorodzonego Syna swego, Paaa naszego,

Jezusa Chrystusa, uznały, kochały, bały się i

chwaliły go i wszystkie przykazania jego pilnie

zachowując, na tę wstąpiły drogę, która prowadzi

do życia.

KORESPONDENTA GZASD.

Pmryi 31 marca.

List lekarzy petersburskich pisany do tutejszego

doktora-Rayer, o którym douiosłem, omylił się tylko

w charakterystyce zarazy, która grasuje w Rosyi,

lecz nie w rzeczy. Drugi list odebrany w tych dniach,

przez p. Rayera zawiadamia, że nie jest to cho

lera azyatycKa, lecz dżuma, morowa zaraza peste,

na którą się umiera w póltory godziuy, grasująca

w szpitalach i koszarach petersburskich, i na któ

rą 36 lekarzy miejscowych umarło. Rzeczony list

zaprasza lekarzy francuzkich do Rosyi, czyniąc

im różne a wielkie obietnice. Mówią o tem wiele

w stronie naukowej Paryża. Według tutejszych

lekarzy, dżuma pochodzi głównie z nędznego ży

cia i mieszkań, nie ma przeto obawy, aby Bię dostać

mogła do Francyi.

List z Petersburga zamieszczony w Constitution

nelu, po wyrażenia żala z powoda śmierci księcia

Morny, donosi, że rząd rosyjski nie myśli o wcie

lenia Kongresówki za pomocą środków administra

cyjnych, lecz za pomocą reform spółecznych.

Epoque zamieszcza listy z Warszawy pisane w

innym dnchu niż listy Constitutionnela.

Margr. Lavalette, nowy minister spraw wewnę

trznych, złożył onegdaj przysięgę w ręce Cesarza

i objął swój trudny nrząd. Powódu oddalenia p.

Boudet, jak to zwykle się dzieje pod cesarstwem,

uikt dobrze nie wie, jak nikt Die zna misyi no

wego ministra. Zdaje się, że główna przyczyna

zmiany wyszła z błędnego kierunku dziennikar

stwa. Margr. Lavalette ma zaprowadzić zmiany

w tym przedmiocie, zapewne czysto administra

cyjne, i m a znieść M onitora Wieczornego, który

nędznie był redagowany i zdawał sprawę z obrad

Izb w sposób często komiczny. Być bardzo może,

że przywróci w ministeryum dyrekcyę druku, któ

rą skasował p. Boudet klieut p. Biilaulta. Głos ogól

ny sądzi, żo nowy minister nie przeprowadzi zmia

ny systemu, lecz dynastyczne względy i większy

dozór nad drukiem. P. Boudet ma być mianowany

wiceprezesem senatu w miejsce barona Lacrosse,

który, ożeniwszy się w 65 roku z młodą osobą,

wkrótce potem umarł.

Przystępuję do dalszego zdania sprawy z obrad

Izby, która staje się coraz burzliwszą, i która nie

małą uwagę obudzą. Zaonegdajsze posiedzenie za

częło się od protestacyi pp. Gućroult i Havin prze

ciw słowom wyrzeczonym przez p. Thudlier o ob

raźliwcść dla dziennikarstwa. Deputowani ci bę

dący zarazem i dziennikarzami zaprzeczyli, aby

dążenie prasy francazkiej było tak złe i rewolu

cyjne. Po nich przemówił p. Kolb Bernard. Mowę

jego możnaby przyrównać do tej, którą miał hr.

Moutalembert w Izbie parów r. 1847. P . Kolb

Bernard przedstawił w smętnych kolorach morał

ay staa dzisiejszej Francyi: postęp materyalizmn

i ateizmn, goniąc za samem złotem, ukazywanie

się w coraz większej liczbie dzieł nie religijnych,

szkaradę teatrów, jeszcze większą szkaradę rycin,

kłócenie duchowieństwa, poświęcanie papieztwa itd.

Mówca przypomniał wyrazy Benjamina Constant:

,,Kiedy uczucie religijne zatraca się w narodzie,

jest to znak, że kraj upada. Ludy religijne mogły

popaść w niewolę, ale żaden lud niereligijuy nie

mógł pozostać wolnym. Wolność ustala się i otrzy

muje tylko przez poświęcenie. Ten tylko jest w sta

nie obronić swą wolność, kto jest gotów życie za

nią poświęcić. Kiedy z brakiem religii łączy się

despotyzm, naród zanurza się w kale."

Mówca

wystawił Francyą jako bogatą, materyaluą, a bę

dącą w paraliżu moralnym, drżącą z obawy, aby

nie przyszła nowa rewolucya i nie njęła jej na

bytych bog»ctw. Mowa p. Kolb Bernarda, gorli

wego katolika, byla widocznie przesadzoną. Ogra

niczając się do papieztwa, Francya go nie poświę

ca, godzi jedynie we Włoszech zasadę religii z za

sadą narodowości. Margrabia d’Havrincourt nie wi

dział rzeczy tak czarno, i lekarstwo na rewolncyą

opatrywał nie w wolności i parlamentaryzmie, jak

pp. Ollivier i Thiers, lecz w sprężystości władzy i

utrzymaniu konstytucyi cesarskiej jak p. Thudlier.

Przedstawił on obraz wypadków historycznych, w

którym starał się dowieść, źe upadek Ludwika

Część literacko-artystyczna.

ROMAN ZAŁUSKI.

Novus rerum nascitur ordo. Kiedy dawny porzą

dek rzeczy upada, a spółeczność nowe przybiera

kBztałty, wymierają też i indzie, którzy mają tra

dycye przeszłości. Dobrze dla nich, boby się z te

raźniejszością i przyszłością pobratać może nie zdo

łali; ale niezmierny żal dla tych, co się wycbo

wali P°sród tych samych uczuć, wyobrażeń i na

dziei. lak śmiercią swoją zasmucił licznych po

całej Przestrzem PoUki rozsianych przyjaciół Ro

man br. dArschott de Rivibre Załuski.

W Polsce szlachta równa sobie godnością brała

blask albo od buławy albo od laski marszałków

Skiej, albo od pastorału. Załuscy, którzy in toqa et

in sago dobrze zawsze ojczyźnie służyli, główna

swoją m ają illnstraoyę od świątobliwych i mądrych

biskupów. Rzadko, aby jedna rodzina takich z ko

lei wydawała ludzi, że możnaby niemal powie

dzieć ,,wiek Załuskich.** Jedna gałąź tego domn

przez związek ślabny z rodziną belgijską odzie

dziczyła we Flandryi znaczne feudalne dobra i

przybrała do swego nazwiska imię d Arscbott de

Rivićre. Ostatnim tej gałęzi potomkiem był śp. Ro

man. Nie bawimy się w panegiryki, nie pochlebia

my ani żywym, ani nmarłym. Roman Załuski nie

był człowiekiem na wielkie rozmiary. Urodzo

ny w końcu ostatniego wieku, przepędził życie jak

każdy Polak tego pokolenia w różnorodnych nslu

gach dla Ojczyzny; ale podnosimy tutaj, że bar

dziej, niż wielu innych, łącząc w sobie polską pro

stotę i zacność z ogładą francuską, którą po kądzieli

odziedziczył, lepiej niż każdy inDy przedstawiał

tę epokę, pełną kawalerskich uczuć, popnlarności

niegmiunej, poświęcenia w każdym razie dla spra

wy publicznej, rycerskości, która przechowała się

tylko we wspomnienia nielicznej jnż dzisiaj star

szyzny.

Rzecz prosta, że kiedy starsi z jego rodziny wal

czyli jnż pod skwarnem Hiszpanii niebem, on ma

jąc zaledwie rok ośmnasty, odbywał straszną kam

pani§ rosyjską, w której utraciwszy starszego bra

ta Adama, powracał z odmrożonemi nogami i krzy

żem zasługi wojskowej. Nie zasypiał w ówczas

nikt na raz zdobytych laurach; to też ledwo wygo

jony Roman odbywał z pułkiem jedynastym nła

nów kampanię saską, w której wzięty był do niewoli,

a powrócił do krajn, kiedy po npadkn Napoleona

zawarty pokój wszystkim jeńcom otwierał powrót

do ojczyzny, do ojczyzny mówię, tak nazywać się

to mogło, gdy powstawało Królestwo Polskie, choć

w szczupłych wprawdzie rozmiarach, ale przecho

wywało imię, wojsko, orły...

Wszedł Załuski natychmiast do nowej armii pol

skiej. Powołany na adjulanta W. Księcia Konstan

tego należał do prac reorganizacyi tego zastępn,

0 którym wiadomo, że jeżeli ćwiczył się, jak ża

den na świecie, na Saskim placu, to równie wia

domo, jak się umiał bić pod Giochowem i pod Dę

bem Wielkim. Rok 1825 zaprowadził Romana Za

łuskiego jnż podówczas Refendarza staun w służ

bie cywilnej, równie jak wielu inDych zacnycb

jego kolegów, do Karmelitów, gdzie przeszło trzy

lata w więzieniu zostawał. Wkrótce wybnchło po

wstanie 1830 r. Czy na czasie lnb nie, czy użyte

czne lub zgubne, orzeknie późaiej historya, w ka

żdym razie wzniosłe i w warunkach, które roznm

1sumienie mogły zarówno uznać. Zalnski sta

nął obok Dyktatora, a obeznany ze sprawami pu

blicznemi, zwłaszcza co do stosunków zagranicznych,

użyty został do prac tego wydziała. Kiedy zaś

rząd wysyła! ajentów do obcych dworów, to marg.

Wielopolski udał się do Londynu, Ludwik Plater do

Paryża,’ a Zalnski pojechał do Szwecyi, lecz uie

puszczony do Sztokholmu, w Gotenburgu załatwi

wszy swoją misyę, ndał się do Paryża, gdzie go

nowe od rządu czekały rozkazy.

Sprawa belgijska zatrudniała wówczas najmo

cuiej rządy Lndwika Filipa i angielski. Obudwom

zarówno było potrzeba doprowadzić oderwaną

Belgię do sojuszu z Holandyą, bo żywioł rewo

lucyjny francnski znajdował punkt oparcia w ży

wiole rewolucyjnym belgijskim. Używają prze

to obadwa rządy sprawy polskiej, aby belgijską

załatwić. Zapewniają rząd polski, że byle Belgia

była politycznie ustaloną, zajmą się natychmiast

Polską. Załuski wysłany do Londynu, zastał tam

br. W alewskiego rozpoczynającego wtedy świetną

swoją karyerę. Obydwaj wpływać mieli na posłów

belgijskich przy konfereneyi londyńskiej, pp. Vilain

XI1II i Vauderveyer. Książę Talleyrand zaklinał

Załuskiego, aby przez miłość sprawy ojczystej o

wpływ ten jak najusilniej się starał. Zacni Belgo

wie wchodzą w myśl Załuskiego i przebiegłego

francuskiego dyplomaty. Załuski jedzie do Bru

kselli, i tam niezmordowaną czynnością, traktując

z członkami Izby, przemawiając często na meetyn

gach publicznych, udało mu się tak przeważaie

wpłynąć na opinię publiczną, że i ona sama i Izby

przyjęły traktat londyński z królem Leopoldem.

Spełnił w najlepszej wierze swą misyę Załuski:

rzadki dała Belgia w historyi nawet przykład.

Polityka wszakże dworów od tej chwili odwróciła

się od Polski: jak zawsze posłużyliśmy za narzędzie

do obcych celów. Król Leopold, kiedy jaż upadała

sprawa polska, ofiarował Załuskiemu piękne w

służbie rządowej stanowisko i obywatelstwo z na

zwiskiem d ’Arschott de Rivićre. Ale któryż to Po

lak wyrzekł się kiedykolwiek nadziei dia n aj

większych materyalnycb korzyści! Załuski, straci

wszy cały majątek w Królestwie Polskiem, nawy

kły do dobrego bytu, znosił na wygnania mier

ność ze swobodą dobrego sumienia i szlachetnego

serca. Poszukiwany w najwyższem spółeczeństwie

paryzkiem, osobistemi stosanki związany z ludźmi

publicznymi wszystkich krajów, pracował wiele

piórem dla sprawy krajowej z ludźmi podobuych

jemu zasad. Tęsknił jeduak do P oU ki, i tęsknił

bardzo, bo cboć teu człowiek mówił tak wybor

nym językiem i układem arcy francuskim, był to

jeduak na wylot szlachcic polski, pełen wiadomo

ści i tych anegdot dawnych czasów, które tak wie

le uroku obcowaniu z nim dodawały.

Od powrotu do kraju żyl dla przyjaciół i rodzi

ny, ^ ale nieobojętny, ani nieużyteczny dla spraw

krajowych. Nie obeszła się bez niego żadna na

rada. bąd miał zdrowy, doświadczenia wiele, u

mysł bystry, pogląd z wysoka. Jakie zaś miał ser

ce, o tem wiedzą jego przyjaciele, a to do publiczno

ści nie należy. Należy jeduak, że sam ubogi, dzie

lił się ostatnim groszem z biedniejszym; a wiele

od niesprawiedliwości ludzkiej cierpiąc, nie dopu

ścił, aby się kwas zakradł do duszy jego, bo od

dzieciństwa, już jakby z rodu, silua i praktyczna

wiara tam panowała. Nie zawadzi dodać, że Opatrz

aość dała mu w nagrodę licznych cnót przyjaciół

prawdziwych. Wszyscy dotrzymali do końca: a je

dnym z nich d ane zostało osobiście pielęgnować

cierpiące ciało i podtrzymywać spokojnie przeno

szącą się do wieczności duszę.

Czas wychodzi codziennie rano o godz. 7 ej (wyjąwszy poniedziałki i dnie poświąteczne).

Numerpojedynczy w Krakowie i we Lwowie kosztuje 10 centów.

roc znie :

kwartalnie:

miesięcznie:

miejscowa w Krakowie . . . złr. 20

** 8łr* 5

" ’ *złr-j?

Miejscowa we Lwowie . . .

................................ B

5c.25...B2

Poczta w państwie Austryackiem B 24 . .

........................

***B2c.25

^ do Prus ....... tal. 16 sgr. 20. . .

tal. 4sgr. 5

tal lsgr.15

B Rzeszy niemieckiej - » J ?

*-*»

»1 »25

n Francyi iAnglii . frank.108

......

frank. 27

....

frank. 1 0

B Włoch i Szwajcaryi B 1 1 6 .................................. B 29 . . . . B 10

B Belgii

..............................

B20....B

Listy z pieniędzmi przesyłane być winny franco do Administracyi »CZASU".

LISTY

reklamacyjne niezapieczętowa ne nie uleg ają frankowaniu. LISTY niefrankowane nie przyjmują się.

Prenumerata wynosi:

Kraków5Kwietnia— Środa.

________

Rok 1865.

1 з 4 • Strona 1

Мірадор - viewer

Czas.

опис

Структура

Схоже

Помилка 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Мірадор - viewer

опис

Структура

Схоже

Помилка 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Завантажити файл

Завантажити файл

Видалення коментаря

Розширений пошук

Повідомити про помилку