Czas.

Мірадор - viewer

Czas.

Примітка

Відображення 417 примітки

Додавання приміток лише для зареєстрованих користувачів

Опції

M3.

Krabów 4. Stycznia - Sobota.

Rob 1851.

Wytliodzi w K raSi.ii.vie

codziennie, wyjąwszy Niedziele i Święta.

Cena:

w Krakow’ie miesięczna 6 zip.

—

kwartalna 10 zip. polską moneta,

w k raju kwartalna razem z przesyłką pocztową 5 złr. 20 kr. m. k.

Przedpłata

przyjmuje się wKsięgarniF. B aum G ardtena przy GłównymRynku Nr 043.

Pieniądzeprzesyłająsiębezpłatniepocztąwprostdobióra expedycyi czasu

wyraziwszy na kopercie: ,,prenum eracyjne pieniądze.11

CZAS

Przyjmują mię

OGŁOSZENIA, ROZPRAW’Y , ODEZWY Wsz e l ki eg o rodza ju.

DONIESIENIA literackie, księgarskie, handlowe, przemysłowe, rolnicze itp.

UW’I,ADOMIENIA tyczące się sprzedaży, kupna, dzierżaw itp.

Za opłat ą

od wiersza petytowego za jednorazowe umieszczenie po 8 groszy, następne po

3 grosze — z dopłatą 10 krajcarów za każdą publikacyą na stępel rządowy.

Listy

niefrankowane nieprzyjmują się, wyjąwszy od stałych lub znanych korespondentów.

Numer pojedynczy kosztuje 10 groszy.

Do P I** Abonentów*

Stosownie do ogłoszenia, wydajem y od\

oneydaj Dziennik w formacie powię

kszonym.

Uznaliśmy za stosowne w porządku ar

tykułów i przedmiotów następujące zapro

w’adzić zmiany:

Odtąd wszystkie nasze korespondencye

p r y w a t n e umieszczać będziemy razem, pod

napisem: Korespondencja Czasu; wyjąwszy

handlowe i gospodarskie, które jak dotąd

1 0 końcu dziennika, w osobnej podawane bę

dą rubryce.

Do Kroniki miejscow’ej d o d a j e m y Kronikę

zagraniczną,, rozszerzając jej zakres wia

domościami o zajm ujących i ważniejszych

wypadkach, gdziekolwiek się one wydarzą.

Wiadomości handlow’e i gospodarskie ob

szerniej traktować, będzie naszem staraniem.

W końcu dziennika um ieszczać będziemy

dłuższe rozprawy polityczne, ekonomiczne,

gospodarskie, niem ające bezpośrednieyo z

polityką chwilową, związku, lub od znanych

nam osób nadesłane, nawet takie, którejak

kolwiek niezupełnie naszym zasadom odpo

wiednie przez wartość wewnętrzną na umie

szczenie zasługują.

Dla tego pozwalamy sobie raz jeszcze

przypomnieć, że przesłane artykuły te ty!ko

uwzględnione być mogą, które wyraźnym

opatrzone będą podpisem : wszakże tajem

nica nazwiska stosownie do woli autora

skrupulatnie zachowaną zostanie.

Dodatek Literacki zastąpiony juk wiado

mo przez Feleton, który w tymże samym co

Dodatek do Redakcyi części polityczne}

dziennika zostawać będzie stosunku, tojest:

że Redakcya jego będzie od tamtej odrębną,

iv celu niezamykania literatury w twarde

granice surowych następstw zasad politycz

nych. Przyjętem jest to zresztą w wielu cu

dzoziemskich czasopismach, że Redakcya

Dziennika z a Feleton nieodpowiada.

-------------—

Iledakcya.

Gdy pomimo tylukrotnego ogłoszenia pre

numeraty , wie!ka liczba PP . Abonentów tue

zastosowała się do wyrażonej w niem ceny

prenumeracyjnej, Administracya Czasu wi

dzi się być przymuszoną zawiadomić, że o

soby, niedosyłające zupełnej prenumeraty

lub spóźniające się z przesyłką, wynikające

stąd niedogodności, sami sobie przypisać

zechcą.

K.raków 3 Stycznia.

Korespondent nasz Bocheński, którego wa

żne artykuły nieraz już publiczność oceniła,

nadesłał nam. w przeszłym miesiącu roz

prawę o indemnizacyi, której zamieście ko

niec roku nam niedozwolił. Przepraszając

Sz . Autora za to opóźnienie, umieszczamy

ją dzisiaj : a lubo cp do pierwszej części nie

zupełnie się z nim zgadzamy, jak to arty

kuły nasze w tymże przedmiocie już dosta

tecznie wykazały, zawsze jednak zwracamy

uwagę czytelników na tak gruntownie i ze

znakomitą znajomością rzeczy skreślone

,CW ACi3

nad mającą nastąpić spłatą w kapitale

za ’zniesione powinności urbargalne, w skutek

na}w. patentu z dnia 25 września r. b.

I. Niepewność względem sposobu w jaki wy

nagrodzenie w kapitale za zniesione powinności

urbaryalne nastąpi, usunięta została najwu pa

tentem z dnia 25 września t. r .

Wiemy więc,

że będą wydane obligacye pięcioodsetkowe, od

powiadające kapitałowi indemnizacyjnemu, u -

fundowane na prouincyi, której się dotyczą, a

prócz tego jeszcze pod gwarancją całego pań

stwa.

Przy dobrach zadłużonych, te obligacye mają

być użyte najprzód na zaspokojenie w’ieizycieli,

którzy obowiązani

są przyjąć spłatę swych

wierzytelności w tych obligacjach, skoro dłu

żnik tego wymaga.

W razie jednak, gdyby

długi na jakich dobrach zabezpieczone,

prze

nosiły kapitał indeuinizacyjny, natenczas wie

rzyciele korzystniej na takich dobrach zabez

pieczeni, mają prawo wyboru między pozosta

niem przy hypotece nieruchomej, a przjjęoieni

spłaty w w’ymienionych papierach. Gdyby je

dnak summa długów przew’yższała kapitał in

demnizacyjny o % w’artości liypoteki,

wtedy

wierzytelności najkorzystniej hyputektmane, ma

ją praw o pozostać na dobrach aż do summy

wj’równywającej % wartości dóbr; następujący

wierzyciele będą zaspokojeni z kapitału inde

mnizacyjnego,

aż do jego zupełnego wyczer

pania; reszta zaś wierzycieli uzyskuje hypote

kę na dobrach, bezpośrednio po pierwszych,

przyczem jednak prawo wyboru służy zawsze

wierzycielom korzystniej hypotekowanym.

Pomimo, że nieinożeniy dostrzedz przyczyny

dla czego we wszystkich w’ypadkach, gdziedłu

gi przew’yższają kapitał indemnizacyjny,

nie

przy,jęto pozostawienia

wierzycielom w’yboru

podług ich pierwszeństwa hypotccznego, je

dnakow’oż skoro

chudzi o zmobilizowanie i

spłacenie od razu całego kapitału indcmni

zacyjnego, uważamy ten, sposób indemnizacyi

za najkorzystniejszy dla ogółu. Trudno bowiem

przypuścić, aby takie ogromne summy kapital

ne,

których na samą Galicję, gdzie rcczna

wartość urbaryów 5,796,635 złr. 26, kr. 3/s

wynosi, w przybliżeniu 70.000 ,000 złr. pr-/.y_i

pada, od razu banknotami,

a tern mniej brzę

czącą monetą wypłacone być mogły. Ale w ra

zie nawet, gdybj’ to było możliwem,

cóżby

wtenczas nastąpiło?

oto każdy wynagrodzony

gotówką,

starałby się użyć jej jak najkorzy

stniej na kupno realności, powiększenie sił sw o

ich w gospodarstwie,

spłatę kredytorów itd.

Z tego wyniknąłby natłok pieniędzy na targu,

a przez to zniżenie ich wartości. Wierzyciele

zaś wynagrodzonych właścicieli ziemskich, tą

gotówką jednocześnie zaspokojeni, ponieśliby

z tegoż samego powodu nieochybną stratę.

—

Wynagrodzenie więc za zniesione powinności

urbaryalne za pomocą wypłacenia kapitału go

towcmi pieniędzmi,

nietylko że jest niemożIi

wem,

ale byłoby oraz dla stron interesso\va

nych, a przeto i dla kraju szkodliwem; życze

nie zaś podobnej spłaty kapitału, mogłoby tyl

ko pochodzić od ludzi z ekonomią krajową zu

pełnie

nieobeznanych. Zapewnienie każdemu

właścicielowi zniesionj’ch powinności urbarj’al

nych, zamiast tychże wieczystej renty, choćby

nawet najlepiej ufundowanej, i z dobrami ziem

skieml jedną i nierozłączną całość stanowiącej,

miałoby tę niedogodność, że jej wypłata mo

głaby przecież kiedy uledz zakwestionowaniu.

Przytem i niemożność /kapitalizowania podo

bnej wieczystej renty odrębnie od dóbr, do któ

rych należy, byłaby zawsze zaporą wr działa

niu dla właściciela,

równie jak i dla wierzy

ciela.

Nie pozostało więc nic innego, tylko spłacić

kapitał indemnizacyjny za pomocą obligacyj,

które przez sw oje jak najpewniejsze ufundo

wanie i sw oją zadow’alniającą stopę procento

w ą, bez wątpienia poszukiwane będą.

Sposób, w jaki te obligacye na zaspokojenie

wierzycieli użyte być mają, niemoże wprawdzie

wytrzym ać ścisłej krytyki, na czystych poję

ciach o prawic własności opartej; jednakowoż

w’ przetw’orzeniu spółeczuem,

w jakiem się

znajdujemj’, każda nawet najdotkliwsza reforma

traci swoją eierpkość,

skoro nie dotyka wy

łącznie małej tylko cząstki społeczeństwa, a

przytem jeżeli przyczynia się do stanowczego

rozwiązania którejkolwiek kwestyi żywotnej.

W niniejszym przypadku powinności urbaryalne

były bez wątpienia zupełne i prawne własno

ścią jednych, podobnie jak summy na dobrach

ziemskich zahypotckow’ane są własnością dru

gich; kiedy więc te obligacye są dobre dla wy

nagrodzenia za zniesione powinności urbaryal

ne,

nie widzimy przyczyny, dla czegoby nie

miały być rów’nie dobre dla spłacenia wie

rzycieli ; którzy tym sposobem dojdą do kapi

tału swego i do prowizyi w razie jej nieui

szczeuia, daleko prędzej aniżeli drogą sądowej

egzekucyi, którą wybierając, przyczyniliby się

stanow’czo do zadania ostatecznego ciosu swym

dłużnikom, dla uzyskania banknotów.

Zarzut, jakoby przez wypuszczenie w obieg

takiej ogromnej ilości nowych papierów publicz

nych, targ był niemi zarzuconj’, a przeto i kurs

ichladajaki, utrzymać się nie może : gdj’ż papier

ten nie będzie stanowił rzeczywiście nowej po

ż-yczki, lecz będzie wyobrażał przetworzenie

części majątku krajowego ze stosunku zamien

nego na pieuiężnj’.

Tak jak powietrze w’ciska

się do miejsca zkąd zostało w’ypompowane i

w niem znowu próżnię zajmując pozostaje, tak

też i te obligacye wypełnią próżnię, która te

raz w stosunkach pieniężnych powstała, a do

stawszy się tym sposobem prawie ogólnie w rę

ce stałe, i zabezpieczając właścicielom sw’oim

zadowalniający dochód, tylko w widoku oczy

wistej korzyści, a przeto w małych tylko par

tyach na targ wj’stawione będą.

’Ii tego też

powodu wypuszczenie tych obligacyj żadnego

nie będzie miało szkodliwego wpływu na kurs

innych papierów publicznych.

W tej że tak powiemy olbrzymiej operacyi fi

nansow;ej postrzegamy jednak jedną słabą stro

nę, tojest zupełny brak planu umorzenia; wy

nalezienie zaś funduszu na to umorzenie, przy

naj mniej przy stosunkach indemnizacyjnych dla

Galicyi, zesthwione prawie zupełnie decj’zyi re

prezentacyi krajowej. Wiemy bowiem z naj

wyższego patentu z dnia 15 sierpnia 1849, że

dawni poddani w Galicyi tylko o tyle się bez

pośredno do funduszu indemnizaczjnego przj’

czyniać mają, o ile są w używaniu z lasów i

pastwisk dawniej dominikalnych. To zaś przy

czynienie się nie będzie stosow ać się do warto

ści tych użytków’, tylko do wartości powinności

urbarj’alnych, które się od gromady użytkującej

należały. Dość że użytek może być bardzo wiel

ki, a zapłata mała, ale nigdy nie większa od

jednej trzeciej części wartości urbaryalnych po

winności grom adj’.

Z tego okazuje się że gromady jako takie tyl

ko w bardzo małej części będą się przyczyniać

w Galicyi do funduszu indemnizacyjnego; więk

sza znacznie część należności będzie z docho

dów krajowych opłacana tak na rentę jak i na

umorzenie kapitału indemnizacjjnego.

W celu ulżenia krajowi bez naruszenia praw

nabytych, bylibyśmy proponowali małą odmianę

w’ przyjętym sposobie indemnizowania, tojest złą

czenie hipoteczne renty indemnizacyjnej z dobra

mi, i możność zmobilizowania odpowiednego tej

że kapitału 5-procentowego na 4 odsetkowe o

bligacye, za życzeniem właściciela dóbr i ze

zwoleniem wierzycieli, m ających razem kapitał

równy indemnizacyjnemu do żądania.

Wynika

jące z takiej operacyi różnice ’ł/oo między rentą

stałą a odsetkami zmobilizowanego kapitału sta

nowiłyby fundusz amortyzacyjny bez nałożenia

w’iększych na kraj ciężarów. Tym sposobem u

niknęłoby się możliwego natłoku papierów na

targu, gdyż mobilizacja szłaby zwolna, tylko

za zobopóinem porozumieniem się interessow a

nych; którzy mieliby zaw.sze wybór między rentą

5-procentową a kapitałem ruchomym 4-procen

towj’in, stosownie do swej potrzeby.

II. Po rozebraniu w ogólności sposobu jaki wy

CZEŚĆ LiIEMCKO- . UltTSTYCm.

!lwor*ec mego dziadka

przez autora W izyty w sąsiedztwo

Leszno 1851 r.

(Dokończenie. _)

Dziadunio zwołuje walną radę z domowników

swoich, na której ma stanąć cały program uroczy

stości wesela jakie Ewuni sprawić zamyśla. Figury

wyprowadzone przez autora— nieoszacowane antyki

- tch ną jak w znakomitych obrazach szkoły Flamandz

kiej, całą poezyą prawdy; każda jest nietedwo ty

pem idealnym swego rodzaju, bo skupia w sobie

wszystkie rysy charakterystyczne, które sama na

wet natura musjała rozdzielić. Taki np. wizerunek

klucznicy nie jestźe godnym Hogarta?

Wchodzi zwinna gosposia, raczej jak wiatr wleci,

Hoża, tłusta, fartyczna i na kształt waszeci;

Najlepsze ona w świecie wymyśla przekąski,

Nikt, jak ona, nie tuczy, ni świnki ni gąski,

Po całej okolicy z swych gumulek głośna,

Ależ za to mruk ciągły i zrzęda nieznośna;

Lata, łaje i gdyra po każdej ustroni,

Jak domowy grzechotnik, pękiem kluczów dzwoni.

A językiem, gdy go rozpuści ledwo nie zagłuszy

człowieka; i teraz, byłby Dziadunio nietrafił z nią

do końca, gdyby nie podstarości który wszedł i

przejw ał jej gadanie.

Z nieporównaną figurą podstarościego musimy się

bliźój zapoznać. Przypominam sobie, źe kiedyś przed

laty krćśląc fiziologię ekonoma, napomknąłem, źe

nie długo stanie się taką rzadkością społeczną, jak

maminut stał się zoologiczną. Ale mniejsza o to,

kiedy poeta zrobił zeń odlew tak doskonały, źe

przejdzie w potomność:

Wchodzi w reku z batogiem, kurtą na źupanie,

Pas z klamrą ,* wąs sumiasty, już siwy w połowie,

I czerep na golonej bielący się głowic.

Sześćdziesiątą już wieku przyciska go zima,

Lecz służył w rajtaryi, i prosto się trzyma;

Ztąd to przy gęstej minie i wojackiej dumie,

I słuchać i wypełniać i rozkazać umie.

Z kaźdem słowem się kornie do nóg pańskich chyli,

A choć wciąż się w rachunkach i omłotach myli,

Wiecznie się po sąsiedztwie chwali i wysławia:

I choć pustki w st’odole, w polu brogi stawia.

Drwi zksiążek, drwi z niemczyzny, na nowość sięjeży,

I jak w duszne zbawienie, tak w kalendarz wierzy;

Nabożny, zna kantyczki, wie co wąż i Ewa,

Suszy piątki, na summach z organistą śpiewa;

A gdy ksiądz na spowiedzi burę mu wypali,

Słychać w całym kościele jak łbem w ziemię wali.

Jeszcze i Stacha wiernego sługę wezwawszy do

rady, rozdysponował dziaduś o przyszłem przyjęciu

gości.

Aby gwoli polskiemu działo się przyjęciu,

I dobrze było panu, słudze i bydlęciu !

Dziaduno po odbytej naradzie przypomina sobie

panią Regentową, kłopocąc się czy ją zaprosić na

ślub Ewuni; albowiem jest to

. . . jakieś yuamquam, baba samiec, jędza,

Niedość, że w rok po trzykroć swą czeladź rozpędza,

Jeszcze w wiecznej z proboszczem i dworami zwadzie

Wciąż się wdziera w granice, a wciąż pozwy kładzie;

Jak od dżumy, tak od niej palestra ucieka,

1ztąd sama po sądach, trybunałach szczeka —

Zgoła pieniaczka i intrygantka; nieradby tak świę

tą uroczystość kalać jej obecnością; gdy w tem —

zajeżdża wóz potężny, i list mu wnoszą od Regen

towej.

—

Czyta — A to dziw! Czy jej djabeł pod

szepnął? już bowiem zwietrzyła te gody weselne,

już się na nie zaprasza, i ażeby ująć ku sobie przy

syła dzika i sarnę... Dziaduś potarł łysinę i myśli

jak się tu wywinąć.... Niema rady! trzeba jechać do

pana Chorążego ojca Ewusi na imieniny, i tam coś

przedsięwziąść aby się od natrętnej jejmości uwol

nić. Nazajutrz, po mszy rannej, zajeżdża przed ga

nek karoca— Opis jej wyborny:

Nieco mniejszy od dworca gmachów znamienity

Zewnątrz niegdyś szkarłatny, a wewnątrz wybity

Felpą źółto-gorącą, z mnóstwem taśm, kutasów,

Wznosi się w starej pysze Batorowych czasów;

Gęsto się w gwóźdź mosiężny brzegi pudła stroją,

Groźne gryfy na straży drzwiczek z kordem stoją,

A na tryumf tej wzniosłej i dziwnćj struktury

Sześć sfmxów wyzłacanj’ch świeci się u góry.

Woźnica i Stach upakowali z biedą tę basztę ru

chomą — Dziaduś po przekąsce — dom przeże

gnał — i ruszył z turkotem zasiadłszy w ogrom

nem pudle, z którego wyglądał

Jakby Jonasz przez potwór morskich wód połknięty...

Urozmaicił poeta całą drogę, to opisując jak chło

pi wylatywali dziwiąc się turkotowi tój arki Noego;

jak na koźle Stach z Jaśkiem rozmawiał, jak przy

jechali nad most zerwany; jakie dalćj spotkanie

było z pułkownikiem wierutnym łgarzem, jaki wre.sz

cie przyjazd do domu Chorążego, z okien biło tam wiel

kieświatło, słychać muzykę, tańce— a nawet, dzia

duś postrzega przez ok n o - kogo? Oto Regentową

w kozaku z Kubusiem, owym trefnisiem okolicznćj

szlachty,...

Wniście ukochanego starca do izby bawialnej śli

cznie oddane....

Nie wysiadł jeszcze dziaduś, gdy nakształt nawały,

Już całe imieniny na dwór ’wyleciały;

Witają go, ściskają, radość, wrzawa, pląsy,

Ciśnie się całowany w ramie, r ę c e ,

wąsy,

Pcha przez tłum mężczyzn, kobietiwśród dzieci mrowia,

Jeszcze progu nieprzeszedl, już wypił trzy zdrowia’

I zaraz staje do polskiego i zaraz sunie w pierw

szej parze na czele par trzydziestu.... Tutaj pojawia

się postać owej Ewuni, którą sercem dziaduniowem

kochamy od począ.tku, chociaż nie znamy jej do

tąd.—

Otóż i ona:

Śliczna jakby obrazek, jak aniołek słodka,

Perła, kwiatek, brylancik, przylepka, pieszczotka;

Cóż dopiero, gdy nieco poprawi kołpaczka

I stanie do mazura i upiecze raczka,

l tnie korkiem hołupca i koło zatoczy,

W ówczas ledwie z starego dusza niewyskoczy.

Bo oto zdejmuje jej trzewiczek — pije duszkiem

zdrowie— a młódź rozochocona przykładem, pory«

1 з 4 • Strona 1

Мірадор - viewer

Czas.

опис

Структура

Схоже

Помилка 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Мірадор - viewer

опис

Структура

Схоже

Помилка 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Завантажити файл

Завантажити файл

Видалення коментаря

Розширений пошук

Повідомити про помилку