Czas.

Мірадор - viewer

Czas.

Примітка

Відображення 628 примітки

Додавання приміток лише для зареєстрованих користувачів

Опції

134.

Kraków, Sobota 13 Czerwca 1896.

Rocznik XLIX.

CZAS

rrtsineralę pnjrjmają:

Admmiitraoya C%aiu w H rokowlo I urzędy pocztowe. BIojmowoproawoaorotę księgarni

8 . A . K rz yżan ow skieg o, handel Niemoj ew iklego w Snkienntcaofc, binro dzienników Herza, han ael Ba

i»r ł . głów n a trafika, handel Kretschmera, binro dzienn. Hopoasa 1 Salo m o now ej , binro Mańkowskiej

(Sukie nnice) .

—

O f l o t a e s l a (inseraty) przyjmuje aię za opłat% od miejsoa wiers za drobnym dru

kiem (petitem) za pierwszy rsz 10 ent., za każdy następny po 6 ont. — l a d e d s s e (na 3 stroni«

*d miejsoa w ie rsza drukiem drobnym po 80 ent. za każdy raz. —

OgłouealaIfreiBoen(ę

przyjmni%: w o K i w o w t o binro dzienników nllca Karola Ladwika 1. 9, oentralne binro ogłoszeń nlita

Kopernika i. li; w P o r y t o wył%omie p. Adam rne de Varenne 88, (prenumeratę p. W. Raczkowski

Oonrbevoi pod Paryżem rne du Chemin de fer 44)- w W le d s i a pp. Haasenstein A Vogler (takie

w Hamburgu, Frankfuroie n. M., Berlinie, Lipsku, Bazylei i Wrooławiu), A. Oppelik, R. Mosse (takie

w Berlinie, Hamburgu, Monaohinm i Norymberdze), H. Sohalek, M. D nkes, J. Danneberg, H. Friedl

(tylko prennmeratę pd.H. Goldsehtnid AComp.); w W ookforalo o. M . G .L . Daube A Comp

Pojedyncze Nra (12 ct.) i dodatki (4 et,) sprzedaje w Bochni handel A. Ziętkiewieza.

Kraków 12 czerwca.

podjęte wczoraj na tem miejscu ocenie

,]je dobiegającej końca sesyi wiosennej par

lamentu nie byłoby zupełnem, gdybyśmy

uje zwrócili uwagi na pozaparlamentarny

tej sesyi epizod, nie znaczący wiele jako

czynnik polityczny w tej niedawnej prze

szłości, ale mogący zaważyć w przyszłości

niekoniecznie dalekiej. Om awialiśmy raz

już ciekawą kampanię, prowadzoną przez

pewną, ściśle określić i scharakteryzować

się dającą część prasy liberalnej wiedeń

skiej przeciw klubowi zjednoczonej lewicy;

wskazaliśmy oryginalną ewolucyę, która tę

prasę od sprawy burmistrzowskiej wiedeń

skiej doprowadziła do federalistycznych

aspiracyj, jakby dla udowodnienia, że istnieją

w polityce skoki nietylko du sublime au

ridicule, ale i na odwrót. Odtąd dyrektoro

wie tego dziennikarskiego baletu uznali wi

docznie, źe do propagowania zwykłej, pro

stej opozycyi stronnictwa przeciw rządowi,

bezskuteczną jest, a nawet szkodliwą być

może nienaturalna poza szermierzy federali

zmu; postanowili, słabszy już kładąc nacisk

na pierwotny swój postulat ,,odpaństwowie

nia," a za to unarodowienia zjednoczonej

lewicy, ograniczyć się do działalności skro

mniejszej, a więcej odpowiadającej naturze

swej i starej tradycyi: do pchania stronni

ctwa w opozycyę.

Nie mając i nie pragnąc mieć wpływu

na polityczne stanowisko tego stronictwa,

możemy tem swobodniej mówić o samychźe

atakach, których jest celem, a może stać

się ofiarą. Rzecz bowiem — jak zaznaczy

liśmy wyżej — może niebawem stać się

poważną, a dziś już jest w najwyższym

stopniu interesującą, choć ani chwili nie

była nową. To ostatnie odnosi się zwła

szcza do techniki walki w obecnem jej

stadyum.

Jeden z dzienników prowincyonalnych

niemieckich, który z wielką energią odpiera

projekta owej *reformy" lewicy, przypo

mniał świeżo ciekawy epizod z przed lat

kilkunastu. Rzecz działa się w okręgu wy

borczym Herbsta, w pierwszych chwilach

ministerstwa hr. Taaffe. Herbst mówił o po

łożeniu wewnętrznem. Z naciskiem prze

strzegał stronnictwo własne, by gabinetowi

nie robiło opozycyi fakcyjnej. Drut tele

graficzny przeniósł każde słowo głośnego

parlamentarzysty do stolicy państwa; ale

o dziwo! - w głównym organie stronnictwa

zginęła gdzieś ta przestroga mówcy, mowa

w tem ,,poprawionem wydaniu" brzmiała

ze szpalt dziennika zupełnie inaczej, niż

z ust mówcy w Bensen, stała się hasłem

opozycyi na całej linii. Niebawem zorgani

zowała się w Izbie większość -

z pra

wicy. Lewica na lat kilkanaście stała się

mniejszością Izby.

Dziś każdy numer tego samego dzien

nika jest podobnież ,,poprawionem wyda

niem" opinii panującej wśród wyborców

tego samego stronnictwa. W chwili, kiedy

z prowincyi bez przerwy sypią się prote

sty przeciw narzucanej przez dziennik *re

formie", dziennik stwierdza ze spokojem,

że *cała ludność burzliwie domaga się tej

reformy".

I jako wynik tej tak przyrzą

dzonej opinii publicznej obwoływa opozy

cyę na całej linii.

Gdyby z dotychczasowego skutku tej

akcyi wnosić było można o przyszłości, nie

przytaczalibyśmy tych z przeszłości wspo

mnień. Bo nietylko, że w stanowisku stron

nictwa nie znać dotąd wpływu powodzi ar

tykułów dziennika, ale z wielu stron w o

bozie niemieckim podnoszą się przestrogi

o tyle od przestróg Herbsta ważniejsze, że

choć nieoparte na powadze przywódcy, o

partt są na stokroć silniejszej powadze

piętnastoletniego doświadczenia. Lewica —

czytamy w trzech naraz organach stronni

ctw a- przechodząc dziś do opozycyi, wskrze

sza żelazny pierścień prawicy.

Nie żeby wraz z organami temi biadać

nad tą przyszłością, która nam nie wydaje

się wcale straszną, przytaczamy ich prze

strogi , ale dlatego, źe wystosowane pod

adresem lewicy, mają one bezpośrednie zna

czenie, znaczenie praktyczne bardzo donio

słe dla wszystkich stronnictw, odgrywają

cych jaką taką rolę w obecnej Izbie. To,

co dla lewicy jest przestrogą przed przy

szłością, musi dla nas być tem samem radą

na przyszłość, na wszelki przypadek.

—

Od obowiązku zwracania bacznej uwagi na

te możliwe przypadki przyszłości nie uwal

nia nas okoliczność, że jak dotąd lewica

nie skręca jeszcze w kierunku wskazanym

komendą dziennikarską. Nie wiemy bowiem,

nie wie tego dziś może jeszcze lewica sama,

na jak długo starczy jej siły, aby znieść

niechęć i naganę z tej strony, z której

przyzwyczajono się słyszeć tylko słowa po

chwały nawet dla oczywistych błędów, za

chęty nawet dla bezsensownych przedsię

wzięć, uznania nawet dla powszechnie u

znanych śmieszności.

Być może, źe już zbliżające się ferye

parlamentarne dostarczą wskazówek w tym

względzie i jeśli nie odpowiedzą wprost,

to domyślić się pozwolą ostatecznej odpo

wiedzi na pytanie, czy lewica wytrzyma tę

strzelaninę dziennikarską, czy też stanie

się już stanowczo organem pisma, które

w tej chwili niewątpliwie nie jest jej or

ganem. Ferye bowiem parlamentarne w Au

stryi bywają sezonem nietylko kąpielowym,

ale i sejmikowym, w którym nieraz pię

knie i *silnie" brzmiące hasła polityczne

stawały się punktem wyjścia akcyj, nieza*

wsze leżących w zamiarze tych, co te ha

sła rzucali.

Nie chcemy bawić się w prognozy je

sienne. Ale patrząc w przeszłość, tak dzi

wnie do teraźniejszości w niejednym podo

bną względzie, pamiętać musimy o dwóch

prawdach: naprzód, że te same przyczyny

wywołują te same skutki, a powtóre, że

w polityce o ile płochą jest rzeczą przepo

wiadanie przyszłości, o tyle poważną jej

przewidywanie. Zresztą — płocha czy po

ważna, rzecz, o której piszemy dziś, n a m

feryj parlamentarnych z pewnością nie za

truje !

Przegląd polityczny.

Charakterystyczny artykuł, spowodowany uro

czystościami koronacyjnemi, zamieszczaj% Birł.

Wiedomosti p. t.: , Międzynarodowe znaczenie Ro

syi". Czytamy tam: *Gdyby zachodziła potrzeba

określenia międzynarodowego znaczenia Rosyi, to

jako dowód wymowny wystarczyłoby powołanie

się na dopiero co zamknięty okres uroczystości

koronacyjnych. Życie polityczne nieomal zatrzy

mało się na ten czas, albowiem uwaga całego

świata zwróconą była na uroczystości, w których

brali udział przedstawiciele różnych państw i ua

rodów. Prasa całego świata drukowała obszerne

telegramy i korespondeucye, poświęcone Rosyi i

uroczystościom koronacyjnym. We Francyi skorzy

stano z tych uroczystości dla dania nowego wyrazu

uczuciom przyjaźni i patrzyliśmy ua fakt, niema

jący w życiu nic podobnego, że uroczystości je

duego narodu udzielały się i powtarzały pośród

innego społeczeństwa. Reprezentanci prasy fran

cuskiej, bawiący w Moskwie, byli rozczuleni tem

szczególnem wyróżnieniem, jakiego doznawał je

nerał Boisdeftre i jego świta. Właściwej narodowi

rosyjskiemu gościnności i serdeczności nie odma

wiano i przedstawicielom iuuycb państw, ale od

nośnie do reprezentantów Francyi gościnność owa

i uprzejmość nabierały cecb specyaluej serdeczno

ści w każdym wypadku , w którym można było

to ujawnić, bez obrażenia drażliwości reprezentan

tów innych narodów. Bał w ambasadzie franca

skiej był jednym z najświetniejszych, głównie dla

tego, że dał możność njawnienia uczuć, kojarzą

cych obydwa narody. Hrabia i hrabina Montebello

robili wszystko, co mogli, dla utrwalenia tycb

ucznć.

Wpływ i znaczenie międzynarodowe Rosyi daje

się jeszcze usprawiedliwić nietylko tem, że jest

tak ludną i ogromną. Gruntuje się ona nadto na

moralnych podstawach, jakiemi od lat czterdziestu

rządzi się rosyjska polityka zagraniczna. Już po

lityka Rosyi z pierwszej połowy stulecia wolną

była od egoizmu. Nietylko wojny z Napoleonem,

lecz i cała późniejsza akcya dyplomacyi rosyjskiej

nie przestawała uwzględniać ogólnych interesów

Earopy i dążyć do utrwalenia w niej pokoju i po

rządku legałoego. Atoli błędem owej polityki

było, że Die chciała zwracać nwagi na przewroty

i postępy, jakie się dokonywały w państwowem

i społecznem życin Europy. Od kongresu wiedeń

skiego dyplomacja rosyjska służyła interesom

rządów, lecz nie uwzględniała interesa Darodów.

Tu właśnie utworzyło ową nienawiść, która spro

wadziła wojnę krymską i zniewalała ludy Europy

do widzeoia w Rosyi siły brutalnej, barbarzyń

skiej, wrogiej wszelkiemu postępowi. Niewolnictwo,

brak jawności, zacofanie umysłowe i bezprawia

utrwalały owe przeświadczenie i warunkowały

błędy polityki. Na szczęście, smntne te czasy na

leżą do przeszłości. Uwłaszczony lnd rosyjski za

czął cenić swobodę innycb. W miarę, jak utrwa

lało się odnowienie Rcsyi, zagraniczna jej poli

tyka zdobywała coraz więcej samodzielności. Ks.

Bismarck potrafił na czas pewien postawić poli

tykę Rosyi w warunkach, w jakich była za

Metternicha, a przypadło to właśnie na okres

reakcyi w rozwoja wewnętrznym państwa.

Dzisiaj jnż to minęło i od czasn zawarcia ali

ansn francnsko-rosyjskiego, utrwala się pośród

wszystkich narodów przeświadczenie, że Rosya

nie staje nikomn na przeszkodzie w sprawie mo

ralnego i pokojowego udoskonalenia się, nie wtrąca

się do niczyich spraw, ani też nie myśli o krzyw

dzeniu czyichkolwiek praw. Dzisiaj już nikt nie

mówi o Rosyi, jako o sile negatywnej, wrogiej

dążeniom postępowym. Przeciwnie, wszyscy na

wykli do tego, że Rosya jest orędowniczką po

koju i stróżem porządku międzynarodowego, licu

jącego najściślej z rozstrzygnięciem wszelkich

spraw spornych na drodze pokojowej i z dąże

niem wszystkich narodów do cywilizacyjnego po

stępu i rozwoju. Pozostaje do życzenia, żeby usza

nowanie dla Rosyi i zanfanie dla podstaw moral

nych, jakiemi się rządzi, nie zmniejszało się. Do

tego potrzeba, żeby siły wewnętrzne Rosyi nie

popadały w zastój, żeby oświata ludu i dobrobyt

jego wzrastały i potęgowały się, żeby światło ja

wności i myśli, nie mroczyło się ani na chwilę i

oświecało nam dalszą drogę blaskiem prawdy

i sprawiedliwości."

W dwóch parlamentach, włoskim i angielskim,

zajmowano się szczegółami zielonej księgi, ogło

szonej przez rząd włoski, które rzncają charakte

rystyczne światło na politykę angielską w Egip

cie. W Londynie interpelował w tej sprawie zua

ny przywódca radykalistów Labonchere, w Rzy

mie wniósł interpełacyę deputowany Fortis. Obie

interpelacye wywołały obszerne odpowiedzi Bal

foura i księcia Sermonety. — Angielski sekretarz

stanu wyraził się w ten sposób o włoskim amba

sadorze przy dworze loudyńskim i o powodach

ogłoszenia księgi zielonej, że w innych waran

kach oświadozenia te należałoby uważać za pro

wokacyę Włoch, wobec jednak bliskich stosun

ków, łączących teraz oba państwa, wywody Bal

fonra były widocznie obliozone tylko na parlamen

tarny elekt, d!a odparcia zarzutów opozycyi, która

wybornie wyzyskuje wyprawę audańską dla awycb

politycznych celów. Sprawa, która poruszyła dwa

parlamenty, jeat następująca: Dnia 13 grudnia

1895 r. jenerał Ferrero telegrafował z Londynu

do barona Blanca, ówczesnego ministra spraw za

granicznych : *Od dłnższego czasn usiłowałem

przekonać lorda Salisburego o korzyściacb, jakie

mogą osiągnąć Włochy przez wojskową operacyę

z Zejli do Harrara. Lord Saliabnry dał mi wyra

źnie do zrozumienia, te Zejli Die odstąpi, ale ze

zwoli ua przemarsz wojsk włoskich przez to mia

sto. Ma się on porozumieć w tej sprawie z India

offi.ee, a odpowiedź wypadnie niezawodnie zada

walniająco, gdyż na moje oświadozeuie, ie może

względy na iuue mocarstwo będą oddziaływać na

rząd augielski, zauważył premier, iż nasza przy

jaźń nie może i nie powinna być tajemnicą dla

nikogo."

Już w dwa dni potem zmienił Salisbury zu

pełnie zdanie i nie zgodził się na wylądowanie

wojsk włoskich w Zejli ze względu na Franoyę.

Sprzeczność tę wytłómaczył Balfour w ten spo

sób, iż włoski ambasador nie zrozumiał lorda

Salisburego. Dwie dalsze depesze są jeszcze cie

kawsze: Dnia 12 marca 1896 rokn telegrafował

Ferrero do Rzymu, że wywrze nacisk na Foreingn

office, aby skłoniono rząd angielski do urządzę

nia na korzyść Włoch wojskowej demonstracyi.

A w dwa dni później wysłał następującą depe

szę: *Zawiadamiam waszą Ekscelencję, że lord

Salisbury po wysłuchaniu rady wojennej, polecił

lordowi Cromerowi, aby tenże urządził wojskową

demoustracyę w kierunku Dongoli, dla odciągnię

cia derwiszów od naszych posterunków." Ta osta

tnia depesza wyjaśnia w sposób niewątpliwy po

wody wyprawy sudańskiej. Rząd angielski otrzy

mywał dotychczas, ie wyprawę tę urządza jedy

nie dla odwrócenia niebezpieczeństwa, grożącego

Egiptowi i dlatego koszta ekspedycyi miały być

pokryte egipskimi funduszami. Księga zielona

tłómaczy przeciwnie, że wymarsz ku Dongoli jest

tylko wypływem specyficznej angielskiej polityki

i był podjęty jedynie w obronie angielskich inte

resów. Z jednej bowiem strony wyprawa ta zde

cydowała Włochy do pozostania w Kassali, która,

jak wiadomo, ma być póżaiej Anglii zwrócona;

z drugiej ma ona podnieść urok angielskiej prze

wagi nad Nilem. Motywa są zapewne dla Anglii

bardzo ważne, nie dotykają jednak zupełnie

Egiptu i nie wyjaśniają, dlaczego ten kraj ma po

nosić koszta ekspedycyi, nic go nieobcbodzącej.

Balfonr nazwał ogłoszenie powyższych depesz

niesłychaną niedyskrecją i podniósł, że Włochy

dopuściły się jaskrawego naruszenia zwyczajo

wego dyplomatycznego prawa. Niegrzeczne to

oświadczenie podnosi tylko wagę dokumentów,

zamieszczonych w księdze zielonej. Odsłaniają

one kulisy angielskiej polityki, zawsze konsekwen

tnej w wyzyskiwania cudzych niepowodzeń dla

własnych korzyści.

Wiec katolicki.

Kompiiknjące się z każdym niemal rokiem kwe

stye z zakresu naszego życia społecznego i eko

nomicznego wymagają tak gruntownych stadyów

i tak wszecbstronaego badania, że każdy objaw

pracy na tem polu należy powitać z uczuciem

szczerego zadowolenia. Z takiem ncznciem przy

jęliśmy wiadomość o bogatym programie tegoro

cznego wiecu katolickiego, w którym nie braknie

żadDego z tych zagadnień, które interesować mogą

każdego, komn nie jest obojętnym dalszy nor

malny i zdrowy rozwój naszego społeczeństwa.

Komitet wiecowy utworzył dla prac przygotowaw

czych siedm sekcyj: sekcyę życia katolickiego,

szkolną, nankową, prasową, rolniczą i przemysło

wą , nadto zaś sekcyę organizacyjną, której za

daniem będzie zapewnić wiecowi jak najszersze

rozmiary, a uczestnikom jego jak najdalej idące

ułatwienia. Każda z pierwszych sześcin sekcyj za

jęła się oznaczeniem przedmiotów, które mają być

omawiane na wiecu i uproszeniem referentów, ci

zaś przedłożyli sekcyom wnioski, które po grun

townem przedyskutowaniu poddane zostały następ

nie rozbiorowi komisyi ściślejszej i zwrócone au

torom dla wypracowania referatów. Cały ten za

wiły proces świadczy, jak poważnie traktuje ko

mitet swoje zadanie i z jak dojrzałymi elabora

tami spotkają się słuchacze na posiedzeniach wie

oowycb. Dotychczas przygotowane zostały w ten

sposób wnioski dla sekcyi życia katolickiego, dla

sekcyi szkolnej, naukowej i przemysłowej; prace

pozostałych dwóch sekcyj są dopiero na ukoń

czenia.

Kłopoty z mieszkaniami dla osób, przybywają

cych ao Lwowa na kilka dni trwający zjazd, na

leżą zwykle do najnieprzyjemniejszych, to też ko

mitet wiecu katolickiego już teraz stara się gorli

wie o zapewnienie bezpłatnych kwater dla wło

ścian , a tanich mieszkań dla innych uczestników,

którzyby nie znaleźli woluych pokoi w hotelach.

Dncbowni znajdą wygodne pomieszczenie w kla

sztorach lwowskich, z którymi komitet właśnie

porozumiewa się.

Mowa posła X. Fischera.

Poseł do Rady państwa X. Karol Fischer wy

głosił przed kilku dniami w Radzie państwa

w sprawie metryk dzieci wychodźców do Ame

ryki, następującą mowę:

Wysoka Izbo 1 Upłynęło już przeszło 20 lat od

czasu, kiedy w Galicyi rozpoczęło się wychodżtwo

do Ameryki.

Że między tymi, których wogóle wychodźcami

nazywamy, jest wielu takich, osobliwie w Galicyi

zachodniej, którzy miejsce zamieszkania tylko cza

sowo, nie sprzedając swego mienia, opuszczają,

aby za morzem znaleść robotę, zarobić więcej, niż

to w kraju można, stosunki majątkowe przez to

poprawić, a potem do krajn powrócić — to wys.

Izbie już jest wiadomem.

SARAGOSA.

(Dokończenie).

Dawne zabudowania klasztoru Santa Engracia,

położone na małem wżniesieniu nad Huebrą; za

klucz do miasta wówczas uważane i z wielkim

trudem przez Chłopickiego naprzemian zdobywane

i tracone istnieją dotąd, wraz ze szczątkami ze

wnęttzuego murn i w nim wyżłobionych strzelnic.

Nowo-otwarta uliczka de la Rondas zmieniła je

dnak ich kształt, gdyż te zabudowania zamieniono

°s koszary i składy wojskowe. Wspaniaiy kościół

klasztorny, u którego stopni zakończył życie ma

jor Szot i wielu z nazwiska dziś już niewiado

mych oficerów i żołnierzy, położony przy placu

patronki św. Eogracyi, ukazuje się w pełnym ma

jestacie religijnej powagi i dziejowego pomnika.

Służba boża w nim się nieodbywa, lecz gą wido

czue starania w celu odnowienia tej starożytnej

świątyni Pańskiej.

Od starożytnych drzwi kościoła, niejedną szra

mą zaznaczonych, wykręcają się w prawo, ja

wąziutkie wstążki, resztki owych starych nlicze ,

któremi przedzierały się na ulicę Coso wśród gra u

kamieni i strzałów *woltyżery polskie", jak Hisz

panie podówczas nazywać zwykli byli naszą lcgię—

Całle del Coso, której opanowanie rozstrzygało

o losie miasta, stanowiła w rokn 1808, jak do

fod. główną arteryę Saragosy. Ulica ta, szeroka

jak nasz bulwar Dietla, dzieli śródmieście na dwie

połowy i w dwóch długich półkolistych odcinkach

prowadzi od niskich zabudowań uniwersytetu, wśród

°oraz wytej piętrzących się budynków, mieszczą

°ych różne władze, teatry i sąd kryminalny, do

r*ykliwego placn sprzedaży żywności.

eiany **go Coso — jak nam opowiedzieli jen,

ro*iński i Brandt, a powtórzył wiernie p. Sułi

k (*fi. 56) — zrosiła obficie zarówno francuska,

jak i nasza krew polska. Tam, gdzie topniały

szeregi dywizyi Grandjeana i padł trupem ugo

dzony w czoło jeD. Lacoste, tam legii również,

pod Epila wsławiony Cbajęcki, kapitan Laskarys,

porucznicy Ciszewski, Ginter, Grzymski wraz

z liczną gromadką nadwiślańskich synów, i tam

byłby pozostał na wieki Chłopicki zraniony, gdyby

go miłość żołnierzy z tej otchłani śmierci unieść

nie zdołała.

Klasztór św. Józefa, który w d. 2 łipca 1808 r.

jakby dla popisu zdobywali na wyścigi: francu

ski jenerał Habert i nasz Chłopicki - którego

mnry zagrzebały poruczników Sośaickiego i Za

wadzkiego z zastępem żołnierzy, zniknął już z wi

downi. Wskazuje tylko pamiątkowe miejsce Pnerta

San Jose.

Wyburzony przez artyleryę francuską, dla zro

hienia wyłomów, pas miasta pomiędzy Carmen i

Engracia, w późniejszych latach odbudowany, sta

nowi dziś nowożytną, najpiękniejszą dzielnicę Sa

ragosy.

Nic w niej nie przypomina grozy omawiaoycb

wydarzeń i nie rozbudza wyobraźni dla odtworze

nia owych strasznych scen, jakie odgrywać się

musiały na tem dzisiaj pogodnem, wonią kwiatów

oddycbającem Passeo de Santa Engracia.

Ten pasaż, pokrywający dawną ulicę tegoż sa

mego nazwiska, na którą tyle razy wybiegał Chło

picki dla zdobycia barykady wzbraniającej mu

wstępu na ulicę Coso,, jest szerokim, gęsto zabu

dowanym bulwarem. Śliczny skwer z pięknym po

sagiem ze zasług mniej znanego Pignatellego,

otwiera ten bulwar, który, wiodąc obok wspom

nianego kościoła św. Eugracyi, kończy wę u wej

ścia w ulicę Coso placem Konstytucyi, założo

nym na miejscu owej, wśród nadludzkich wys.

leń daremnie zdobywanej barykady.

Domy, na wschodniej strome bulwaru stojące,

nrzvkrywają długie i wysokie podcienia *gąleryą

ś^ Eogracyi" nazywane. Trzy wie k,e kawiarnie

obok innych sklepów, rozsiadły się w pośrodku

!tych pięknych podcieni - a choć uie trzymają

ani jednej gazety i przez dzień jasny odstraszają

pustkami, za to ze zmierzchem roją się od różno

barwnych twarzy, rćżnokształtnych postaci, na

trętnych grajków i wzburzonych polityków.

Zwierciadlane ściany rozmnażając na wszystkie

strony jarząco oświetlone grapy fantastycznie

odzianych osób, których odrębnego charakteru nie

psują turyści z Bedekerem w ręku, nadają lym

kawiarniom niezwykły urok. — Przeraźliwe krzyki

starych kobiet i dzieci, sprzedających wieczorne

dzienniki, co chwila dolatując z ulicy, zwiastują

nowe zwycięztwa Hiszpanów ua Kubie, a te rze

kome tr)umfy, schlebiając wrodzonej dumie, wstrzą

sają w tych kawiarniach nietylko nerwy młodych

exaltados, lecz i spokojniejszych obywateli, gra

jących w ulubione domino. Tylko u tych źródeł

czarnej czokolady i kozłem mlekiem podlanej

kawy, w tych kawiarniach, puszących się szumnemi

epitetami: Gran i Suito, i wrących w godziuach

wieczornych nowoczesnym ruchem i płochą weso

łością, pozbyć się można na chwilę myśli, jakie

smętny i ponury wygląd miasta tłoczy w umjsly

obcych przybyszów.

Saragosa jest bowiem obecnie z pomiędzy ubo

gich uajuboższem miastem Hiszpanii, pozbawiouem

wielkiego przemysłu i handlu, które spływając

po szynach żelaznych od Barcelony i Irunu wprost

do Madrytu, pozostawiły ją na uboczu osamotnioną,

bezczynną wśród jałowych i górzystych, skalistych

przestrzeni ziemi. Otwarto wprawdzie miasto przez

zbarzen:e dawnych murów i zasypanie ochronnych

rowów — puszczono w rnch tramwaje i koleje

żelazne z trzech stron, dowożące zarobek dla

mieszkańców, postarano się o zniesienie owych

czterdziesta historycznych klasztorów i zastąpiono

je giełdą, zakładami dla handiu, kredytu i pu

blicznej zabawy, lecz mimo wszystkich usiłowań

nie zdołano przywrócić powszechnego dobrobytu,

usuuąć tłumu żebraków i rozjaśnić zasępionych

czół mieszkańców. Z biegiem politycznych wy

padków zrzncić oni musieli olśniewającą pur

purę potężnej stolicy królestwa Aragonii i Kastylii,

które przed wiekami potargały łańcuchy marsyl

skiego portu, wiszące dotąd po kościołach, wy

darły Arabom kawał Hiszpanii i wyspy Balearskie,

zapanowały na morzu Śródziemnem i kusiły się

0 szczyty Olimpu i wody Bosforu. Stolica zmie

n la się w prowincjonalne miasto, mieszkańcy

wyglądają ubogo, lecz nie zmienili charakteru

1 dawnego obyczaju, mimo nieustających niepo

wodzeń, nie ugięli twardego karku i nie spuścili

ua dół ognistych ocżów. -

Ze czcią i z dumą

orzechowuje i strzeże też ludność Saragosy groby

jej wielkich królów w katedrze *Del Seo", a ko

rzy się i pada ua kolana tylko przed cudownym

posągiem Przenajświętszej Virgen w kościele

*Nnestra Senora del Pilar". Tam i dzisiaj od

rana do wieczora wznoszą oni modły i błagania

tak rzewnie i gorąco, jak się modliły niegdyś

tłumy obrońców, spieszących po śmierć na wały

miasta, które widział i opisał w swoich pamiętni

kach praski jenerał Henryk Brandt, podówczas

porucznik w legii nadwiślańskiej.

Te dwie katedry del Seo i del Pilar, arcydzieła

średniowiecznej sztnki, wspaniałością i powagą

przewyższające wszystko, co podziwiać można

w Saragosie, krótką wzmianką zbyć musimy, za

równo jak słynną wieżę krzywą, piękne kościoły

Sant Jago i Pablo, muzeum pamiątek i iune klej

noty miasta — bez szczegółowego opisu; — gdyż

Saragosę nie dla jej osobliwości ujrzeć i poznać

pragnęliśmy.

Inne pytanie, czy to pragnienie dało się zaspo

koić i cel naszej podróży osiągnąć. Okrntne rządy

Ferdynanda VII, które wygnały i wytępiły za

równo znienawidzonych afranzesados (stronni

ków Francyi), jak i ubóstwianych obrońców nie

podległości z lat 1808-1813; powtórna iuwazya

francuska (w r. I823), niezliczone pronuncyamenta

i wojny pretendentów do tronu, bunty wojskowe

i bratobójcze zapasy zażartych progresistów, któ

rych ogniskiem była Saragosa (w r. 1843), zatarły

dzieje dawniejszych wydarzeń i zagubiły szcze

góły strasznego oblężenia i słynnej obrony. Już

drugie pokolenie rozorało groby własnych boha

terów, więc nic dziwnego, że nie oszczędziło i na

szych. Opadły wawrzyny na spiżowych skroniach

Palafoxa i zamarła pamięć męczeńskiej śmierci

54.000 ofiar walki, powietrza i głodu — więc

jakże dochować się mogło imię Chłopickiego i nad

wiślańskiej legii?,.

Z tego też powodu zapewne i Gaudencio Fortis,

właściciel fundy (hotelu) pod chełpliwem godłem:

De las cuatro naciones y del uniuerso, jak ró

wnież zalecony przez niego interprete Henri, nie

mogli pojąć i zrozumieć, cośmy zgubili i czego

szukamy pod rozwalonymi mnrami starych kla

sztorów i nad ujściem wiecznie świeżej Huebry.

Ta niepamięć ocuciła i przypomniała dopiero, co

i śpiewak elegii z rumieńcem wstydu wyznawał, iż

Gromiliśmy nieszczęsnych, nieszczęśliwi sami.

Jak o szczęścia w nieszczęściu więc mówić mo

żemy, iż zgaBła w Iberyi pamięć polskiej broni_

bo sława nieustraszonych woltyżerów i ułanów na

szych nie mogła być wspominaną i ocenianą

w Hiszpanii inaczej, jak u uas nad Wisłą odwaga

i zręczność dzieci gór i swobody, Czerkiesów i

Kabardyńców z orszaku ks. Paskiewicza.

Upewnił nas o tem, na odchoduem w kwietniu

1896 r. i nasz cicerone, który na zapytanie; -=

Wi§c już o nas nic nie wiecie? - odpowiedział

bez namysłu: - Nic, ehyba to, co przysłowiem

w ustach ludu pozostało, że

cuatro espanoles — cuatro caballeros (kawa lerów),

zaś

cuątro Polacos - cuatro glotones (hulaków).

J. W. Louis.

wrodzidwarazy

*Owny

god, 6 wieczorem«

Prenumerata wraz z dodatkiem wynosi:

*leJ.OA -,

...............................................................................

* * A r TOk *°to°?rt°1 nmlmunoc

!L łl w państwie austrya okiem ............................

6 dr.

Xdr. »oot

****

n i e m ie o k i e m ...................... ..........................

« «*.

3dr.60ot.

’

doWiooh,Franoyi,Anglii, Belgii, Szwa’joj^rri" Tur’

’

2dr.80ct

asterg*

,.* .

.*.

Łtteg.*

W isrę

1 з 6 • Strona 1

Мірадор - viewer

Czas.

опис

Структура

Схоже

Помилка 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Мірадор - viewer

опис

Структура

Схоже

Помилка 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Завантажити файл

Завантажити файл

Видалення коментаря

Розширений пошук

Повідомити про помилку