Czas.

Мірадор - viewer

Czas.

Примітка

Відображення 669 примітки

Додавання приміток лише для зареєстрованих користувачів

Опції

NOT212

Kraków, Wtorek 16 Września 1902.

Rocznik LY.

(Wydanie wieczorne).

Prenum eratę przyjmują: Administracya Czasu w K rakow ie i urzędy pocztowe.

M iąjsco w ą p re n u m e r a tę księgarnia S. A. Krzyżanowskiego, handle: St. Karlińskiego w Sukiennicach,

H. Kretschmera, Rynek 10, Biuro dzienników Hopcasa i Salomonowej, G łó w n a t r a f i k a w Rynku głównym.

**li

8*? za °piutę od wiersza petitem za pierwszy raz 20 hal,, za każdy następny

po 10 hal.; układ tabelaryczny, cyfrowy, skomplikowany, pierwszy raz po 40 hal., następny po 10 hal.

N a d e s ła n e (na trzeciej stronie) od miejsca wiersza drukiem petitowym 60 halerzy za każdy raz.

Ogłoszenia i prenumeratę przyjmują: we Lwowie biura dzienników L. Plohna, A. Olszew

skiego, St. Sokołowskiego, K. Buchstaba; w J a r o s ła w i u Biuro dzienników; w Podg;órzu Poturalski,

Kynek; w Przem yślu A. Juszyński księgarnia kolej,, D. Heszeles; w Rzeszowie M. Weintraub;

w Stanisławowie Jasielski i Sp.; w Tarnowie M. Rockach; w Tarnopolu C. Haliczer;

w P a ry ż u wyłącznie p. Adam rue de Varenne 38, (prenumeratę p. W. Raczkowski, Courbevoi poa

Paryżem rue de Chemm de fer 44); w W ie d n i u Haasenstein A Vogler (Ukże w Hamburgu, Frank

furcie n. M,, Berlinie Lipsku, Bazylei i Wrocławiu), A. Oppelik, R. Mosse (także w Berlinie, Hamburgu,

Monachium i Norymberdze), H. Schalek, M. Dukes, J . Danneberg, H. Friedl (tylko prenumeratę h!

Goldschmidt A Comp.); w Frankfurcie n. M. G. L. Daube A Comp.

9 W - Za każdą zmianę adresu dopłaca się 40 hal. "W S

Adres Redakcyi: ul. św. Tomasza Nr 32.

Telefon Nr 50.

Han!

Otrzymujemy następujące uw agi:

Do niedawna jeszcze hasło: ,,Ruś po Sanu, było

najśmielszym okrzykiem wojennym ,młodej Ukrai

ny . Najbutniejsze marzenia jej przywódców za

mykały się w tem haśle: wyprzeć za San Pola

ków ; granicą tą rozdzielić Galicyę na dwie po

łowy: ruską i polską. Ostatnie jednak zajścia

w Galicyi wschodniej, podnieciły jeszcze bardziej

zapędy ,,Ukraińców".

Nie wystarcza im już wy

parcie Polaków za San; słychać hasło nowe:

,,I po za Sanem Galicya dla Rusinów!.."

Starym zwyczajem i to nowe hasło wojenne

puszcza w obieg po raz pierwszy Diło. W dodat

ku do numeru swego z 13 b. m., pomieszcza ono

gorącą, gwałtowną odezwę nowo powstałej w No

wym Sączu filii «Proświty", wzywającą do wspie

rania datkami pierwszych instytucyj ruskich, za

łożonych przez tę filię na drugim brzegu Sanu

Odezwa w oła:

,,Uważamy za święty obowiązek związać wje

dną całość organiczną Rusinów, rozsia

nych tysiącami w zachodniej Galicyi,

zająć się ich młodem pokoleniem, ska

zanem na wynarodowienie. Początek do

tego zrobiony! Dzięki szczerej pomocy centralne

go wydziału «Proświty**, założyliśmy w p rz e

ciągu sześciu tygodni w Nowym Sączu fi

lię ,,Proświty**, przy niej zaś ,,ukraińską ruską

bursę" dla ubogiej młodzieży szkolnej. Oprócz te

go urządziliśmy ,,Czytelnię Proświty", przezna

czoną przeważnie dla miejscowych około 200 ro

botników kolejowych.

Odezwa opisuje dalej bliższe dzieje tej rzeczy

w iście energicznej działalności Proś w ity , kończąc

gorącym apelem do ogółu ruskiego o nadsyłanie

datków na tę pierwszą jaw ną placówkę nśw. U

krainy" na Zachód, jakoteż prośbą, aby datki

przesyłać n a ręce Piotra Linińskiego, ra dcy sądu

krajow ego w Nowym Sączu.

Tak wygląda pierwszy jawny krok na drodze

,,podboju" zachodniej Galicyi przez Ukraińców; —

pierwszy krok jawny, bo cicbo ta robota

prowadzoną już jest od dawna w powiatach pi

polskiej stronie Sanu. A jednak nikt — jak to u

nas zwykle się dzieje — nie zwracał na to

uwagi.

Do czego zmierya ta «organizacya" Rusinów

w zachodniej Galicyi? Czy tylko do bezpośred

nich ruskich celów narodowych? Na dnie jej

zdaje się leżeć jeszcze inna myśl.

—

W obozie

ruskim panuje obawa, aby nadwyżka mazurskiej

rolniczej ludności, zmuszona corocznie do emi

gracyi, nie skierowała się, czy w formie czasowego

wychodżtwa, czy osadnictwa, do Galicyi wschodniej.

Element ten społecznie siluiejszy i czerstwiejszy, niż

opanowane radykalną agitacyą włościaństwo ru

skie, obcy nadto narodowo Rusinom — mógłby

stanąć w poprzek socyalistyczno radykalnym pla

nom ,,młodej U krainy" w Galicyi wschodniej.

Przez placówki więc swoje w zachodniej Gali

cyi, dla ,,obrony" od wynarodow ienia Rusinów,

zamieszkałych w zachodniej Galicyi, pragnie mło

da Ukraina - o ile możności — uzyskać przy

źródle wpływ i styczność z ludem mazurskim,

wszczepiając w niego, jak zwykle ręka w rękę

z socyalistami polskimi, nienawiść klasową mię

dzy chatą a dworem, między polskim chłopem a

polskim większym w łaścicielem. A gitacya zmie

rza zatem do odcięcia możności oparcia się ży

wiołu ziemskiego w Galicyi wschodniej na po

mocy polskiego chłopa, na postawieniu wobec

polskiego dworu w Galicyi wschodniej nie Mazu

ra Polaka, lecz Mazura-socyalistycznego radykała;

na sparaliżowaniu łączności narodowej przez so

cyalny antagonizm i socyalną propagandę.

Na ten moment należy — mnjem zdaniem —

zwrócić uwagę. Na razie jednak weźmy sobie za

przykład energię ,,Ukrainy" w propagowaniu

przez nią narodowych interesów naw et w Galicyi

zachodniej. D okładajmy najusilniejszych starań ku

obronie przed ruszczeniem polskiego wieśniaka

w Galicyi w schodniej; naśladujmy energię, ru

chliwość — nie środki i broń. Walczmy uie spo

łeczną demoralizacyą, lecz przez zakładanie ko

ściołów, kaplic, szkół i czytelni dla chłopa pol

skiego w Galicyi wschodniej!

Po dniach poznańskich.

Z bardzo poważnych kół obywatelskich w Wiel*

kopolsce otrzymujemy następujący list:

P ozn ali 14 września.

Minęły uroczystości niemieckie z powodu by

tności pary cesarskiej w Poznaniu. Polacy zacho

wali uznania, naw et podziwu godną powagę; krie

gervereiuy, szkoły, urzędnicy z K sięstwa pr/,y wo

łani, zapełnili ulice, witając głośnem .hurra" do

stojnych gości — tak, iż zdawaćby się mogło, że

i podług statystyki Poznań jest miastem niemie

ckiem, jak to zresztą cesarz na wstępie kilka

krotnie wyraził. Statystyka tymczasem wykazuje,

że w Poznaniu jest a/3 Polaków, a zatem etno

graficznie Poznań jest polskiem przeważnie mia

stem. Widoczny więc znowu błąd doradzców ko

rony, którzy nie odróżniają strony politycznej od

etnograficznej.

—

Ludność polska zachowała się

z nadzwyczajnym spokojem i rezerwą; niczem nic

przeszkadzała uroczystości niemieckiej; swoje je

dnak zadowolenie objawiła spontanicznie tylko

wówczas, gdy cesarzowa zwiedzała zakład miło

sierdzia, cieszący się dlugoletniem zaufaniem lu

dności, oraz katedrę, co dało świadectwo uczuć

religijnych ludu. Zresztą Polacy tak dalece zam

knęli się w domach, że wszystkie hotele polskie

były próżne, tak samo jak i restauracye. Dopiero

po festynach wrócił ruch zw ykły ze strony pol

skiej ; nawet nad ciekawością przemogło poczucie

godności narodowej ; zaledwie po w yjeżdzie oglą

dano wspaniałe dekoracye, kosztem magistratu i

bogatych niemieckich właścicieli i lokatorów u

rządzone.

Nie wiadomo, czy i jakie kto dał informacye

cesarzowi o istotnem usposobieniu Polaków ; dla

wzroku jednak cesarza znamieniem dostateczuem

być musiało: l) że na przedstawieniu dam całego

W. K8. Poznańskiego jedna tylko się stawiła.

Zupełnie inaczej było, gdy cesarzow a Fryderyko

wa odwiedziła Poznań, kiedy wszystko, co rodem,

stanowiskiem było wybitniejszego, zebrało się

w świetnym orszaku... Abstynencja ta naturalnie

nie tyczyła się bynajmniej obecnej cesarzowej,

która owszem ujmowała wszystkich, do którycli

się zbliżyła, lecz była konsekwencyą polityki,

która nad nieszczęśliwym krajem cięży. 2) Na

kilkaset osób, zaproszonych na obiad cesarski,

znalazło się z Polaków dwóch kammerjunkrów

i dwóch szambelanów, których nazwiska społe

czeństwo zna.

Jasną zdał sobie sprawę ze swojego stanowi

ska i następstw hr. Teodor Żółtowski z Nekli,

podpisując znaną deklaracyę na czele członków

sejmu prowincyonalnego. Mąż zasad tak konse

kwentnych i lojalnych, wypróbowany w życiu pu

blicznem, usuw ający się od wszelkich polity

cznych demonstracyj, — nie malą musiał z pe

wnością stoczyć walkę wewnętrzną, aby na taki

krok się zdobyć. Zrozumiał jednakże wraz z c a

lem społeczeństwem, że nie podobna członkowi

narodu udawać radości, gdy serce kraje się z bo

leści. Wprawdzie w Grodnie przy ostatnim po

dziale polskim tańczyli i bawili się seuatorowie;

ale były to symptomata zgnilizny, poprzedzającej

upadek narodu. Dzięki Bogu, . że u nas w miarę

coraz boleśniejszego położenia dojrzew ają chara

ktery z męską odwagą. Należy przypuszczać, że

i na dworze berlińskim przy spokojnej rozwadze

będzie oceniona wartość przekonań i charakterów,

bo w danych chwilach porządek społeczny i mo

narchia na takich ludziach bezpieczniej oprzeć się

może, niż na tych, którzy kręcą się jak chorą

giew ka za zmianą wiatru.

Teodor hr. Żółtowski został pozbawiony urzędu

i godności szambelana, co było odrazu do prze*

widzeuia. Mógł sam to uczynić poprzednio, ale

zapewne właśnie dlatego uczynić tego nie chciał,

aby krok ten z jego strony nie był uważany za

nową demonstracyę. O siłę narodu obawiać się

nie potrzeba, póki będą charaktery, działające

tylko z czystych narodowych pobudek. Za ten

przykład całe nasze społeczeństwo dochowa wdzię

czności hr. Teodorowi Żółtowskiemu i wszystkim

członkom sejmu prowincyonalnego, których na

zw iska już dobrze w sercach są zapisane.

Może pruscy mężowie stanu po tym przykładzie

zastanowią się, czy możua naród, — który tak,

jak posłowie sejmu prowincyonalnego, a za nimi

wszyscy, twardo stanął nie do walki, ale do za

chowania godności i odrębności narodowej, o któ

rej także cesarz wspomniał, — złamać i zniszczyć?

Wszystkie dotychczasowe środki, w tym celu pod

jęte, w/mocniły tylko siłę odporną, -

itona

podstawie legalnej. Naród, który chce żyć, nie da

się zabić; popełnić może tylko samobójstwo^ gdy

by chciał wejść na drogę anarchii i rewolucyi

politycznej. Wówczas bowiem dopiero rozstrzygają

nie moralne, ale materyalne siły. P. nadburmistrz

poznański sam przyznał, że Polacy pod berłem

pruskiem o tem nie myślą — choćby dla tej pro

stej przyczyny, że jeden batalion wystarczyłby do

jej stłumienia.

8*. zetl sesyą parlamentu.

Uledcń i15 września.

(= ) Pe?ter Lloyd, którego wiedeński wspólpra

o w n ik bywa częstym gościem w ministerya!nych

biurach przy Herrengasse, w datowanym z Wie

dnia artykule, mówi o ewentualności rozwiązauia

Izby poselskiej, na w ypadek, gdyby Młodoczesi

trwali w zamiarze wznowienia obstrukcyi. Wobec

faktu, że nietylko inne stronnictwa czeskie, ale i

część Mlodoczechów obstrukcyi się sprzeciwia,

groźba nabiera przynajmniej pozorów prawdopo

dobieństwa, bo ev e ntus wyborów tamże mógłby

dla obstrukcyonistów okazać się niekorzystnym.

Mimoto groźba widocznie pomyślaną je st nie b a r

dzo seryo, bo we właściwym organie p Koerbera

w Monntags Revue ogłoszony dziś artykuł tylko

zlekka o nią potrąca, tak zlekka, że gdyby nie

artykuł Pester Lloydu, ów ustęp byłby zupełnie

niezrozumiałym.

Monntags Reoue pisze między innemi: ,Czeski

naród hołduje dziś mniej prądom radykalnym, a

raczej zwraca się ku potrzebom realnym, przy

czem naturalnie nie zapomina o sprawach naro

dowych, ani - jak to p. Gregr uznał za sto

sowne zarzucić p. Żaczkowi — spraw tych nie

zdradza. Gdyby w najbliższym czasie przyszło do

nowych wyborów do R ady państwa, to objawiana

prawdziwa wola czeskiego narodu z pewnością

nie potwierdziłaby opinii, wyrażonej przez p. Gre

gra. Rozumie się, że rząd stosunkom tym poświę

ca pełną uwagę. Na razie jednak pozostają roz

strzygającymi stosunki w Izbie poselskiej, to zna

czy, że klub czeski rozstrzygnąć ma ostatecznie

o swej przyszłej taktyce, a tem samem dać rzą

dowi pełne wyjaśnienie.

«Z różnych stron czynią się usiłowania dziś

już zbadać wolę rządu — być może zoryentowa*

nia się, ale być też może, że w celu zrobienia

tego nowego fundamentu dla agitacyi. Ale p

Koerber pozostaje, jak dotąd, tak i nadal, bez

namiętnym i cierpliwym. Uważa on, że czas

jeszcze zawczesny do objawienia zamiarów, a ża

dna prowokacya nie zdoła wydobyć go ze spo

koju i milczenia Godzina przed otwarciem pa rla

mentu wydaje mu się najstosowniejszą dla obja

wieuia Czechom, w jaki sposób lojalne wypełnie

nie dauego przyrzeczenia da się, zdaniem jego

pogodzić z położeniem państw a; w tym czasie

p. Koerber ze znaną i uznaną otwartością powie

Młodoczechom wszystko, co ma im do powiedze

nia. Prezydent gabinetu nie wystąpi ze żadnym

szantażem. Jeden z dzienników czeskich ogłosił

szczegóły o projekcie rządu, według którego

każdy z obu narodów otrzymałby pewne koncesye,

pod warunkiem ustępstw dla drugiego narodu.

Doniesienie wyglądało cokolwiek bałamutnie, ale

jeżeli ma ono oznaczać, że p. Koerber, dotrzy

mując słowa Czechom, unikać będzie wszelkie

prowokacyi Niemców, a nadto w ramach całości

postara się uwzględnić także przez Niemców podnie

sione, a uzasadnione żądania, to można nważać

je już za trafne. Zakw estyonowaoe są więc nie

kroki rządu, ale uchwały klubu młodoczcskiego

które stać się mogę rozstrzygającemi przynajmniej

dla tempa prac parlamentarnych".

Być też może, że p. Koerber pokieruje akcyą

swoją tak, iż z góry usunie Młodoczechom mo

żność skrajnej uchwały. Nie stanie się to przez

zbytnią obfitość koncesyj, które z góry otoczone

są nieprzekraczalnemi granicami, przez wzgląd

na nie mniejsze zobowiązania wobec Niemców

a przedewszystkiem na zawsze rozstrzygający in

teres państwowy. Niejedno zajście w klubie mło

doczeskim było tego rodzaju, że mogłoby mini

st ra uwolnić od wszelkich obietnic, ale nie chce

on owych zajść w tym duchu tłómaczyć Tem

bardziej musi zachować sobie swobodę co do for

my i treści tego, co ma w tej kwestyi do powie

dzenia".

Kto chce, może artyknł Pester Lloyda uważać

poniekąd za komentarz do powyższej pólurzędowej

apokalipsy.

Uspokajający objaw stanowią coraz liczniejsze

głosy prasy czeskiej, przeciwne obstrukcyi. Ze

wszystkich stronnictw czeskich obstrukcyą grożą

jedynie Młodoczesi, a i w ich obozie mniejszość

sprzeciwia się takiej taktyce. Obstrukcyą, o któ

rej się tyle mówi pro i contra, n a zimno wię

kszością uchwalona, wątpię, czy kiedy dojrzeje.

Pester L lo y d grozi nowymi wyborami, wątpić

jednak należy, czy nowe wybory mogłyby sy

tuacyę poprawić. P osito non concesso, że umiar

kowany prąd przy wyborach zwycięży, zawsze

jeszcze wyjdzie z urny garstka radykałów, która,

oddzielona od umiarkowanych wpływów, tem bar

dziej będzie do obstrukcyi skłonną Nie sądzę je

dnak, że wogóle do ostateczności dojdzie, bo

w samym klubie rałodoczeskim nie brak już gło

sów, przestrzegających przed polityką katastro

alną.

Dzień wyroku.

CJrac 13 września.

(K .) Mamy więc wyrok - z zadośćuczynieniem

przyjęty przez kraj i naród.

Poufne narady trw ały 14 godzin. Już wczo

raj — w piątek — spodziewali się wszyscy wy

roku. Przychodzimy o l-szej po poł. do gmachu

sądowego i w westybulu spotykamy wychodzące

go wiaśnie prezyd. Winklera. Na nasze zapytanie

objaśnia, że wyrok jeszcze nie zapadł — i do

daje filozoficznie:

—

A«c/i dieser Streit tcird ein Ende haben.

—

Czy po południu będzie posiedzenie?

—

Nie — odpowiada — wszak pan zna rzym

skie przysłowie, które tw ierdzi, że «jeśli sędzia

dłużej, jak cztery godziny radzi, staje się ... nie

mądrym".

Nadeszli tymczasem także inni członkowie sądu.

P. Tchorzuicki, z uśmiechem na ustach, radca Dr

Kom również w dobrym humorze; Węgrzy za

chmurzeni, nie przyłączają się do towarzystwa

i szybko opuszczają gmach sądowy. Wobec ści

słej tajemnicy, uchwalonej dla narad, te zewnętrz

ne objawy są dla nas bardzo cennemi wskazów

kami. Spraw a widocznie nie stoi źle.

Dziś udajemy się już o 10 tej rano do sądu.

Dowiadujemy się , że prezyd. Winkler mówi już

blisko godzinę. Więc czekamy... Nagle rozchodzą

się wieści o ponownych ostrych starciach. Poja

wia się znowu widmo fiskusa Nikorowicza, w o

statuiej chwili, tuż przed wydaniem wyroku.

—

Wśród Polaków, pełnych otuchy, zamięszanie.

Ja k to — więc po oględzinach ua miejscu, po

wywodach rzeczoznawcy, może jeszcze być mowa

o Nikorowiczu: o tym protokóle, nie podpisanym

przez nikogo, o tej mapie, którą prof. Becker ua

zywal dosłownie «legendarną?" Widzimy, jak

radca Kom, zirytowany, opuszcza salę obrad i

udaje się do obrońcy prof. Balzera. Wkrótce wraca

do sali z ważnym dokumentem. Je s t to instruk*

cya, udzielona w r. 1793 Nikorowiczowi dla roz

praw z Węgrami. I cóż z niej wynika? Oto, że

Nikorowicz był tylko zastępcą zarządu kame

ralnego, a więc strony prywatnej, nie ma

jącej prawa oznaczać gianic państwa; dalej, że

układy jego musiałyby być potwierdzone

przez ministerstwo, co jednakże nie na stą

piło, bo — jak wiadomo — nie przyszło nawet do

podpisauia protokołu komisyjnego. Instrukcya z a

tem, to dokument, który odbiera «protokołowi"

Nikorowicza wszelką wartość.

Mija godzina. Wiemy tylko tyle, że ostra dys

kusya trwa dalej, że wziął w niej udział także

prof. Becker.

O godz. 1 minut 30 zjawiają się członkowie

sądu i oznajmiają, że dopiero wieczorem wyrok

zapadnie. Wyrazy twarzy, jak w dniu poprze

dnim — ale już nie chcemy wyciągać żadnych

wniosków.

O godz. 5 tej wracamy do gmachu sądowego.

Pakują już skrzynie z aktami. Widocznie, w szyst

ko skończone. A wyrok?

«Piszą właśnie"...

Z ZAMORSKICH SPOSTRZEŻEŃ I WRAŻEŃ.

—

- 3K’----—

N a kotwicy.

Pod wieczór skwarnego sierpniowego dnia tlo

ezą się ludzie, piętrzą kufry, skrzynie, zawiuiątka

na pokładzie małego parowca, uczepionego lina

mi u grobli portowej w Cherbourgu, który ma

przewieść podróżnych na wielki ,,transatlantyk

«Fi!rst Bismarck".

Wodny ów olbrzym nie może w płynąć z po

wodu swego ogromu do wąskiej a długiej za

toki więc zatrzymał się opodal na pelnem mo

rzu ’i zdaleka nagli do pośpiechu przenikliwym

świstem, gniewliwym rykiem , zionąc przytem

z czterech kominów kłębami dymu i pary. O tej

właśnie porze ciągnie cały szereg żaglow ych ło

dzi, ładownych galarów, rybackich czółen i lek

kich czajek do portu, ja k rozpierzchłe stado do

zagrody w zachód słońca, ale potężny okręt za

dufany, zda się, w swe rozmiary i siłę gardzi

schronieniem przed wieczornym podmuchem wia

tru, zmrokiem i nabrzmiewającą nocną falą, na

kształt starych, zdziczałych samców, przekłada

jących samotność nad zmieszanie z drobnera po

spólstwem pływ ackiej rzeszy.

Napróżno jednak mrukliwy samotnik dąsa się

i zżyma; z osobnego pociągu, który wprost z P a

ryża przywiózł przed chwilą ostatnich podróż

nych wysiadają jeszcze i schodzą po schodkach

na pomost coraz to nowe zakurzone postacie w pu

dermantlach i angielskich czapeczkach ; coraz to

nowe paki zjeżdżają po równi pochyłej do skle

pu, który się w ypełnia po brzegi. Na poczcie od

bierają i nadają ci, co przez tydzień będą po

zbawieni wiadomości (bo system Marconiego me

wyszedł jeszcze z dziedziny prób i dziennikar

skich omówień) ostatnie listy i t elegramy, na

kartkach z w idokami Cherbourga i konnj m po

sągiem Wielkiego C esarza dobroczyńcy i niemal

świeckiego patrona miasta, zapisują ostatnie

uściśnienia i pozdrowienia i w reszcie zmęczeni

oczekują na odjazd.

Z odmianą techniki środków komunikacyjnych

odmieniła się i psychologia podróżnych.

Nie tak to dawno jeszcze każdy, zwłaszcza u

nas, kto wybierał się na drugą półkulę, uważał

sam siebie i uchodził w oczach innych za śmiał

ka, nieledwie aw anturnika, za naśladowcę wiel

kich żeglarzy XV i XVI wieku, chociaż nie wię

cej wpływał na bieg żeglugi, ja k tobołki, które

ze sobą zabierał — dziś uważa się powszechnie

podróż morską za przyjemniejszą i przedew szyst

kiem za wygodniejszą od lądowej, licząc oczywi

ście dolegliwości dla nowicyuszów, od morskiej

przeprawy poniekąd nieodłącznych, które jednak,

zdaniem lekarskich powag, działają podobno nie

mniej zbawiennie, niż... karlsbardzka kuracja.

,,Czyście żegnali? klęczeli? włos rwali?

«Tracili ducha? wymow-ę? kolory?

nZ paszportem pugilares? i tak dalej — -

Żadna z tych wzruszających scen nie rozgrywa

się na brzegu, ni na pokładzie; o paszporty nikt

się nie troszczy, a nawet pugilares jest cokol

wiek przestarzały - zastąpiła go książeczka cze

kowa.

Biała chusteczka w ręku mężczyzny w średnim

wieku, rozstającego się z bratem, jest jedynym

hołdem, oddanym dawnej tkliwości i staroświe

ckiej sentymentalności starego świata, bo już na

tym statku, przywiązanym jeszcze do normandz

kiego lądu, atmosfera jest zupełnie inna - ame

rykańska.

Nikt się nie żegna z ziemią, starą matką i do

Amfitryty ramion nie wyciąga, nikt nie ogląda

się za ukochanymi pozostałymi - na wszystkich

tw arzach maluje się jedynie znużenie. Pośpiech,

nieszczęsny pośpiech, niszczy swobodę myśli, u

bezw ładnia uczucia i duchowe wrażenia. Bez

myślny tłum podróżny, jeżeli o czetn, marzy

o kąpieli i kanapie, które go oczekują na pokła

dzie «Fi!rst Bismarck’a " .

Zresztą nie ma i komu żegnać się z francuską

ziemią — z ojczyzną.

....

Rozmowa toczy się augielskiemi półsłówkami,

północno-niemieckimi, hałaśliwymi i gardłowymi

wykrzyknikami, tu i ów-dzie w dźwięcznych wy

ra zach hiszpańskiej mowy; - - francuski element

przedstawia jedynie śliczna posągowa panna, mil

cz ąca j ak posąg, i dwóch młodzików, przyszłych

na gap a i zabawiających siebie, a zanudzających

innych konceptami wątpliwego smaku, t. zw. gau

loiseries : najwstrętniejszym rodzajem francuskiego

dowcipu.

Port więc, miasto i siniejące w oddali wybrzeże

są niczem innem dla nas, jak krańcem Starego

Świata, a — jak wiadomo, il n’y a plus d’Europę

i to już od lat wielu - przynajmniej w serde

cznem tego słowa pojęciu.

To też w chwili odbicia od brzegu nie doznaje

się bolesnego uczucia rozłęki. Cherbourg to nie

koniec czegoś ukochanego, ale jedynie etapa na

obczyźnie.

Parowa łódź pilota, halująca mały statek na

pełne m orze, porze gładką toń cicho i szybko,

niby delfin.

W ;eże, mury, ulice maleją w oczach nagle, las

masztów wydaje się już tylko oczeretem, a o krę

towe flagi chorągiewkami, i stajemy u boku ko

rabia, który zdaleka w yglądał jak żywy potwór

ze skandynaw skiej baśni, a zbliska ma pozór

przepełnionego hotelu.

Orkiestra z dętych instrumentów wita nowo

przybyłych wojskowym marszem, głuszącj-m wy

woływanie numerów kabin, męskie niecierpliwe

głosy i niewieście zaklęcia o wręczenie kuferków,

torebek, pudełek itd.

Zanim zdołano rozpakować się i przebrać, roz

legają się donośne słowa niemieckiej komendy,

kilkorazowy świst z pomostu kapitana, zgrzyt łań

cuchów wyciąganej kotwicy — statek ożywia się,

dygoce; śruba poczyna bić jednostajnem tętnem,

niby serce stalowego organizmu. Ruszamy i, da

Bóg, nie zatrzymamy się aż w Nowym Jorku.

Wśród przestworza.

Ani świetlisty, nieporównany zachód słońca, z a

padającego tam właśnie, dokąd dążymy, ani ni

knące wśród mlecznych oparów wzgórza i skali

ste wiszary, ani migotliwe połyski latarni mor

skich, ani barwne smugi wieczornej zorzy, ani na

wet łososie, trufle i szparagi, które cały batalion

s tu a rłów wnosi do sali jadalnej, nie zdoła pochło

nąć uwagi większości podróżnych — zajmuje ich

jedynie kwestya równowagi... wewnętrznej.

Milczkiem i chyłkiem wymykają się też cale

gromadki do kajut, na pomoście zalega cisza,

tylko jeszcze w salonie t. zw. męskim wre jak

w ulu.

—

Brzęk kufli, woń cygar i fajek, wy

krzykniki wobec przegranych czy wygrauych

w karty i osławione węgierskie dowcipy, niestra

wne, jak kuchnia naszych sąsiadów, bo tłuste i

pieprzne, ba! papryką zaprawne do zbytku, a

najczęściej pozbawione soli, opowiadane w kółku

starszych jegomości, s kładają się na atmosferę

prawdziwej niemieckiej knajpy.

W ciemną noc gasną w oddali różnobarwne

latarnie, służące statkom za drogowskaz a z nie

mi niknie dla oka możność porównania, mierzenia

odległości — okręt otacza już zewsząd bezmiar.

Fale, przecinane wygiętym w kabłąk stalowym

przodem parowca, przewalają się niby odwracane

pługiem skiby, pluszcza z cicha, zamieniają się

w mleczny szlak piany i rozbiegają ukośnie na

kształt płetw morskiego w idziadła. Dalej otchłań,

piętrzące się wały i głębokie czeluście o zmień

nych kształtach, ciemne, groźne, szumne, nieokieł

znane i nieprzeparte.

—

Abyssus abyssum vocat

Między bezdenną głębią oceanu a niewzruszonym

nieboskłonem toczy się rozhowor, którego treść

jes t dzisiaj równie ujmująca i niezrozumiała, ja k

przed lat tysiącami, za przedświtu ludzkiej myśli

i marzenia. Wieczność i nieskończoność przestają

tu być speknlatywnem, abstrakcyjnem pojęciem,

objawiają się niemal dotykalnie, podpadają pod

zmysły.

Wzrokiem nie ogarniesz, ni słuchem nie obej

miesz tego przestworza, które ci zapór nie sta

wia i tem bardziej tylko o własnej nieudolności

przekonywa; ale w takiej chwili czujesz natomiast

wyraźniej, niż kiedykolwiek, duchowy pierwiastek

na dnie swej istoty tak często zagłuszany przez

rozliczne przygodne wrażenia.

Myśl, skacząca najczęściej na ziemi, jak konik

polny z przedmiotu na przedmiot tu między nie

bein a morzem, rozwija skrzydła, szybuje w prze

strzeni, wzbija się w górę; wśród bezkresu czuje

się w swoim żywiole.

—

Lekko mi! rzeżwo! lubo! — wiem co to być

ptakiem. O oddanie stosunku duszy ludzkiej do

tej nieskończoności w skróceniu, jaką jest noo na

pełnem morzu, kusiły się pokolenia, odkąd istnieją

żeglarze i poeci, to znaczy od początku świata.

Od starego Homera aż do Heinego, przez tra

gików i liryków greckich, po przez Horacego i tylu,

tylu innych ciągnie się szereg piewców, chwalców,

wielbicieli morza. Ciekawem byłoby studyum po

równawcze rozmaicie odczuwanych w rażeń wobec

niezmiennego w swej ruchliwości przedmiotu, opi

sów - od «czerwonego" morza w Iliadzie, aż do

kunsztownych i wyszukanych strof Baudelaire’a.

suivant le rhytme de la lame

Beręant notre infiai sur le fini des mers

niewątpliwie uwydatniłoby takie zestawienie wzra

stające w poezyi zajęcie i przejęcie się sobą, so

bkostwo ubrane w rymy, przepasane średniówką,

obute w koturny końcówek i głoszące z naiwnem

upodobaniem, że cały ogrom oceanu może zale

dwie służyć mu... za zwierciadło 1

Wiersze różnych wieków i w ,/,m;u tych ję z y

kach dźwięczą urywkami w ek’ tyc-une kształ

conej pamięci, w tem nagie,’j

ze snu, budzi,

z błogiego rozigrania wyobraźni dręczące pytanie,

czemu w różnolitym koncercie wiązanych snów,

któremu za przygrywkę i za leitmotiw służy szu

miąca pieśń bez słów morskiej głębi, brzmi p,,i

ska nuta tak słabo i nieznacznie? Zapewne d!a

tej samej przyczyny niestety, dla której i te m a ,

kto mową bogów nie włada, ta k trudno i praw

niepodobna myśleć po polsku na morzu i o mor

na okręcie i o okręcie.

Poprostu brakuje słów, najprostszych techni

cznych wyrazów dla nazwania czegokolwiek n a

wet tego, co spotyka się na każdym kroku’ wi

dzi na pierwszy rzut oka.

’) La mer est ton miroir; tu contemples ton ftme

Dans le dćroulement infini de aa lame

Et ton eaprit n’est pas un gouffre moius amer.

Antoni Stadnicki.

(Ciąg dalszy nastąpi).

K Buchstaba"

OI,MW*kie*°* 8- Sokołowskiego,

Prenumerata

wynosi:

W Krakowie w miejscu ....

na caty r°k na kwartał na 1 miesiąc

Pocztą w państwie Austry ackiem . ! i .......................................

40koron 10 koron 3 kor. 60 bal.

Niemieckiem

’|

...........................................

48koron 12 koron 5 kor. -

do Włoch, Francyi, Antrlii Rel»ii" o ’

**.4,’

’

56 koron

14 koron 5 kor. 60 hal.

i,.Vh p^..*w.’W

r«

«W L^plSE,’T-*

B4 llml

,fi,

Osobna pren umerata na wydanie poran ne wvn nHi m--’

koron

16 koron b kor. -

30 hal., w minispn , »

au)tesifczme zprzesyłkę pocztowa 1 koronę

Oddzielny Nr wydania porannego w Kralowie no°4 haT’« ^ d °

*w?,k,oronę—

Prennmeratę przyjmuje się t y l k o o«l i .ł a ’ 7 1? cz.0rn- P ° . 20 kal-; z Przęsyłką pocztową 24 hal.

niadzmi i nrzekazy aieniełn« . .. ...

1 "w ostatnieg;o dnia w miesiącu.

Listy z pie—

Alministracyi Czasu w Kralowie - R M a m a n i? °s .łosz?nia (’nseraty).uprasza się nadsyłać franc ,o do

’ST’*

.. Czas« wychodzi z wyjątkiem dni po niedzieli i św,-«t-mi,

o godzinie 6 rano i o

^ uroczystych dwa razy dziennie,a mianowicie:

W« Lwowie ,,Czat" iett do nabicia ! T , ’ °i, S°?zln,!8 6 wieczorem.

1 з 4 • Strona 1

Мірадор - viewer

Czas.

опис

Структура

Схоже

Помилка 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Мірадор - viewer

опис

Структура

Схоже

Помилка 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Завантажити файл

Завантажити файл

Видалення коментаря

Розширений пошук

Повідомити про помилку