Czas.

Мірадор - viewer

Czas.

Примітка

Відображення 695 примітки

Додавання приміток лише для зареєстрованих користувачів

Опції

Ner 278

Kraków, Piątek 21 Czerwca 1912.

Rocznik LXV.

Wydauie popołudniowe.

Po zatargu.

(Tel efo nem).

W iedeń 21 czerwca.

(=) Wszystkie dzienniki konstatują, że za

kończenie przesilenia oznacza

zwycięstwo

Koła polskiego. N

. fr. Presse powiada mię

dzy innemi, że bar. Heinold jako gentleman ni(

mógł odkryć tajnych nici, które wiązały tę spra

wę. Mógł tylko ograniczyć się do oświadczenia,

że nie chciał Polaków dotknąć, mógł wystawić

na sztych swą własną osobę. Koło polskie jed

nak, co zresztą rzadko się dawniej zdarzało,

było tym razem nie dość poinformowane o sto

sunkach policznych. Sądziło, że może bar. Hei

nolda samego obalić, kiedy nagle okazało się,

że przesilenie grozi całemu gabinetowi, że ks

Thun obawia się przeszkody w ugodzie, i że

Koło polskie m ogłoby przeszkodzić parlamentar

nemu załatwieniu ustawy wojskowej. Rząd był

może nawet kontent, że Koło polskie dotknięte

jego nietaktownym krokiem samo niejako w y

rządziło sobie niesłuszność. Jednak udało się za

łagodzić sprawę, udało się bez narodowych kon

ce6yj przeprowadzić ustawę wojskową.

Polacy zyskali wiele. Od dzisiaj już

zostanie w mocy nie spisana ustawa

zasadnicza, która zabrania wszelkich

przesuwa ń narodowej sfery posiada

nia bez wzajemnej zgody. Ta zdobycz

kosztowała wiele, ale wskazuje ona drogę do

przyszłej ugody.

Zeit powiada: Polacy mają wielkie

zwycięstwo. Przedewszystkiem w sprawie

ruskiego uniwersytetu na zawsze uchro

nieni są od niespodzianek, a Rusini, którzy wi

dzieli się już zwycięscami, rzeczowo wychodzą

z próżnemi rękami. Rusini będą w walkach po

litycznych powoływać się na cesarskie orędzie, ale

Polacy mają pisane i ustne orędzie drugie, o

wiele ważniejsze, o wiele bardziej uroczy

ste, które im potwierdził także i rząd. Przy licy

tacyi o słowa cesarskie proporcya będzie 2 : 1

i Polacy będą zwycięzcami. Ale wypadek ten

powinien być dla przyszłych rządów ostrzeże

niem, że n i e wolno prowadzić handlu

politycznego sło wami cesarskiemu Dla

innych stronnictw również wypływa s!ąd nauka.

Jeśli spytają na czem to polega, że reprezenta

cya słabej ekonomicznie Galicyi, że Koło polskie

w parlamencie wprost dominuje —

na to mają odpowiedź: Polacy, jeżeli ich

kto dotknie, bronią się. Polakom nie im

ponują biurokraci w e fraku ministeryalnym, cho

ciażby byli w swoim zawodzie sławnymi. Tak

powinny postępować wszystkie stronnictwa, a

parlament miałby inne poważanie.

O przebiegu zajść dnia wczorajszego w Wie

dniu otrzymujemy następujące dalsze informacye

od naszego korespondenta:

Wiedeń 21 czerwca.

Pisma są przepełnione szczegółami wypadków,

jakie rozegrały się wczoraj. Między innemi o

przyjęciu prezesa Dra Leo u cesarza donoszą

dzienniki niemieckie :

Cesarz przywitał serdecznie prezesa Koła pol

skiego i rozpoczął natychmiast omawiać sytuacyę

parlamentarną. Oświadczył, że z wielkiem ubo

lewaniem dowiedział się, że w stosunku między

rządem a Kołem polskiem zaszło nieporozumie

nie. Wspomniał o zawsze lojalnem zachowaniu

się Polaków w obec dynastyi i dał wyraz na

dziei, że Polacy w jego starości go nie opuszczą.

Z licznych sprawozdań tutejszych dzienników

0 wczorajszem — ponownie podkreślam — p o

ufnem posiedzeniu Koła podaje N. W. lagbl.

sprawozdanie, które jako najpoważniejsze, może

najbardziej zbliżać się do prawdy :

Hr. Skarbek — donosi dziennik wiedeński —

przedłożył imieniem sw ego stronnictwa następu

jącą rezolucyę: ,,Zważywszy, że obecny rząd

wbrew tradycyi i wielokrotnym przyrzeczeniom

wręcz wmięszał się w kwestyę polsko-ruską

zważywszy, że rząd, nie porozumiawszy się z

Kołem i bez wiedzy ministrów polskich wyje

dnał politycznie bardzo ważne orędzie na ko

rzyść Rusinów; zważywszy, że rząd, aby pozy

skać Rusinów zlekceważając Koło polskie uzna!

się solidarnym z bar. Heinoldem i zajął wobec

Koła wrogie stanowisko, Koło uchwala, że wy

ciąga konsekwencye ze swej uchwały z 19 bm.

1 rozpoczyna przeciw obecnemu rządowi opozy

cyę. Ze względu jednak na potrzeby monarchii

i w interesie narodu polskiego głosować będzie

za ustawą wojskową.

Hr. Skarbek, motywując tę rezolucyę pod

niósł, że Koło polskie za wierną służbę dy

nastyi i państwu, znajdowało

zawsze u Ko

rony uznanie; dzięki swej mądrej i energicz

nej polityce było zawsze szanowane przez

rząd i Izbę posłów. W czasie największego zna

czenia Koła polskiego, rząd przeprowadził zasa

dę, że w sprawach między Polakami i Rusinami

bez wiedzy Koła niczego przedsięwziąć nie wol

no. Dopóki ta ugoda była szanowaną. Koło było

bezpiecznem. W ostatnim jednak czasie rząd za

czął tę zasadę zaniedbywać, naprzód ostrożnie,

potem, w obec braku energii ze strony prezydyum

Koła, zupełnie jawnie. To wynika z orędzia do

Rusinów. Jakie ma znaczenie to orędzie, widzi

my z tego, że komunikat bar. Heinolda do Ru

sinów został w całej Galicyi plakatowany. Logi

cznem następstwem naszej ónegdajszej uchwały,

musi być krok energiczny, musimy mieć safys

fakcyę.

Po przemówieniu opozycyjnem Dra K ozłow

skiego, pos. Tetmajer imieniem części stronni

ctwa ludowego oświadczył, że nię zgadza się na

postępowanie prezydyum i dla ządokumentowa

nia niezadowolenia głosować będ/,ie przeciw pro

wizoryum budżetowemu.

Pos. Witos postawił

wniosek: Koło polskie nie może cofnąć swej

uchwały z dnia 19 bm.,

bo powody, które ją

w ywołały, nie zostały usunięte. Ograniczono na

stępnie przemówienia do 5 minut. Pos. Abraha

inowiez przemawiał za załagodzeniem sprawy.

Pos. Lasocki krytykował zachowanie się prezy

dyum Koła. Po kilku jeszcze mowach nastąpiło

głosowanie. Pierwszą część znanej rezolucyi

przyjęto jednomyślnie, drugą 37 głosami prze

ciw 15. Przeciw głosow ali narodowo-dernokraci,

niektórzy członkowie polskiego stronnictwa lu

dowego : Dr Kozłowski. P. Stapiński z innymi

ludowcami opuścił salę.

/ polityki antypolskiej.

Na odbytem przed kilku dniami w Poznaniu

zebraniu zachowawców niemieckich W. Ks. Po

znańskiego poruszono także sprawę polityki an

typolskiej. Poruszono ją mimochodem w związku

ze stosunkiem konserwatywnego stronnictwa do

centrum i narodowych liberałów. W sprawie tej

główny mówca zebrania, p. Gossler, oświadczył

mniej więcej, co następuje:

Stosune k nasz co d o centrum byłby niewątpliwie

ściślejsz y, gdyby stronnictwo to z decydowa ć się mo

gło n a inną postawę w polityce antypol

skiej. My za cho wa wcy ubolewamy nad tą postawą

najbardziej. J eżeli staw iają nam zarzut, że z miłości

do bloku błękitno-cz nmego wyrzekliśmy się polityki

rządu pruskiego w sprawie polskiej, to z czystem

sumieniem m oże my go odepchnąć. Kto przed nieda

wnym czasem był świadkiem scen, jakie w toku o

brad nad projektem prawa o wzmocnieniu n iemie

ckiej wła sn ości ziemskiej rozegrały się w izbie po

se lskiej, ten mógł się przekonać gruntownie, że

w polityce antypolskiej nie stoimy po stronie cen

trum. J eśli Zaś narodowi liberałowie w mówić pragną

w opinię publiczną, ż e są w pierwszej linii walczą

cymi opiekunami niem cz yz ny, to dzi eje się to prze

w ażnie ze w zg lędów taktycznych i stronniczych.

Powyższe oświadczenie jednego z przewódców

stronnictwa zachowawczego, nagrodzone huczny

mi oklaskami, potwierdza fakt dostatecznie zna

ny, że konserwatyści i dzisiaj jeszcze są najgor

liwszymi zwolennikami i opiekunami systemu,

stosowanego przez rząd pruski wobec ludności

polskiej. Oświadczenie to rozwiewa legendę, któ

ra pojawiła się w ostatnich czasach, jakoby nie

miecka partya konserwatywna zdecydowała się

na mniej lub więcej radykalną rewizyę dotych

czasowej swej postaw y w sprawie polskiej,

a w szczególności w kwestyi kolonizacyi we

wnętrznej. Za rewizyą taką przemawiały nieja

kie względy. Nie ulega wątpliwości, że rozdrab

nianie w ielkiej własności ziem skiej, na której o

piera się w znacznej części nietylko społeczny

i gospodarczy, ale także polityczny wpływ za

chowawców, zagraża temu stronnictwu poważ

nem niebezpieczeństwem. Nie było ono zbyt

groźnem, póki koloniści, osadzeni na rozparcelo

wanych wielkich majątkach ziemskich, szli ręka

w rękę z konserwatystami, stanowili niejako

w sprawach politycznych ich gwardyę przybocz

ną. Stosunki te uległy jednak w ostatnich cza

sach radykalnej zmianie, i w następstwie agita

cyi narodowo-liberalnej koloniści na wschodnich

kresach pruskich zajmują wobec konserwatystów,

rekrutujących się przeważnie wśród wielkich

właścicieli ziemskich, postawę, jak to się oka

zało i w ostatnich wyborach do parlamentu nie

miec-kiego, coraz bardziej wrogą.

Po za tem niemiecka nrasa liberalna domaga

się na wszelkie tony coraz energiczniejszej ko

lonizacyi wewnętrznej, wskazuje coraz wyraźniej

na olbrzymie latyfundya w W. Ks. Poznań

skiem , Prusach Wschodnich i Zachodnich oraz

na Śląsku, znajdujące się w rękach niemieckich

właścicieli i domaga się ich rozdzielenia pomię

dzy drobnych osadników. Wreszcie, jak zauważa

Dz. Pozti., przymusowe wywłaszczenie wielkiej

własności ziemskiej nie budzi, bo budzić nie

może, zbyt wielkiego zipału w obozie zacho

wawczym. Pod naciskiem siły wyższej, konser

watyści uchwalili ten środek walki i ucisku,

wiedzą jednak, że jest to broń obosieeznn, mo

gąca się zwrócić swem ostrzem przeciwko tym,

którzy ją ukuli. Wszelako antypolska polityka

rządu pruskiego i dzisiaj jeszcze cieszy się po

pularnością właśnie w kołach, z których rekru

tują się szerokie masy wyborców zachowaw

czych. W kołach tych, zarażonych skrajnym na

cyonalizmem i szowinizmem, wszelkie odstępstwo

od dotychczasowej polityki, prześladującej na

rodowe mniejszości w państwie pruskiem, poczy

tywanoby za zdradę narodową. Aby uniknąć te

go zarzutu, zachowawcy niemieccy licytują się

z głównymi swymi współzawodnikami na tem

polu, narodowymi liberałami, w objawach Bpa

tryotyzmu" , przy każdej stosownej i niestoso

wnej sposobności występują jako najgorliwsi o

jbrońcy uciśnionej jakoby niemczyzny, i tem sa

mem jako zdeklarowani zwolennicy i najgłów

niejsze podpory antypolskiej polityki rządu pru

skiego.

Przeciwnicy oświaty w Rosyi.

W petersburskiej Radzie państwa uległ po

grzebauiu jeden z najważniejszych projektów,

jakie uchwaliła trzeeia Duma: projekt o obowią

zkowej nauce w szkołach ludowych. W Rosyi

istnieją dwa główne typy szkół początkowych:

ministeryalny i cerkiewny; — szkoły utrzymuje

albo rząd, albo duchowieństwo. Od początku

wprowadzenia projektu do Dumy, większość po

słów oświadczyła się przeciw szkołom cerkie

wnym. Był to kamień obrazy w całym projekcie.

Nad sprawą szkół cerkiewnych toczyły się dłu

gie i zacięte spory. W reszcie gdy przyszło do

uchwalenia kredytów na szkoły początkowe, Du

ma wykreśliła sumy, przeznaczone dla szkół cer

kiewnych, twierdząc, że w szkołach cerkiewnych

wykluczony jest udział rodziców, a bez tego u

działu szkoła nie spełnia należycie swych celów.

Prócz tego atakowano system nauki przez po

pów. Rada pań.stwa przywróciła kredyty dla szkół

cerkiewnych. W komisyi pojednawczej ksżda

strona pozostała przy swojem. a Duina, gdzie

sprawę ponownie odesłano, stanowczo skreśliła

kredyt na szkoły cerkiewne.

W ubiegły wtorek projekt znów znalazł się na

porządku dziennym w Radzie państwa. Zabrał

głos hr. Witte, z którego mowy wynikało, że

lepiej głosować przeciw kredytom na oświatę w

ogóle, niż poświecić zasadę bytu szkół cerkiew

nych. Zakończył wnioskiem, by Rada państwa

odrzuciła przyznane ministerstwu oświaty 9 mi

lionów rubli kredytu na wprowadzenie obowią

zkowej nauki początkowej. Przemawiał jeszcze

nadprokurator synodu i episkop Nikon, oczywi

ście również w tym samym duchu. Pos. Stacho

wicz bronił uchwały Dumy, lecz Rada państwa

poszła za zwolennikami szkoły cerkiewnej. D o

dać trzeba, że w Rosyi jedna 9zkoła ludowa

przypada na 200 km kwadratowych, na tysiąc

ludności uczęszcza do szkoły 38 dzieci, podczas

gdy w innych państwach stosunek ten jest czte

ry do siedmiu razy wyższy.

Co do stanowiska Polaków w tej sprawie, po

daje Kuryer polski następujące uwagi:

nU nas, w Królestwie, jeszcze gorzej dzieje

się w tym kierunku, bo u nas nawet 30 dzieci

uczęszczających do szkoły początkowej doliczyć

się nie można wśród tysiąca mieszkańców. I dla

tego to jesteśmy tak bogato uposażeni w anal

fabetów. jak żaden z narodów w Europie. Smu

tnym był dla nas projekt ustawy o nauczaniu

początkowem, bo nie uwzględniał nietylko na

szych praw narodowościowych, nie uwzględniał

w należytej mierze języka ojczystego, wypaczał

dla celów rusyfikacyjnych, zasadnicze warunki

wychowania. Projekt, świeżo pogrzebany przez

Radę państwa, utrzymywał ten stan rzeczy, o

którym jenerał-gubernator Królestwa Polskiego

Hurko pisał w raporcie swym z roku 1890, że

traktowanie dziecka polskiego w szkole rządo

wej ,,nie może w niem wzbudzić miłości dla Ro

syi, lecz przeciwnie, od pierwszej młodości bu

dzi nienawiść ku wszystkiemu co rosyjskie, co

w najlepszych latach życia jego przyniosło mu

tyle obelg, tyle łez w ycisnęło14.

,,Cztery lata temu, gdy w Dumie toczyła się

rozprawa na tle szkolnictwa początkowego, ów

czesny poseł p. Rząd odezwał się, że szkoła, bę

dąca u nas narzędziem propagandy politycznej,

znieprawia duszę dziecka polskiego. Słowa pos.

Rząda w ywołały oburzenie deputowanego von

Anrepa, który obrzucił Polaków gradem skarg

nieuzasadnionych. ,,Jak to dobrze — wołał — że

Polacy nie mają u nas głosu rozstrzygającego.

Gdyby było inaczej, odmówiliby Rosyi pow sze

chnego nauczania początkowego. Bo idea polska

iest laka: niech gnije w ciemnocie państwo ro

syjskie !u... W zakończeniu mowy swej Anrep

zagroził Polakom odmową prawa do dobrodziejstw

wiedzy i postępu. Grośbę tę centrum i prawica

Dumy przyjęła wówczas burzą oklasków.

,,Cztery lata minęły od tego czasu. O słowach

von Anrepa zapomniano. Dziś okazało się, jak

były nietrafne, niewłaściwe. Nie Polacy odmó

wili Rosyi powszechnego nauczania początkowe

go. Przeciwnie, Polacy ubolewają nad pogrzeba

niem w ielkiego projektu, chociaż projekt ten

zadawalać ich nie mógł. A ubolewają dlatego,

że nie w ciemnocie Rosyi, jak twierdził Anrep,

lecz w jej oświacie i w podniesieniu swojej

własnej, widzą zadatki lepszej przyszłości*4.

Obrady nad ustawą wojskową.

Wie(leń, dn. 20 czerwca.

Izba posłów obradowała dzisiaj w dalszym

ciągu nad ustawą wojskową.

Pob. Kost’ Lewicki oświadczył, że przed

stawic,iele ludu ukraińskiego w tej decydującej

chwili postawili sobie pytanie, czy w tem pań

stwie, którego mocarstwowe stanowisko przez

przedłożenie wojskowe ma być rozwinięte, naród

ukraiński znajdzie poprawę swoich warunków

egzystencyi. Rusini galicyjscy nie mogą się roz

wijać, ponieważ polityka Austryi nie traktuje na

rodu ukraińskiego jako narodu równouprawnio

nego z Polakami. Państwo austryackie Rusinów,

tak oddanych i wiernych cesarzowi, z największą

szkodą wydało na łaskę i samowolę przeciwni

ków, uie wysłuchało skarg, lekceważyło potrzeby

ludu i jego życzenia. Ponieważ także pierwsze

kulturalne żądanie utworzenia samodzielnego u

uiwersytetu ukraińskiego we Lwowie nie spotka

ło się ze sprawiedliwem traktowaniem przez egze

kutywę państwo, musieli przedstawiciele ukraińscy

okazać, i to w tak jaskrawy spoBÓb, jak to tyl

ko jest możliwe, że Rusini wśród ludów Austryi

są czwartym liczebnie ludem i politycznym czyn

nikiem, czego nie możua ignorować i że nie są dalej

skłonni spełniać tylko obowiązki wobec państwa i

ponosić ciężary państwowe, nie mając za to tak

że praw państwowych i gdy ich narodowe, go

spodarcze i kulturalne potrzeby nie są przez pań

stwo zaspakajane. Obstrukcya ruska przeciw

przedłożeniom wojskowym jako najwrażliwszemu

miejscu na ciele państwowem miała ujawnić ich

stanowisko i ich wolę względem państwa, a e

wenfuakiie dalsza obstrukcya w Izbie musiałaby

wykazać jeszcze jawniej i skuteczniej to ich sta

nowisko i ich wolę.

Jako stronnictwo opozycyjne, którego dotych

czasowe stanowisko uzasadnione jest polityką

rządów austryackich, Rusini wyjątkowo schodzą

z tego stanowiska i głosować będą za

przedłożenia mi wojskowemi, bo chcą

przez to wyrazić uczucia całego narodu ukraiń

skiego względem osoby cosarzo, a nadto pragną

dowieść, że leży im na sercu siła państwa,

w którein naród ukraiński spodziewa się znaleść

przecież warunki do Bwego rozwoju; że więc

nie można odmawiać państwu środków na po

parcie siły zbrojnej. Wyraźnie jednak podkreśla

ją posłowie ukraińscy, że stanowisko to nie mo

że być uważane za zmianę ich opozycyjnej tak

tyki wobec rządu. Pod tym względem zastrzegają

sobie i na przyszłość wolną rękę i będą traktowali

każdy rząd odpowiednio do jego stanowiska

względem narodu ukraińskiego. Posłowie ukraiń

scy wyrażają przytein nadzieję, że ich przeciwnicy

narodowi, którzy zawsze w programie swoim pod

kreślają przestrzeganie interesów państwowych i

wierności cesarzowi, dadzą w wykonaniu tago

DYMITR MEREŻKOWSK1.

Aleksander I.

PRZEKŁAD KONRADA RAKOWSKIEGO.

(Ciąg dalsz y).

Na Newie, naprzeciw admiralskiego wybrzeża,

tonęła barka napełniona ludźmi. Woda zerwała

most już dawno ; tonący na barce rozpaczliwymi

gestami a zapewne krzykami, których słychać

w pałacu nie było, wzywali pomocy. Cesarzowa

dostrzegła płynący ku nim z ratunkiem osiem

nastowiosłowy statek pułku gwardyjskiego, st.o

jący zawsze na kotwicy pod pałacem na Newie.

Na wzburzonych falach olbrzymia łódź wydawa

ła się orzechową łupiną. Zatory wodne podno

siły się w górę wysoko i rzucały w dół z prze

raźliwą szybkością, tak, że wydaw-ało się, że la

da chwila się łódź wywróci i pójdzie na dno.

A może na tej łodzi właśnie jest cesarz?

Longinów przepadł, n ie wraca. Może posłać

Wałujewdwą? Po eo -

głupia nic nie poradzi.

Przez pokój szybkim krokiem przechodził m o

dy oficer. Przemokły był do nitki; przed chwilą

stał po pas w wodzie. Prosta, miła twarz jego

posiniała od zimna, a w oczach taiło się to sa

mo radosne przerażenie, jakiego nie dawno o

znawała cesarzowa. Spostrzegłszy Elżbietę, za

trzymał się i oddał jej pokłon wojskowy.

Nie wie pan, gdzie jest cesarz?

Nie wiem , Najjaśniejsza Pani -

odparł

oficer, szczękając zębami.

Mówią, że w pała

cu, ale mówią też, że na tej łodzi -

wskazał

na Newę - z jenerał-adjutantem, Benkcndorreni.

No dobrze, może pan iść.

Oficer pobiegł szybko, zostawiając za sobą

kałużę wody.

Wreszcie Longinow wrócił.

—

Nikt nie w ie! Doprawdy aż strach patrzeć

na to wszystko. Ludzie tracą zupełnie głowę.

Miotają się, jak szaleni...

—

Ależ Mikołaju Michajłowiczu, przecież tak

nie można, zawołała Elżbieta ze łzami w głosie...

Boże mój! Boże! - No, to ja sama pójdę, jeśli

żaden z was nie chce...

—

Najjaśniejsza Pani!

—

Idźcie za mną !

Wszyscy troje pobiegli: — cesarzowa, Wału

jewowa, Longinow.

Spotkali po drodze kamerdynera Mielnikowa.

Ale i ten nie wiedział, gdzię się cesarz znajduje.

—

Sami go szukamy, Najjaśniejsza Pani. Ce

sarzowa Marya Teodorówna także się raczyła

zaniepokoić. W żaden sposób nie możemy -

m ówił Mielników, tonem zresztą tak spokojnym

i obojętnym, jakby zginęła igła.

Głupiec ! - krzyknęła cesarzowa po fran

cusku i pobiegła dalej.

Jenerał-adjutant Kniaź Mienczykow uspokoił

ją nieco wiadomością, że widziano cesarza na

dole, na schodach. Elżbieta natychmiast skiero

wała tam swe kroki.

Pałac cały robił wrażenie rozkopanego mro

wiska. Ludzie biegali tam i napowrót, zawa

dzali o siebie, kłócili się, krzyczeli, tak, że ni

czego nie można było zrozumieć.

Cesarzowej wydawało się, że to wszystko kie

dyś już, jakby w e śnie widziała^i taksamo bie

gała po jakichś zakamarkach i schodach, taksa

mo szukała cesarza i nigdzie go znaleźć nie

mogła.

Żołnierze wynosili po schodach z zalanych wo

dą komnat, złocone meble, obrazy, lustra, wazy,

nawet kuchenne sprzęty i lichy dobytek dwor

skiej czeladzi. Jakiś olbrzym, z dobroduszną twa

r z ą , zgięty jak Atlas pod ciężarem brzemienia,

dźwigał na plecach ogromną kowaną skrzynię i

przywiązane do niej łóżko ze zmoczoną już pie

rzyną, w zębach zaś trzymał klatkę z kanarkiem.

Jednym z korytarzy niepodobna było przejść.

Słychać było rżenie koni i niespokojny tupot.

Longinow zapuścił się w czarną czeluść; kory

tarz zamieniony został w stajnię. Wprowadzono

tu, na najwyższe piętro konie wielkiej księżnej

Maryi Pawłownej, stojące zwykle w stajni na

placu pałacowym, by uratować je przed po

wodzią.

Na ciemnych, krętych schodach, ktoś krzyknął

grubym głosem, nie poznawszy cesarzowej:

—

Dokąd idziecie? Tam niema pi zejścia. Wo

da wszystko zalała.

Elżbiecie wydało się, że słyszy szmer spada

jącej wody, szmer cichy, złowieszczy, jak gdyby

ktoś się z kimś umawiał... tak, jak wtedy we

śnie...

Jacyś ludzie nieśli jakiś przedmiot zawinięty

w białe prześcieradło.

—

Co to takiego? - spytała cesarzowa.

—

Zwłoki utopionej kobiety — odpowiedzieli

tragarze.

Wałujewowa wydała ze siebie pisk przeraźli

wy. Zdawało się, że zemdleje. Okropnie bała się

trupów.

Gdy wreszcie dostali się na dół, dowiedzieli

się, że cesarz był tu wprawdzie, lecz poszedł do

Ermitażu, dokąd przypłynęło duże czółno. Trze

ba było znowu drapać się po schodach. Po dro

dze ktoś krzyknął do nich, że cesarza wcale już

nie ma w pałacu. Dopiero co odpłynął na czółnie.

Przechodząc przez swoje własne pokoje, El

żbieta zobaczyła stół nakryty do śniadania i ogar

nęło ją zdziwienie, że ludzie wogóle jeść mogą.

Ale Longinow złapał po drodze kawałek chleha

i sera i spożywa! go. biegnąc dalej.

YV wielkich salach pałacu panował jeszcze zu

pełny spokój. Za oknem — koniec świata, a tu

w salooie dwaj szambelanowie staruszkowie roz

mawiają jaknajspokojniej o nowym balecie Zefir

i Flora.

Zobaczywszy cesarzową, z szacunkiem pow stali

z miejsc i nisko pochylili siwe głowy.

Spokój ich uciszył trwogę Elżbiety. Ale tylko

na chwilę. ,,Ci ludzie — pomyślała — zachowa

liby się z Inką samą obojętnością także i wte

dy, gdyby naprawdę był koniec świata44.

W błękitnej sali stały na krzesłach: wielka

księżna Aleksandra Teodorówna i Frejlina Plu

skowowa, wysoko podciągając spódnice.

—

Aj, aj! — wrzeszczała Frejlina.

—

Ja sa

ma na własne oczy widziałam — tu ich jest

mnóstwo. Niech Wasza Cesarska Wysokość tyl

ko spojrzy! Pełzną już po ścianie.

—

Co takiego? — spytała Elżbieta.

—

Pluskowowa drgnęła dostrzegłszy cesa

rzową.

—

Szczury, Najjaśniejsza Pani! A jakie złe!

Ledwo mię nie ugryzły w nogę.

Wałujewowa znowu poczęła piszczeć i wysko

czyła na krzeszło. Bała się szczurów jeszcze wię

cej jak trupów.

—

Z dołu tu przychodzą, z piwnic — w yja

śniał zgarbiony staruszek, cały pomarszczony i

jakby zapleśniały,

emerytowany kuchmistrz

Izotow .

—

Podczas powodzi w roku 1777 także masa

szczurów i myszy rozlazła się po całym pałacu,

tak że, gdy powódź minęła, nie można było dać

sobie z nimi rady. Świętej pamięci cesarzowa

Katarzyna Aleksiejewna sama w’tedy raczyła za

staw’iać pułapki.

—

Pan pamięta tę powódź? — rzekła cesa

rzowa, nie wiedząc zresztą, o co pyta.

—

Pamiętam, Najjaśniejsza Pani! także i po

wódź z roku 1755, 18 listopada i z roku 1782.

25 sierpnia i z roku 1764, 20 listopada. W szyst

kie pamiętam. Ledw’o sam się nie utopiłem. To

nął także mój ojciec i dziadek. Od tego ezasn

boję się wody. Od ognia uciec można — przed

wodą, gdzież się ucieknie?

Zamilkł, zaczerpnął tchu i znów zaczął mówić

zmęczonym, ledwie dosłyszalnym głosem :

—

Starzy ludzie opowiadają, że na petersbur

skiej stronie koło cerkwi świętej Trójcy stała

wysoka topola. Na dziesięć lat po wybudowaniu

miasta powódź była taka, żc topolę zupełnie

przykryła. I wtedy rozeszło się między ludem

proroctwo, że gdy drugi raz będzie taka sama

powódź, zniszczeje także i Petersburg i miejsce,

na którem stal, pozostanie puste. Taka miała być

wola Bota — naprzeciw woli ludzkiej. A cesarz,

imperator Piotr Aleksiejewicz, gdy się dowiedział

0 tem proroctwie, kazał topolę ściąć, a ludzi,

którzy je głosili, kołem łamać bez miłosierdzia.

A jednak w proroczem słowie była prawda, któ

ra zaiste się spełni: ,wody pokryją cię i zni

kniesz z powierzchni św:iataa.

Z mistycznem przerażeniem słuchali w szyscy

słów starca. I wydało się im, że oto właśnie te

raz nadszedł czas wypełnienia się groźby Pań

skiej : tam, gdzie był Petersburg — wodna pu

stynia, z której niby maszty okrętów, sterczą

igły Admiralicyi i Petropaw’łow skiej twierdzy.

Nagle cesarzowa przypomniała sobie drugie

jeszcze obiegające między ludem proroctwo: rok

1777 był rokiem urodzenia cesarza Aleksandra I

1 zarazem rokiem największej powodzi. Taka

sama powódź miała nastąpić w roku jego śmierci.

Chwycił ją obłędny strach.

Do pokoju wbieg!a cesarzowa matka.

—

Lise’ Lise! gdzie cesarz?...

—

Nie wiem, mamo, sama go szukam...

—

Hrrr Jesus’ Co to jest? Co się dzieje? A

Niks, biedactwo, tam sam jeden w Aniczkow*

skim pałacu, i nie wie, co się tu z nami dzieje.

A posłać niema kogo. Nikt nas słucbać nie chce,

wszyscy nas opuścili!... A wy, czego tu stoicie?

Chodźmy, chodźmy, co prędzej szukać cesarza!

Wszyscy pobiegli pędem z sali. Pozostał w niej

sam jeden tylko starzec Izotow, i głosem zmę

czonym, ledwie dosłyszalnym, powtarzał:

,,Wody pokryją cię i znikniesz z powierzchni

świata!44

(Ciąg dalszy nnst.)

4»

---- -----

ć digitalizacja: mbc.malopolska.pl

* W T * ***********WWWYYHMW

,CZAS" wyefce«zi a wyjątki«» dni po niedilsHw!!rf!!T%= ’L

11«» ji .....

«od«.«

Mumer wieczorny 10 hal,. ranny 4 hai ) spnwjlk) poc»tową:

PR»nIIL=V.

*”* f ^zomy12hal., rannyflhaL

PRENUMERATA wynosi»

WKnkawl(wmiejscu

na cały rok n* kwartał na 1 mięt!aa

* o dn os zen iem " d ó d o m u ................................

!S t"°"

IT50L 2k8r-IBW—

Pocztą w państwie Austryackiem

3 6 koron

9kor._

3kor._

t dwukrotną wysyłką pocztowa

36koron 9kor._

3kor._

poe ztą w p a ń st w i e N i e m i e c l d e m ...............................................

42 koron 10kor.50h. 3kor.60 kał.

Do wszyitkich państw nuLtii^vr).’?/ .L, ’ i _ !

42 koron f 10kor.50 a. 3 kor. 60 haL

Wpaństwie ro.yj.kiom HESSE?t

pt,Cltowege 48 koion J12 kor. -

4kor. -

WcdłTf urzędowego wykazH ^am »

P°C2toW8) 16rt-20Ł «

«k. 1rb.40kop.

abonament Czaaa przyjmująurźedv nnc»*«m

’

deb’* w P*«»twie rosyjskie»*

Moskwie. 1 Odeśle.^ innych m!,st F

WPetersbur8 u, W arezawle, Kijowie, Wilnie,

do urzędu pocztowejro^n»ihJi*T

° "* Pr«"jmorowac Czas, posyłając pocztą nalełytoM

Prenumerata i n

* n*lbbł*z«g° 1 powyżej wymienionych większych miast

Mitdzynarolewe Biuro ogloazeń°_ *u/ kHow? zawle biuro ogłoszeń Ungrs, L. i E. Metzl i Syn,

g oszen

w K ijow ie księgarnia L. Idzikowakiego — w W ilnie biur

________

dzienników K. Taubera.

Prenumeratą przyjmująi AdndiilitracyiCzasu w Krńkowl«Iurzędyyoirtew* MJ»je-*wą j»rw*

num eratą kaięg.S. A Kriyisnowaltieg« b n.ile: St.Kariińsk.ego, trafika wSukiennicach,3lcr* «nem

Hopcasa i Seloraonowej. 67. T rafika W« Lwnwlt ,,Cisi" jeit 4. aobftl* w biincb 4xlte. A. Blmwmefo,

I. Iikiłiwikiego, K. BochMaba, sa it?cyaeh kolejowych w Tornuwlt, R n niwie, Joślo, Nowję *g cu ee partem

w kilęgarai kolejowa], tiidiiei na innych główniejizych atacyacb a partyartw kolejiwych.

Ceny ogłoszeń: od wiersza petitem za pierwszyraz 20 hal-, za każdynaatepny poIBhal.: auaa taoo

laryęzny, cyfrowy, skomplikowany, pierwszy raz 40 hal następny po IBhaL Nad esła n e i Nekrolog»«

cd miejsca wiersza drukiempetit. 60 hal. za każdyraz. Glosy publiczn ości po2kor.;koaaslkatjhandlowo

pokronicei podziale ekonomicznym; kanonikatyprywatne, śluby, zaręczyny itp. po 1 kor. ed miejsca wiersza.

Ogłoszenia I prenumeratę przyjmują: we Lwowie biura dzienników L.Plohna, A. Olszewskiego,

3t. Sokołowskiego, K. Buchstaba; w Jarosławiu Biuro dzienników; w Podgórzu Poturalski; w P rze

myślu A Juszyński księgarnia 1E. Bil!et; w Rzeszowie M.Weintraub; wStanisławowie Ja*iel

iki i Sp.; w Ta)nowie M. Rockach, O. Haut; w Tarnopolu Komaniewski; w Paryżu wyłączał*

p. W. Raczkowski, 14 Citó de Trevise; w Wiedniu Haasenstein A Vogler, R. łlosso (także we ar«yst

tich filiach): H. Schalek, M. Duke«, E. Braun, .1. Danneberg, Bock A Herzfeid, H. Friedl (tylko pre

numeratę H. Goldschmidt A Comp.); w Frankfurcie n. M. G. L. Daube A Comp., w Pradze ez**

tkiej Fr. HoTorka. L isty z pieniądzmi i przekazy pieniężne na prenumeratę_ i głoszeuta przyj

m ij* Administracya Czasu w Krakowie. Rehlamacye nieopieczętowane nie podlegają opłacie p o c z t o w e j .

LUtów nieopłaconych ni e przyjmuje się. Rękopisów nadsyłanych nie z wraca się.

S ffiT ’ Zo każdą zmian; adresu dopłaca tlę 46 bai.

AnRP.fi RFPAKfYI: lii. 4w. Tr.ma.Ya Kr 32. _

Telefon Nr M.

1 з 4 • Strona 1

Мірадор - viewer

Czas.

опис

Структура

Схоже

Помилка 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Мірадор - viewer

опис

Структура

Схоже

Помилка 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Завантажити файл

Завантажити файл

Видалення коментаря

Розширений пошук

Повідомити про помилку