Czas.

Мірадор - viewer

Czas.

Примітка

Відображення 705 примітки

Додавання приміток лише для зареєстрованих користувачів

Опції

Kraków, Środa 27 Marca 1912.

Rocznik LXV.

Wydanie popołudniowe.

Zbrojenia Niemiec.

Projekty ustaw wojskowych niemieckich, ja

kimi zajmuje się obecnie Rada związkowa, zna

lazły się w streszczeniu n a łamach Nordd. Allg.

Ztg. i stanowią obecnie przedmiot zainteresowa

nia opinii w całej Europie. Niemcy zwiększają

armię lądową i marynarkę. Pierwsze dotyczy

przedewszystkiem Francyi, drugie Aaglii — je

dno i drugie stanowi wypadek wprawdzie zapo

wiadany i przewidywany, lecz niemniej nasuwa

jący bezpośrednio interesowanym komentarze i

dociekania. Nowa ustawa wojskowa rnt uzupeł

nić ustawę o kwinkwennacie, przyjętą przez

Sejm Rzeszy w roku ubiegłym. Uzupeh.ienie to

ma wszelako rozmiary obszerniejsze od samej

poprzedniej u samego kwinkwennatu. Ten osta

tni ustanawiał przyrost armii lądowej na 11.000

żołnierzy, ustaw a obecna n a 29.000, w czem nie

ma cyfr odnoszących się do podoficerów. Razem

przeto armia niemiecka zwiększa się i a stopie

pokojowej przez te dwie ustawy o 40000 żoł

nierzy. Przyrost ogromny, zwłaszcza gdy się

zważy, iż ma dokonać się do końca rotu 1916.

Poprzednie ustawy miały tempo o \iele po

wolniejsze. W r. 1880 septennat Bismrkowski

określał przyrost na 27.000 w siedmiu latach;

w r. 1887 armia zw iększała się o 19.000 v trzech

latach; w r. 1893, w odpowiedzi na no^ą usta

wę wojskową francuską z r. 1889 i ra dwu

przymierze francusko-rosyjskie, armia nicniecka

została pomnożoną o 60.000 żołnierzy w sześciu

latach; w r. 1899 powiększenie 20.000 »złożo

no na lat sześć ; w r. 1905 przyrost 38.00 zo

stał zawarunkowany również sześcioletnia ter

minem. Wynika stąd, że ustawy obecne przy

spieszają zbrojenia w sposób niespotykaiy od

zawarcia przymierza między Francyą a losyą,

należy zaś dodać, źe aby stan pokojowy armii

wzmódz o 40.000 żołnierzy, trzeba będzii po

woływać rok w rok pod broń około 20.000 ekru

tów więcej, niż obecnie. Wzrośnie, oczyuiście,

rezerwra i obrona krajowa, tak, źe według Mor

gen Post powiększenie b rutto wyniesie koło

200.000 żołnierzy.

Z tym przyrostem przystępują Niemcy cb u

tworzenia dwóch nowych korpusów: jedenbę

dzie miał siedzibę prawdopodobnie w Olsztjiiie,

drugi nad granicą francuską w Treves. Do też

dego z nich wcieloną będzie jedn a już istnilą

ca dywizya, odebrana korpusowi I i XIV, ktlre

miały wyjątkowo po trzy dywizye. Trzeba I§

dzie zatem dla każdego z nowych korpustw

sformować po jednej dywizyi nowej. Piechota

już istnieje, eo do k aw aleryi będzie utworzony

jeden pułk nowy, trzy inne potrzebne, bęią

wzięte z jednostek już istniejących, które wy

kazują trzy nadliczbowe pułki kawaleryi. Arty

lerya będzie dla obu dywizyj stworzona zup i

nie nanowo; powstaną dwie brygady, czyli czte

ry pułki z 24 bateryami. Nadto każdy korpus

otrzyma batalion pionierów i pociągów wojsko

wych.

Poza nowymi korpusami utworzone będą 11

nowych batalionów piechoty. Z 211 pułków pie

choty niemieckiej 185 liczy po trzy bataliony, 33 po

dwa tylko; czternaście z tych ostatnich otrzy

mają batalion uzupełniający, nadto w Saksonii

będzie utworzony nowy pułk o trzech batalio

nach, tak, że piechota niemiecka będzie odtąd

liczyła 212 pułków piechoty. Każdy pułk będzie

miał kompanię karabinów maszynowych, będzie

trzeba stworzyć około stu nowych kompanij.

Nadto utworzony będzie nowy batalion pionie

rów i batalion awiatyczny. Znacznie powiększo

na będzie liczba oficerów. Od dłuższego czasu

prasa wojskowa niemiecka żaliła się na niedo

stateczną liczbę oficerów armii czynnej, tw ier

dząc, źe w razie wojny kadry oficerskie gotowe

będą zbyt słabe w stosunku do masy rezerwistów.

Ustawa obecna ma temu zapobiedz. Charaktery

stycznem jest wreszcie przyspieszenie niektórych

formacyj, przewidzianych ustaw ą z roku 1911.

mianowicie dwóch pułków artyleryi potowej,

siedmiu artyleryi pieszej, batalionu telegrafi

cznego i piętnastu kompanij pociągów wojsko

wych. Formacye te miały powstać do r. 1916,

według nowego projektu mają być wykończone

na 1 października roku bieżącego.

Za temi zmianami organizacyjnemi u dołu,

pójdą zmiany i uzupełnienia w kierownictwie i

w korpusie oficerskim. Będzie utworzony nowy

inspektorat armii z powodu powstania dwóch

nowych korpusów; sztab jeneralny dla każdego

z tychże korpusów; sztab jeneralny dla każdej

z dwóch nowych dywizyj; wzrośnie budżet pie

choty i artyleryi polnej, pomnoży się kawa! ery a

ba w ar sk a; urośnie liczba oficerów, w szczegól

ności kapitanów i oficerów sztabowych, wresz

cie będzie podwyższony żołd.

Nie tak wybitne zmiany przynosi ustaw a co

do marynarki wojennej. Niemniej będzie utw o

rzona trzecia eskadra czynna. Złożą się na nią

obok już przewidzianych 4 liniowców i 8 krą

żowników, trzy nowe dreadnoughty i dwa mniej

sze krążowniki, wraz z obecnym materyałem re

zerwowym. Jeden z nowych dreadnoughtów bę

dzie zaczęty w r. 1913, drugi w r. 1916, co do

trzeciego daty jeszcze nie oznaczono. Personal

marynarki wojennej wzrośnie co roku o 1600

marynarzy i 75 oficerów, tak, że w ośmiu latach

w yniesie p rzyrost około 14.000 ludzi. Powiększy

się też liczba łodzi podwodnych, zakupione będą

dalsze balony ze sterem.

Wydatki, potrzebne na przeprowadzenie obu

ustaw wymienionych, oblicza N ordd.

. Allg. Ztg.

na 97 milionów marek w r. 1912, zaś 127 w r.

1913. Z tego n a flotę przeznacza się w r. 1912

15 milionów, w r. 1913—28, w r. 1914—38.

w r. 1916 — 43. Pokrycie ma znaleść się w nad

wyżce budżetowej i w dochodach, jakich d ostar

czy reforma podatku od spirytusu. Należy do

dać, że prawie żadne z pism niemieckich, w y

jąwszy Vonvdrtsu. nie protestuje przeciw zbro

jeniom na lądzie ; dzienniki prawicy uw ażają na

tomiast powiększenie floty za zbyt szczupłe.

IESsm*Łkppzemjsłowy.

We Lw owie odbyło się ogólne zgromadzenie

akcyonaryuszów Baku przemysłowego Król. Ga

licyi i Lodomeryi. Przedłożono mu spraw ozdanie za

pierw szy rok działalności tej instytucyi. Bank

został o tw arty dnia 21 września 1910 roku.

W pracy swej opiekował się Bank przedewszyst

kiem przemysłem cementowym, górniczym, elek

trycznym, młynarskim, browarnianym, oraz prze

robem materyałów surowych, znajdujących się

w kraju. I tak założono w Górce pod Trzebinią

fab rykę cementu n a 5.000 wagonów rocznie,

z kapitałem akcyjnym trzech milionów koron.

Firmę instalacyj elektrycznych Sokolnicki i Wi

śniewski we Lwowie przemieniono na To warz.

akcyjne z kapitałem 600.000 kor.; razem z tem

Towarzystwem i z firmą szwajcarską Brown-Bo

veri powołano do życia wielką elektrownię okrę

gową, opartą o kopalnie węgla w Sierszy. Ele

ktrownia ta będzie dostarczała siły fabryce ce

mentu w Górce i innym zakładom przemysłowym

w Zagłębiu krakowskiem. Fabrykę konserw

Ruckera we Lwowie zamieniono na Spółkę z o

graniczoną poręką. Kapitał akcyjny fabryki ma

szyn Zieleniewskiego podniesiono do 2,000.000,

obejmując część akcyj na własny rachunek.

Utrzymywano dalej stosunki ze związkiem

producentów ropy i z kartelem rafineryi, udzie

lano k redytu przedsiębiorstwom przemysłowym

na rozszerzenie zakładów , jako to cegielni udzia

łowej w Zielonkach pod Krakowem, fabryce ce

gieł i dachówek w Oryszkowcach, fabryce w y

robów żelaznych Góreckiego w Krakowie, fab ry

ce kwasu węglowego we Lwowie, fabryce wy

robów kamionkowych i szamotowych w Skawinie

i t. d. Umożliwiono przez kredyt wybudowanie

kolejki z kopalń węgla brunatnego w Dżurowie

i Rożnowie do najbliższego p rzystanku kolei

państwowych, co wpłynie na podniesienie ren

towności i rozwój kopalń. Otworzono oddział

towarowy, któ ry sprzedaje węgiel z kopalń k ra

jowych i niektórych śląskich. Sfinansowano

związek wschodnio - galicyjskich wapienników,

udzielano k redytu kraj. organizacyom rolniczym.

Razem z gminą m. Krakowa nabyto grunta od

kolei północnej w Krakowie i odstąpiono je mia

stu. Nadto przyznano szereg pożyczek hipotecz

nych na 5 milionów koron, które dla krajowych

przemysłowców mają znaczenie jako kredyt dłu

goterminowy, spłacalny w dogodnych ratach.

Bank uczestniczył w emisyi 118,000.000 renty

austr. koronowej i w syndykacie gwarancyjnym

dla nowych akcyj dolno austr. Tow. eskontowe

go, które podwyższyło kapitał akcyjny z 60 na

75 milionów.

Obrót wynosił 831,446.784-37 koron, a zam

knięcie rachunków przedstawia się następująco :

suma dłużników w dziale bankowym i towaro

wym wynosi kor. 14,839.187 0 2 ; suma wie

rzycieli koron 20,937.667 hal. 3 ; stan portfelu

wekslowego wynosił z końcem roku bilansowe

go kor. 12,112.183-11 . Straty z eskontu wekslo

wego nie było. Z dn. 31 grudnia 1911 posiada!

Bank papiery wartościo’we na kor. 601.502-95,

wyłącznie papiery lokacyjne, potrzebne do obro

tu ; ogólny stan pożyczek hipotecznych na przed

siębiorstwa przemysłow’e wynosił kor. 1,238.954

hal. 8 1 ; na podstawie tych pożyczek hipotecz

nych będą wydane bankowe zapisy długu. Stan

wkładek wynosił z końcem r. 1911 k. 1,152 662

h. 29 oprocentowanych na 4°/0.

Ogólne zgromadzenie akcyonaryuszów zagaił

p. Abrahamowicz,

przedstawiając reprezen

tanta rządu, radcę Zimnego i reprezentanta wy

działu krajowego, radcę Dra Jahla, Dra Leo,

jako reprezentanta miasta Krakowa i p. Neu

rnanna, jako repr. m. Lwow-a, a stwierdziwszy

potrzebny komplet, skreślił pokrótce dzieje in

stytucyi od chwili założenia. Imieniem komisyi

rewizyjnej referował dyr. Fruchtmann; zgroma

dzenie uchwaliło dyrekcyi absolutoryum, poczem

dyr. Szarski przedstawił rozdział zysku. Za

pierwszy rok czynności w kw-ocie k. 715.965-44,

5°/0 od akcyi będących własnością k raju kor.

250.000; 5"/0 dywidendy od resztującego kapi

tału akcyjnego k. 250.000; 5°/0 jako dotacya

zwyczajnego funduszu rcffierw-owego k. 10.798-27;

tytułem 10°/e tantyemy dla Rady zawiadowczej

k. 20.516 72 ; fundusz rezerwowy k. 310.798-27.

Za kupon od akcyi przypada zatem dywidenda

w kwocie k. 24. W dyskusyi zabierali głos pp .:

Michalski, dyr. Zgórski, prezes Abrahamowicz,

dyr. Szarski, poczem rozdział zysku uchwalono

w myśl wniosku dyrekcyi. W sprawie zmiany

niektórych paragrafów w statucie Banku prze

mysłowego, zabierał głos dyr. Zgórski, imieniem

zaś wydziału krajowego Dr Jahl sprzeciwił się

zmianie §. 47 statutu co do dysponowania dy

wident od subskrybowanych przez wydział kra

jowy w kwocie 5,000.000 koron; na wniosek

Dra Lea uchwalono porozumieć się z wydziałem

krajowym o ewentualne zwołanie osobnego zgro

madzenia. Prezydent Neumann sprzeciwił się

imieniem miasta zmianie statutu w tym kierun

ku, aby Bank przemysłowy przeprowadzał par

celacye we Lwowie. Prez. Leo domagał się, aby

Bank przemysłowy porozumiewał się z zarząda

mi miast w poszczególnych interesach parcela

cyjnych. Uchwalono odpowiednią poprawkę, w y

stylizowaną przez r. Zgórskiego. Po wybraniu na

członków komisyi rewizyjnej pp. dyr. Frucht

inanna, Leopolda Baczewskiego, p. Girzika, a na

zastępców pp. P. Ciompę i Z. Mendelsburga, obra

dy zakończono.

0 uniwersytet w Poznaniu.

Projekty założenia uniw ersytetu germanizacyj*

nego w Poznaniu nie schodzą ze szpalt prasy

niemieckiej. Po projektach prof. kilońskiego Eu

geniusza Wolffa, i po proteście Idgt. Rundschau,

zabrał głos na szpaltach berlińskiego la g u były

burmistrz poznański, p. Witting, który w szero

kich i interesujących wywodach rozbiera projekt

germanizatorski. Opinia p. Wittinga, wybitnego

działacza antypolskiego, zasługuje na przytocze

nie i brzmi jak następuje:

Prof. Eug. Wolff powitał niedawno ostentacyj

nie na temże miejscu myśl założenia uniwersy

tetu na kresach wschodnich. Spodziewa się on

po inicyatywie nowego naczelnego prezesa Dra

Schwartzkopffa poparcia projektu i opisuje z za

pałem szczerym zadania i działalność nowej in

stytucyi. Później wszakże, co zadziwiać nie po

winno, wystąpiły inne miasta z żądaniami temi

sainemi, Gdańsk przedewszystkiem, ta perła po

między maistami niemieckiemi, ze swymi trady

cyami artystycznemi, uroczo położony, domaga

się pierwszeństwa. W rzeczywistości twierdzi

się o p. Schwartzkopffie, że interesuje się pro

jektem założenia w Poznaniu uniwersytetu. Chce

on poddanych zagranicznych pochodzenia polskie

go wykluczyć, docentów ustanawiać tylko takich,

którzy są narodowości niemieckiej i ściągnąć stu

dentów niemieckich do Poznania przy pomocy

stypendyów wszelkiego rodzaju oraz innych uła

twień. Jako kompeinzacya ma być zamknięte po

znańskie seminaryum duchowne.

Prof. Wolff idzie dalej! chce on jako studen

tów przyjmować tylko młodzież niemiecką, uni

wersytet udotować jaknajlepiej i zaopatrzyć go

w różne instytucye. Plan naczelnego prezesa p.

Schwartzkopffa — o ile istnieje — byłby pod

względem narodowym rzeczą najniebezpieczniej

szą, jaką tylko wymyślić może wyobraźnia. Ju

żeśmy przyzwyczajeni do niejednego zła, jeszcze

gorszych rzeczy należy się nam prawdopodobnie

spodziewać; chwilowo uważam to za rzecz nie

możliwą, ażeby znalazł się sejm pruski, któryby

na taki sztuczny projekt uniwersytetu dał środ

ki państwowe. Projekt p. Wolffa powstał zape

wne w intencyi dobrej; dyskutować nad jego u

rzeczywistnieniem nie można. Wolff powiada:

ponieważ państwo kolonizuje ,tylko chłopów nie

mieckich, wolno mu także dopuszczać na uni

wersytet poznański tylko studentów niemieckich.

Porównanie kuleje na obie nogi. Zapewne, że

państwo ma prawo i obowiązek ńa zakupionym

przez siebie gruncie osiedlać kolonistów, jakich

uważa za stosownych, ale nie może zamykać u

niwersytetu dla synów i córek obywateli poznań

skich, bez wywołania niechęci całego świata cy

wilizowanego. Byłyby to chyba koszary, ale nigdy

uniw ersytet; byłoby to uwiecznieniem codzien

nych walk ; bezcelowo i bez potrzeby drażniło

by i rozgoryczało, a efekt narodowy dla niem

czyzny równałby się zeru.

Nie można mnie przecież uważać przy naj

lepszej woli za przeciwnika dążeń kulturalnych

w Poznańskiem a że miastu Poznaniowi tylko

dobrego życzę, na to nie potrzeba słów tracić.

Wówczas, gdy jeszcze nikt o tem nie pomyślał,

aby kresy wschodnie podnieść ekonomicznie i

kulturalnie, gdy przeciwnie nawet z powołanej

strony rządowej nazywano takie plany fantazyj

nymi i krytykowano je, rozpocząłem w imię

tych idei walkę niełatwą, w pojedynkę. Co praw

da wkrótce stanął przy mym boku pomocnik

niestrudzony, silny i rozumny, Henryk Tiede

mann, założyciel i kierownik związku dla kre

sów wschodnich. Ramię przy ramieniu walczy

liśmy lala całe w obronie tych idei; pokonywa

liśmy indolencyę, bierność i niejednokrotnie opór

nierzeczowy, aż ostatecznie w latach 1898—1902

utworzono na trw ałych finansowych podstawach

akademię, muzeum, bibliotekę cesarza Wilhelma,

instytut hygieniczny i niejedną rzecz inną w Po

znaniu i w miastach na prowincyi. Nie opowia

dam tego z chełpliwości, któraby wobec rzeczy

tak prostych nie była na miejscu; ani też z tej

przyczyny, ażeby zwalczać nierozsądne i fałszy

we twierdzenia; od szeregu lat stoję zdała od

Poznania i interesuję się dziś sprawami innemi.

Chcę atoli udowodnić, że jestem kompetentniej

szym od innych do interpretacyi autentycznej

polityki oświatowej i ekonomicznej na kresach

wschodnich, ponieważ ją głównie zapoczątkowa

łem i przyczyniłem się do jej przeprowadzenia.

I ta właśnie polityka zawsze od samego po

czątku była przeciwną uniwersytetowi p oznań

skiemu, ponieważ ją robili ludzie odczuwający

politycznie, nie doktrynerzy. Gdy dzięki H. Tie

demannowi powiodło się pozyskać dla naszych

pomysłów Miąuela, tenże przekazał sprawę Alt

hoffowi — chociaż ster w polityce kresowej

trzymał zawsze w ręku — i z Althoffem w spra

wach tych lata całe dyskutowaliśmy ustnie i

listownie. Wyposażenie Akademii napotykało od

samego początku na różne wątpliwości, k tóre

później okazały się uzasadnionemi, i wówczas to

dorywczo rzuciłem projekt — zresztą także pi

śmienne — aby w Poznaniu utworzyć fakultet

ewangelicko-teologiczny, ażeby z »Poznania uczy

nić Monaster protestancki".

Wszakże Althoff zachowywał się słusznie w o

bec projektu — odpornie i ja także projekt ten

po dłuższej rozwadze i głębszych studyach od

rzuciłem, chociaż go później z innej strony pod

jęto. Jakakolwiek prowokacya centrum była Alt

hoffowi, pomijając inne względy, obcą, był on

zawsze zdeklarowanym oportunistą. Gdy mu

przypomniałem, że Lagarde już w latach siedm*

dziesiątych zalecał przeniesienie ewangielickiej

wyższej Rady kościelnej do Poznania, udzielił

mi odpowiedzi, charakteryzującej jego sposób

wyrażania się: »Lagarde był zawsze szalonym

kogutem". Nie, dziś jeszcze podpisuję słowa zn aj

dujące się na czele swojego memoryału, w ysto

sowanego w r. 1898 do ministerstwa; każda po

lityka kresowa jest w pierwszej linii polityką

kolonizacyjną. Utopią jest germanizowanie za

pomocą instytucyi wychowawczych; tylko chłop

niemiecki chroni niemczyznę przed falą słowiań

ską. Polityka może wyłącznie tylko mieć na oku

utrzymanie inteligencyi niemieckiej, k tó ra się

rozpraszała lub ginęła duchowo. I temu prze

szkodzono; dziś rozkwita bogatsze duchowo ży

cie niemieckie na kresach i chociaż ten lub ów

docent na akademii poznańskiej niezadowolony

z obecnego stanu, możliwego do poprawienia,

to nad tem można ubolewać i jest to zrozumiałe,

ale nie może wpływać na decyzyę. Pomnożenie

liczby uniw ersytetów wydaje mi się złem; do

Berlina zawsze pójdą tysiące studentów i każdy

nowy uniwersytet zaszkodzi tylko istniejącym

małym i średnim, założonym przed kilkoma stu

leciami i mającym ważne do spełnienia zadania.

Młodzież z Prus zachodnie» może uczęszczać na

uniwersytet królewiecki i gryfijski, z Poznań

skiego idzie do Wrocławia i Berlina, a zresztą

szczególnie cennym przymiotem studenta niemie

ckiego jest to, że — nie tak jak Słowianin lub

Włoch i Francuz — nie pozostaje on na uni

wersytecie bliższym, lecz najpierw idzie na za

chód i południe. I właśnie młodzież poznańska

powinna ze swego kraju nieco ciasnego i du

sznego wychodzić w świat; ma ona poznać in

nych ludzi i inne obyczaje, pozbyć się u prze

dzeń wschodnio-kresowej niemczyzny.

I przy tem ten straszliwy pomysł: synów śre

dnich urzędników i drobnych mieszczan sztucznie

ściągać stypendyami, wolnymi obiadami i innemi

dobrodziejstwami na uniwersytet poznański, ja

kobyśmy już nie dość posiadali p roletaryatu in

teligencyi ! Dla rzeczywiście uzdolnionych bie

dnych studentów — niechaj pochodzą skądkol*

wiek, zawsze ich będzie mało — należy p o sta

rać się o fundusze publiczne; tych należy posy

łać ze wschodu do Jeny, Marburga, Giessen, Gry*

fii lub Rostoka, Wirtsburga i Erlangen, ażeby

DYMITR MEREŻKOWSKT.

Aleksander I.

PRZEKŁAD KONRADA RAKOWSKIEGO.

(29)

—

--*«r»*

(Ciąg dalszy).

Noc była jasna, ale od wysokiego muru, któ

ry stał przed samemi oknami -

ciemno było

w pokoju. A w tej ciemności jeszcze bielszą wy

dawała się biała ręka Pestla z brylantowym pier

ścieniem, pobłyskującym w oczach Rylejewa.

Znów ten czarujący go w zrok zaklinacza, znow

sen magiczny...

No więc - niech pan liczy - padł jak

by rozkaz Pestla.

Rylejew posłusznie począł liczyć.

Jed en — odgiął się duży palec lewej ręki

Dwa - odgiął się wskazujący.

Trzy — odgiął się średni.

Cztery - odgiął się czwarty.

pjęń - odgiął się mały.

Czy tak pociemniało w oczach Rylejewa, czy

tylko w pokoju, ale zdawało mu się, że Pestel

gdzieś zniknął i pozostały tylko te białe ręce

które oddzieliły się od eiała, zawisły w powie

trzu jak upiorne. I palce poruszały się urągliwie,

jak białe kości na przyrządzie rachunkowym.

Rylejew wyw oły w ał imiona, a palce liczyły

zdawało się, *że nigdy to się nie skończy.

—

Nigdy to się nie skończy ! dał się s y

szeć w ciemności czyjś głos także upiorny. Je

żeli mamy zabijać członków rodziny carskiej,

przebywających za g ranicą

nigdy to się nie

skończy. Wszystkie wielkie księżne mają dzieci...

Czyż nie wystarczy ogłosić, że się ich pozbawia

tronu? I któż zresztą zapragnie, ta k oblanego

krwią tronu? Jak pan myśli?

Rylejew chciał coś powiedzieć, ale głos zamarł

mu w piersiach. Jakiś ciężar spadł mu na duszę,

jakby zmora.

A wie pan, to straszna rzecz — przemó

wił znowu z ciemności ten sam upiorny głos.

My tutaj liczymy głowy, jak sklepikarze towar.

A przecież to krew !

Myśli Rylejewa p lątały się zupełnie. Nie zda

wał sobie już sprawy, czy to jego własne sło

wa, czy powiedział to Pestel.

Cóż robić? Kto chce być filantropem, ten

nietylko rewolucyi nie stw orzy, ale i partyi sza

chów nie wygra. Nigdy organizatorowie repu

bliki nie bawili się w delikatność uczuć. Nie

wiem, jak pan, ale ja dawno już wyrzekłem się

wszelkich uczuć. Zostały mi tylko zasady...

Rylejew przypomniał sobie, że to samo dosło

wnie powiedział kiedyś Bestużewowi. Co to

wszystko znaczy? Kto tu jest z nim razem? Pe

stel? Jaki Pestel? Skąd tu przybył? Przyszedł

prosto z ulicy. Może to wcale nie Pestel, a ja

kieś upiorne widmo.

Z wysiłkiem dźwignął się z miejsca i poszedł

ku drzwiom.

Pan dokąd ?

Idę przynieść lampę. W pokoju ciemno.

Po chwili wrócił z lampą. Przy świetle Pestel

okazał się znowu prawdziwym Pestlem. Znowu

zaczął coś mówić. Ale Rylejew już mu nie od

powiadał, a naw et prawie go nie słuchał. Myślał

tylko, żeby się jaknajprędzej pozbyć gościa.

W głowie mu się kręciło. Gdy zamknął oczy

migały mu białe ręce na krwawem polu.

Czuje się pan niedobrze? - zapytał wre

szcie Pestel.

Tak, trochę. Głowa mię boli. To nic -

przejdzie... Proszę, niech p a n mówi... Słucham...

—

Zmęczyłem pana... Przyjdę kiedy indziej,

jeśli p an pozwoli. Zresztą i tak omówiliśmy wła

ściwie wszystko...

Przeszli do stołowego pokoju.

Nie wie pan — odezwał się Pestel przy po

żegnaniu — gdzie można u was w Petersburgu

kupić szal?

—

Jaki szal?

Zwyczajny — turecki, albo perski. Na

prezent.

Nie wiem. Z_araz zapytam żony. Nata

lia, chodź tutaj -

’zawołał w stronę bawialni.

Weszła Natalia Michajłówna. Rylejew przed

stawił jej Pestla.

—

Właśnie Paweł Iwanowicz pyta się, gdzie

tu można szal turecki kupić ?

—

A dla kogo to? dla starszej czy młodej

o soby ? - spytała Natalia Michajłówna.

—

Dla sio stry? Ma siedemnaście lat.

No, to w takim razie nie turecki, ale

kaszmirowy, lekki. Niedawno u Ajbułatowa, na

Sukiennej ulicy widziałam prześliczny bleu de

n u it z gwiazdkami. Najmodniejsze obecnie.

Pestel zapytał o adres sklepu i zapisał go

w notesiku.

—

Ale tam trzeba się targować. Umie pan?

—

Umiem. W angielskim magazynie przed

wczoraj kupiłem szarfę łrou-lrou za 25 rubli i

blondyny po 9 x/i rubla za arszyn. Czy to drogo?

No, nie tanio — roześmiała się Natalia Mi

chajłówna. Mężczyźni nie powinni kupować dam

skich rzeczy. Zamilkła i dodała grzecznie.

—

Siostrzyczka mieszka z panem?

—

Nie, na wsi. Mam dwie siostry panny z

prow incyi; nie mogą się doczekać petersburskich

prezentów. Każdej coś wedle jej gustu. Więc

biegam po sklepach.

—

Rozpieścił pan siostry.

—

Cóż robić ! Takie ładne, mądre ! Zwłaszcza

starsza. Jesteśmy przyjaciółmi od dziecka. Mnie

w pułku ciągłe chcą żenić. A według mnie do

bra siostra lepsza od wszelkiej żony.

—

No, jak się pan zakocha — to się pan

ożeni.

—

Już jestem zakochany.

—

Wkim?

—

No właśnie — w siostrze.

—

Coteżpanmówi —Bógzpanem—co

znowu — czyż można —

—

Jeszcze jak ! uśmiechnął się Pestel i znów

twarz mu odmłodmiała i wypiękniała.

Ale Rylejew odczuł w tym uśmiechu coś smu

tnego, bolesnego, jak w uśmiechu człowieka

śmiertelnie chorego, lub śmiertelnie zmęczonego.

Zastanowił się nad wrażeniem, jakie nań wywie

rał Pestel. Zrozumieć, to znaczy postanowić i

odrazu przejść do działania. A Pestel ? Liczy

morderstwa na palcach — i kupuje szarfę trou

tro u ; powiada, że w yrzekł się wszystkich uczuć,

a zakochany w siostrze. Czy nie jest on przy

padkiem takim samym marzycielem, jak oni

wszyscy — członkowie Tajnego Związku, a tyl

ko zręczniejszą umie przybierać pozę ? »Napo

leon bez pozytywnych zdobyczy"

—

pomyślał,

uśmiechnął się i zdecydował ostatecznie - »w każ

dym razie to mój wróg. Albo ja — albo on".

Pestel wy-szedł. Podano kolacyę. Rylejew nie

jadł wcale, ale zaraz położył się spać. Natalia

Michajłówna pokończyła jeszcze rachunki gospo

darskie, odmówiła krótki pacierz i także się po

łożyła.

Jak zawsze przed spaniem, opowiadała mę

żowi o różnych sprawach, o sprzedaży siana i

owsa w podmiejskiej wioseczce Batowie, o szko

dach zrobionych przez chłopów, o różnych b ra

kach, o gałganie staroście, o złożeniu siedmiuset

rubli, odebranych za procenty w banku, o ła

pówce danej sekretarzowi za sprawę procesową

matki. Zauważyła, ze nie słucha jej wcale.

—

Śpisz, Atia ?

—

Nie, a co?

—

Jakto eo? Ja mówię, a ty nie słuchasz. 1

tak zawsze. Nic cię nie obchodzi, tylko tw ój

Związek. Jeżeli ten Związek droższy ci niż

wszystko, to powiedz otwarcie. Nie jesteś sam.

»Konstytucya, rewolucyą, republika" -

amy

z Nastią co zawiniłyśmy?...

Mówiła płaczliwym głosem. Poczekała, czy nie

odpowie. Ale Rylejew milczał.

—

Pomyśl tylko, Atia, przecież, jeżeli nie daj

Boże, coś się stanie tobie, ja tego nie przeżyję,

Wiedz, że zgubisz i mnie, i siebie, i Nastię...

—

Natalko — niecierpliwie przewrócił się na

bok — tyle razy prosiłem cię, żebyś nie mówiła

głupstw. Jaki Zw iązek ? Pusta gadanina... Mo

żesz być zupełnie spokojna. Nic mi się nie sta

nie... no, dosyć, dosyć, moja droga, nie męcz

się, nie drażnij. Śpij spokojnie.

—

Ach! Atia, Atia drogi, kochany ! Co ciebie

obchodzi jakiś tam Związek — możesz i bez

niego zrobić wiele dobrego. Ty taki mądry, ta

kie wiersze piszesz, a jak cię lubi twoja zwierz

chność ! Odsuń się od nich zupełnie. Żylibyśmy

tak cicho, spokojnie, szczęśliwie. Czego ty je

szcze chcesz — ach mój Beże ?...

Objął ją bez słowa tkliwie i serdecznie. Uspo

koiła się, ucichła, westchnęła jeszcze kilka razy

ciężko, jak dzieci małe, gdy zasypiają po płaczu

za chwilę usłyszał jej ciche chrapanie. W pier

wszych dniach po ślubie, gdy ją jeszcze wysła

w iał wierszami.

Piękność czarowna, jej harmonia

To życie me, najdroższy skarb...

—

chrapanie to dziwiło go i sprawiało mu

,CZAS" wyehotoł*

f 6 rano . , ,?odzillie 3

« *Iwowiml«

Numer wieczorny 10 ha!., ranny 4 hal.} wieczorn**8^ ^ Poc*f°ttą:

PRENUMERATA WYNOSI:

h*l-, ranny « hmL

W K ra k * w i e w » ic j s c u ..................................... .... . j 30 koron

"? kor *50*1 laUcr^NMuf

z o d n o s z e nie m dod o m u ..................................

36koron 9 kor

"f3j

Pocztą w państwie Austryackiena.............................. .... .

36 koron 9kor -

jj3 kor" -

Z dwukrotną w y syłką p o c z t o w ą ................................................

42 koron 10 kor."50 h. 3 kor" 50 hal

Pocztą w panstwie Niemieckiem ..........

42 Koron lOknr

*n Koi

Do wszystkich państw, należących do związku pocztowego j43 koron 12kor _

*n"’f

Wpaństwie rosyjskiem (abonament przez urzędy pocztowe)

16rb.20k. 4rb. 05k.f1rb 45kop

tfedług «rzędowego wykazu pism zagranicznych, mających debit wpaństwie rosviskiem

abonam ent Czasu przyjmują urzędy pocztowe: w Petersburgu, Warszawie Kiiowie Wilnie.

Moskwie i Odesie. Z innych miast 1wsi można prenumerować Czas, posvłaiać Doezta należvto5

do urzędu pocztowego najbliższego z powyżej wymienionych w iększy ch ^l

Prenumeratę i ogłoszenia przyjmują: W Warszawie biuro ogłoszeń Ungra, L. i E. Metzl i Sym,

Międzynarodowe Biuro ogłoszeń - W K ijo w i e księgarnia L. Idzikowskiego - w W i l n i e biur*

dzienników K. Taubera.

PresMtmerańę przyjmują; A*meMracyaC n * w Krakowieiurzędy pocztowa. Mkjiow ąiW

n ’rtm eratą kwęj. S. A. Krzyżanowskiego, handle: St. Kai lińskiego, trafika w Sukiennicach, I h n M*es

1 S*l«»moBow0, OT. T r afika. Wt Lwowie ,,Ciał" jest to nabycia w bi»ra-:h toto«. A

IUl«wHb f,

I. setołewnlege, K. Buchstaba, na !tac,ach kolejowych w Tarłowie, Rz11zewie, Jaśle, Rew,al Sącn n perto*

w księgami kolejowej, tudzież ea Innych główniejszych stacyach u ,ortyerów kniejowych.

Ceny ogłoszeń : od wiersza petitem za pierwszy raz 20 hal., za każdy następny po 15 hal.: układ tab*

laryczny. cyfrowy, skomplikowany, pierwszy raz 40 hal., następny po 15 hal. Nadesłane i N ek rologi*

od miejsca wiersza d rukiem petit. 60 hal. za każdy raz. Głosy publiczności po 2 kor.; komunikaty handlowa

pokromcei po dziale ekonomicznym;komunikatyprywatne,śluby,zaręczyny itp.po 1kor. od miejscawiersz*.

Ogłoszenia i prenum eratę przyjmują: we Lwowie biura dzienników L. Plohna, A. Olszewskiego,

Sokołowskiego, K. Buchstaba; w Jarosławiu Biuro dzienników; w Podgórzu Poturalski; w Prze*

’?Y, !J Juszyński księgarnia / E. Bi!let; w Rzeszowie M. W eintraub; w Stanisławowie Jasiel*

w oP ’ 7 Tarnowie M. Rockach, O. Haut; w Tarnopolu Komaniewski; w Paryżu wyłącznie

Łi

!t I,!w* Jrevise; w Wiedniu Haasenstein fi Vogler, R. Mosse (także we wszyst

kich fulach): H. Schalek, M, Dukes, E, Braun, J. Danneberg Bock fi Herzfeld, H. Friedl (tylko pre

numeratę H. Goldschmidt fi Comp.); w Frankfurcie n. M. G. L. Daube fi Comp., w Pradze cze

sklej hr. Hoyorka. Listy z pieniądzmi i przekazy pieniężne na prenum eratę i ogłoszeuia przyj

muje Aatainistracya Czasu w Krakowie. Reklamacye rtieopieczętowane nie podlegają opłacie pocztowej.

Listów nieopłaconych aie przyjmuje się. Rękopisów nadsyłanych nie zwraca się.

Za każdą zmianę adresu dopłaca mię 40 hal.

Nr 32.

Telefon Nr

- -r-L;- V i-

miuwt aitiKJ i*22M*JfjsJ,%jjrrfii i ’.\Qmfb.

1 з 6 • Strona 1

Мірадор - viewer

Czas.

опис

Структура

Схоже

Помилка 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Мірадор - viewer

опис

Структура

Схоже

Помилка 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Pobieranie pliku

Pobieranie pliku

Usuwanie komentarza

Wyszukiwanie zaawansowane

Zgłaszanie błędu