Czas.

Мірадор - viewer

Czas.

Примітка

Відображення 681 примітки

Додавання приміток лише для зареєстрованих користувачів

Опції

N"1 301

Cttui IO feiL

Kraków, Piątek 16 Czerwca 1916.

Rocznik LXIX

,CZAS* wyekodjd dwa m i j «rlonnlo, a atlaaowlal** a gadatmla t w w ł a ««detal* S

Numer wieczorny 10 hal,, ranny 10 hal.} , —

PRENUMERATA WVNOf

W Krakaw la w o i l e ] s e a .............................. ...

a odnoałaaJaai dodama

toc *tą w Anitro -Węgrzoob

Pocztą a dw uk rotna w y a j r l k ą ..........................................

w padstwio Nlomiocldoa

........

W ln ny cb p a ń a t w a c h ................................ ..... ..........................

Prenumerat« przy)mu|ąi AdmlatatraeyaC u n wKrakowi«tnrsedy pocztowa Miejscowąpro

num arat« kaięg. a A.Krzyżanowskiego, bandla: St Karliftakiego.trafika wSukiennicach,Biuro dziea

Hopcasa i Salomonowej, Hupczyc ulica Jagichodaka, Ot Trefl/u, Bracia Hildowie ul Kaarme.tr(ta

Na Lwowi» ,,C zai" jeat do aabyciaw biuracb dzień. 8 . Sskołowikitgo, A. Oltiawiklaga, K. Backalaba. aa itacyacl

kolajawych w Tarnowia, Rreszowio, laśio, Nawyn Sącza na poroni* wkaiągaraikalajowej, iudzlat

aa nnirt

(tOwniajazycklatacyacb a portyorbw kalajowych,ktfggarnia Podbaiakeka Zakopano b ig a m io Cbadakawaklck

laiidoniorz, Główna c. k. tra(!ka Lublia, Głbwna a k. trafika Radna. Agencjo dziaaafkoai Maryi kitbakaiy bolce

kattgaraia J. Matłowikicb Klocka«.

ne caty rek na kwartet iu 1 oUMtg*

SI tim

1kir.

8td...

42 koroa

10kor. 50

8korCO

42 koro»

10kor.50k 8kor M

48 koro»

12 kor. -

k 4kor.

ka»

48 koro»

12 kor. *«

4 kot.

kat

60 koro»

16kor -

8kor. -

Cany ogłeazeftt ed wiania pautaaiM plerwaayrai20hal., ca kakdynaitepnypoIBhaL: uktad t*be—

J«i7cany. cyfrowy. akompUkowany pierwizy rai40IiaL, naatępnypo15hal. N adesłane 5Nekrologia

*dmtojaco wianiadrukiem petit 00haLłakatdy razGlosypublicznościpo2kor.;kamaikatyhandlowe

pekronice1podaialeekoaomieinym kaaaalkatyprywatne.dluby.iargciyuyitp.po1kor.od miejie*wierne,

Ogłoszenia I prenumorat« priyjmuią we -.wowle blan diienników St. Sokołowskiego. A .

lUiewakiogo, K BuchaUba, w Jarosławiu Biuro dzienników, w Podgórzu Potumisiu.—

w Prz*.

«nyalu A JuazyAakiksięgarnia i Ł BUlet, wRzeszowie M. Weintraub; wStanisław owie Jasie!.’

UT’7

,r n?W)? K Rockach. O Hent w Tarnopolu Konianicwskf; wParyżu wytącinie

f;^

CltAde Trevlee, w W iedniu Haasemtain i Vogler, R.Mosse(takie we wuyafe

Uch filiach) IŁSchalek, M. Duke», K. Braun, J. Danneberg. Bock 6 Kerzfold. H . Friedi (tylko pr*

enmerate K.GoldachmiedtACowp.),M.Perlei. w Frankfurcie n. lt G. L.Daube A Comp., w Pradze

czwsklcj Fr. RoYorka. Listy i pieniądzmi i przekazypieniętne naprenumeratf I ogłoszenia przył«

’%uje Adminiatraoya Czeiu w Krakowie. Raklamacy* nleopUczętowan* nie podlegają spłacie pontow s)

U ttiw nieopłaconych aia prtylmnie st« Rękopisów aadsyianyoh a!a swraoa d y

R )daiilr **ll*rc«r«B

Anglia i aprowizacya Królestwa

Już od dłuższego czasu ciągnie się aprawa za

opatrzenia w żywność pew nej części Królestwa

Kongresowego, a zwłaszcza W arszawy i innych

miast większych, przez Amerykę. Polacy amery

kańscy przeprow adzili szczegółowe układy z rzą

dem Unii, które doprow adziły do ułożenia dokła

dnego planu aprowizacyjnego, na takich mniej

więcej podstawach, na jakich opiera się aprowi

zacya Belgii. Co do tego kraju przyszło, jak wia

domo, do porozumienia pomiędzy Anglią, Niemca

mi i Ameryką, mocą którego Belgia otrzymuje

potrzebną jej żywność pod w arunkiem , że zarów

no dowiezione zapasy, jak cała produkcya rolna

belgijska będą konsumowane wyłącznie na miejscu.

Te same zastrzeżenia przyjęto odrazu co do apro

wizacyi Warszawy; niestety rząd angielski pod

niósł trudności prawie nieprzezwyciężone, stawia

jąc żądania, których Niemcy spełnić nio mogły.

Na tem utknęła cała akcya i nie wiadomo, czy

wogóle będzie jeszcze poruszoną.

Stanowisko Anglii jest bardzo bezwzględne i

samolubne, a jest właściwie dowodem jej słabości.

Dąży ona do pokonania Niemiec nie orężem, ale

przez wygłodzenie, a ten sposób który w pierwszym

rzędzie dotyka dzieci i kobiet, nie należy chyba

do najhumanitamiejszych i świadczy ujemnie o

militarnej sile W . Brylaui.

Rząd angielski obaw a się, że dowóz środków

do życia z Am eryki do Polski ułatwi Niemcom

wyżywienie własnej ludnośc,i. Obawy te mogłyby

być całkowicie usunięte przez odpowiednią kon

trolę, zdaje aię jednak, żo niema takiej kontroli,

któraby zadow olnłła Anglię. Już najodleglejsza

możliwość skorzystania przez Niemcy z aprowi»

zucyl am erykańskiej stanowi dla rządu angiel

skiego wystarczający powód do odrzucenia wszel

kich propozycyj, któreby przyniosły ulgę Pola

kom. Trudno zrozumieć, dlaczego tak trzeźwe

i wyrachowane społeczeństwo jak angielskie do

tsgo stopnia poddało aię hypnozie głodowej woi

ny. Wszakże blokada Niemiec trwa już blisko

dwa lata i dotychczas niema żadnych objawów

w’skazujących, że lud niemiecki ginie z głodu;

jeżeli zaś potrafił przetrwać okres dw uletni nie

ma powodu wątpić, że zdoła przetrzymać dłęż

szy lat szereg, zwłaszcza wobec doskonale za

powiadającego się nowego zbioru. Zapew’ne apro

wizacya Niemiec, która jut od dłuższego czasu

nawet w normalnych warunkach wymagała za

granicznego dowozu, walczy obecnie z pewnemi

trudnością ni, ale wyborna organizacya i surowa

dyscyplina społeczeństwa pozw alają przezwyciężyć

wszystkie przeszkody.

Najcięższe miesiące, do żniw, nie zmienią obe

cnego położenia; później sytuacya znacznie się

!)oprawi, zwłaszcza, że traktaty handlowo ekspor

towe, zawarte z Rumunią i Bułgaryą, pozwolą na

dowóz znacznych ilości zboża. Nie może więc być

mowy o wygłodzeniu i jedynem następstwem ży

wnościowej blokady, będzie konieczność pewnych

oszczędności i pryw aeyi, która nie mogą mieć

wpływu rozstrzygającego na losy narodu. Jeżeli

więc Anglia chce Niemcy jakby ukarać tem ogra

niczeniem icb konsumcyi, nie wynika stąd, aby

także Polacy mieli ponosić następstw a jej gniewu,

zw łaszcza, źe przyczyny obecnego stanu szukać

należy głównie w okrutnem i barbarzyńskiem zni

szczeni wachodniej połaci Królestwa przez angiel

skiego sprzymierzeńca.

Wszystkie zatem względy słuszności i etyki

przemawiają za uwzględnieniem propozycyj ame

rykańskiego komitetu co do importu żywności do

Warszawy i Wilna, a jednak według wszelkiego

prawdopodobieństwa Anglia nie zmieni swego od

pornego stanowiska i nie przepuści am erykańskich

statków do Gdańska.

Takie już jest nasze poli

tyczne położenie! Stanowimy główne pole wal

ki obcych narodów, przelewamy krew we wszyst

kich obozach, a w najw ażniejszych 6prawach, do

tyczących naszego bytu niemamy głosu. Wielki

już czas, aby się te stosunki gruntownie zmieniły

*TMMflW W Usi«SMMiMw,ątffr»WjftfrWI *»»

aŁ*

»A**rśi44

l% katśą tiawng elreu (iitiai *ig 41 laL TM

ADRES REDAKCYIi uL «w. Tomasła NrU.

Talafon Nr RA

’.u*.

Po wojnie

Wiedeń 12 czerwca.

(««) W Wiedniu i Berlinie w świątecznych

num erach żywo zajm ują się najbliższą po wojnie

przyszłością. Chwilowe warunki, w jakich znaj

duje Bię prasa, wy”kluczają prawie zupełnie oma

w ianie przyszłości w kierunku politycznym.

Wszakże polityczna przyszłość zależy przeważnie

od terytoryałnych zmian, jakie ew entualnie po

kój przyniesie; te zmiany nie mogą nikomu dziś

byó znane,’wszelkie kombinacye zaś byłyby ruprze

dzaniem

celów wojennych — co i tu i tam nie

jest dopuszczalnem. Tem szerzej więc omawia

prasa przyszłość powojenną z punktu widzenia

gospodarczego, ale i tu z pewną koniec.zną re

zerwą. W szakże i przy przyszłości gospodarczej,

wielką rolę odgrywają ewentualne zmiany tery

toryalne, które z dyskusyi wyłączone być mu

szą; zawsze jednak pole do kombinacyj i pro

roctw, jest jeszcze w tym kierunku dość szero

kiem .

We wszystkich tych artykułach, zarówno prak

tycy jak teoretycy kładą nacisk przedewszy*

stfciem na dw-a momenty; l) na wielką donio

słość jaką mieć będzie samo przejście od gospo

darki wojennej do gospodarki pokojowej; 2) na

konieczność takiego urządzę ia stosunków, by

mocarstwa centralne, o ile tylko można unieżale*

żniły swój byt gospodarczy od grupy mocarstw

zjednoczonych dziś w nieprzyjacielskiej koalicyi.

Co do punktu pierwszego truiności są bardzo

w ielkie. T rzeba wielkiej w rzeczach gospodarczej

naiwności, żeby łudzić się nadzieją, że z chwilą

podpisania traktatu pokojowego ustaną wszelkie

dzisiejsze trudności. Nie odbędzie się to ani zbyt

łatwo, ani zbyt szybko. Ażeby uzupełnić w sz\st

kie wyczerpane zapasy, ażeby zaspokoić potrze

*y przemysłu w surowcach i półfabrykatach i po

trzebę konsumcyi zarówno w artykułach żywno

ściowych, jak koniecznych przemysłowych, spro

wadzić trzeba olbrzymie transporty, wobec któ

rych rozporządzalna przestrzeń ładunkowa okrę

tów okaże s ę bezwarunkowo nie wystarczającą.

Następstwem będzie ogromne podwyższenie tarvf

okrętowych. Ażeby temu zapobiedz i zorganizo

wać dowóz nie według potrzeby i siły importe

rów, jeno według potrzeby konsumcyi, państwo

przez dłuższy czas jeszcze zm uszone będzie do

wykonyw ania opieki nad całym handlem, do re

gulow ania im nortu i racyonalnego jego roz

działu pomiędzy interesow,’ane grupy. Fachowcy

berlińscy są zdania, że kontrola państw owa nad

importem przeżyć musi wojnę o najmniej 6 mie

sięcy. Państw o w pierwszej linii czuwać musi

nad tem, by ludność konsumująca jaknajprędzej

powrócić

mogła do zwykłego odżywiania się,

a dalej, by przemysł otrzymał tyle surowca, ile

potrzeba dla normalnego prowadzenia ruchu dla

zatrudnienia powracających z w ojny rąk robo

czych. Przy regulowaniu importu musi też pań

!stw o zachow’ać tę granicę, jakiej d*»maga się in

fteres naszej waluty, a już ten jeden wzgląd

1sprawi że powrót ’do normalnych warunków,

lnie nastąpi zbyt szybko. Także kontrola nad

Iceną musi jeszcze przez dłuższy czas byó utrzy

maną, bo w przeciwnym razie wobec hurzliwego słu, to pow stają nowe fabryki tyeh w’yrobów,

popytu, a powolnego importu, doszlibyśmy po które sprowadzano z Niemiec. Fuukcyouuje dużo

pokoju do gorszej jeszcze lichwy ze strony spe- fabryk ewakuowanych (z polsk. ,Rudzki4* w Je

kulantów , jak poduzua wojny.

katerynosławiu, ,,Prowodmk44 w Moskwie, Biało—

Co do drugiego punktu, znawcy niemieccy są; stockie fabryki w moskiewskim okręgu, inne

zdania, że na jakiś tylko czas po w ojnie grozi

bojkot gospodarczy ze Btroay państw nieprzyja

cielskich. Nie brak jednak i gorszych obaw. Aa

gliu — powiadają niektórzy - zdoła zorganizo

w’ać bojkot na bardzo długą metę, chociażhy

lwią część korzyści z tego bojkotu, miała Ame

ryka. Jeden z autorów prorokuje, że relacye han

dlowe z Anglią i Francyą przerwane będą na

czas bardzo długi, sądzi natomiast, że Rosya I

Włochy bardzo szybko wyrzekną się bojkotu.

—

W każdym razie muszą mocarstwa centralne nie

tylko wzmocnić istniejące pomiędzy nimi gospo

darcze stosunki, ale także starać się też o icb

rozszerzenie przez Bałkany do Małej Azyi i t. d,

Reprezentanci wielkiego przemysłu, których

wojna przyzwyczaiła do wielkich zysków, ostrze

gają przed zbyt raptownein obniżeniem cen po

wojnie. Ażeby wzmocnić własne atanowisko,

twierdzą, że wielki przemysł niemiecki i austrya

cki udow odnił w w ojnie sw oją wielką spraw ność,

której bezwarunkowo osłabiać nie wolno. Prote

stują też oni przeciwko wszelkim monopolowym

eksperymentom, a przeciwnie żądają od państwa

wszelkiego poparcia dla swoich syndykatów. Je

den z największych przemysłowców niemieckich

zastrzega się nawet z góry przeciw wszelkim wyż

szym roszczeniem robotniczym po wojnie. Za

strzeżenie to odnosi głównie do zmian pod

względem społecznego ubezpieczenia. Co prawda

dziwnie wygląda z jednej strony żądanie utrzy

mania wojennych cen, z drugiej powrotu do

przedwojennych tylko kosztów. Inny znawca, któ

ry mniej więcej te same stawia postulaty, uzasa

dnia jc większą siłą pokupną ludności rolniczej,

która na wojnie wiele zyskała. Ale nie może

wszakże zaprzeczyć, że zyskał i przemysł; nie

zyskał, a raczej stracił tylko bierąy konsument,

a o tem wszyscy eksperci chętnie zapominają. Je

den z nich ostrzega naw et państwo przed dal

szem obciążaniem budżetu, a w ięc podatników,

czyli wcale wyraźnie sprzeciwia się podwyższe

niu płac urzędniczych.

Zgodni są w szyscy w żądaniu co do ściślej

szego związku gospodarczego pomiędzy państw a

mi centralnemi, jednak z małvmi wyjątkami uni

kają już wyrazu ,Centralna Europa*. Ma się wra

w iunych miejacowościact). Kopalnie węgla oraz

m etali pracują forsownie. Z metali brak niklu

cynku, ołowiu; przywożą je z Anglii. Czuje się

brak rąk r-oboczych, szczególnie ukw alifikow a*

nych. W m anufakturach szczególniej, nie pracu

jących dla armii, brak robotników jeszcze więk

szy. Ceny wszelkiego rodzaju tkanin są wysokie,

a towaru na rynku mało Szerokie użycie do ro

bót rolnych i fabrycznych jeńców wojennych za

pobiega cokolwiek potrzebie siły roboczej, ale jej

nie usuwa,

Pieniędzy w obrocie dużo, zarobki łatw e; w

wielkich miastach w zamożnych sferach panuje

zbytek, naw et rozrzutność. Ceny żywności: chleb

10-12 kop. zamiast dawnych 3 kop., mięso 60

- 70 kop,, zamiast dawnych 12kop., słonina 70

8 0 kop,, zamiast 18 kop., jajka 6 -7 kop. sztuka,

zamiast 1 kop , mąka 25-,30 rb. worek, zamiast

10-11 rb. Ceny ubrania: męskie buty 35—50

rb. (długie), garnitur 120-150 rb., palto 150

—

180 rb. Kolosalne są ceny wyrobów rymarskich

i garbarskich. Węgla zaledwie wystarcza. Stosun

ki komunikacyjne wciąż są jeszcze fatalne. Ko

leje nieustannie zawalone towarami, tak, że opła

ca się wozić towary końini naw et w takich tniej

scowoi ciach, gdzie sieć kolejowa joat dość rozga

łęziona.

Materyału ludzkiego posiadała Rosya wielkie za

pasy, choć od początku wojny wybrała już z lu

dności do 15 mil mężczyzn. Nie pow ołano jed

nak jeszcze nawet 10 proc. ogółu iudniści od 18

do 42 lat. Pospolite ruszenie II kntegoryi pnbra

no do roku 34 I ej kafegrryi pobrano do 40 lat.

Jeden rocznik daje 250 000 ludzi Starczych po

nad 42 lat nie biorą Na froncie jest: 2.000 000 .

na tyłach 2,500.000, w garnizonach 2,000 000 —

razem 6 500 000. W niewoli* 8.500 000 zabitych

i kalek 5.000 000

razem 15.000 000

W armii daje się odczuwać strasznie brak ofi

cerów z wyższera wykształceniem O »ima publi

czna zwie tę wojnę ,w ojną praporszczyków*.

Nawet ci, co skończyli d *ie klasy szkółki miej

skiej, przyjmowani są na kursy oficerskie i po

paru miesiącach otrzym u ą szarżę. W obec tego

uie mogą i nie m ają z kogo Rosyanie tworzyć

wyższych jednostek bijnwyet; oo najwyżej f--r

żenie, że właściw’y projekt o Centralnej Europie muią noo.e pułki; dv i/yi I korpusów już n al

jeśli nie poszedł pomiędzy upie« ie. to w każdym życie bsndz ó oh 84w st-uiie S .mo w ojsko s(ra*

razie przeniesiony został do rezerwy, w sprdku eito wian w «wo ą zdolność bojową. Marzy o tem,

zaś pozostał tylko plan większego jak dotąd go

spodarczego zbliżenia, :ńę, jednak hes zasadniczo)

zmiany w dotychc asowytn systemie.

;m?

Wieści z

^osyi.

*i""

Stan gospodarczy.

—

Rolnictwo i przemysł — Ce

żeby choć utrzym ać obe-tią granicę. O odwojo

*aniu wł sną siłą zabronych terytoiyów nikt w

Rosyi poważnie nie myśli. W wiosennej ofen/y

wie stracili Rosyanie pod Rygą dwa korpusw

Żricn z jenerałów nie cieszy się popularnością.

Naw(to I vanowie. Ruzskim i Bmsiłowie mówią

otwarcie, że są to ,w ielkie miernoty*.

Zamęt i

niechęć do sztabu zwiększają jeszcze nieustanne

awary między dowódcami, kłótnie Kuropatkina z

n(r.

Materyał ludzki - Pow ołanie 15 milionów

RadkąDimitriewem lub Aieksiejewem.

BrŁ oiicerów.

»W ojni praporszezyków «.

Je I Wynikiem tego stosunku narodu do armii są

nam !owie^ -

Nastr je.

-—

Stronnictwa wobec spra- ot»|sęłe wojenne popłochy, to w Petersburgu, to w

wy polskiej.

Dozurcye i chłoeta.

Wysiedl acy. Moskwie, to w Kijowie, które z trudem dają się

Warszawska Nowa gazda p daje w Nr. z dnia powstrzymać i stłumić. Obawiają się powstania w

10 b. m . zajm ujące inforinacye ,z poważnego, Finland\i, która zalana jest wojskami; obawiają się

źródła44 o w ewnęirzuych stosunkach w Rosji wypowiedzenia wojny przez Szw ecyę: obawiają

Sprawozdawca mieszkał na południu Rosyi; w po- się napadu nagłego Niemców ni Petersburg. wzię

dióży zagranicę przeciął ją w kilku kierunkach.

Był w Kijowie, Od* sie, Charkowie i Moskwie. Z Pe

tersburga wyjechał 26 kwietnia b r. Sprawozda

nie brzmi:

Gospodar zy stan Rosyi jest następujący: Panu

je drożyzna (mięso w Petersburgu 70 kop. funt)

ale o głodzie na razie mowy niema. Zapasy zbo

ża w Rosyi obliczają na dwa miliardy pudów.

Dużo żyta. duto pszenicy. Owsa brak i pud ko

sztuje 3 rb. Ogromna jednak część tego zboża

przedstawia ,zapas martwy*, wskutek wadliwe

cia Moskwy, napadu Auslryaków na Kijów, Ru

munów na Odesę. Nie obawiają się tylko napadu

na Jekatery nos!aw, choć to jedno od razu obez

w ładniłoby Rosyę. gdyż 94 prc. fabryk żelHznych

pracujących dla w ojska, tam się właśnie mieści 1

stamtąd już do kopalń donieckich węgla niezmier

nie blisko. W ojna jut się nie opiera na nadzie

jach zwycięstwa, zdobyciu nowych terytoryów , na

wet nie na obronie koniecznej granic, gdyż w n ą

nie wierzą ci. co o tem mówią. Rząd oraz stron

nictwa prawicowe pragnę pokoju; za wojną są

komunikaeyi. W tym roku dużo pól zostało nie- kadeci, paździemikowcy,sfery handlow o- przemy

obsiunych Największy procent zasiewów

ma słowe. Są też za wojną ludowcy i pewien odłam

Ukraina, Podole i część Wołynia. Co do przemy* j socyalistów (Pleebanowcy).

W sprawie polskiej podział opinii publicznej

oraz partyjnych poglądów jest podobny. Rząd po

godził się już z myślą utraty obszarów Polski I

L,itwy, zajętych przez państw a centralne. Pragnie

jedynie w ojow ać za pomocą koalicyi, żeby Polska

niepodległa, o której obecnie cenzura rosyjska po

zwala pisać nie dostała się pod wptywry państw

centralnych Konserwatywne prawicowepartye stoją

na podobnem stanowisku, lecz godząc się z nie

podległością Polski, nie chcą zezwolić na żadne

ulgi dla Polaków wewnątrz Rosyi, gdyż ci po

winni uledz rusyfikacyi bezw zględnej. Partye le

wicow e (kadeci, październikow cy, zw iązek bandlo

wo-przemysłowy) przeciwnie, słyszeć nie chcą o

niezależności Polski, nio godzą się z jej oderw a

niem od Rosyi, ale za to gotowe są na pewne

wyrównanie «praw Polaków* wewnątrz Rosyi.

,K w esya polska nie istnieje, istnieją tylko Polacy

w państwie rosyjskiem i o ich prawach mówić

jedynie się godzimy* — tw ierdzą przy w szelkich

pertraktacyach. W ybitny działacz Pietrowo-Soło

wiewo w rozmowie z Perowskim powiedział o

twarcie, że Polacy mogą dużo zyskać jedynie w

razie zwycięstwa państw centralnych »gdyż my

Rosyanie, nic im nie damy* ,Jeżeli mamy stra

cić Polskę, to niech ona do nikogo nie należy" -

oto sens rozmów i artykułów.

Wielkie w rażenio zrobiła w Rosyi wiadom ość,

ogłoszona w ,Dzienniku Petrogradzkim*, że Au«

stryacy wypuszczają na wolność jeńców Polaków

za poręczeniem. O drużynach Gorczyńskiego m a

o słychać; utworzono z nich brygadę, która stoi

w rezerwie na froncie pod Rygą. Jest nieliczna,

choć wielu Polaków przymusowo tam wcielono.

Drugą organizacyą polską, istniejącą na froncie

bojowym, są ,w olne drużyny robotnicze*, orga

nizowane przez St. Wojciechowskiego. Do dru

żyn tych zaliczają wszystkich Polaków w odpo

wiednim wieku, szukających pracy, przeważnie

wysiedleńców. Najem niby to jest wolny, lecz

kto raz do tych drużyn trafi, już nie łatw o się

z nich wydostaje. Stąd wielka do nich niechęć.

Drużyny podzielone są na pułki po 1000 ludzi

w pułkn; noszą mundury, pomagają przy budo

wie fortyfik cyi oraz spełniają rozmaite posługi

tyłowe. Takich pułków jest kilka, ale powiadają,

że ostalnimi czasy szerzy się w nich masowa de

z;rcya.

Wogóle dezercya jest plagą armii rosyjskiej;

oblicz ją liczbę dezerterów na 800.000 . Utworzo

no pod Kijowem specjalne kordony dla wstrzy

nmiia tych tłumów od rozpierzchania się po ca

łej Rosvi. Aby utrzymać w Jakim takim rygorze

ta tłomy zlemoralizowane, wprowadzono w ar

mii rosyjskiej chłostę; plagi, wymierzane kijami

od 25-100 6ą na porządku dziennym, jak za

czasów Mikołaja I-go. Dezerterzy i uchodźcy roz

nieśli popłoch w ojenny po całej Rosyi, w prow a

łzaiąc w gospodarcze jej życie zamęt, a są karą

za okrutne i bezmyślne ewakuowanie Polski.

Z początku rząd rosyjski myślał zużytkować wy

siedleńców dla k ilonizacyi pustj*ń syb eryjskich;

udało mu się też zesłać do Wschodniej Syberyi

do 30.000 Polaków, których tam przytwierdzono

do roli, lecz na tem się skończyło wobec prote

stów komitetów opiekuńczych polskich oraz wrza

wy w prasie neutralnej i koalicyjnej. Obecnie

uświadomienie i rozdrażnienie wysiedleńców prze

ciw Moskalom jest tak wielkie, że wszelkie pró

by zatrzymania tej musy mogą wywołaćpowszech

ne zaburzenia. Zresztą lud rosyjski nie chce w ca

le zatrzymywać P laków, jako niepożądanych, a

zdolnych konkurentów. Na tem tle odbyły sie na

wet w Moskwie próby pogromów wychodźców

polskich, którym przypisywano drożyznę i cho

roby.

_______________________

Szkol lictwo ludowena Clfcłmstczyźaie.

Glos lubelski zamieszcza następujące inform acj’e

o obecnym stanie szkolnictwa ludowego w powie

cie chełm skim :

Zrozumienie potrzeby i w artości polskiej szkoły

ludowej wśród ludności wiejskiej powiatu chełm—

WŁADYSŁAW ORKAN.

Chorąży IV p. p . Leg. polskich.

I DROGI CZWARTAKÓW.

(Przedruk wsbroMooy).

Z pozwoleniem w ojennej

kwater; prasowej

Ława pościgu na chwilę wstrzymana.

Nocleg na polach pod Majdanem Krasieninskim,

I)ociągły kuchnie . -

ludzie m ogą się pożywić,

*lak zwyczajnie z w’ieczora i do późna w noc

rozchodzą się po skłonie nieba, szeroko, na łuku

północno-wschodnim, łuny pożarów.

Na drugi dzień przychodzi wieść o dalszem

cofaniu się nieprzyjaciela. Z arządzony też dalszy

pościg.

Idziemy na Stoczek. Po drodze napotykamy

między stawami spuszczonymi dopalający się most

na grobli, który pionierzy nasi odb.idowywują.

Obchodzimy i podążamy dalej drogami piaszczy*

sterni wśród spotykanych niedopałek zgliszcz.

Przechodzimy przez rozłożoną wśród drogi Wól

kę Krasienińską i docieramy do Dąbrówki. Tu

także zerwany most na rzeczce koło młynów,

staw młynny jak i przykopy spuszczone. Około

kładki ściek. Przeprawiają eię bonwedzi. Z tru

dem przeciska się nasz batalion II. Oddział kara

binów m aszynowych przeprawia się w bród przez

wodę, która tu, jak staw, rozlana. I dalej w górę

przez wieś, gdzie stoją komendy węgierskie, pó

źniej przez pustać odludną — drogą piaszczystą

w las.

Bataliony I i III zostały. Batalion II tna po

dejść na pozycj’ę, pod Kozłówkę. Tam nieprzyja

ciel próbuje oporu.

Długą ulicą wśród ściun lasu posuwa się nasz

batalion naprzód. Dochodzi do skrzyżowania dróg

leśnych, gdzie się ma okopać jako rezerwa pierw

sza oddziałów węgierskich. Jedna kompania, por.

Zulaufa, ma zluzow ać bonwedów na prawem

skrzydło pozycyi.

Pułkownik udaje aię ku tej pozycyi 1bierze

mnie ze sobą. Idziemy drogą leśną o wylocie na

wschód.

Na praw’o las w’ysoki — na lewo sośniane za

lesie. Gdy się to ucina, biegnie pod kątem pro

stym do drogi rów’ pozycyj naszych.

Przed oczj*ma otwiera się na wschód przestrzeń

widna, o niskich i rzadkich krzakach.

W oddali wieś, czubami drzew wzniesionych

rysująca się Kozłówka.

Przed tą wsią rosyjskie pozycye. Stamtąd pu

kają gęsto karabiny, nadlatują śpiewające kule.

Odpowiadają im honwędzi z rowu przyle

pnego.

Schodzimy w narożnik !’Dwu, skąd biegnie skró

tem dla oczu linia ognia: postaci oparte o ścianę

gliny, klęczące, po lufach karabinów’ na wschód

uparcie wpatrzone.

Za chwilę zjawia się koło nss w kraju leśnym

por. Zulauf: melduje pułkownikowi, że kompania

jego jest tuż za nim, gotowa do zluzowania.

Pułkownik, ostrzegając, by się nie wychylał,

daje m u jakowcś dyspozycye, dotyczące zmiany.

Poczem zabieramy się z powrotem przez lasek.

Widzimy w gąszc?u sośniaaym przesuwające się

postaci legionistów .

Nie uszliśmy czterdziestu kroków, gdy nas w strzy

m uje W’olanie. Kap, Sikorski szuka pułkow’nika,

Przyszedł tą samą drogą za uatni. Wychodzi ku ^strzałów gęstyeb przy zapadzie zmierzchu prze

nam na przerzedzie lasku...

(sunęły się oddziały na w’skazane miejsce.

Znagła przeszywa powietrze charakterystyczny,

znajomy świst — pęka szrapnel.

—

Musieli zauważyć ruch - ktoś mówi.

Świst znowu — odgłos pękania: jeden, drugi,

trzeci... Ponad nami...

Kryć się! - Komenda do chłopców.

Znajdujemy się wśród kęp sosenek na traw ni

ku, przez który biegnie rów leśny. Kłonimy się

do onego rowru.

Świ6ty i detonacye rozlegają się raz po raz

nad nami.

Jęki — wzj*wania sanitaryuszy — ze stron

kilku.

Wywłóczy się z krzaków ranny jeden, drugi...

Wreszcie ulew a pocisków minęła. ’

Ostrzeliwano kw adrat leśny, na którym wła

śnie kompania por. Zulaufa się znajdowała.

Dziewięciu ludzi nam raniono.

Wracamy ku skrzyżowaniu dróg do lasu. Le

karz pułkowy kap. Dr Bobrowski z pomocą le*

karza batalionowego opatruje rannych. Przyno

szą mu też kilku żołnierzy węgierskich do opa

trzenia.

Zjawia się ułan z 1-szej brygady, Bełiniak, żą

dając wozu. Padł bowiem na drodze leśnej ich

komendant ppor. Wysocki, gdy się podsunął z pa

trolą. Wozy, niestety, jakie bjjy, odjechały z ran

ny’m i.

Ku wieczorowi przydarzył się epizod ciekawy,

Widzimy: sześciu drabów w szynelach, z karabi

nami, p]’owadzi nasz telefonista bezbronnych. Ujął

ich, a raczej zdali się mu, gdy ich napotkał

w lesie,

Zarządzono pod wieczór przesunięcie batalionu

do Bratnika, o jakie dwie wiorsty na lewo. Wśród

*S digitalizacja: mbc.malopolska.pl

Komenda pułku stanęła kwaterą w stodole na

wysuniętym folwarku. Batalion II-gi zajął pozy

cye przednie przed folwarkiem. Bataliony I szy

IU ci, które nadeszły w tym czasie, zajęły sta

nowisko jako rezerwa w kraju pobliskim lasu

Noc ciemna przeszła stosunkowo cicho. Zwykła

strzelanina liczyła się jako rzecz normalna, jak

np. tykanie zegara, które nie płoszy snu.

—

no m iał jednak lekarz kilku rannych z batalionu

II do opatrzenia. Wyrosła też mogiła czw artacka

krzyżem białym, brzozowym u zejścia dróg pod

lasem .

Folwark wyjawił się zs dnia jako prostokąt

zabudowań — stodół, stajen 1 chat — zamyka

jący dziedziniec obszerny, a położony na czole

płaszczyzny, która na .wschód opadała do wsi,

rzeczonej wyżej Kozłówki, obsadzonej przez nie

przyjaciela. Na czuby drzew wynosiły się wie

że kościoła, a na prawym, zwyżnionym końcu

wydłużonej

wsi

w idniały

otoczy parku

szczytowe mury pałacu: dobre punkty obserwa

cyjne dla wroga.

Można było być pewnym, że zaczną ostrzeli

wać folwark, gdy zauważą ruch na nim.

—

nasze miłe ordynanse i kuchciki czyniły ruch

prawdziwie folwarczny. Mimo zakazu kręciły się

po dziedzińcu: była potrzeba lub nie.

Na dodatek, około 0 godz. poczęły zajeżdżać

na dziedziniec wozy bojowego trenu...

Otrzym ały rozkaz cofnięcia Bię natychmiaet

ustawienia się na łące za osłoną stodół.

Nie zdo/ały jeszcze wszystkie zawrócić, gdy o

zwał się znajomy świst - jeden - drugi - trzeci...

Jakby stado jastrzębi wpadło ua dziedziniec.

Powstało zamieszanie.

Pułkownik mył się w stodole. Wypadł w ko

szuli rozpiętej — rzekłbyś Kmicic — iw mo

mencie sprowadził ład.

Widzieć było wtenczas nasz tren. Można rzec :

skrzydeł dostał — tak rw ał z powrotem do lasu.

Szrapneli kibtanaście puszczono na folw ark.

Szczęściem szkód w ludziach nie było. Jakichś

parę kontuzyj drobnych. Zdarzyła eię przytem

zabawna rzecz. Jakiem uś telefoniście kulka azrap

nela przebiła na plecach zwieszoną m anierkę, w

której miał dopiero co z kotła nalaną gorącą ka

wę. Ciecz gorąca poczęła apłj’wać po nim... I oa

czując po uderzeniu płynącą po sobie .krew**,

począł wołać, blizki omdlenia: »Samtaryusz! 8a

nitaryusz 1 Banitaryusz 1* Aż go odratowano, po

kazując mu ranę głęboką — w manierce.

Otrzymuję rozkaz pojechania w sprawie służ

bowej do Lublina.

Jeszcze uie wyjechałem z lasu, gdy uderza mię

niezwykłe ożywienie wśród mijanych koło drogi

rezerw. Ludzie wybiegają na drogę z okopów,

krzyczą coś, podają dalej rado§nie. M adziarzy:

trudno ich zrozumieć. Niekiedy zryw a się łączny

okrzyk: «Eljen 1* który echo po lesie roznosi.

Z dalszych partyi lasu dolatują też huczne okrzy

ki Jakąś dobrą nowinę dostali — m yślę, naepie*

szając.

Gdy wjeżdżam do Wólki Krasienińskiej, gdzie

stała Komenda Legionów, naraz na wstępie wita

mię ruch niezwyczajny. Orkiestra gra - ludzie

się kupią przed kwaterą sztabu -- na chatach

chorągiewki biało-czerwone . Nastrój święta.

Cóż to za uroczystość? - pytam napotka,

nego znajomego oficera sztabu.

—

Jabto? Nie wiesz?... Warszawa wzięta1

(C.d.u.)

1 з 4 • Strona 1

Мірадор - viewer

Czas.

опис

Структура

Схоже

Помилка 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Мірадор - viewer

опис

Структура

Схоже

Помилка 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Завантажити файл

Завантажити файл

Видалення коментаря

Розширений пошук

Повідомити про помилку