Wiadomości

Мірадор - viewer

Wiadomości Literackie :

Примітка

Відображення 273 примітки

Додавання приміток лише для зареєстрованих користувачів

Опції

POLEMIKA Z IRZYKOWSKIM — PRZYPOMNIENIE O BOCCACCIU

WIADOMOŚCI

LITERACKIE

Nr. 40 42 Warszawa, Niedziela 19 października 1924 r. Rok I

Przypominamy Szanownym Czytelnikom, że czas odnowić prenumeratę na kw. IV (cena zł. 6.50, konto w P. K. 0.8515).

U marszałka Piłsudskiego w Sulejówku

Deszcz lał jak z cebra — kiedyśmy

się lśniącym, eleganckim , jakby nie był

paru lat na wojnie, „Cadillakiem" zabrali

do Sulejówka: Wieniawa, pan Pęcherski

i ja, całą drogę — najtypowiej ma

zowiecką, szaremi jesiennemi polami,

skrawkiem lasu, pachnącym grzybami,

piaszczystą wydmą rembertowską —

siekł nas, chlapał, oblewał jak z kranu

dopiero tuż pod Sulejówkiem zrobiło się

śliczne, słoneczne popołudnie. Przejeż

dżamy przez plant, — najpierw jest willa

pani posłanki Moraczewskiej — zaraz za

nią „Milusin" Komendanta.

Ten „Milusin" to były kiedyś ogro

dzone cztery morgi i drewniak pośrodku

— później kupiło go dla Komendanta

wojsko z pieniędzy, których się dziesięć

razy za dużo zebrało na buławę, — pan

Skórewicz wystawił piękny piętrowy do

mek — oczywiście biały, dachówką kry

ty, z kolumienkami — tam właśnie mie

szka Komendant.

i Wychodzi do nas do hallu, ubrany

w szarą legjonową kurtkę, — na prośbę

pana Pęchęrskiego, żeby pozwolił się fo

tografować w mundurze marszałkow

skim, — odpowiada z komicznie surową

stanowczością: „Nie" — idę za nim na

relowy „Rybak" Kędzierskiego w salo

nie na dole i w pokoju Komendanta

nad kominkiem portret Bronisława Pił

sudskiego, robiony przez Tymona Nie

siołowskiego.

Ze wszystkich swoich portretów naj

bardziej lubi Komendant dwa, znane

z „Zachęty", olejne szkice Konrada

Krzyżanowskiego, którego serdecznie

wspomina; o Jacku Malczewskim opo

wiada zabawną anegdotę, że kiedy mu

pozował jeszcze jako brygadjer w Kra

kowie, Malczewski nie pozwalał mu do

chwili ukończenia obejrzeć portretu

i dopiero kiedy kładł ostatnią plamę,

zawołał swego służącego i zapytał się

go, jak mu się „pan generał" podoba.

Służący oczywiście pochwalił portret,

na co mu Malczewski powiedział: „To

twoje szczęście, bo inaczejbym ci wszyst

kie kości połamał".

— Później dopiero zapytał mnie o

zdanie, — mówi Komendant, pękając od

śmiechu, — ani mi się śniło ganić, po

takiem ostrzeżeniu. I wogóle ci mala

rze, — ciągnie, — cóż to za śmieszni

ludzie, przyskakuje to, odskakuje, mru

ży oczy, — Komendant śmieje się jak

dziecko: ma naprawdę instynkt uro

dzonego humorysty, który tak drażnił

„Ml LU SIN" W SULEJÓWKU

zdjęcie por. Jabłonowskiego

górę na ganek, myśląc ciągle, jak i przez

drogę: to jest ten człowiek, który w nas

budził Polaków, jak w nas budzi ludzi

pierwsza miłość, — to on pokazał nam

drogę do Polski, prostą, bohaterską i pię

kną — niech sobie przyjdzie jaka chce

polityka: nie zapomnimy mii tego nigdy.

Robi sią odrazu łatwa rozmowa, bo

Komendant jest w humorze, a ma świe

tny polski talent gawędzenia; zgaduje

się o Wilnie: mówi o tem, jak bardzo

zbiedniało przez wojnę, i że uniwersytet

— choć godnie i z zapałem pracuje — nie

ma większego wpływu na rozwój miasta,

chwali pracę i ciągły ogień prof. Rusz

czyca, dzięki któremu Wilno — jedyne

w Polsce — każe się całe na święta

narodowe dekorować artystom.

Rozmowa schodzi później na mala

ły. którzy — jak i rzeźbiarze — dali

s,S porządnie Komendantowi we znaki,

zanudzając go prośbami o pozowanie — i

niedawno także doskonały majster Leo

nard Ślendziński skończył nowy portret

Komendanta. Większość tych obrazów

wisi w Sulejówku, ale teraz właśnie po

jechały na wystawę legjonową do Kra

kowa, tak że z lepszej sztuki zostały

chwilowo na ścianach — piękny akwa

jedno patetyczne pismo, gdzie pracują

sami humoryści.

Porucznik Jabłonowski oprowadza

mnie po gospodarstwie — dobry jest na

to synonim: „obejście", — przy ganku

śliczne lipy japońskie jak krzewy malw

za dworem łączka, pasieki, którą się

sam Komendant zajmuje, jak przystało

na Cyncynata; odwiedzamy sarenkę,

barana i małego liska; powietrze — rzeź

we i czyste po deszczu, — spokojnie

i głęboko oddycha jesienią.

Do gabinetu Komendanta, gdzie póź

niej była rozmowa, idzie się przez mały

pokój, cały zastawiony pamiątkowemi

darami: takiemi, jak fotografja z dedy

kacją papieża Benedykta XV, i wspa

niałe srebrne klucze Wilna, — i popro

stu gratami bez żadnej wartości prócz

tej, że je dawano z prostego ale naj

szczerszego serca, mozoląc się nieraz,

jak jeden chłopek, długie miesiące, aby

jakąś, pożal się Boże, rzeźbę wystrugać.

Patrzę na piękne daguerreotypy z por

tretami wodzów 31—go roku i wspomi

nam naszego dobrego knaioowego przy

jaciela, szlachcica z Rusi, który po kre

sowemu cały wielki majątek przepuścił

i przystał zupełnie do cyganerji. To on

z największą tremą przyniósł ten poda

runek Komendantowi na imieniny —

wiózł zarazem w koszyku, wyłożonym

dobrze wie, co chce powiedzieć, że

wkrótce przestaję się bać, o to przynaj

mniej, że się wsypię jako dziennikarz.

0 literaturze nic Komendant nie chce

JÓZEF PIŁSUDSKI

zdjęcie wykonane dla „Wiadomości Literackiej)" przez zakład fotograficzny

Karola Pęcjjerskiego

białą i amarantową bibułką, butelkę

starego tokaju, budząc szaloną uciechę ja

dących z nim — zblazowanych niepod

ległością lewicowców.

Zaczynam wywiad — z niemniejszą

niż on miał obawą, — ale Komendant tak

mówić, bo oddawna nic prawie oprócz

książek wojskowych nie czyta, zastą

piwszy dawny luksus i nałóg czytania —

przemyśliwaniem; któżby się mógł ode

rwać myślą od tak tajemniczej i pate

tycznej powieści, jak ta polska bajka,

która się nazywa: życie Piłsudskiego.

JÓZEF PIŁSUDSKI Z CÓRECZKAMI: Wandzią i Jagusią

zdjęcie wykonane dla „ Wiadomości Literackich" przez zakład fotograficzny

Karola Pęcberskiego

Kiedyś rozczytywał się w Słowackim,

„Beniowski" do dziś dnia jest jego ulu

bioną książką, mówi trafnie i głęboko

o Wyspiańskim, jaki był w nim duch

wolności, jak się zawsze czuł niepodle

gły, — nowej literatury nie zna prawie

wcale, myśli, że jeśli jest w niej jakiś kry

zys, to się przełamie razem z naszą te

raz słabością — ale już chyba nie to po

bite przez wojnę pokolenie będzie pisa

ło piękne polskie rzeczy.

Ryzykuję opinję, że to nienawiść do

wrogów, którąśmy się karmili w niewoli,

tak nas żółcią zatruwa, że jej teraz nie

mamy gdzie wylać i zagryzamy się mię

dzy sobą, — ale Komendant ma własne,

pewne zdanie o tem, bo aż się żachnął

na mnie:

— Mój panie! Skąd pan wziął tę nie

nawiść? Może ona była do 63—go roku,

ale potem już nie: wszędzie w trzech za

borach były tylko słabość i ugoda. O Ko

zakach i austrjackich ułanach mówiło się

„nasze wojsko". Raz pod Limanową

przyprowadzili mi dwóch jeńców rosyj

skich: jeden był chłop z Białej Rusi —

drugi jakiś panicz polski z kresów. Do

tego panicza matka, polska dziedziczka,

pisała w liście: „nasz Ruzski". Nie, pa

nie, — to wszystko słabość i brak tego

— Kiedy go przeczytałem po dwu

dniach, — mówi Komendant, — stwier

dziłem, że w rytmie był bez zarzutu, —

ale co do rymów... to jest, proszę pana,

stanowczo ciężka fabryka; tak to wszyst

ko poustawiać, żeby był i sens i rytm

i jeszcze końcówki się zgadzały — o! to

nie jest łatwe. — Śmieję się wraz z Ko

mendantem z tego jego uznania dla kło

potów mego fachu — to bardzo dowcip

na grzeczność w ustach tego, który miał

wielkie natchnienie w sztuce życia i tak

ustawiał ludzi i wypadki, jak my ukła

damy słowa w wiersze.

Komendant nie uważa się za literata;

literatura, zdaniem jego, to styl, język

a tych — jak mówi — nigdy nie posia

dał. Co ma w swojem pisaniu z pisar

stwa, to łatwość metafory — ale przez

to i skłonność do dygresyj, które mu

psują kompozycję.

Zachwyca Komendanta nieubłagana

logika i konstrukcja „Wojny i pokoju",

ale lepiej czuje impresję i nowelę > — i

teraz właśnie, mając zaczętą analizę bi

twy warszawskiej, co byłoby, wiemy na

pewno, majstersztykiem jego bystrości w

tej dziedzinie wiedzy wojskowej, — wa

ha się, czy nie napisać raczej cyklu krót

kich wspomnień ze swego życia, takich

GABINET JÓZEFA PIŁSUDSKIEGO

zdjęcie zakładu K. Pęcijerskiego

ducha odrodzenia, który zresztą ——wierzę,

że będzie nas coraz więcej ogarniał. Pa

miętam jednego generała — z dawnej

rosyjskiej służby: marna, płaska figu

ra, dziwka ludzka, łatwa do każdego

świństwa. A przecież i w nim, kiedy go

Polacy wybrali na jakieś godności, jakby

się coś zaczęło budzić — to było bar

dzo mało, ale to trzeba właśnie z ludzi

wydobywać: radość wolności, poczucie

siły, i dmuchać w to; bez tego, bez tej

radości — czy wogóle warto żyć? Py

tacie, panowie, co radzę Polsce na te jej

wszystkie teraz choroby? Chyba to jedno:

niech czuje swoją wolność i swoją

siłę.

Przechodzimy do pisarstwa Komen

danta, o którem mówi z humorem, lecz

je analizuje tak bystro, że widać na

j prawdę zrobił z pasji myślenia swój ulu

biony luksus. Zaczął Komendant swoją

literaturę, siedząc w Cytadeli: napisał

poemat z kilkudziesięciu oktaw, biorąc

za wzór ulubionego „Beniowskiego"; na

zywał się „Cela nr. 26" i dotykał arjo

stycznie wszystkich ważnych i błahych

spraw, które wtenczas zajmowały jego

autora.

jak „Czeremoszno", drukowane w zbio

rze „Wspomnień legjonowych".

„Rok 1920", który od paru dni leży

na wystawach księgarskich, jest polemi

ką z wodzem czerwonej armji Tuha

czewskim — składa się z wstępu, tłuma

czenia Tuhaczewskiego prawie in exten

so — wreszcie krytyki jego broszury.

Rzecz największa, jaką Komendant napi

sał, „w niej właśnie — żartuje — widać

najlepiej wszystkie moje wady w kom

pozycji".

Naogół Komendant, któremu sekreta

rzuje pani marszałkowa, — odrazu dyk

tuje swoje rzeczy, — ale uważa, że mu to

przeszkadza do stylu, bo się wtenczas

mimowoli pisze jakby się mówiło.

I jeszcze słówko o pannach Wandzi

i Jagusi Piłsudskich. Jechaliśmy z niemi

wracając do Warszawy — i wtenczas,—

jak i w Sulejówku, miałem przyjemność

rozmawiać z niemi o rozmaitych spra

wach życiowych: o lalkach, pieskach i o

ciastkach. Panny Piłsudskie są to naj

milsze osoby, samodzielne, rozumne i

grzeczne — i każdy musi je lubić, choć

by nawet nie były wzruszającą miłością

swego Tatusia. Jan Lechoń.

Z powodu niespodziewanego strajku, który w dn. 29 września wybuchnął w części drukarń warszawskich, także i w tej, gdzie

drukują sie Wiadomości”, nie mogliśmy — mimo wszelkich starań — wydać na czas nr. nr. 40 i 41; wobec tego numer bieżący ma

Potrójną numeracje. Za zwłokę, która wynikła nie z naszej zresztą winy, serdecznie Szanownych Czytelników przepraszamy.

1 з 6 • Strona 1

Мірадор - viewer

Wiadomości Literackie :

опис

Структура

Схоже

Помилка 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Мірадор - viewer

опис

Структура

Схоже

Помилка 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Download file

Download file

Deleting a comment

Advanced search

Suggest correction