Życie

Мірадор - viewer

Życie Literackie.

Примітка

Відображення 355 примітки

Додавання приміток лише для зареєстрованих користувачів

Опції

PL ISSN 0591—2369 Nr Indeksu 38509

Literackie zwierciadło siedemdziesięciolecia Kraju Rad

TYGODNI K

Kraków, 8 listopada 1987

ROK XXXVIInr 45 (1859)

Cena zł 30

WŁADYSŁAW MACHEJEK

OD LENINA

DO GORBACZOWA

wycięstwo socjalistycznej rewolucji w Rosji należy zaliczyć do fenome

nów historycznych. Powtarzam, historycznych, ponieważ ideowe, ideolo

giczne wartości mają moc rozwijania się często niezależnego i w konsek

wencji sprawczego jak sprawczy jest twardy, nie rozłupujący się kąmień

na szczycie góry, który — ruszony — pociąga za sobą lawinę i z łosko

tem zalewa okolice aż do zapadłych doiin Porównanie odnosi się do spo

łeczno—politycznych uwarunkowań. Rewolucyjne działania odbywały się na tle

przegranej przez carat wojny, przy współudziale żołnierzy, którzy obrócili broń

na front wewnętrzny, tak, ale płomienną pięścią zdecydowanie nadłamującą pa

nowanie reakcyjno—feudalne, bojarsko—burżuazyjne były kiwawe, proletariackie

wydarzenia z 1905 roku, które poruszyły także Królestwo Polskie — Warszawę,

Łódź, Dąbrowę Górniczą, na przekór wiernopoddańczym grupom W Królestwie

Polskim robotnicze cele ściśle wiązały się z narodowymi Socjaldemokracja Kró

lestwa Polskiego i Litwy, która chciała tonąć w „brzuchu rosyjskim” (określe

nie Róży Luksemburg) nie mogła liczyć na szersze poparcie, a jej kardynalne

błędy zaważą potem na KPRP i KPP, zawężą jej wpływy.

W podziemnym ruchu socjalistycznym a z kolei w Radach Robot

niczo—Żołnierskich frakcja Lenina najpierw była w mniejszości, żeby

niebawem stać się bolszewicką większością, ale to nie znaczyło, iż

marsz do rewolucji i do władzy nowego typu miał się odbywać bez

przeszkód. Przecież jeszcze o powstanie zbrojne trzeba było się spierać. Zade

cydowała indywidualność Lenina. Strzał z „Aurory” to był jego strzał, lawina

potoczyła się na Pałac Zimowy, gdzie chwiejnego rządu Kiereńskiego bronili

junkrowie. W tak zdobytej władzy nie chcieli brać udziału socjaldemokraci (mień

szewicy) ani socjal—rewolucjoniści (eserzy) i rząd Kraju Rad był jednorodny jeśli

włączył się doń nawet Trocki, który po wielu kluczeniach przybił do szczupłej,

lecz stalowej łodzi Lenina. Lenin nie bał się wracać ze Szwajcarii do falującej

rewolucyjnie Rosji przez Niemcy i zajęte przez nich tereny wschodnie, wbrew

wrogim oskarżeniom. Cel uświęca środki Aktywnie uczestniczyło w Rewolucji

(często na awangardowych stanowiskach) ok. 100 tys. Polaków (z 800 tys. Pola

ków zmobilizowanych do armii carskiej). Lenin nadał marksizmowi konkretność

i jasność bez sinusów i cosinusów. Leninizm to wybór z marksizmu celów do

osiągnięcia, bez odkładania. Jeszcze dziś salonowi mentorzy powtarzają zarzut,

iż Lenin nie powinien był robić rewolucji w kraju zacofanym, ona powinna wy

buchnąć na zachodzie. Powinna... A Lenin na to: „Jeśli do stworzenia socjalizmu

potrzeba określonego poziomu kultury... to czemu nie wolno nam zacząć — naj

pierw od zdobycia w drodze rewolucyjnej przesłanek tego określonego poziomu,

a dopiero potem w oparciu o władzę robotniczo—chłopską i ustrój radziecki zabrać

się do doganiania innych narodów?”.

Darwin podaje, że świat powstał z plazmy, która wyłoniła komórkę. Nie obej

muję owego stawania się, wystarczy mi, że jestem, że jesteśmy. Pojęcie komórki

upolityczniam. Nie zanika we mnie przekonanie, że partia zbudowana z kilku

osobowych komórek, prężnych i zdyscyplinowanych, stała się i tylko na tej za

sadzie działając będzie motorem historycznych zmian i przemieszczeń w skali

światowej. Walki narodowo—wyzwoleńcze i rośnięcie suwerenności krajów Trze

ciego Świata na pewno należą do przemieszczeń przewidzianych w leninowskiej

dialektyce.

Piewca Rewolucji Włodzimierz Majakowski twierdził, że partia to Lenin a Le

nin to partia. Jednak określając partię jako kolektywny mózg, odrzucamy kult

jednostki tak często narzucający się czy narzucany a równocześnie zwalniający

od odpowiedzialności obywatelskiej lub przynajmniej rozluźniający odpowie

dzialność. Wielokomórkowa partia wywodzi się ze świadomych historycznej mi

sji szeregów robotniczych, one są taranem w uderzaniu w generalne cele, ale

maszyna rewolucji może pracować tylko dzięki oliwie czyli inteligencji.

Przez powszechną oświatę do masowej kultury' — to wskazania i działania

partii bolszewików. Dziś wyższe i średnie wykształcenie posiadło ok. 60 milionów

ludzi radzieckich, a więc co czwarty obywatel. Kraj Rad jest rozczytany. Rzecz

w tym, iżby teraz olbrzymią wiedzę uruchomić w praktyce na falach pieriestroj

ki. Trzy miliony inżynierów nie może się rozmijać lub nachodzić sobie na pięty.

Lenin — opisują — tańczył, gdy władza bolszewicka prześcignęła czas trwania

Komuny Paryskiej. I oto mija 70 lat. Ale nie różami usiana była droga zwycię

skiego naprzód. Jak rozwijałyby się swobody twórcze, gdyby Lenin żył dłużej?

Gdybanie... Nie cackał się nie tylko z ..białymi oficerami”, ale kazał skiero

wać ogień także do marynarzy kronsztadzkich. gdy dali posłuch kontrrewolucji.

W erze Stalina (industrializacji i kolektywizacji), padło zbyt wiele ofiar Re

wolucja pożerała własne dzieci. Zginęły wtedy setki polskich komunistów Być

może. pamiętniki i inne enuncjacje aktualnie ogłaszane w Kraju Rad dopiszą

nowe fragmenty prawdy o 70—Ietniej drodze Unowocześniana, zdyscyplinowana

gospodarka stała się podstawą wojennych zwycięstw nad hitlerowskimi Niem

cami.

Michaił Gorbaczow stwierdził miesiąc temu w Murmańsku, że oto

odbywa się niejako druga rewolucja, ale tym razem bez strzałów,

i wchodzi ona w krytyczną fazę Tą krytyczną fazą jest ruszenie

powszechności do przyspieszania przebudowy gospodarki radzieckiej; podstawą

tego będzie zmiana w myśleniu, m. in. aprobata dla zasady: praca według moż

liwości, zapłata według zasług a więc efektywności i operatywności.

Jednym z pierwszych dekretów władzy bolszewickiej, autorstwa Lenina, był

dekret o pokoju. Władza radziecka potrzebowała pokoju, ponieważ była przeciw

imperialistycznej wojnie, która pożerała setki tysięcy m. in. Rosjan, ale także

ze względu na konieczność gojenia ran wojennych, budowę i rozbudowę Aktual

nie Związek Radziecki oświadcza, że jest zdolny utrzymać w zbrojeniach rów

nowagę z USA i resztą krajów kapitalistycznych, ale w imię czego ten wyścig,

skoro środki materialne i zdolności umysłowe można poświęcić celom pokojowym,

m. in. podniesieniu poziomu materialnego ludzi radzieckich? Niezarzucone jeszcze

Reaganowskie zamiary w sprawie SDl nie stanowią przeszkody dla rozmów na

temat spraw do rozstrzygnięcia już dziś.

Jak wiadomo, rozmowy wyznaczono na 7 grudnia, w Waszyngtonie, następne

odbędą się w pierwszej połowie 1988 r., w Moskwie. Być może, odbywa się rów

nanie kroku. Przypominamy o leninowskich dwóch krokach naprzód, jednym

kroku w tył. Dla pieriestrojki oddech w zbrojeniach, to możliwość zrobienia

„dwóch kroków” naprzód.

WŁADYSŁAW MACHEJEK

Ps. Artykuł napisany przed przemówieniem Michaiła Gorbaczowa 3 listopada

w Pałacu Zjazdu. Do tematyki wniesionej przez Generalnego Sekretarza KPZR

powrócimy. W. M.

MARINA CWIETAJEWA

PAŹDZIERNIK W WAGONIE

NOTATKI Z TAMTYCH DNI

wie i pół doby ani kęsa, ani łyka.

(Gardło ściśnięte). Żołnierze

przynoszą gazety — na różo

wym papierze Kreml i wszyst

kie zabytki wysadzone 56 pułk.

Wysadzone budynki z junkrami

i oficerami, którzy nie chcieli się pod

dać. 16000 zabitych Na następnej stacji

— już 25000 Milczę Palę. Pasażerowie,

po kolei, przesiadają się na powrotne

pociągi

Sen (2 listopada 1917 roku, nocą).

Uciekamy Z piwnicy człowiek z ka

rabinem. Celuję pustą ręką — Opusz

cza. — Słoneczny dzień Chodzimy po

jakichś gruzach S mówi o Władywo

stoku. Jedziemy karetą przez ruiny.

Człowiek z kwasem siarkowym.

List w zeszycie

Jeśli żyjesz, jeśli jest mi sądzone

jeszcze raz zobaczyć się z Tobą — po

słuchaj: wczoraj, dojeżdżając do Char

kowa, przeczytałam „Jużnyj kraj” 9000

zabitych Nie mogę Ci opowiedzieć o tej

nocy, bo ona się nie skończyła Te

raz jest szary ranek Jestem na kory

tarzu. Zrozum Jadę i piszę do Ciebie

i wcale nie wiem — ale tutaj następują

słowa, których nie mogę napisać

Dojeżdżamy do Orła Boję się pisać

do Ciebie tak iak bym chciała, bo się

rozpłaczę Wszystko to jest koszmarnym

snem. Staram się spać Nie wiem. jak

mam pisać do Ciebie — Kiedy piszę do

Ciebie — jesteś, skoro do Ciebie piszę.

I zaraz — ach! — 56 pułk rezerwy,

Kreml (Czy pamiętasz tamte ogromne

klucze, którymi na noc zamykałeś bra

mę?) A najważniejsze, najważniejsze,

najważniejsze — Ty, Ty sam. Ty zę

swoim instynktem samozniszczenia Czy

mógłbyś siedzieć w domu? Gdyby

wszyscy zostali poszedłbyś sam. Dla

tego, że jesteś bez skazy. Dlatego, że

nie wytrzymasz, kiedy zabijają innych.

Dlatego, że jesteś lwem. oddającym

lwią część: życie — wszystkim pozo

stałym zającom i lisom. Dlatego, że jes

steś gotów na wszelkie ofiary, i brzy

dzisz się samoobroną, dlatego, że „ja”

dla Ciebie nie jest ważne, dlatego, że

to wszystko wiedziałam od pierwszej

chwili.

Jeżeli Bóg sprawi ten cud — zostawi

cię wśród żywych, będę chodzić za to

bą, jak pies

Wiadomości niepewne, nie wiadomo,

czemu wierzyć Czytam: Kreml, Twer

ska, Arbat, Metropol, plac Wozniesien

ski, góry trupów W eserowskiej gazecie

„Kurskaja żyzń" numer wczorajszy (z

1—go) — że zaczęło się rozbrajanie In

ne (dzisiejsze) piszą o walkach Teraz

nie pozwalam sobie o tym pisać, ale

tysiąc razy widziałam siebie wchodzą

cą do' domu Czy będzie można dostać

się do miasta?

Wkrótce Orzeł Jest około 2 po po

łudniu W Moskwie oędziemy o 2 w

nocy A jeśli we.idę do domu — i ni

kogo nie będzie, żywej duszy? Gdzie

mam Cię szukać? A może domu także

nie ma? Cały czas mam takie uczucie:

to jest straszny sen ”aly czas czekam,

że za chwilę coś się stanie, i nie było

ani gazet, ani niczego Że to mi się

śni. żesięobudzę.

Gardło ściśnięte, jak palcami. Cały

czas rozchylam, odchylam kołnierz.

Sieriożeńka

Napisałam Twoje imię i nie mogę

pisać dalej.

Trzy doby — z nikim ani dźwięku

Tylko z żołnierzami, żeby kupić gazet.

(Straszne różowe kartki, złowieszcze.

Teatralne afisze śmierci. Nie, ufarbo

wała Moskwa Mówią, papieru nie ma

Byl, ale wyszedł. Dla kogo — tak, dla

kogo — znak.)

Ktoś. wreszcie: „Ale co z wami, pa

nienko? Przez całą drogę nie zjedliście

ani kawałka chleba. od samej Łozowej

z wami jadę Cały czas patrzę i myślę:

kiedy też nasza panienka jeść zacznie?

Myślę, po chleb, — nie, znowu w ze

szyciku pisze. Co to, do egzaminu ja

kiego?”

Ja, niewyraźnie: Tak.

Mówiący jest robotnikiem, czarny,

oczy jak węgle, czarnobrody, coś z do

brotliwego Pugaczowa Straszny, ale i

przyjemny Rozmawiamy. Skarży się na

synów: „Na nowe życie zachorowali, na

ten parch Z panienki osoba młoda, mo

że i krytykę powie, ale mnie się widzi,

że ta cała czerwona zgnilizna i wolności

sprośne, to nie co innego, jak nadejście

Antychrysta Książę to i władzę ma

wielką, czekał tylko czasu i godziny,

siły zbierał Przyjedziesz na wieś — ży

cie szare, baba siwa »Czart. błazen*...

Tylko patrzaj, jak pogrzebaczem prze

trąci A jaki to z niego błazpn jeśli on

książę urodzony, światłość stworzona.

Na niego trzeba nie z pogrzebaczami,

ale z legiami anielskimi" .

Przysiada się gruby wojskowy: twarz

okrągła, wąsv około pięćdziesięciu lat,

trywialny fircykowaty „Syna mam w

56 pułku Okropnie się martwię A jeśli,

myślę, diabli go gdzie ponieśli?” (Mo

mentalnie się uspokajam ). „Zresztą,

taki głupi nie iest, żeby samemu się

pchać tam, gdzie gorąco” (Spokój na

tychmiast znika). ,Z zawodu jesl in

żynierem, a mosty, to wiecie, wszystko

jedno, dla kogo się buduje: czy to dla

cara, czy to dla republiki — żeby tylko

wytrzymały”.

Ja, nie wytrzymując: „A ja w 56 mam

męża”, — „Mę—ęża? Wyście mężatka?

Patrzcie państwo! Nigdy bym nie po

myślał1 Myślałem — panienka, gimna

zjum kończy Tak znaczy, w 56? Na

pewno pani też się bardzo niepokoi?"

— „Nie wiem, jak dojadę”, — „Doje

dzie pani. I spotkacie się No niechże się

pani zlituje — mając taką żonę, pchać

się pod kule! Pani mąż nie będzie prze

cież wrogiem sam sobie Też jest na

pewno bardzo młody?” — .Dwadzieścia

trzy” — „No, widzi pani! I jeszcze się

pani denerwuje! No, gdybym ja miał

dwadzieścia trzy lata i taką żonę... Ale

nawet mając te swoje pięćdziesiąt

trzy i żonę bynajmniej nie ta

ką”... (Ja, w myślach: „no wła

śnie!” Ale i tak, mimo wszystko, wy

(Ctąp dalszy na str. 13)

STEFAN CIEPŁY

SZANSE „PIERIESTROJKI

inston Churchill kiedyś po

wiedział, że dobry polityk

to ten, który potrafi prze

konująco rozsnuć wizję

bliższej i dalszej przyszło

ści, a następnie równie

przekonująco wyjaśnić dlaczego tak

się nie stało, jak przewidywał Nie chciał

bym występować wobec czytelników

w tej roli, niemniej pytanie o szanse

„pieriestrojki" czy szanse Gorbaczowa

grozi poniekąd taką sytuacją Zaryzy

kuję jednak próbę odpowiedzi W sfe

rze ekonomicznej będzie to wymagać

nakreślenia węzłowych problemów,

wokół których toczą się dzisiaj w

Związku Radzieckim ożywione dysku

sje nie tylko ekonomistów, ale również

zainteresowanej żywotnie tematem opi

nii publicznej W sferze polityki kadro

wej konieczne będzie naświetlenie

zmian już wprowadzonych oraz kierun

ków artykułowanych wyraźnie przez

kierownictwo KPZR Nieodzowne bę

dzie także pokazanie przemian doko

nujących się w partii, oraz zarysowanie

głównych ii ni i oporu Nie obędzie się

też bez odniesień do „białych plam”

najnowszej historii ZSRR, oraz bez

zwrócenia uwagi na pewne aspekty

psychologiczne przebudowy, gdyż bez

ich uwzględnienia prawdopodobieństwo

błędu byłoby znacznie wyższe.

A ponieważ byłem u progu lata w

dwóch republikach Związku Radziec

kiego, w Kazachstanie i Estonii, a

więc w reionach najmniej i najbar

dziej rozwiniętych, będę się w miarę

możliwości posiłkował przykładami

ilustrującymi, praktyczną realizację

„na dole”, głoszonych przez „górę” ha

seł.

ZACZNIJMY OD EKONOMII

Bodaj najszerzej zdefiniował program

przebudowy w tej dziedzinie Leonid

I Abałkin, członek—korespondent Aka

demii Nauk ZSRR, w wywiadzie dla

„Sowietskoj Rossiji": „Jest nam nie

zmiernie potrzebna odnowa teoretycz

nego fundamentu ekonomii politycznej,

socjalizmu. Bez fundamentu gmach

jest nietrwały Potrzebne jest radykal

ne przedarcie się ku nowym uogólnie

niom teoretycznym, ku nowemu poglą

dowi na cały nasz system ekonomiczy,

ku nowemu rozumieniu problemu wła

sności (...) Wiele wyobrażeń, a w rze

czywistości dogmatów i przesądów, wy

maga krytycznego przemyślenia” A

tymczasem .nawet wśród niektórych

naukowców, zwłaszcza wśród praco

wników wyższych uczelni, są tacy,

którzy zachodzące obecnie zmiany uwa

żają za odchodzenie od zasad socjali

zmu, za rzekome naruszanie jego nie

wzruszonych podstaw”

Jeszcze ostrzejszą diagnozę stanu

umysłów, a także gospodarki, da! Ni

kołaj Szmielow na łamach miesięczni

ka „Nowyj Mir”: „Obiektywne wymo

gi współczesnego postępu naukowo—te

chnicznego, nowe warunki i nowe za

dania we współzawodnictwie gospodar

czym z kapitalizmem ujawniły jeszcze

bardziej nieżyciowość woluntarysty

czr.ego, niekiedy po prostu wymyślone

go w gabinetach systemu zarządzania

gospodarką IW rezultacie) długotrwałe

próby łamania obiektywnych praw eko

nomicznych które zdławiły bodźce do

pracy, ukształtowane przez wieki i od

powiadające naturze człowieka, dopro

wadziły do skutków wręcz przeciwnych

niż nasze oczekiwania Dzisiaj mamy

gospodarkę deficytową, nie zbilanso

waną i nie poddającą się w wielu dzie

dzinach sterowaniu a jeżeli stwierdzić

zupełnie uczciwie, nieomal nie poddają

cą się planowaniu, ciągle jeszcze nie na

stawioną na postęp techniczny Dzi

siejszy przemysł odrzuca około 80 proc.

nowych, sprawdzonych

rozwiązań i

(Ciąg dalszy na str. 10)

1 з 16 • Strona 1

Мірадор - viewer

Życie Literackie.

опис

Структура

Схоже

Помилка 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Мірадор - viewer

опис

Структура

Схоже

Помилка 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Pobieranie pliku

Pobieranie pliku

Usuwanie komentarza

Wyszukiwanie zaawansowane

Zgłaszanie błędu