Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 670 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

Ncr39

Kraków, 18 Lute

Środa.

Oddzielne N r»

Cz.,m,o ile

Sc^wKratoIri^MM ’iea”Jle1

«łteozne.

pr.;» ...;;::r;

w,k*

Poczt§ w państwie Austryackiem.

Niemieckiem . .

..........................

in"nych państw

*jW*

prenumeratę przyjmuje się tylko nil1»^ j

z pwniędzmi i przekazy pienieżne na prenumeratę i

dnia w miesiącu.

l.isty

d0 Administracjo Czasu w Krakowie.

(.Kieraty) uprasza się nadsyłać franco

poez^

um ?%j%sss%s,ras:: -ieiod"**js

«ęk«p.»m ów nadsyłanychniezwracasie.

Kok188ó.

na całyrok na kwartał

24 złr.

6 złr.

28 złr.

7 złr.

32 złr.

8 złr.

2złr.50c.

3 złr.

CZAS

Prenumeratę przyjmują:

Administra y*v ,CZASU* wK rakow ie i nrzędy pocztowo. H lr)« ru » ą prennmeratę księg troi*

o. A. Kriy ...o -, ac

handel Z. Skalskiego- w Sukiennicach, biuro dzienników i ogłoszeń E. Silber

sfcuna w hukieni.icach, handel Bajora przy ulicy Grodzkiej, trałika Kuklińskiego * Sukiennicach.

—

O ( t u . r e a i a inseraty przyjmuje się M oplata od miejsca wiersza drukiem drobnym (petisowyci

za pierwszy raz 10 cent, za kaldy następny po 5 oent.

—

\ailr«ł« n e ma 3 stroniedziennika) od

miejsca wiersza drukiem drobnym po 30 cent. za k aidy raz.

—

llgti»»rniu Iprrnainrr»ię

przyjmuj§ : w r Lh(i%» I r Ajency* *CZASU*1 w głównym składzie tytonia Nr. II przy ul. Trybnnal

skiej L. 4 ; w P s r y i u wył« znie p. Adam. H ueClómont4; (prenumeratę p. W. Kaczkowski, Faubourg

Poissoniere 3 3 1; w %t t r i i n i i i pp llłuaenstetn A Vogier (także w IinmlmrKU, Frankfurcie n. M,, Ber

linie. Lipska. Bazylei i Wrocławia), A. Oppelik, StubenbMtel Nr. 2 , K. Mosse (taki e w Berlinie, Ham

burgu, Monachium i Norymberdze), lf. Schaiek. M. D uk es, M, S tera, tylko prenum eratę pp. II. Gold

uchmidt A C., w Frankfurcie n. M. O. L. Danbe A Ć,

W W a n t a w l r przyj maję ogłoszenia pp. Reichman i Frendler, binro ogłoszeń p rzy nl. Senatorskiej.

Przegląd Polityczny.

Krafców 1 7 luteg’o.

Izba panów Rady państwa zbiera się na posie

dzenie w przyszły wtorek d. 24 b. m, Na porząd

ku dziennym znajdnje się między innemi także

traktat żeglużny między Austro-Węgrami i Fran

oyą, tudzież sprawozdanie komisyi budżetowej o

zamknięciu rachunków państwa za r. 1879.

Sytnacyę parlamentarną, stworzoną ostatniemi

wypadkami, a szezególnic odrznceniem nowelli na

leżytościowej, om awia poniżej zam ieszczona w ie

deńska korespondencya (ci). Dzienniki czeskie za

pewniają, że już podczas dysknsyi hndżetowej

ujawni się dawna solidarność prawicy. Ustawę

finansową i jeneralny referat bndżetn przedłoży

już Dr Mattnsz na czwartkowem posiedzeniu ko

m isyi budżetowej. Wiedeński korespondent Politik

donosi, że poseł Zeithammer m iał onegdaj rozmo

w ę z hr. Taaffem, z której wypływa, że rząd ró

wnie jak i prawica nie zamierza wcale ustąpić

pola lewicy. Nie bez głębszego symptomatycznego

znaczenia były także odwiedziny Monarchy u pre

zesa gabinetu w jego mieszkaniu z okazyi nro

czystości rodzinnej, jaką obchodził hr. Taaffe.

Dnia 19 b. m. zebrać się ma konferencya an

stryackich biskupów, na której episkopat zajmie

stanowisko wobec nstawy kongrnalnej. Presse pi

sze, iż wobec przeważnie pokojowych intencyj an

stryackich książąt Kościoła można jnż dziś przy

puścić, iż zaakceptują oni w tej sprawie stanowi

sko rządu.

Wśród!dysknsyi hndżetowej, toczącej się obecnie

w Izbie wyższej sejmn węgierskiego, miał spo

sobność prezes gabinetu T isza i minister skarbu

hr. Szapary, poświęcić kilka uwag kwestyi kro

ackięj. Oświadczenia rządu wywołał kroaeki dele

gat Żiwkowicz, który w zakres swej mowy wcią

gnął roztrząsanie spornych punktów między Wę

grami i Kroacyą, przytaczając grawamina kroackie

z powodu pogwałceń nstawy ugodowej. Żiwkowicz,

którego prezydent Sennyey kilkakrotnie do porząd

ku przywoływał, usiłował stwierdzić, że w Wę

grzech bierze górę zapatrywanie ubliżające dzisiej

Bzej państwowej autonomii Kracyi i podnosił, że

nawet ze strony władzy prawodawczej uważaną

bywa Kroacya za prowincyę, a jej sejm za sejm

prowincyonalny, wskntek czego wzm aga się anta

gomzm przeciw Węgrom .

Niezadowolenie w zrasta atoli nietylko dlatego,

że ustawa ugodowa ze strony węgierskiej nie by

wa ściśle przestrzeganą, lecz także dlatego, że ca

laekonomiczna polityka W ęgier postponuje intere*

Mkroackie. Skarg natnry politycznej nie chce on

bliżej rozpatrywać, gdyż znajdzie się do tego spo

sobność w kompetentoem miejscn, ale jnż teraz

do ekonomicznych krzywd zaliczyć może szkodii

wą politykę taryfową, macosze traktowanie Za

grzebia i niedostateczne środki kom unikacyjne. —

W końcu swojej mowy podniósł Żiwkowicz z wiel

kim naciskiem ważność zadania, jakie ma spełnić

dcpntacya regnikolarna. Rokowania jej doprowa

dzą bądż do pokojowego porozumienia i pociągną

za sobą ulepszenie i wzmocnienie obopólnych pra

wno-państwowych stosnnków, lnb też rozbiją się.

a wtedy nie pozostanie nic innego, jak wprowa

dzić w Kroacyi stan wyjątkowy. Trzeciego pnnktn

wyjścia niema.

Z odpowiedzi, danej przez prezesa gabinetn p.

Tiszę i ministra skarbn hr. Szaparego, wypływa,

że rząd zdecydowany jest ze swej strony na seryo

czynić wszystko, aby powody uzasadnionych skarg

Kroacyi były usunięte i wszelkie jej słnszne ży

czenia na poln ekonomicznem w miarę istniejących

środków uwzględnione zostały. Z drugiej atoli stro

ny z ennncyacyi ministrów wnosić można, że na

postanowienie rządn nie zdołają wpłynąć żadne

groźby.

W Izbie deputowanych sejmn węgierskiego to

czy się ciąglejeszcze ogólna dyskusya nad przed

łożeniem o reformie Izby magnatów. Jak piszą

z Pesztu do Polit. Corr; sp., w kołach rządowych

i parlamentarnych nie wątpią, iż przedłożenie zo

stanie przyjęte z drcbnemi zmianami. W Izbie ma

gnatów zostanie zawarty w najgorszym razie kom

promis, w którym jednak nie znajdzie m iejsca za

sada wyboru członków Izby wyższej przez komi

taty. Prezes gabinetn «Tisza raczej cofnie to przed

łożenie, niżeli zezwoli na to, aby miał być zmie

niony istotny jego charakter. Jak niezbędną jest

reforma Izby magnatów, za tem przemawia oko

liczność, — że Izba ta w dotychczasowym swoim

składzie liczy 831 członków, pomiędzy tymi 426

hrabiów, 231 baronów, 6 6 nadżnpanów, a pozo

stałą resztę zapełniają reprezentanci episkopatn.

Kwestya obsadzenia biskupstwa limbnrskiego,

*Hbyć jnż rozstrzygniętą, Nazwisko nowego bi

skupa utrzymują w tajemnicy. Tak donosi nie żłe

informowana Krenz Ztg. Stwierdzałoby to za

toczoną kilkakrotnie wiadomość, że rokowania

2 fizymem trwały nieprzerwanie, chociaż szły o—

Poruie i wolnym tylko postępowały krokiem.

Za drugą spraw ę, która ostatecznie rozstrzy

eniętą została, nw ażać można sprawę lnksembnr

8feą- *Prawa do tronu luksemburskiego przyznane

zostały księcia Nassawskiemu, tak przez Prusy,

Względem których panowała wątpliwość, czy przez

acek8yę księstwa nassawskiego me będą,ciw y

oważać także praw dynastycznych książąt nas

*awskich za przysługujące teraz dynastyi

*°Uernów, jak i ze strony holenderskiej i sej

luksemburskiego. Luksemburg wyłączonym Pr*e^

J° *ostał zarazem z unii osobistej z Holandyą i

ladzie odtąd państewkiem udzielnem, może y_

czas tak długi, dopóki się apetyt aneksyjny

którego z możniejszych sąsiadów nie wzm oże i s o

*owna do tego nie nastąpi pora.

Portugalia nległa nareszcie pod naciskiem mo

tarstw i nznała Stowarzyszenie afrykańskie, jako

nowe państwo, z wszystkiemi połączonemi z tem

ustępstwami , co umożebni już konfereneyi afry

kańskiej spisanie końcowego aktu ugodnego i za

kończenie przez to swych czynności.

W Berlinie wpadają na domysł, że ks. Bismark

żąda dla tego uchwalenia noweli cłowej na pe!nem

posiedzeniu parlamentu, bez odsyłania jej do komisyi

ażeby zyskać możność rozwiązania parlamentu’

jeśli me przyjmie w zupełności ustawy o parow

cach pocztowych i odwołania się do krajn, aby

mu przysłał takich reprezentantów, którzyby roz

wojowi polityki kolonialnej przeszkód nie stawiali.

Sprawa wysp Samoa i Fidży, w której zacho

dzą sprzeczne zdania między Anglią a Niemcami,

m ogące się zmienić z czasem w groźne zatargi,

ma być rozstrzygniętą przez komisyę z Anglików

i Niemców złożoną, która niebawem rozpocznie

sw e czynności.

Piccolo podaje teraz zastrzeżenia, jakie Włochy

w układach z A nglią porobić miały, ze względn

na sojnsz z Niemcami i Anstryą. Widać, że w tej

chwiłi, kiedy akcya ich w Afryce nlega znaczne

mu ścieśnienin, chcą tę stronę awych zobowiązań

sojuszowych więcej uwydatnić.

Zwraca też na siebie uwagę memoryał hr. Corti,

mający usprawiedliwić zachowanie się jego na

kongresie berlińskim, a mianowicie ze względn na

to, dlaczego w chwili, kiedy Austryą brała Bośnią

i Hercegowinę, nie wystąpił z żądaniem stosownej

indemnizacyi dla Włoch. W ywody jego opierają

się na następujących pnnktach : Włochy padły o

fiarą ówczesnego ngrnpowania mocarstw. Ks. Bis

mark życzył sobie najpierw pokoju, potem przy

mierza z Anstryą. Anglia ze swej strony chciała

przez ndzielenie Austryi Bośni i Hercegowiny za

ostrzyć przeciwieństwo interesów Anstryi i Rosyi

i postawić przez to Anstryą na straży interesów

półwyspu bałkańskiego. Francyą pozyskano w tych

celach przyrzeczeniem , — że się zaborowi Tnnisn

nikt sprzeciwiać nie będzie. Tnrcyi dał ks. Bismark

do zroznmienia, że nie może się żadną miarą Opie

rać temn, co pokój zapewnia. Rosya zgodziła się

na to. Nie pozostało więc Włochom nic innego,

jak zgodzić się na to także. Nad wszelkim upo

rem, jakiby chciały stawiać, byłby ks. Bismark

spowodował przejście do porządkn dziennego.

Kiedy później i w Skierniewicach nie zwrócono

najmniejszej nwagi na Włochy, gdy nadto ks.

Bismark zbliżył się do Francyi, Włochy zaś nie

miały ochoty odgrywać roii bezwładnego świadka,

ndać się musiały do A nglii, która nie chcąc być

znpełnie odosobnioną, skłoniła się znów do wspie

rania Włoch w Afryce.

Koeln. Zeitung robi do tego następnjące uwagi:

Włochy życzyły sobie, aby Corti zażądał w Ber

linie jakiego wynagrodzenia i miały już do sto

sownego działania uzbrojoną flotę, którą po kon

gresie rozbroiły. Corti, wzbraniając się wystąpić

z pomiemonym projektem, mógł tylko wychodzić

z przekonania, że Włochom, które za ognisko za

burzeń uchodziły, wypadało wylegitym ować się

z tego, że są państwem konserwatywnem, aby

w rzędzie mocarstw enropejskich zająć miejsce i

zyskać ich poważanie. Wiemy też, że p. Corti

i dziś stoi na tem stanowisko i pragnie nałożyć

w ędzidło awantnrniczym zachciankom Manciniego.

Łatwem było do przewidzenia, że wiadomość o

zajęciu Lang Sonu przez jenerała Briere de l’isie

nie da na siebie dłngo czekać. Jakoż przyniósł ją

nam już telegram wczorajszy. Ośm kilometrów od

Lang-Sonn zaszła jeszcze ostatnia bitwa, jak się

zdaje zacięta i krwawa, o której się tyle tylko

dowiadnjemy, że ostatecznie całe wojsko chińskie

poszło w rozsypkę. W Laug Sjnie powiewa jnż

chorągiew francuska.

Z upadkiem miasta tego stracili Chińczycy o

statnie miejsce, o które jeszcze sknteczm e oprzeć

się mogli w Tonkinie. Odtąd jnż nie o zdobycie

Tonkinu, ale o chińskie prowincje toczyć się bę

dzie wojna, które Francuzi jedynie w celn zmu

szenia Chińczyków do pokoju zajmować będą.

Jenerał Briere (le l’isie spełnił dzielnie swe za

danie.

Skoro Francuzi będą się uważać za dostatecz

nie przygotowanych do przeniesienia teatrn wojny

na terytoryum chińskie, najbliższym przedmiotem

operacyjnym będzie prawdopodobn e obwarowany

obóz chiński w Lang-Chan.

]?Iowa

ministra skarbu Dra Dunajewskiego

wypowiedziana na posiedzeniu Izby deputo

wanych d. 13 lutego b, r., podczas dyskusyi

jeneralnej nad nowela o należytościacb skar

bowych.

W jeneralnej dyskusyi omawiano dotąd poszcze

gólne postanowienia przedłożonego W ys. Izbie

rojektn do ustawy; inaczej być nie mogło. Zda

niem mojem, z całą słusznością już reprezentant

rządowy miał sposobność zaznaczyć, że stosownie

do natury tego przedłożenia, jeneralna dyskusya

nad jego zasadami, nie jest prawie możliwą. Nie

rozchodzi się bowiem o kw estyę, czy obowiązek

należytościowy ma być wprowadzony na nowo

jako zasada, nie rozchodzi się przeto o zasady jakie

w szystkim poszczególnym postanow.en.om by ły b y

wspólne, rozchodzi się o zmiany w poszczególnych

aż dotąd obowiązujących postanowieniach ustawy

,obi.w ,.

labie a mojej

.rywania rządu na najważniejsze tu podniesione

zarzuty. Ogólniejsze uwagi odnosiły się do jnż

istniejących stosnnków, lnb do już istniejących n

staw ; i tak uwaga o wielkim fiskalizmie, jakiego

się dopuszczają organa powołane do wymiaru na

leżytości, tudzież uwaga o szkodach zrządzonych

korporacyom i stowarzyszeniom; obu uwagom przy

pisałbym znaczenie bardziej ogólnej n atn ry, lecz

odnoszą się one, jak jnż wspomniałem nie do

przedłożonej noweli, lecz do jnż istniejących ustaw

Pod pierwszym względem proszę, aby Wys. Izba

łaskawie rozważyła, że każdy urzędnik jest po

wołany do wykonywania istniejącej ustawy. Jeśli

przekracza on granicę nstaw y na korzyść skarbu

państwa, lnb na korzyść stron, to jest to właśnie

samowolnością, której od urzędnika nietylko nie

możnaawymagać, ale przeciwnie skarcić ją należy.

Ze błędne interpretacye nstawy na niekorzyść

stron istnieją lnb istnieć mogą, tego nie chcę za

przeczać, lecz jest to objaw, który występnje nie

tylko przy wymiarach należytości, lecz przy ka

żdej czynności państwowej władzy, czy ona jest

sądem, czy nrzędcm administracyjnym i występo

wać mnsi, jak długo pozostaniemy ludźmi. Lecz

wedłng mego bezpośredniego doświadczenia w cen

tralnym zarządzie finansów, wieje co do wykony

wania nstawy o należytościach najbardziej hnma

nitarny dnch i w tym kiernnkn dawane bywają

zawsze wskazówki podwładnym organom , a błę

dne orzeczenia na korzyść stron są znoszone lnb

zmieniane. Ze przytem nie można przekraczać

granic, jakie określa nstawa i uzasadniony w usta

wie interes skarbn państwa, to leży jnż w naturze

samej rzeczy i jak sądzę, nie może być podnie

sionem, jako zarznt przeciw rządowi. Wspomniane

błędne orzeczenia mogą mieć jeden powód, i ten

chętnie przyznaję, a mianowicie ten, że orzecze

nie w pierwszej instancyi u nas pochodzi od or

ganów , które bardzo często nie posiadają umie

jętnego jurydycznego wykształcenia, potrzebnego

do tego, aby właściwie wedłng brzmienia i ducha

nstawę interpretować.

Tb jest znpełnie słnszne, ale co z tego wyply

w a? Z tego wypływa tylko, iż konieczną rzeczą

jest zastanowić się gruntownie nad kwestyą reor

ganizacyi władz powołanych do wymiaru należy

tości, a §prawa ta rzeczywiście w ostatnich cza

8 ach była przedmiotem wyczerpnjących badań

w m inisterstwie skarbn. Proszę atoli z drugiej

strony zw ażyć, że zadawałniające rozwiązanie tej

kwestyi bez ofiar nie jest możliwem, gdyż jeżeli

się chce mieć lepiej przygotowane i dzielniejsze

organa, to wypływa i tego, i i także płaca ich mnsi

być odpowiednią do ich kwalifikacyj. Mimo to

jest to kwestya wisząca, a chętnie przyznaję, iż

w tym kiernnkn jeszcze wiele uczynić należy.

Drugi ogólny zarznt, podniesiony przez pier

w szego mówcę w tej dysknsyi, dotyczy pociągania

stowarzyszeń dla wsparcia na wypadek choroby

lnb śmierci, stowarzyszeń weteranów i innych hu

manitarnych związków, jak straży ochotniczych

ogniowych, do płacenia ekwiwalentu należytościo

wego. Muszę zauważyć, że zarzut ten nie znpełnie

jest uzasadnionym. Jeżli bowiem te stowarzyszenia

w edług swoich statutów, jako rzeczywiście hnma

nitarne stowarzyszenia występują, zostają od ekwi

walentu należytościowego uwolnione, pod waran

kiem już w r. 1864 ustanowionym, iż majątek

nie może być użytym na inny cel, tylko na ce

przez stowarzyszenie w statucie określony. Sądzę

przeto, że zarznt, przynajmniej w tak ogólnej u

czyniony formie, nie był uzasadnionym.

Ten sam mówca wystąpił także z zarzutem

przeciw tak zwanym opustom. ,,Ulgi — czytamy

w stenograficznym protokóle — są tylko pozorne

Mówca powołuje się na statystyczne daty komi

syi. n§§ 5 i 6 nie można brać na seryo, nlgi te

nie rozciągają się też na przeniesienia _własności

z potomków na przodków, i nie rozciągają się

także na przeniesienia własności między małżon

kami." Owoż g§ 5 i 6 noweli odnoszą się tylko do

przeniesienia własności z rodziców_ na dzieci.

U lg i przy przenoszeniu własności w przeciwnym

kiernnkn, z potom ków na przodków, tndzież m ię

dzy małżonkami, nie istnieją także w zagrani

czn ych, a mianowicie w wieln niemieckich nsta

wach; że tych nlg nie należy brać na seryo, lecz

że są one tylko pozornemi, to jest argument, prze

ciw któremu napróżnobym walczył. C zyż można

sądzić,żejeżli W. Izba przyczyni się do przyjścia

do skutku nstawy, to pewne nlgi nie będą dozwo

lone ? Sądzę, że są one w nstawie, i są nawet

bardzo znaczne. Dalej godną uwzględnienia jest

i ta okoliczność, że nlgi odnoszą się także do

wymów, które z reguły zachodzą między rodzi

cami a dziećmi, a nie odwrotnie Niema tego

sam ego, a przynajmniej równie silnego powodn

do nlg przy przenoszeniu własności z potomków

na przodków, j ak w przeciwnym kiernnkn. W w y

wodach tego samego pierwszego mówcy słysze

liśmy także, że motywa do najwyższego postano

wienia z r. 1850 były szcjęśłiwszemi.

Będę prosił Wys. Izby - gayi me chcę ją

trndzić wywodami — *by motywa te odczytała,

a przekonacie się panowie, te te motywa znpełnie

inaczej brzmią.

Do tego przychodzi jeszcze jeden moment. Skar

żą się obecnie tak dalece — a każdy dobrze my

ślący przyzna, że przekraczają miarę w skarżeniu

i nżalanin się - skarżą się na zupełny npadek

posiadłości gruntowych, rolnictwa i właściciel)

grnntowycb. Zdaje mi się, że i jeden z panów

depntowanych wspomniał o tem. Nie przeczę, te

wiele z tych skarg, chociaż nie w szystkie, jest

uzasadnionych; ale większa część zdolnych go

spodarzy wiejskich i właścicieli grantowych, któ

rzy zresztą gospodartwo awoje prowadzą bardzo

oszczędnie, oględnie i roztropnie, część, którą

z własnego znam doświadczenia, mnsi niekorzy

stne położenie, w jakiem się znajdnje, po części

w yłącznie, a po części w wysokim stopniu tej

przypisać okoliczności, it zapuszcza się w zskn

ona wielkich posiadłości grnntowycb albo domó*,

nie mając potrzahnefo -kapitału; p,tf względom

prawnym jest się * takim razie! właśwejelcm, ale

pod względem ekonomicznym i gospodarczym jest

się zarządcą cndzego kapita!n z tą gwarancją, iż

pod każdym warnnkiem trzeba będzie zapłacić

procenta (bardzo słusznie! po prawicy). Czyt n

stawi, może popierać taką sytnacyę? Czyt nstawa,

jeżli w ogóle od interesa takiego przypada należy

tość skarbowa, może faworyzować takie właśnie

interesa, do których faworyzowania niema tadnego

powodn ekonomicznego. Jeżli majątek nieruchomy,

co chętnie przyznaję, ma wysoką nietylko ebonó

m iczną, ale także moralną, soeyalną i polityczną

wartość, poniewat właściciela łączy i wiąże z jego

Indem, ojczyzną, krótko ze wszystkiem, oo się od

wieków szanuje, to musimy pragnąć silniejszego

połączenia z grnntem i z dobrami niernchomemi

w miastach, ale nie ustawicznych ztuian w osobie

posiadacza

Zakwestyonowano także należytość od nmów

asekuracyjnych. Sprawa ta jednak nie przedstawia

się całkiem tak, jak to twierdzono, a mianowicie

jako wielkie obciążenie. Komisya zniżyła należy

tość zaproponowaną przez Rząd w wysokości 2°/,

do 1 */j%, a za to postawiła wzajemne Towarzy

stwa asekuracyjne, faworyzowane w przedlożenin

rządowem, na równi z Towarzystwami akcyj nemi.

Proszę zastanowić się nad tem, że ta nowa przez

komisyę zaproponowana należytość wychodzi na

korzyść małych partyj, ponieważ one także i obecnie

na rzecz odnośnych instytucyj więcej płacą, niż

zakłady te na rzecz państwa. Nie jest to właści

wie obciążeniem zaasekurowanych, ale jest ścią

gnięciem dodatkn na rzecz państwa od sumy, jaką

instytncya odnośna istotnie otrzymała. Dalsze roz

porządzenia dostaną się pod dyskusyę specyalną,

nie chcę szanownych panów tem trndzić, aie po

zwólcie mi panowie powołać się na uproszczenie

dotychczasowych wzajemnych obliczeń Towarzystw

asekuracyjnych i na zaoszczędzenie w ten sposób

kosztów pracy, tak, iż jedno wyrówna się w zu

pełności z drugiem. Zresztą wiadomo jest wyso

kiej Izbie, od jak dawna nowel!a o należytościach

skarbowych przedłożoną jest jako wniosek rządo

w y. a ponieważ komisya przedsięwzięta te zmia

ny, nie sądziłem , że nio będę mógł odpowiedzieć

zamiarom królewsko-węgierskiego rządn co do po

rozumienia pod tym w zględem , a to samo posta

nowienie przyjęto tet w 8 artykn’e ustawy z ro

kn 1883. A y wykazać wysokiej Izbie niektóre

daty, mnszę jeszcze powrócić do pewnych ogólnych

uw ag drugiego pana mówcy w dysknsyi jene

ralnej.

Przemawiał on, jak to zresztą sam ze zwykłą

sobie otwartością przyznał, ze stanowiska intere

sów stolicy państwa, z czego nie można mn robić

żadnego zarzntn. Przyzna on może chętnie, że ze

stanowiska ustawodawstwa finansowego byłoby

rzeczą niepodobną, wydawać nstawy podatkowe,

któreby odpowiadały wszystkim przeróżnym iute

resom lokalnym wielkiego państwa. Należy prze

cież, aby, że się tab wyrażę, osiągnąć kompromis

m iędzy przeróżnemi interesam i, postarać się o to,

iżby tn i owdzie to więcej, a tamto mniej było

dotknięte; znpelne zlokalizowanie administracyi

finansowe! i ustawodawstwa finansowego jest, zda

niem mojem, absolntnie niemożebue. W ogólnych

nwagach pana mówcy słyszeliśmy świadczące zre

sztą o szczerej miłości do miasta rodzinnego skargi

na npadek i ucisk właścicieli domów i t. d. —

Skarg tych nie podnosi jednak tyiko ten p. poseł,

ale dają się one słyszeć i gdzieindziej; npecca

tur intra muros et extra.u

Szkodzimy przez nstawiczne skargi na npadek

naszemn kredytowi, a i pod tym w zględem trzeba

być ostrożnym, aby aię nie rozminąć z prawdą.

Postawiłem tn twierdzenie, które nie jest mojem

własnem, że nie nakładamy podatkn na posiadłość,

ale na waitość zamienną. Pozwolę sobie pod tym

względem przedłożyć wysokiej Izbie następnjące

cyfry, które pochodzą s r. 1882, niestety nie ze

wszystkich części państwa, — ponieważ stoannki

ksiąg grantowych nie wszędzie są uporządkowane.

Tyczy się to z wyjątkiem Galicyi, Bukowiny, Dal

macyi, W ybrzeża i Arnlanii. Zmiany w stosunkach

realności z powodn kontraktów bnpna i sprzeda

ży wynosiły w r. 1878 — 218 milionów, w rokn

1879 — 197 milionów, w r. 1880 — 233 milion.,

w rokn 1881 — 256 milion., a w rokn J882 -

263 milion.,

—

wartość więo sprzedanych realno

ści podniosła się o 6 6 milion., tj. o 3370,.

Jestto znaczny wzrost rnchn. A zwłaszcza w W ie

dnia i okolicy wartość sprzedanych realności w l a

tach od r. 1879 do r. 1882 podniosła się z 25 na

45 milionów a zatem o 20 milionów (ks. Czartory

ski woła: Slncbajcie!)

Za pomocą innych kontraktów zmieniły swych

właścicieli, w r. 1880 realności mające wartości 44

milionów, a w r. 1882 zmieniły swych właścicieli

realności, reprezentnjące wartość 52 milionów, a

w ięc widzimy przyrost umiarkowany. Zdaje mi

się jednak, że nie będzie rseczą niekorzystną, je

żeli się nwzględni liczbę egzekncyjnie sprzedanych

realności.

W r. 1880 sprzedano w drodze egzekucyjnej

13 339 ralności, w r. 1881 - 12.997, w r. 1882

12-644, a w ięc liczba ta zmniejszyła się. Ogólna

cena knpna wynosiła w r.1880 38 mil-, w r. 1881

35 mil,, wr. 1882 26 milionów, wr. 1881 — 35

milionów, a w r. 1882 26 milionów.

A więc tak liczba jak wartość egzekncyjnie sprze

danych realności się zmniejsza. A co jest objawem

także pocieszającym, — pomniejszyła się także

liczba i wysokość dłużnych sum, które w drodze

egzekucyjnych sprzedaży znpełnie osiągnąć się

nie dały.

W r.’ 1880 było 16.372 pretensyi representnjących

sumę 44 mil ,których egzekncyjnie nio można by

ło ściągnąć. W r. 1881 było 15 800 takich pre

tensyj reprezentnjących snmę 33 milionów, a w r.

18^2 - 14 731 pretensyj, łącznej wysokości 20

milionów.

—

Cyfry te wykaznją, że zmiana w po

siadaniu została uregulowaną, i że nastąpiło, j ak

sądzę, niedające się zaprzeczyć polepszenie w sto

snnkach posiadłości.

Jeśli z umorzonych długów hipotecznych, w y

ączymy właśnie wspomniane a nagle zmniejszają

ce się w drodze egzebncyjnej s powodn niewy

starczającej ceny bnpna dlngi hipotecsae, to prze

konamy się, t e liczba raerzywiście spłaconych

lnb skompensowanych a więc istotnie umorzonych

d!ogów hipotecznych wynosiła w r. 1880 — 11*8

milionów w r 1881 — 202 milionów a w r. 1882

2 1 2 milionów. Wszystkie te cyfry — a mam ich

wiele pod ręką, tylko nie chcę trndzić wysokiej

Izby — dowodź; te nie wszystkie te skargi, nie

wszystkie narzekania a przynajmniej nie rak są

słaszno, jak to tn prz.edstawiono. Naturalnie za

strzegam sobie w imienin rządn, jeśliby jakieś

wątpliwości lnb zarznt podniesiony został przez

któregoś zp. depntowanych w dysk nsyi specyalnej,

dać odpowiednie wyjaśnienie w celn osunięcia

wszelkich wątpliwości.

Znitenie opłat, jakiego rząd iąda w zasadzie,

jest z 3*/i na 3 procent. Znitenie to nazywa tente

sam mówca znaczącem, a utrzymuje zarazem, że

przewyżka obciążenia, wynikająca ze zniesienia

obniżeń, wyniesie 2 3 milionów. Jestto różnica zdań,

tycząca się cyfr podanych. Z akt, jakie mam przed

so bą , obhczam inaczej. Zniżenie wynosi *l, opłaty

3 l/* procentowej, a w przecięcia obniżenie to wy

padnie na korzyść połowy w szystkich przenoszeń

praw na osoby trzecie. —

Co się tyczy zniesienia

obniżeń opłat, mnszę nadmienić, że są one tylko

warnnkowemi i ściągają się do uwzględnień udzie

lanych przy przenoszeniu praw z rodziców na

dzieci, boć przecie żądać nie można, aby nowe!la,

zmieniająca nstawę o opłatach, przynosiła same

tylko algi. Dalej wywodzi mówca, że obciążenie

to spadnie na właścicieli drobnych i średnich real

ności , a oszczędzi posiadłości większe. Ustawa do

tyka wszystkie porówno, z wyjątkiem jednej tyl

ko własności realnościuwej, nwzględnionej w no

welli, a tą jest właśnie drobna własność. Ten sam

mówca zwraca nw agę na tablicę J. dołączoną do

sprawozdania kom isyi, podłng której w dziewię

ciu miesiącach rokn 1880/81 dochód z opłat od

przeniesień praw wynosił w małym Szląskn złr.

34,000, a w Galicyi 3000 złr. Przyezem w steno

graficznym protokóle znajdnje się jeszc ze nw aga:

Woła ktoś: Równe prawo dla wszystkich."

Proszę w tej mierze zważyć następujące rzeczy.

Tablica J. zawiera wykaz opłat od przenoszeń wła

sności realnościowej z rodziców na dzieci, które

projekt rządowy nwzględni a , które więc zniesie

niem dawniejszych nwzględnień wcale dotkniętemi

nie zostaną, kto więc dotychczas opłacał więcej,

zyska więcej przez proponowane obecnie obniże

nia , a więc zyska Szląsk więcej, niż Galicya. —

Nie mogę więo głosu wołającego: ,,Równe prawo

dla wszystkich" inaczej rozumieć, jak że w yka

zaną tn nlgę potępił.

Obaj pp. mówcy, którzy w czasie rozprawy o

gólnej z lewicy wys. Izby głos zabierali, tak de

putowany Salcbnrga, j ak i deputowany Wiednia,

podnieśli jeszcze i tę okoliczność, że zniesienie

dotychczasowych obniżeń opłat przeszkadza prze

budowywaniu misst większych. Przedsiębiorcy bn

dowli knpnją realności, aby je , dokonawszy prze

bndowau lnb nowych budowli, po dwóch latach

sprzedać na nowo. Postanowienia nowelli, a w zglę

dnie orzeczono w niej zniesienie dotychczasowych

opłat zabierać ma do skarbn wyrastający ztąd

zysk. W ten sposób wstrzymnje się poniekąd roz

wój miast. W tej mierze mnszę prosić tych sza

nownych panów, aby mnie objaśnili, jakim sposo

bem inne wielkie miasta rozwinąć się mogły, boć

ten rodzaj obniżania opłat jest specyficzną właści

wością ustawodawstwa anstryackiego, o której

gdzieindziej nikt nie słyszał.

A mimo tego odbyły się kolosalne przebudowa

nia i w znoszenia nowych hndowli w wielkich mia

stach zagranicznych. Jnż z tej — jeśli mi się wol

no tak wyrazić — negatywnej przyczyny, zarznt

ten jest znpełnie bezpodstawnym.

Pozwalam sobie jednak zwrócić nwagę na je

dnę jeszcze rzecz. Nie należy to wprawdzie do za

krec u mojego działania, wnikać w kwestyę roz

woju miast wielkich; ale jeśli roznmieó przez to

mamy ciągle rozszerzanie się icb , ciągły przyrost

domów, a tem aamem i mieszkańców, to nie w eź

cie mi panowie za zle, ale tego nie mogę awa

żaó za szczęście dla państwa, ani ze społecznych,

ani z politycznych, ani z moralnych względów,

kiedy się ludność spycha w zbyt wielkie ogniska.

(Brawo! brawo! z prawicy). Prawda, i to przy

znaję chętnie, że przez ciągle ścieranie się z so

bą nmyslów, wyrastają najpiękniejsze kwiaty ludz

kiej knltnry, a le z drogiej strony nanczają nas

znów dzieje, a w szczególności dzieje ostatnich

czasów, że także najbrzydsze strony ciemne na

miętności lndzkicb pojawiają się najczęściej wła

śnie w łonie miast wielkich. (Bardzo dobrze! bra

wo z prawicy).

Dlatego nie myślę jednak bynajmiej zapobie

gać rozwojowi miast; mniemam tylko, że nie po

winien on s ię uskuteczniać drogą sztnczną,

tylko naturalną; to zaś, o czem tn była mowa,

nważam za drogę sztnczną. Pozwalam sobie zre

sztą - ponieważ właśnie reprezentant Wiednia

wspomniał o mniemanem przyniesienia szkody Wie

dniowi — zwrócić nwagę jego na to , że podłng

najnowszych wykazów za rok 1883, zaproponowa

ne zniesienie obniżeń opłatowych uwzględnia 29

procent przeniesionego w Wiednin kapita!n gran

towego, eześcin zaś procentów wcale nowela nie

dotyczy. Ale jedną rzecz jeszcze zanważyć trzeba.

Opłaty nie aą głównym i decydującym czynnikiem

pobndzającym speknlacyą bndowlaną. D oświadczyło

tego jnł dożo miast. Spekulator liczy głównie na

wartość wynikającą z obudzonej ochoty do kupo

wania. Nie ta wartość, za którą knpnją i nie ta,

która z doliczenia kosztów budowli wynika, są je

go celem, ale ta wyższa wartość z obudzenia rn

chn nabywać wynikająca i od tej to wartości

opłacać ma podatek. To zaś nie powinno w obn

panach obndzać, jak mniem an, żadnej usprawiedli

wionej obawy,

Zresztą opuszczenie to istnieje dotąd, a mimo

tego — nie wiem czy sinsznie skarżą się od wielu

lat na pew ną stagnacyę w przedsiębiorstwie budo

wlanem w wielkich miastach, muszą więc właściwe

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Завантажити файл

Завантажити файл

Видалення коментаря

Розширений пошук

Повідомити про помилку