Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 638 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

rer

116.

Kraków, 2 0 Maja - Wtorek.

Rok 1884.

CZAS

Prenumeratę przyjmują:

Admipistraoya *C?ĄSU" w U r » k » w i e , tudzież urzędy pocztowe. Sfiejacową prenumeratę

księgarnia S. Ą. Krzyżanowskiego, handel Nowakowskiej w Sukiennicach obok filii pocztowej."

O«*«»»

nareulrt (inseraty) przyjmuje się za opłatą od miejsca wiersza drukiem drobnzm (petitowym) za pierw*

szy raz 10 cnt’, za każdy następny raz pó 5 cnt. - Y m lei?an e (na 3 stronnicy dziennika) od miojr

sea wiersza drukiem drobnym po 30 cnt. za kaidy r : i z . - l)orąrtenia «lo ,C«aiu" (prospekta, cyr

kularze, ogłoszonia i _t. p .) przyjmąje się za ceue 1 z}r. od 100 egzem, dla zamiejscowych, a 50 cent,

. od 100 egzem, dla miejscowych prenumeratorów. - Naleiytośó uprasza się n » iir » ó tl nadesłać prze

kazem pocztowym.-Otf-fUHzenii* i prenum eratę przyjmują: w*» Lw ow ie Ąjencya.LZASIT

w głównym składzie tytoniu Nr. II przy ul. Trybunalskiej L. 4; w l ’a ry łu wyłącznie p. Adam, Ruo

Clóment 4; (prenumeratę p. W . Raczkowski, Faubonrg Poissonićre 33); w W i e d n i u pp. Baasonstein

A Vogler (także w Hamburgu, Frankfurcie n. M , Berlinie, Lipsku, Bazylei i Wrocławiu), A . Oppe!ik,

Stubenbastei Nr. 2, R. Mosse (także w Berlinie, Hamburgu, Monachium i Norymberdze), n. Schalek,

M. Dąke», M. Stern, tylko prenumeratę pp. H . Goldschmidt AC,, w Frankfureie n. M . G . L - Daube A L,

firaków 19 maja.

Przegląd Polityczny.

W Izbie deputowanych ukończyły się w sobotę

rozprawy ogólne nad VI rozdziałem ordynacyi

przemysłowe,. J ak o mówcy jcneralni przemawiali:

deput. W olfram z lewicy, a ks. Alojzy Liechten

stein z prawicy. P o końcowem przemówieniu re

terenta tej sprawy hr. Egberla Belcredego, uc?hwa

lila Izba niem al jednomyślnie przejść do dysku

syi szczegółowej, która się dziś rozpocznie.

Powszechną w Izbie uwagę zwróciło, iż wła

śnie jako jeneralny mówca lewicy przemawiał

dep. Wolfram, nie zaś, j ak pierwotnie donoszono

dep. P ener. Dowiedziano się atoli wkrótce, iż

dep. Plener prosił o w ykreślenie siebie z listy mów

ców, a fakt ten Wiener Allg. Ztg przedstawia

w związku z zajściami, jakie miały miejsce w k!u

bie zjednoczonej lewicy podczas dwudniowej ab

stencyi. Na owych posiedzeniach klubowych sta

nął bowiem Plener na czele tyęh siedmiu posłów

niemiecko-czeskicb, którzy złożeniem m andatów

pa własną rękę ideę abstencyjuą urzeczywistnić

pragnęli i tylko z wielką trudnością od kroku te

go powstrzymani zostali. Przy tej sposobności

miał Plener surowo krytykować stanowisko swo

jej partyi i swemu niezadowoleniu dal wyraz

przez wykreślenie się z listy mówców, nie chcąc

przemawiać w imienia całego stronnictwa.

Wniesione na sobotniem posied?zeniu przedłoźc

nia rządowe przydzielono już do sprawozdania

odpowiednim referentom, a m ianowicie przedłoże

nie w sprawie przejęcia przez państwo kolei Pil

zneńsko-Brzczoieńskiej dep. Tilscberowi, a układ

państwowy z Saksonią względem kilku połączeń

kolejowych dep. hrabiemu Deymowi. Z kół par

lamentarnych donoszą także, iż komisya Izby pa

nów w ustawie o urządzeniu najwyższej Izby obra

chunkowej, odrzuciła przyjęte przez Izbę deputowa

nych postanowienie o nieusuwalności prezydenta i

przywróciła w ten sposób pierwotne brzmienie p ro

jektu rządowego.

Centralny komitet wyborczy dla śródmieścia wie

deńskiego uchwalił jednogłośnie zaprosić Dra Jó

zefaKoppa na kandydata do Rady państwa w miej

sce zmarłego Kurandy. Dr Kopp przyjął zapro

szenie i przyrzekł zgromadzeniu wyborców osobi

ście _się przedstawić i swój program polityczny

rozwinąć. W ten sposób zrzeka się Kopp pono

wnego wyboru na Mariabilf. W tym ostatnim o

kręga odbyło się oncgdaj liczne zgromadzenie

wyborców pod przewodnictwem Schónercra i ogło

siło Dra Pattai swoim kandydatem.

Deputacya wiedeńskich praktykantów wręczyła

n a osobnem posłuchaniu ministrowi Prażakowi pc

tycyę, która zw raca się przeciw art. 2 nowo pro

jektowanej ordynacyi adwokackiej, i prosi o za

trzymanie ustawy z r. 1868 dla tych kandydatów,

którzy w czasie w ydania nowej ustawy pozosta

wali już w praktyce zawodowej. Baron Prażak

przyrzekł petentom zbadać tę sprawę gruntownie,

lecz oznajmił zarazem, iż nie spodziewa się, aby

ustawa ta jeszcze w bieżącej sesyi mogła przyjść

pod dyskusyę Rady państwa.

Urzędownie już zapowiedziano, iż sejm węgier

ski będzie jutro uroczyście mową tronową zam

knięty. Nowe wybory do sejmu rozpisane będą

w okresie od 15 do 24 czerwca, a nowy sejm

zostanie zwołany 27 września. Członkowie dele

gacyj wspólnych będą już wybrani przez nowy

Sejm,

W sobotę przedłożył Max Falk sejmowi wę

gierskiemu sprawozdanie deputacyi regnikolarnej

w sprawie Rieki. Po pragmatycznym wykładzie

rozmaitych faz, jakie ta kwestya przechodziła,

w}raża sprawozdanie konieczność, aby w Riece

obowiązywały te same ustawy, jakie są w użyciu

w Węgrzech, l ’rzetlómaczeniu tych ustaw na język

włoski, nio należy stawiać przeszkód. Sprawozda

nie uważa za rzecz pożądaną, ab y okólniki minister

stwa wystosowywane do municypiów węgierskich,

były także przesyłane do Rieki, i uważa za stan

anormalny to, iż reprezentanei Rieki powoływani

bywają do Z agrzebia do sejmu kroackiego. Spe

cyalnie zresztą tę kwestyę rozwiązała sam a Rieka

praktycznie o tyle , iż przedstawicieli swoich do

sejmu kroackiego nio wysyłała. Przynależności

Rieki do Węgier, należy dać W}raz także w bu

dżecie węgierskiego państwa w ten sposób, aby

budżet Rieki nie Lył odrębnie zestawiany, lecz

aby poszczególue jego pozycye były wciągano do

tytułów ogólnego budżetu węgierskiego. W spra

wach wyznań i oświecenia podlegać ma Ricka

najzupełniej węgierskiemu ministerstwu. Sprawoz

danie wnosi w końcu, aby bez względu na tę o

koliczność, iż kwestya Rieki z powodu niechęci

sejmu kroackiego, dotąd rozwiązaną nie została,

Izba w ezw ała gabinet, aby tenże w drodze admi

nistracyjnęj zarządził wszystko, eoby tylko we

wnętrzne ukształtowanie się związku między Rieką

a Węgrami poprzeć i wzmocnię mogł.

Skompromitowany mocno wyrokiem sądu hono

rowego Dobrzańsky, wniósł do sejmu węgierskiego

pismo, w którem krytykuje orzeczenie sądu hono

rowego i dom aga się wyhrania komisyi izbowej,

któraby jego sprawę ponownie zbadała, przejrzała

w reku Somssicha znajdujące sią protokóły sądu

honorowego i oceniła, czy on w mowie z d. 9go

m aja mówił prawdę, czy nic. Prezes Izby Pechy

oświadcza, iż wybór parlamentarnej komisyi jest

niewłaściw.ym, gdyż Dba nio jest powołaną do

funkcyj sądowych i nie może zajmować się rcwi

zyą wyroku sądu honorowego. Izba przeszła nad

tem pismem do porządku dziennego. Wątpimy, czy

po tem, co zaszło, pojawi się jeszcze w sejmie

Dobrzańsky, a z telegramów już wiadomo, iż mi

nister oświecenia uznał za stosowne dać mu dwu

m iesięczny urlop, jako profesorowi politechniki

peszteńskiej.

W sobotę był na porządku dziennym Izby de

putowanych sejmu pruskiego następujący wniosek

Windtborsta: ,,Wysoka Izba zechce wypowiedzieć

oczekiwanie, że rząd w myśl uchwalonej już rc

zolucyi z d. 25 kwietnia 1883 r., najpóźniej w przy

szłej sesyi wniesie projekt do ustńwy, mającej or

ganiczną rewizyę ustaw majowych na celu."

Po oświadczeniu konserwatywnych łącznie z na

rodowo-liberalnymi — co jest dla obecnej sytuacyi

charakterystycznem — że chociaż pragną rewizyi

ustaw majowych, nie chcą jednak rządowi prze

pisywać czasu przystąpienia do niej i po oświad

czeniu ministra, że dopiero wtenczas rząd będzie

mógł przystąpić do rewizyi ustaw majowych, gdy

się Rzym skłoni do uczynienia rządowi pruskiemu

tych koncesyj, jakich innym państwom? nie odma

wia, można się już było spodziewać odrzucenia

wniosku W indtborsta; nastąpiło też to mimo świe

tnych mów wnioskodawcy i dep. Schorlemera.

—

Przyjęcia wniosku można się było tylko w takim

razie spodziewać, jeśliby był przyszedł na porzą

dek dzienny przed wnioskiem o przedłużenie usta

wy przeciw socyalistom.

W ciągu bieżącego tygodnia sejm pruski zam

kniętym zostanie.

W kołąch dworskich i ministeryalnych odby

wają się teraz liczne narady względem ostateczne

go załatwienia kwestyi Rady stanu i obsadzenia

ministerstw pruskich po ks. Bisinarku.

W nicdziolę miał się odbyć w Berlinie wice n a

rodowo liberalny. Zwołanym on został z inicyaty*

wy Miąuela, który pragnie, aby program znany

pod nazwą Heidelberskiego, mający na celu wspie

ranie rządu w uioktórych kierunkach , przyjętym

także został przez narodowo-libcrałów północno

niemieckich.

W sprawie konfcrcpcyi trwa dotąd wymiana zdań

międ?zy Anglią a Franeya. Względem ostatniej no

ty tureckiej wyraził plranyille Musurosowi baszy

zdanie, żc gdyby Porta nie zaniechała zamiaru

rozszerzenia programa konferencyjnego, rząd an

gielski mógłby łatwo, wobec obudzonych dziś dra

żliwości w ludzie angielskim, popchniętym zostać

do czynów życzeniom T urcyi nieodpowiednich,

w przeciwnym zaś razie starać się będzie działać

zawsze w przyjazny dla Porty sposób,

W Hiszpanii zwrócił na siebie uwagę toast Ca

novasa na cześć króla Alfmsa, z okazyi otwarcia

kolei żelaznej w Alicante, w którym prezes gabinetu

zaznaczył w sposób bardzo energiczny konserwa

tywne stanowisko rządu obecnego.

KORESPONDENCYA ,,CZASU."

Lwów 18 maja.

(§§) Na? ostatnfem posiedzeniu lwowskiej Ra

dy miejskiej zaszedł epi?zod, który już w pierwszej

chwili miał charakter polityczny, a nabrał więks?ze

go znaczenia wskutek rozgłosu, jaki mu prasa na

dała. W rozpraw}o nad budżetem szkół, profesor

Wachnianin, zaliczany do frakcyi ukraińskiej,

czyli t. z. młodoruskicj, przypomniał znaną spra

wę założenia szkoły ludowej ruskiej we Lwowie.

Trybunał państwa przed kilku laty uznał, że

przez niezałożenie takiej szkoły prawo narodowe

go rozwoju zostało ćo do Rusinów naruszone. Mi

nisterstwo urgowało o zastosowanie się do tego

wyroku, ale rada gminua stawiała wytrwały opór,

raz n a podstawie d a ^ statystycznych, wykazują

cych zbyteczność takie, szkoły, a powtóre na mo

cy ustawy krajowej, Rozeznającej prawo orzeka

nia o języku wykładowym, tej gminie, która szko

łę zakłada i utrzymuje. Był więc faktyczny i

prawny tytuł do stawiania opora. Mimo to jednak

rada gminna przed rokiem zarządziła, żeby w istnie

jących szkołach ludowych otwierano klasy równo

rzędne z ruskim językiem wykładowym, jeżeli na

ruski wykład zapisze się 40 uczniów. Pokazało

się, że nie było we Lwowie nawet tylu ruskich

uczniów, żeby to zarządzenie mogło wejść w ży

cie. Po takich antocedencyach profesor Wachnia

nin w ziął się do ,rzeczy zręcznie, bo zamiast opie

rać się na problematycznym walorze prawnym i

praktycznym wygranego procesn, zaapelował do

serca większości polskiej. Dajoie nam szkołę, a

pokażecie tem światn, że jesteście sprawiedliwi !

Na te słowa wybuchł zaraz w radzie gminnej

nasz tradycyjny sentymentalizm, niektórzy mówcy

zaczęli zachwycać się żywotnością narodową Ru

sinów, rozprawiać po kaznodziejsku o poszanowa

niu praw itd.,

i koniec końcem polecono magi

stratowi reassumowanie sprawy. Nie znalazł się ża

den mówca, któryby trzeźwo rzecz postawił na

stanowisku jedyn’e właściwem, a z?razem prrwnem

i odpowiedział prof. Wacbnianinowi; żc skoro, jak

się pokazało, niema wo Lwow!c dość ruskich n

czniow na utworzenie klas równorzędnych, to nie

będzie ich dość na zapełnienie osobnej szkoły.

I)la dogodzenia zaś sentymentalnym porywom je

dnej, a kaprysowi politycznemu drugiej strony,

gmina lwowska nicmająca pieniędzy na najnie

zbędniejsze potrzeby humanitarne i sanitarne, ofiar

ponosić nie może i nie powinna. Zresztą była j e

szcze inna droga wyjścia i otwarte powiedzenie,

żc się nic miało dotąd racyi i że szkoła ruska

była jnż dawno potrzebna. Kto podziela to drugie

zdanie? Pewnie niema nikogo w radzie miejskiej,

ktoby to zechciał twierdzić. Więc nie prawne, nic

praktyczne względy, lecz kaprys polityczny, poryw

sentymentalizmu politycznego podyktował radzie

gminnej uchwałę jaknajgorszą, bo świadczącą o

zmienności i dostarczającą skrajnej partyi ruskiej

podstawy do twierdzeń takich, jakie dla niej są

wygodne. Zwłaszcza dziś skrajna frakcya ruska

może tryumfować, bo ci pp. dziennikarze, którzy

ciągle żyją w formalnej ekstazie maglstratualnej,

i jak przed rokiem chwalili odmówienie szkoły ru

skiej, tak dziś wynoszą uchwałę przeciwną, nie

Umieli miarkować się w frazesach i komentując

najświeższą uchwałę, mówią o wymierzeniu spra

wiedliwości, o poszanowaniu prawa itd. Więc do

tąd gwałcono sprawiedliwość, więc dotąd deptano

prawo Rusinów, więc Dr Dobrjański miał racyę,

że wytoczył sprawę przed trybunałem państwa?

Weźmy teraz konsckwencye dalsze. Czyż nie bę

dzie mógł p. Kułaczkowski w Radzie państwa, a

p. Antoniewicz w Sojmie wyzyskać sprawy szkoły

lwowskiej w sposób naj przykrzejszy dla nas na

wet w innych kwestyach? Obaj powiedzą z pe

wnością, że obecna uchwała lwowskiej rady miej

skiej stanowi dowód dowolności Polaków, żć Po

lacy sami w duchu czują krzywdę Rusinom wy

rządzaną, ale powodują się nie względami słuszności,

lecz widokami politycznemi. Wszystkie grawamina

ruskie, mogą być w ten sposób wznowione.

I dla kogóż popełniono tę niekonsekwcncyę, ten

błąd polityczny ? Prof. Wachnianin jest niezawo

dnie osobistością poważaną, ale nie mesyaszem

Rusi ugodowej, lecz tylko szeregowcem w tej je

dnej armii, która spieszy do Domu narodnego na

każdy mityog w zwartym szeregu i traktuje Po

laków w Galicyi, j akby intruzów. Czy profesor

Wachnianin i jego towarzysze młodoruscy usunęli

się od jakiejkolwiek mityngowej demonstracyi, czy

wyparli się wszelkiej łączności z koryfeuszami po

lityki Kowalskich, Kułaczkowskich i innych pro

wodyrów staroraskich ? Dotąd nigdy, a dopóki to

nie nastąpi, profesor W achnianin i jego towarzy

sze młodoruscy nie mogą być inaczej traktowani,

jak tylko jako jeden korpus jednej i tej samej

politycznej armii, któraby chciała wyprzeć nas ze

wsząd — z całej wschodniej przynajmniej części

kraju. Teren, który dziś zdobędzie profesor W achnia

nin na naszym sentymentalizmie, zaraz jutro zajęty

zostanie przez skrajną frakcyę ruską, jako pozy

cya wygodna do dalszego ataku. Czekajmyż na

jedną, przynajmniej na jedną taką manifestacyę,

któraby zasadniczo oddzieliło na prawdę frakcyę

u k raiń ską od świętojurskiej. Sposobności do tego

nie braknie wcale. W tej chwili np. prasa młodo

ruska mogłaby, jeżeliby tylko chciała, dać zna

czący dowód lojalnego traktowania spraw spor

nych. W sprawie bazyliańskiej daną jest sposobność

wyborna. Ale i tutaj, j ak zawsze niema różnicy

między Słowem a D iłem. Oba organa jednakowo

mącą sprawę, jednakowo podburzają opinię kół

ruskich i jednakową, antipolską, wysuwają ten

dencyę, chociaż wprowadzenie Jezuitów do nowi

cyatu Dobromilskicgo było notorycznie dziełem ru

sk’cb sfer kościelnych, aprobowancm całkiem wy

raźnie przez byłego metropolitę X. Sembratowicza.

W iedeń 16 maja.

O Administracya austryacka w prowine,yacb

t. z. okupowanych, które właśnie minister Kallay

objeżdża, cieszy się obecnie wielkim sukcesem.

Po politycznem uspokojeniu tych krajów, przycho

dzi kolej na rozwój ekonomiczny. Badania i wier

cenia dokonane z polecenia rządu krajowego w Se

rajewic, odkryły w? Suchodolc koło Mostarn ogrom

ne pokłady węgla kamiennego, pierwszej jakości.

Nie potrzeba nadmieniać, jakie to bogactwo dla

kraju , jakie otwarcie możności przemysłu, jakie

ułatwienie dla istniejących już i przyszłych kolei

żelaznych.

Hr. Kalnoky w różowym humorze. Bośnia i Her

cegowina nietylko ju t nic są dla Rosyi kamieniom

urazy, ale przeciwnie jedaym węzłem więcej dla

przyjaźni. Przyjaźń ta dokumentuje się ostenta

cyjnie; praski ks. Wilhelm wysłany do P etersb ur

ga, poseł austryackl lir. Wolkonstein wręczy wiel

kiemu k sięciu węgiorski order, a nominacya Cbre*

stowicza gubernatorem Rumelii, była wyrazom zau«

fania, jakiem obecnio Niemcy i Austro-Węgry Rosyo

obdarzają. Rosya obstawała za człowiekiem, któ—

Tyby odpowiadał jej widokom, a widoki to znaj

dują się według hr. Kalnokyego w zupełnej har

monii z widokami Austryi i z ogólnym interesem

utrzymania pokoju. Rosya chciała mieć w Filipo*

polu człowieka, któryby nie grał żadnej osobistej i

politycznej roli, ale urzędnika, któryby nie był żadną

przeszkodą ani trudnością, w razie gdyby miało

przyjść do połą)czenia Rumelii z Bułgaryą, do czego

ostateeznie przyjść musi; urzędnika, któryby i na

stępnie w połączonej Bulgaryi mógł być ministrom,

Kiedy wypadki dojrzeją, albo raczej mówiąc po

prostu, kiedy się Rosyi spodoba sprawy popchnąć

naprzód, nad tem niema się potrzeby zastanawiać.

Albowiem na teraz Rosya przyjmuje status quo,

a zatem podział sfer wpływa, wschód Bałkanów

pod supremacyą Rosyi, zachód pod supremacyą

Ausfryi. W razie zaś dojrzenia wypadków, niema

wcale obawy zakłócenia przyjaźni ani pokoju,

O ile wpływ Rosyi wzrośnie w jej sferze i w y

woła jakie zmiany, o tyle wzrośnie wpływ Austryi

w jej sferze, i takie mogą nastąpić zmiany, więo

aneksya Saloniki i t. d.

Dzisiaj nikt o tem nie myśli, ale się tak.sto

sunki ułożyły, że jeżeli miałyby nastać zifarany,

nastaną ku obopólnemu zadowoleniu. Więc tal po

lityka ma mieć zaletę nawet przezorności, nawet

zabezpieczenie przyszłości. Niegdyś nie :chciała się

Austryą podzielić wpływem i przewagą, w Niem

czech z Prusami, wskutek tego wszystko tam u

traciła. Na wschodzie już drugi raz takiego błędu

nio popełni, dzieli się po przyjacielsku z Rosyą,

a Rosya niczego innego nie chce, tylko takiego

zgodnego podziału, Wprawdzie Rosya pracuje tam

od wieków dla siebie, a Austryą ledwo zaczęła,

wprawdzie nasuwają się i inne libzne objekcye i

obawy, lecz hr. Kalnoky ich nie podziela, a ks.

Bismark utwierdza go w jego ufności i nadzie

jach. Tymczasem jest rzeczą najważniejszą, że

p. Kallay dobre gospodarstwo w Bośni i Herce

gowiuio zaprowadza.

W iedeń 18 maja.

O Nawet rozprawy nad najważniejszą kwestyą

XIX w., nad socyalną reformą, lubo głównie przez

Przebieg kwestyi polskiej

od 1809 do 1812 roku.

(H)

(Dokoćczonie).

Z dyplomatów obcych najwięcej lubił Napoleon

rozmawiać z dobrze mu znanym Metternichem, który

przybył z cesarzem swoim do Drezna. Nie mówił

z nim o polityce. Postrzegł, że to byłoby albo za

póżno, albo zawcześnie, lecz rozgadywał się o

przyszłej wojnie.

W jednej takiej rozmowie powiada minister au

8tryacki:

,,Napoleon utrzymywał, że Rosya wystąpi za

czepnie. Ja zaś pewny byłem , że nie przejdzie

granicy sw ojej, lecz czekać będzie na atak z_jego

8trony, i pomięsza jego plany, cofając się ciągle

przed nim. Napoleon starał się zbić mnie dowo

dzeniem strategicznem , tudzież w?nioskami, jakie

wyciągał z charakteru, sposobu widzenia i postę

powania Aleksandra, którego, jak sądził, znal na

wylot, ale argumenta jego, przemawiały raczej za

mojem, niż za jego zdaniem.

,,Dowiedziawszy się nakoniec_ z raportów woj

skowych z K sięstwa W arszaw skiego, n a zasadzie

poczynionych rekonesansów, że nie zanosi się by_

najmniej na działanie zaczepne ze strony Rosyi,

wyłożył mi swój plan kampanii w ty_ch słowach,

które wypadki następne uczyniły pamiętnemi.

i,Zadanie moje jest jednem z tych, których roz

strzygnięcie zu aleść m ożn a tylko w cierpliwości.

Tryumf odniesie cierpliwszy. Rozpocznę

kampanię przejściem Niemna, skończę ją w Smo

leńsku i w Mińsku. T am się zatrzymam. Umocnię

te punkta a w Wilnie, gdzie założę kwaterę głó

"’ną na czas przyszłej zimy, zajmę się uorgamzo

"aniem Litwy, która pała żądzą wyzwolenia się

jaknajpredzej z moskiewskiego jarzm a. Zobaczy

my, kto* z nas dwóch zniecierpliwi się pierwszy,

?y ja żywiąc moje wojsko kosztem Rosyi, cz}

1-1 ander żywiąc j e swoim kosztem. Byc może,

że sam pojadę przesiedzieć w Paryżu najostrzej

sze miesiące zimy."

Spytałem Napoleona, coby uczynił w razie gdy

by cesarz Aleksander nie skłonił się do zawarcia

pokoja w skutku zajęcia Litwy. Odpowiedział mi

na to

,,W takim razie posunę się w następnym roku

środek państwa rosyjskiego i będę cierpliwym

w roku 1813, jakimbym był w r. 1812. -

Rz_ecz

cała, jak wam mówiłem, polega głównie na cier

pliwości." ’)

,,Plan ten — powiada Metternich — był rze

c?zywiście tym, podlng którego chciał pierwotnie

prowadzić wojnę w 1812 roku. Jestto fakt histo

ryczny."

Nie był to wszakże plan nowy. Przedyskutował

go Napoleon szeroko z księciem Józefem i Sokoł

nickim w Paryżu w 1811 roku. 2) Obaj wodzowie

jednozgodnie radzili m u, ażeby wojnę rozłożył na

dwie kampanie ze względu na ogromne przestrze

nie Rosyi i na jej klimat, oraz żeby ją zaczął od

zajęcia południowych polskich prowincyj, W ołynia,

Ukrainy, P odola, raczej niż Litwy. Przedstawiali

mu jak bogate z natury są te prowincye ,,mlekiem

i miodem płynące", które całą armię jego łatwo

wyżywićby mogły i zapełnić jeszcze magazyny dla

niej na rok następny. Książe Józef zwłaszcza kładł

na to nacisk; zaręczał mu także, że tam sto ty

sięcy konnicy w kilka miesięcy zebraćby można.

Co do Litwy zaś objaśniał Napoleona, że kraj ten

nie idzie w porównanie pod względem obfitości

z południowcmi prowincyami i ostrzegał go szcze

rze , żc tam wielki ?zapał dla niego nie wybuchnie

odrazu, jak w Wielkopolsce i nad brzegami Wisły,

gdyż najprzód charakter litewski jest zimniejszy,

rozważniejs?zy, niż w tamtych okolicach, a nastę

pnie, że Litwini zostali bardzo zrażeni i zniechę

ceni \v 1807 roku, z czego Aleksander skorzystał

i ujął sobie najpiekniejszemi obietnicami pewną

część narodu, mianowicie klas wyższych.

Sokolnicki, ogarniając wzrokiem ze stanowiska

strategicznego cały obszar ziem polskich zabranych

przez Rosyę i mając w reku przyrządzoną umyśl

’) Metternich Memoires. I. 122 .

2) Sokolnicki był już wtenczas przydzielony do szta

bu Napoleona.

nie przez siebie mapę topograficzną, usiłował prze

konać Napoleona, że Kijów jest kluczem najźy

zniejszycb prowincyj dzisiejszego pań stw a rosyj

skiego po obu brzegach Dniepru, a cała przestrzeń

kraju dawniej polskiego, objęta między puszczami

Litwy na północy, bagnami nad Prypecią na za

chodzie, takicniiż prawie bagnami nad Beryzyną

n a wschodzie i stepami nad Czarnem morzem jest

doskonałym teatrem wojny odpornej, gdzie obok

sił regularnych , gromady partyzanckie mogłyby

z wielkim skutkiem działać.

Napoleon zgodził się na rozłożenie wojny na

dwie kampanie i po części na prowadzenie party

zantki, lecz ii tylko nad Prypecią dla osłonięcia

Księstwa W arszawskiego, ale nie chciał słyszeć o

marszu do Kijowa i o zajęciu poladniowych pro

wincyj.

*Jak pójdę do Smoleńska i Witebska — mó

wił - to zagrażam Petersburgowi i Moskwie, to

jest głowie i sercu państwa rosyjskiego — jak

pójdę do Kijowa, to go schwycę tylko za nogi." 3)

Porównanie to było dosyć trafne, powtórzył go

nieraz później gdy przyszło do wojny

a je

dnak zawiodło go srodze.

Rozmowa, o której wspominamy była dla N a

poleona tylko ulotną pogadanką. Planów wojen

nych nie układał jeszcze na seryo w 1811 roku;

nie miał jeszcze takowych nawet gdy przyjechał

do Drczdna i dlatego nie widzimy wzmianki o

rozłożeniu przyszłej wojny n a dwie kampanie

w piśmie do Taylleranda. Główną myślą jego by

ło uniknąć wojny i nie tracił nadziei, że mu się

to uda. Z nią zaszedł aż nad Niemen.

W Dreźnie, prawiąc o wojnie i głosząc się ja

ko zbawca Polski wyczekiwał niecierpliwie odpo

wiedzi od Lauristona i powrotu Narbonna z Wil

na. Spraw ą Polski, którą miał zbawić, wcale się

prawie nie zajmował. Dopiero po 10 dniach po

bytu w stolicy Saskiej, przypomniał sobie, że za

powiedział Polakom przysłanie do W arszawy wiel

kiej ambasady. Nikogo nie miał pod ręką, komu

by ją mógł powierzyć; poradził się Duroc’a wielkiego

marszałka pałacowego, j ednego ze swoich ulubieńców,

3) Antoni Ostrowski, Żywot Tom. Ostr. tom II.

92-207.

a ten mu podsunął swojego krewniaka X. Pradt’a, 2)

arcybiskupa Mechlińskiego i Wielkiego Jałmnżni

ka armij, obecnego w Dreźnie. Była to figura

Foucbe’go ówczesnego ministra policyi, a Napo

leon przed trzema laty w liście jednym takie o

nim zdanie wydał *obłudnik, intrygant, w art szu

bienicy".

Pomimo tego mianował go W. Jałmu

żnikiem a w Dreźnie nie dingo się namyślając

przyjął go z rąk Duroc’a na Nadzwyczajnego Am

basadora swego w Warszawie i kierownika całe

go ruchu polskiego, w miejsce T alleyranda.

Kto był tem najwięcej zdziwiony, to sam X.

Pradt. Powiada on w pamiętnikach o swójej am

basadzie : 3) *Nie wiem, co mi mogło zjednać tak

nadzwyczajne czułości i tak nie zwykłe przymile

nia ze strony Cesarza. Wiedziałem, że to nie by

ła chęć oddawania się wśród bojów ćwiczeniom

religijnym — mniemałem, iż może za mojem po

średnictwem clice uzyskać wpływ na polskie du

chowieństwo, lecz nigdy mi przez głowę nie prze

szło, że tak ogromną misyę mi przeznacza. Nare

szcie jednej niedzieli - było to 24 czy 25 maja

po mszy zawołał mnie do siebie i rozkazał mi

rozmówić się z księciem Bassano o mojem posel

stwie do Polski.

*Jedź, działaj! rzekł dalej cesarz, chcę wypróbo

wać co umiesz... Nie dla odmawiania Mszy sprowa

dzony tu jesteś... trzeba, abyś dom swój na wielką

stopę urządził.. . staraj się przypodobać kobietom,

jest to konieczneni w tamtym k raju; zaznajom się

z Polską. Zapewne czytałeś kulhiera... w 15-tu

dniach zaopatrz się w Rucbarzy. J a pobiję Ro

sy an... we wrześniu musi być koniec wszystkie

mu i t. d ." Jeżeli mu rzeczywiście wszystko to

prawił Napoleon, to dowodzi, jak mało go cenił.

W innym tonie pisał instrukcye dla Talley

randa.

Pradt twierdzi, że się usilnie wypraszał od tej

misyi, wszakże tak nieugiętej woli, lubo z rozpa

czą w duszy, uledz musiał. Upraszał przynajmniej

o dokładne instrukcye, ale z tem ociagał się i Na

2) List Napoleon’a z 5 września 1809 r. Corres

pondance de Napoleon XX .

:i) Historya ambasady do W. Księstwa W arszaw

skiego tom I.

poleon i książę Bassano; zajęci jeden i drugi da«

waniom nieustannych audycncyj.* ’

Tymczasem, 28 maja przyjechał z Wilna Nar

bonne i ... przyjechał zniczem. D otarł wprawdzie do

Cesarza Aleksanda ale ten go odesłał do kancle

rza Rumiancewa, który cboąc go się pozbyć, dał

mu list do francuskiego Ministra Spraw zagrani

cznych ks. Bassano i pod tym pretekstem w roz

mowy znim wdawać się nie chciał. List zaś - po

wielu czczych słowch — kończy się w ten sposób.

*Znaszej strony nie stawiamy żadnej zawady do

zawareia pokoju — przeciwnie, ostatnie instrukcye

jakie otrzymał książę Kurakin dostarczają środ

ków do zakończenia naszych sporów i rozpoczę

cia rokowali których dwór wasz pragnie".

Wiemy, że te ostatnie instrukcye Kurakina sta

wiały jako ultimatum wycofanie wojsk francuskich

z Pras oraz z pomeranij szwedzkiej i zaspokoje

nie Szwecyi — było to więc po prost naigrawa

niem się z Napoleona, wobec Apoteozyj go w Dre

źnie — ałe Napoleon zdecydowany wszystko znisść

od swojego dawnego sprzymierzeńca, nic wziął i

tej szyderczej odpowiedzi Rumiancewa za ostatnie

słowo jego pana. Oczekiwał jeszcze depeszy od

Lauristona— przytem miał wodwodzie nowy sposób

nastraszenia Cara; Sejm nadzwyczajny w War

szawiy — Wielką Manifestacyę polską przeciw Ro

syi — Konfederacyą jenerałną rozciągniętą na zie

mie polskie pod berłem C ara; zgoła powstanie o

gólne polaków przeciw R osyi.... ale tylko na

papierze i w słowach.

Nie mając atoli pretekstu by siedzieć dłużej

w Dreźnie, wyjechał Napoleon 29 maja k u brze

gom Niemna, na Poznań, Toruń, Gdańsk, K róle

wiec, Gombin. Ks. Bafsano został przez par a dni

w Dreźnie i znalazł nakoniec czas dać instrukcye

nadzwyczajnemu Ambasadorowi mającemu jechać

do W arszawy, zwłaszcza, że instrukcye nie były

długie; zamykały się wkilku słowach *rozgrzać

enturyazm polaków do stopnia czerwoności żela

za ale nie przyprow adzać go do stopnia topienia

się* czyli do p unktu gdzie się zaczyna szaleństwo.

Wyznaczono _ambadorowi 150,000 franków rocznie

lecz zgóry n_ic mu uie zaliczono a biedny ksiądz

dyplomata miał tylko 25 Napoleonów wswojej kasie

i musiał się zapożyczyć u Duroca ażeby módz wy

jechać na miejsce swego przeznaczenia,

Od.

N r a i dni świąteczne.

y, Krakowie po 10 c,, we Lwowie lub zprzesyłką pocztową 12 c.

lrenuinerata wynosi:

?tą w państwie Austryacklom . .

no ca,ły rok Ina kwartał na 1 miesiąc

Niem ieckiem

...................................................

%r’! 6 *h\

2złr.50c.

, do F ° ch- Francyi Anglii, Belgii,’ SŻwajcaryi, Turcyi

7 złr’

3 złr’

,.h państw należących do związku pocztowego’

30 złr.

o _i_

} cńilędzmi i ^z?kazy*tfeniężwna prenumeratę 1 ogłoszen^^r

dnifl w młesiącn.

Listy

e Ailministracyi Czasu w Krakowie.

Listy reklam anńnla Qnseraty) uprasza się nadsyłać franco

pocztowy,,

pie p°die^ W

nękopUmów nadsyłanych nie zwrąca się.

1 of 6 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Pobieranie pliku

Pobieranie pliku

Usuwanie komentarza

Wyszukiwanie zaawansowane

Zgłaszanie błędu