Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 620 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

N"’ 138.

Kraków. 5 Czerwca —Środa.

Hoi. 1818.

ELJI Przez cały ciąg wystawy Polaoy udający

3 Paryża mogą nabywać Nra Czasu w Grands

fns du Printemps, Boulcvard Haitssmann 70.

\ Kraków 4 caerwc*.

Przód kilkoma dniami umarł w Londynie

lord ^ohn Russell w 86 roku życia. Wcze

śnie, bo już w r. 1819 wystąpił na arenę

polityczną a za późno dla sw eg o imienia i

historycznego już stanowiska, jakie poprze

dniem działaniem zdobył, z pola tego zeszedł.

Angielscy mężowie stanu żyją nadzwyczaj

długo, lecz co jest dziwniejszem zjawiskięnijh

kiedy tak jak lord Russell, miasto z wie

kiem przechodzić zwykłą, koleją od idei

liberalnych i postępowycl do zachowaw

czych, przebywają tę skalę* *wrotnie, gdy

niedojrzewają z wiekiem, ale

’zej starają

się ustawicznie odmładzać polii nie. chwy

tając coraz nowsze kierunki,

skraj

niejsze idee i zasady.

Dziwne to polityczne i psyc

!czne

zjawisko przedstawia nam kary era t *wie

ku z górą obejmująca lorda Riusell. Roz

poczyna on ją jako whig walczący na ko

rzyść wielkich reform, ale na modłę i we

dług prawideł uświęconych starej Anglii,

kończy jako liberał w znaczeniu kontynen

talnem tego sło w a , tak przeciwnem trady

cyom i całej organizacyi społeczeństwa i

konstytucyonalizmu angielskiego.

W pierwszym okresie tej długiej polity

cznej działalności lord Russell miewał świe

tne chwile, odnosił wielkie ^/rycięstwa.

Dość przypomnieć, że z jegfo imieniem

związany jest wielki bill wyborczy, z któ

rym występowali whigowie priez cały sze

reg lat, aż go wreszcie w r. 1832 prze

prowadził Russell. Dzieła tego, które było

pierwszym wyłomem w atrybucyach arysto

kracyi mającej dotąd niemal wyłączną prze

wagę w organizacyi konstytucyjnej , doko

nał Rnsseli i jego stronnictwo zręcznem

«życiem tego narzędzia, jakiego_ późnię)

miał nieraz nadużywać, narzędzia opinii pu

blicznej, naciskn na Izby i na koronę za

pomocą dziennikarstwa i mitingów. Bill zbo

żowy przeprowadzony w r. 1841, który pod

względem ekonomicznym był równie ważną

reformą, je st nowym tryumfem lorda Rus

sella, już pierwszego podówczas ministra,

niemniej zaś dotkliwą klęską torysów, bo

podkopywał monopol arystokracyi, wyłą

cznej niemal pani ziemi. Hr. Russell na

przemian leader opozycyi lub pierwszy mi

nister , w tym samym okresie przeprowadza

za pomocą nacisku opinii publicznej zmia

ny w organizacyi municypiów, dziesięcinę

w naturze przemienia w rentę, a kiedy

w imię zasad ekonomicznych po raz pier

wszy narusza atrybucye kościoła anglikań

skiego , w imię wolności zdobywa pewne

ustępstwa dla katolików, lecz też w r. 1851

ustąpić musi z gabinetu przed hasłem no pa

pery, (precz z papiestwem) równie jak w sku

tku nieporozumienia z naczelnikiem foreign

office, z powodu zamachu 2go grudnia we

Francyi, który znalazł w lordzie Palmersto

nie zwolennika a w Russellu przeciwnika.

Powyż przytoczone reformy zapewniają

lordowi Russellowi wdziejach przemian kon

stytucyjnych godne miejsce obok poprzedni

ków takich, jak Fox i Pitt. Dotąd za ich

wzorem idzie Russell. W wybornej harmo

nii i równoważeniu się prądów postępowych

z konserwatywnemi, jaką odznaczała się

stara Anglia, Russell jest dzielnym przy

wódzcą dążeń whigów, a przeprowadzając

śmiałe i konieczne reformy, umie j e zasto

sow ać do tych tradycyjnych i normalnych

torów, po jakich zdąża odwiecznie życie

polityczne Anglii.

W drugim okresie swego działania scho

dzi z tej drogi, opuszcza sztandar whigów,

a raczej przemienia go, na program liberal

ny, zbliża się do szkoły manchesterskiej

reformistów i wpływa na zwichnięcie da

wnego podziału stronnictw.

Mniej jeszcze szczęśliwą i chwalebną jest

.jego ^ola, kiedy pojednawszy się z lordem

Palraerstonem w r. 1852, wstępuje do gabi

netu, ale z dawnym kolegą zamienia się na

teki, stojąc na czele foreign office. Egoizm

dyplomacyi Palmerstona przeprowadza do

ostateczności, i choć wspólną ma z nim

zdolność intrygi a nawet pewien zakrój sek

ciarski, ale nie ma już tego wysokiego po

czucia interesu, potęgi i wpływu Anglii

jaki Palmerstona odznaczał. Sztandar Albio

nu tak często zwodniczy i zdradziecki, ale

wysoko podniesiony przez Palmerstona. a po

wiewający nad bbu półkulami w rękach lorda

Russella obniża się, a nawet chce on go

całkowicie zwinąć. Russell pierwszy z mę

żów stanu angielskich )stawia zasadę niein*

terwencyi, a daje jej* z ckazyi sprawy pol

skiej w r. 1863 sofistyczny komentarz: ,,że

Anglia ma prawo, ale nie ma obowiązku

interwencyi.w

Russell cofa się powoli z solidarności

związku zachodniego, który tylko służy mu

do przeprowadzenia zasad ekonomicznych

free trade. Traktat z Francyą oparty na

wolności handlowych, je st tych zasad pier

wszym tryumfem w stosunkach międzynaro

dowych.

Politycznie obniża się ustawicznie pod

kierownictwem R ussella stanowisko Anglii.

Powstanie polskie je st tu chwilą przełomu.

Inicyatywa pierwszej interwencyi wyszła

wprawdzie i gabinetu St. Janjes, bo cho

dziło o zerwanie przygotowującego się przy

mierza francusko-rosyjskiego. Gdy, pierw

sze noty trzech mocarstw tego dokonały, lord

Russell nie chciał już słyszeć o dalszych

krokach wspólnych na rzecz sprawy pol

skiej, choćby tylko dla wyjednania nlg

w represyi, choćby tylko dla zasłonienia mo

carstw europejskich od upokorzenia wobec

odpowiedzi rosyjskich. Anglia ma prawo,

nie ma obowiązku interwencyi.

W następstwie tej abdykacyi Zachodu,

tej małoduszności polityki angielskiej, któ

ra umiała podniecać, ale gotową była zaw

sze rzucić na pastwę, w następstwie mówi

my zdradzieckiej roli odegranej w sprawie

powstania polskiego, rozwinął się szereg

wielkich przemian i wypadków europejskich

niszczących dawną równowagę mocarstw,

0 którbj utrzymanie tak bywała dbałą da

wna polityka angielska.

Pod *zas wojny Niemiec i Włoch przeciw

Austryi, podczas kampanii niemiecko - fran

cuskiej, wobec pow sta nia jedności włoskiej

1 jedności niemieckiej, Anglia nie wchodziła

już wcale w rachubę spraw kontynentalnych

Russell i jego szkoła dwa te unitaryzmy po

pierała wbrew interesom Anglii, raczej z po

wodu pewnych liberalnych i sekciarskich

sympatyj.

Hr. Russell zasadę nieinterwencyi dopro

wadził aż do negatywnego programu: że

Anglia nie ma żadnego wspólnictwa ze

sprawami kontynentu europejskiego, że ja

ko państwo wyłącznie handlowe i morskie,

może się zamknąć Vf zupełnym egoizmie

wyspiarskim, i okrom kilku dróg wodnych

i kilku punktów targu handlowego, nie ma

żadnych interesów moralnych lub materyal

nych do obrony na kontynencie europejskim.

Program taki zamienmł Anglię na wielkie

biuro handlowe i niweczył jej stanowisko

jako mocarstwa politycznego.

W r. 1866 ustąpił wprawdzie lord Rus

sell z gabinetu i już ,iie miał powrócić do

władzy, program jedna’ł nieinterwencyi stwo

rzył szkołę Gladstona. Sędziwy weteran,

dawny towarzysz Palmerstona, nie cofnął

się do namiotów, ale na starość występo

wał jako agitator po za Izbą na mitingach

i w broszurach politycznych. Brnął coraz

dalej w konsekwencyach swycli doktryn li

beralnych, i miasto się odradzać dziecin

niał. Budziła się atoli w Anglii zbawien

na reakcya, która była jakby wskrzesze

niem dawnych tradycyj Albiomi, które Rus

sell podkopywał na wszystkich polach.

W sprawach ekonomicznych i społe

cznych Russell zbliżony do reformistów i

radykałów szkoły manchesterskiej. W par

lamentaryzmie nie był to już whig ale

liberał dążący do zmiany konstytucyona

lizmu angielskiego na ;-modłę kontynen

talną. W alczy ł niegdyś Źą ustępstwami na

korzyść tolerancyi dla katolików, a w osta

tui eh czasach wbrew opinii całej Anglii je

den tylko Russell przyklaskiwał Kultur*

kampfowi niemieckiemu, pisa! broszury na

tchnione lichą teologią, a bardziej’ jeszcze

fałszywym liberalizmem, wielbiąc politykę

ks. Bismarka wobec Rzymu.

W polityce zewnętrznej wystąpił przeciw

temu, co było dotąd kamieniem węgielnym

polityki angielskiej. Mnifejsza, źe potępiał

opiekę angielską nad Turcyą, a słuszna, źe

ujmował się ulgi Bułgarów i innych Sło

wian. Lecz po za tym mniemanym humani

taryzmem ukrywały s ię t T^tye rosyjsk’e,

z któremi całe stronnictw« Russella i Glad

stona nie zawahało się manifestować w chwi

li, kiedy najważniejsze interesa angielskie

były w grze. Lord Beaconsfield podniósł

na nowo zapomniany sztandar torysów

wskrzesił tradycye Old England. Russell

umierając przeżył swoją epokę, swój wpływ

i wziecie.

Glos posła Dra Rydzowskiego w rozprawie

nad nowym projektem regulaminu dla poselskiego

Koła polskiego w Wiednin, przedłożonym przez po

słów hr. Gołuchowskiego, Skrzyńskiego,

Uiejskiego i Hausnera, minny na posiedze

niu tegoż Koła w Wiedniu dnia 27 maja:

,,Panowie, chociaż pora spóźniona, pozwólcie,

bym i ja objawił swe zdanie o przedmiocie, który

nas zajmuje. Nie będę was przy tem nużył rozbio

rem szc,zegółów przez komisyę nam proponowanych,

bo to już inni czynili, ale zejdę na ogólniejsze sta

nowisko i z tego ogólniejszego stanowiska rzecz

przedstawię.

Ze wszystkich mówców, którzy wczoraj i dzisiaj

przemawiali, jeden tylko m ówił szczerze i na seryo

o refermie regulaminu; dwóch za potrzebę raczej

programu, zaś mowy wszyst.kich innych posłów

miały, lubo mówcy przemawiali za lub przeciw re

formie regulaminu, zupełnie inne i to odmienne

znaczenie. Tylko poseł hr. Mieroszowski wskazał,

jak sobie reformę regulaminu wyobraża, wytknął

różnicę między regulaminem na??ym a regulamina

mi innych klubów, wskazał, że kluby inne oma’wia

ją wprzód sprawę a potem dopiero głosują nad

tem, czy ta sprawa ma ich wiązać w głosowaniu

solidarnie lub nie, czyli innemi słowy, czy z tej

sprawy robią kwestyę klubową lub nie. W yraził

mówca w końcu zdanie, że reformę naszego regu

laminu radby widzieć w tym kierunku, by K ok

w każdym szczegółowym przypadku orzekało, czj

ma być zachowana solidarność lub nie, a jeśli nie,

to w takim razie każdemu z członków ma być po

zostawiona wolność głosowania i przemawiania we

dług swego widzenia rzeczy. To jest rzeczywiście

pogląd ściśle regulaminowy. Dwaj inni mówcy pp.

Czerkawski i Kamiinki poszli dalej po za granice

regulaminu, i życzą sobie sformułowania programu

naszej działalności i czynili w tym kierunku wnio

ski, które iako samodzielne, odesłane być mogą do

komisyi lub nie, lecz które z regulaminem w ści

słej nie zostają łączności.

Wszystkie inne mowy miały co innego na my

śli a nie reformę regulaminu. Tak ci, co przema

wiali za potrzebą reformy, jak ci. co przemawiali

za pozostaniem przy dawnym regulaminie, walcz) li

zupełnie o co innego a nie o regulamin.

Niech mi tedy wolno będzie zejść na grunt tej

walki, naznaczyć jej charakter i możliwy rezultat,

a wreszcie wskazać środek wyjścia z tego smutne

go położenia.

Wiadomo powszechnie, że delcgacya nie miała

nigdy wielkiej sympatyi w kraju. Kiedy jednak po

jawiła się sprawa wschodnia, a delegacya po dłu

gich rozprawach gruntownych, postanowiła zająć

przy rozprawach nad tą kwestyą w Izbie, stanowi

sko bierne i milczeć — nieukontentowanie w kraju

stało się w skutek przeróżnej, niech mi będzie

wolno powiedzieć, agitacyi, niemal powszechnem, i

nieukontentowanie to rosło w miarę, jak rosły na

dzieje nasze do sprawy wschodniej przywiązywane,

lub jak rosły obawy, że obrót rzeczy na Wschodzie

sprawę naszą narazić może. I chociaż potem dele:—

gacya przemówiła, interpelowała, a nawet kwestyę

polską wyraźnie postawiła, nic to już niepomogło,

nic nie potrafiło odwrócić lub zatrzymać tego prą

du przeciwko delegacyi zwróconego. Hasłem Btało

się niemal powszechnem: walić delegacyę, bo w Bpra

wie wschodniej milczała; a po jej przemówieniu:

walić delegacyę bo niema programatn, bo to lu

dzie szkodliwi walić delegacyę bo się osłania ta

jemniczością. I doczekaliśmy się tego w dziejach

parlamentarnych szczególnego u nic um , że kiedy

w skutek opróżnienia kilku krzeseł poselskich, kan

dydaci do tych krzeseł wygłaszali swoje programa

ty polityczne, żaden z nich, a czytałem wszystkie

ich mowy, żaden mówię nie przedstawiał swego

programatu, jak sobie zamierza, zostawszy depu

towanym, postępować względem party! niemieckiej

centralistycznej, jak wobec centralistycznego rząd’!,

jak wobec korony, a zatem względem tych trzech

czynników od których albo czego obawiać, albo

spodziewać się mamy, ale wszyscy i każdy wysilali

się na wykazywanie sposobów jak z bracią Swoją

tu walczyć będą. Zamiast zeszeregować się z nami

i wskazać jak też to wspólnie z nami w owym po

trójnym kierunku działać i praw naszych przeci

wko niechętnym nam czynnikom bronić zamierzają,

oni ogłaszali światu, jak bratobójczą wojnę tu z na

mi prowadzić będą. Kto jaskrawiej określił roz

dział, jaki między nim a delegacyą istnieje, kto ra

dykalniejszych przyrzekał używać przeciwko nam

środków, by nas zawojować lub rozbić, tem więk

szy zyskiwał poklask i milszy znajdował posłuch.

I walce tej nadano bez żadnej podstawy imię: to

walka Wschodu z Zachodem kraju, to walka Lwo

wa z krakowskim narodem (jak to wczoraj i dzi

siaj p. Skrzyński wyraźnie powiedział), czyli to

walka tych, co nadzieje swoje opierają na Austryi,

z tymi którym zarzucają — czy uwierzycie — że

opierają j e na Rosyi.

Otóż ta walka, panowie, przeniosła się tu do

nas i ta oto walka toczy się obecnie między nami

na przypadkowym terenie reformy regulaminu. Tu

walczą z sobą nie zwolennicy i przeciwnicy tej re

!ormy, lecz dwa stronnictwa polityczne sztucznie i

różnemi sposobami wywołane, i t a oto walka roz

grywa się między nami dzisiaj.

Po nacechowaniu, jak mniemam, trafnem tej woj

ny domowej, pytam, jakiż może być praktyczny jej

rezultat? Przypuśćmy, że zwycięży komisya czyli

tak zwana mniejszość; czy w takim razie będzie

między nami zgoda w tej chwili tak nam potrze

bna? Nie, bo większość nie przyzna wam nigdy

słuszności w tem o co ją pomawiacie; a zwycięży

większość, do której i ja «ię liczę, to cóż nam

z tego, żeśmy was liczbą głosów pobili lecz myl

nych przekonań waszych o nas zmienić nie zdołali ?

Praktycznego więc celu tej walki t. j . zgody i po

toju nie będzie. Ja, wyznaję, zapłaczę nawet nad

takim tryumfem większości, bo mniejszość wyjdzie

wtenczas z tej sali więcej jeszcze rozgoryczona, a

niżeli tu weszła. I cóż ml po takiem zwycięztwie?

Zwycięstwem jedynem byłoby, gdyby zniknęły już

raz między nami t e nieuzasadnione i fałszywe u

przedzcnia, które nas dzielą i gdybyśmy złączyli

się w jedno silne ciało dla wspólnych a wielkich

celów. Lecz o tem trudno myśleć w chwili, gdy

stoimy naprzeciwko siebie z dobytemi pałaszami i

wymierzonemi rewolwerami, w chwili gdy właśnie

0 wyniku tej walki głosy nasze już rozstrzygnąć

mają.

Jakiż więc na to sposób, aby do tej niedopu

ścić ostateczności ? Oto, zawieśmy t ę walkę na czas

jakiś, zbliżmy się do siebie jako bracia, bez uprze

dzeń krzywdzących a z miłością, poznajmy się na

prywatnych zebraniach, starajmy się wzajemnie wy

rozumieć a j a mam t ę nadzieję, że znikną nieza

długo te różnico między nami sztucznie wywołane

1 sztucznie a namiętnie żywione, a w ich miejscu

stanie zgoda i pokój. Ta droga, zdaje mi się wła

ściwa a dla braci wskazana, okaże, żeśmy nie mie

li o co z sobą wojować. Spróbujmy tej drogi, nic

zchodźray się tutaj tylko urzędowo na posiedzenia

do walki, bo w roznami(tnieniu i z wydobytcmi

orężami w ręku trudno pomyśleć o zgodzie.

Ależ powie kto, to wszystko piękne, ale to tyl

ko teorya, jakiegoż użyć do tego środka?

Otóż ja chce także wskazać środek na to prakty

czny. Proszę was gorąco, panowie, ccfuijcic sami

swoje wnioski regulaminowe, lub, gdybyście się co

fnąć nie chcieli, odroczcie przynajmnięj sami roz

prawy aż do stósowniejszej kiedyś tam chwili, a

wśród tego czasu zohodźmy się tu prywatnie, na

pogadankę, w celu wzajemnego wyrozumienia, jak

braci przystoi. Na szczęście mamy w gronie na

szem męża, który natchniony gorącą miłością oj

czyzny wielkiego przysporzył blasku narodowi na

szemu na innem polu, męża którego hymny stały

się własnością całego narodu od jednej granicy do

drugiej, męża, który, gdy trąci o t e Btruny miłości

które dawniej trącał, pewnie nas zjednoczy i

złączy.

Obecnie dajemy z siebie smutne widowisko bra

tuiej rozterki, widowisko bolesne, jak na swych

wnętrznościach własne krwawimy pięście i to na

wielkie zgorszenie braci w kraju i w innych dziel

nicach Polski, a na urągowisko i szyderstwo wro

gów. I czyż to WBzystko potrzebne i na co się to

przyda?

Gdybyście panowie z mniejszości, mimo to wszy

stko, prośby mej nie wysłuchali i sami rozpraw

dzisiejszych dla świętego pokoju odroczyć niechcieli,

będę w smutnej konieczności głosować za motywo

wanym porządkiem dziennym, ale dodaję, zwycięz

two to nasze zasmuci mnie, bo będę tylko wiedział,

.,tośmy was przegłosowali, lecz o omylności waszego

sądu o nas nie przekonali. Jutro, pojutrze wznowi

się wojna, tylko na innem znowu polu.

Ja lękam się tego zwycięstwa tem bardziej, gdyż

dopiero co z przerażeniem u słyszałem , jak ów mąż,

na którym głównie oparłem moje nadzieje zgody,

wygłosił, że słabe tylko duchy ulegają, on nie

ulegnie.

Niechaj jednak ten mąż uderzy w te czarodziej

skie struny, które trzyma w swym ręku, niechaj

duch silny ustąpi na chwilę miejsca wielkiemu je

go sercu, a pewien jestem, że k westyą regularni

nowa sama się załatwi, że w wspólnej zgodzie praco

wać będziemy dla świętej naszej sprawy, a znikną

nieporozumienia, które nas dziś rozłączają.

KOKESFONDKftCYA *CZA8GI*

i-H

Lwów 29 maja.

Prócz zmiany tyczącćj 3ię prestacyj do dróg

gminnych, projekt ustawy drogowej, wypracowany

przez Wydział krajowy, zawiera jeszcze kilka w a

żniejszych zmian projektu komisyi.

Donosiłem swego czasu, iż komisya określiła dro

gi gminne jako owe drogi (nie będące ani krajo

wemi ani powiatowemi), które nsą wyszczególnio

ne w kas! astrze drogowym jako służące do publi

cznego użytku.** Gdy jednak, że dctąd katastru

drogowego nie ma, drogi gminne prawnie wcalcby

nie istoiały i musiałyby być dopiero na nowo uzna

wane i do katastru wciągane. Wydział krajowy o

puezcza tedy ustęp o katastrze i powraca do swój

dawnięjszćj stylizacyi, którą określiwszy drogi kra

jowe i powiatowe, uznaje wszystkie inne drogi do

publicznego użytku przeznaczone jako drogi gmin—

Gut« litwaclw-art!fttyaM*

l powodu ,,Wspomaiefi 1848 i 1849 r."

Bolesną sprawę zmuszeni jesteśmywytoczyć przed

sąd nieuprzedzonych czytelników. Autor r Wspom

nień z 1848 i 1849 r.w miał to nieszczęście, że od

powiadania jego o Adamie Mickiewiczu dotknęły

boleśnie jego rodzinę i przyjaciół. Otrzymaliśmy

najpierw list p. Władysława Mickiewicza i pani Ma

ryi z Mickiewic:ów Góreckiej, a następnie prote

stacyą p. Bohdana Zaleskiego. Oba te pisms meo

graniczają się na zaprzeczeniu t ego , co opowiada

autor ,,Wspomnień1* o okolicznościach towarzyszą

cych małżeństwu Adama, ale podnoszą oskarżenia,

których słuszności przyznać niemożemy. Wobec dzie

ci Adam a i jego najserdeczniejszego przyjaciela nie

śmielibyśmy brać w obronę autora ,,Wspomnień.4*

Bolejemy, że opowiadania zamieszczone w Czasie

wywołały drażliwość w sercach najbliższych. Lecz

Adam Mickiewicz nie do rodziny tylko i przyjaciół

należy — miłość i cześć jego jest spuścizną ducho

wą całego narodu. Otóż pytamy, czy w ,,Wspo

mnieniach" pomienionych jakikolwiek szczegół rzu

cał, choćby najmniejszy cień na wzniosłą postać

poety, czy ubliżał w czemkolwiek jego charaktero

wi, lub pamięci jego żony? Jeśli tak — sami go

towiśmy na stosie zrobić auto d a f i j »mienionych

felietonów C zasu W naszem jednak przekonaniu in

tencya podobna b yła dzleką od atftora.. Chciał on

dorzucić szczegóły z życia domowe!go, a w poto

cznej naracyi dotknął sprawy małżeństwa przyta

czając w dobrej wierze, to co sądził, że miał z do

brego źródła. Jeśli to było bajką — niebyło w ża

dnym razie potwarzą, ani dla Adama, ani dla jego

żony, ani dla krewnych, którzy przypadkowo mieli

przyczynić się do te go związku, jeśli będziemy czy

tać tak jak napisane, a niepodejrzywać intencyi.

Jedyną może wioą, że autor mówił o stosunkach

rodzinnych, które z natury swojej dla rodziny za

wsze są drażliwe, jeśli tajniki uczuć wyjawia się

przed publicznością. Taki jest jednak smutny przy

wilej wielkich imion, że nie sama ciekawość, ale

cześć ogółu lubi zaglądać do domowych progów

i pytać o to, co było najbardziej poufnego, najbar

dziej wewnętrznego. W poszukiwaniu tem, rzecz to

ludzka, że zapląta się szczegół mniej prawdziwy

lub domysł tego, czego niebyłoi Tak si* i tu stać

mogło. Ż listu p. Władysława Mickiewicza i pani

Maryi z Mickiewiczów Góreckiej przytaczamy n a

stępujące zaprzeczenie:

W listach, które posiadamy, niezbite mamy do

wody że w zamęściu naszej matki rodzina pp. Wo

łowskich niepośredniczyłs wcale i że się o posta

nowieniu ojca naszego dowiedziała wtedy dopiero,

kiedy zobaczyła przyjeżdżającą na żądanie ojca na

szego do Paryża pannę Celinę Szymanowską, dla k tó

rej n ależało wynaleść w zacnym domu przedślu

bny przytułek. P rostą jest rzeczą, że teki przytu

łek jej ofiarowali szanowni jej krewni. Z listów

tych okazuje się wyraźnie, że przez naturalną de

likatność ojciec nasz nikomu w Paryżu o swym pro

jekcie niewspominał, aż poczynił należne kroki prze

prowadziwszy kore?pondencyę z szwagrem matki

naszej i opiekunem, a swoim przyjacielem z lat u

niwersyteckich p. Franciszkiem Malewskim i jego

równie, jak panny Celiny przyzwolenie uzyskał. Li

sty te zaś matkę naszą nie w Petersburgu, ale

w Królestwie zastały, gdzie od 1832 r. u rodziny

swej bawiła. Adam Mickiewicz mówił zae sze z wiei

kiem uszanowaniem o deputowc,nym w sejmie

p. Franciszku W ołowskim , a z czcią prawdziwą i

rozrzewnieniem synowskiem o pani T( kii Wołow

sk iej, dla której zachował uczucie * dzięczności,

o którem niejedna w ręku naszem zostająca świad

czy korespondencya,"

List pana Bohdana Zaleskiego brzmi następnie:

Viłlepreux d. 28 maja 1878 r.

Szanowny Panie Redaktorze*

W odcinku do 113 numeru Czasu z d. 17 maja

b. r. znajduje się artykuł p. t . «Wspomnienia z r.

1848 i 1849**, zawierający niemoralne i gorszące

insynuacje, które nie pojmuję Panie Redaktorze,

jakim sposobem uszły twej uwagi. Autor artykułu

obok uwielbień dusznych i zasłużonych dla Adama

Mickiewicza, z powodu jednak jego ożenienia się,

podnosi obelżywe posądzenia Da osoby poważne i

poważane, dawno zm arłe, ale których rozrodzone

potomstwo żyje dotąd pomiędzy nami na emigra

cyi. Posądzania te swoje autor cieniuje potrosze,

omawia je, to nie domawia, zawżdy wszelako są

dość przeźroczyste. Fyanciszkostwu Wołowskim przy

pisuje jakąś intrygę niejasną i niesklęjną, tudzież

podszeptywania Adamowi o Celinie, « że nieszczę

śliwa i zgubiona". I na podstawie istnej tej mrzonki

dramatyzuje dalej heroiczną gotowość Adama do

ofiary ,,idealnej, wspaniałomyślnej, godnej najszczy

tniejszych n tchnień poetycznych". Owoż, te wszy

stkie posądzania, jako czystą prawdę, mieli powie

riryó autorowi artykułu «najzaufańsi przyjaciele

Adama, z warunkiem największej dyskrecyi, od któ

rej atoli po trzydziestu leciech czuje się jnż roz

wiązanym. Wyraźnie domniemani ci najzaufańsi

przyjaciele Adama, chyba mistyfikowali antora. A le

w czemże t e mistyfikae,ya zd oła przydać blasku

sławie polskiego wieszcza, lub przymnożyć czci je

go imieniowi ? Niepodobna mi te g o odgadnąć.

Oczywiście, artykuł ogłoszony w Czasie oburzył

w Paryżu wielu rodaków, a na rodzinę Wołowskich

i na rodzinę Mickiewiczów spadł jakoby kamień

obrazy, bo przyniósł niezasłużoną zniewagę i ża

kałę. Ażaliż Panie Redaktorze, godzi się nieobacz*

nie te k pomiatać uczciwą ich sławą odziedziczoną

po ojcach?

Od ożenienia się Adama upłynęło czterdzieści i

cztery la t Mało już jest rodaków na emigracyi, co

je pamiętają. Z bliższych zaufaószych przyjaciół

Adama zostaliśmy podobno dwaj, to jest kochany

mój przyjaciel Ignacy Domejko w Cbili i ja we Fran

cyi. Dla mnie rok ożenienia Bię Adama tem jest

szczególniej pamiętny, że rozkoszowałem się nad

śwież(r wyszłym z druku «Panem Tadeuszem 1* i do

tego obok jego autora, bo mieszkaliśmy razsm

w Sóvres kilka miesięcy, aż do przyjazdu Celiny

z Warszawy. Spólni przyjaciele odwiedzali nas tam

po kolei z Paryża, to gwarzyliśmy między sobą

wesoło o zmianie stanu drogiego Adama, wró

żąc mu dziwy. Otóż z ręką na sumieniu uroczy

ście oświadczam, że ani wtedy, ani później, jak

z u st Adama, tek i z ust najzftufafiszych ówcze

snych jego przyjaciół nie zasłyszałem o posądza

niach na Wołowskich i na Celinę, o jakich pisze

w artykule swoim autor ,, Wspomnień **. Jestem pe

wieu, że i Domejko nie słyszał o nich zgoła, skoro

ani ustnie przed laty, ani potem listownie nie na

pomknął mi nigdy o niczem podebnem. Podniosłość

zresztą niezwyczajna charakteru Adama, tudzież

wielka sumienność osłaniały go zawżdy, jakoby po

dwójnym puklerzem od pospolitych intryg świato

wych. Kolegowałem na Sejmie 1831 r. z Franci

*?**» wychodzi codziennie, wyjąwszy niedziele i dnie świąteosne.

Oddzielne Nr* Czasu, o ii« zapas starczy, w Krakowie po 10 a, we Lwowie lub z przesyłkę pocztową 18c.

Prenumerat« wynos(i

*»«tą w Państww *mtryackia.

**WSą”* *%%h?*T/u”wT

RiwiiDfiki(i* .

,.,...

(0 *ża.

T zla.

8 y.lm

,,e

4* Włoch, Pnuoyi. Angftt, BetgU, fcw ą]arji Tknpt

t tbhjoh państw należący** de związku pocztowe**

W taa.

S Ma.

8 zł*.

Prtaumerate przyjmuje ety tytkę ed lge de **Utnie*» dni» w rfcs}ąei. -

Łu ty z pieniędzmi i pro*

*azy pienit ine na prenumeratę i ogłoszenia (lnseraty) uprasza si| nadsyłaćfranco do Idmini.tr’w i

t,zasu w Krakowie.

—

L i s t y reklamacyjne niezapieczftoiuan* nie podlegają opłacie oocztow ei _ l

Listów nie,frankowanych nie przyjmuje się.

I t ę i i i ) p i , , n e nadsyłane iledakcyi nie zwracają sig, lecz bywają niszczone

Prenume’rat(; przyjmują:

W H r a k e w l e i Administracja «CŁA.8U** tudzież urzędy pocztowe. Miejscową prenumerat* księ

garnia 8. A . Krzyżanowskiego handel W. KoUJncg*. O ( ło n p .i . (lnaeraty) przyjmują sio u °płiutą

ed miejsca w iern a drukiem drobnym (petitowym), za pierwazy r u 10, za każdy nnitępny raz po A es

l a i e t l M e (aa 8 *tronowy dzieuaika) ed miejsca wiersza drukiem drobnym pc 80 c. sa każdy raa,

S .t ą n e . l a S e .»Cąecm*4 (prospekt*, «yrkulane, egłouenia itp,) przyjmują się za cf.nę 1 złr oa

100 egzempł. dla zamiejscow ych, a CO a ed 100 ega, dla miejaoowych prenumeratorów. Naieżytośd

lpraaza eię u p n ó « nadesład pnekazem

t’wy*, »il.nr

. i .Iprem.mrr .trprzyjmują:

we L w .w l. Ajeucya ,.Oueu* w słówn*» *kładzie tytoni* jjr. I przy nlioy Halickiej "Nr. 4.

» Z a ry ta wyłącznie p. Adam, OBWSwr de la Oreik Bouge 8. (preaumerate p. W. Baczkowakł, F a*

heurg PoisMuiżre 83); w W led M a pp. Haasensteta A Togłer (także w Hj

n, Fraakfurci* n. M_

Berlinie, Lipaku, Bazylei i Wrocławiu), A. Oppolik, Stubenbutei Hr. 8 (Ukże w Pradze), R. Moza* * V

(także w Berlinie. Hamburgu, M eaaehiua i Norymberdze), G. L . Daube A Comp. (Ukże w Frankfurcki

n. M.) Rotter A Comp.

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Pobieranie pliku

Pobieranie pliku

Usuwanie komentarza

Wyszukiwanie zaawansowane

Zgłaszanie błędu