Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 619 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

Ner 2.

Kraków, Sobota 3 Stycznia 1891.

Rocznik XLIY.

CZAS

Prenumeratę przyjmują:

Administracya -CZASU" w K r a k o w i e , i urzędy pocztowe. Miejsc ową pren um er atę księ

garnia S. A. Krzyżanowskiego, handel Smidowicza w Sukiennicach, biuro dzienników i ogłoszeń

Ignacego Herza przy placu Maryackim 1. 9, handel Bajera przy ulicy Grodzkiej , główna trafika róg

Rynku i ulicy św. Jana.

Ogłosz en iu (inseraty) przyjmu,je się za opłatą od miejsca wierszu

drobnym drukiem (petit.) za pierwszy raz 10 ct., za każdy następny po 5 ct. -

nadesłane (na3 stronie)

od miejsca wiersza drukiem drobnym po 30 ct. za każdy raz. -

Ogłoszenia i prenumeratę przyj

mują: we L w ow ie Biuro dzienników ulica Karola Ludwika 1. 9; w Paryżu wyłącznie p.’ Adam,

rue des Saints-Peres 81, (prenumeratę p. W. Raczkowski, Courbevoi pod Paryżem, rue du Chemii!

de fer 44); w W i ed n iu pp. Haaseństein Sc Vogler (także w Hamburgu, Frankfurc’ie n. M., Berlinie,

Lipsk u, Bazylei i Wrocławiu), A. Oppelik, R. Mosse (także w Berlinie, Hamburgu, Monach’ium i No

rymberdze), II. Schalek, M. Dukes, J. D anneberg, (tylko prenumeratę pp. H. Goldschmidt Sc C.),

w Frankfu rcie n. M. G. L. Daube Sc Co. W Warszaw ie przyj"mują ogłoszenia pp. Reichman

i Frendler, biuro ogłoszeń przy ul. Senatorskiej.

,Czas odnowić przedpłatę,

któ:a wynosi z przesyłk§ pocztow§ w państwie

auftryackiem: na cały rok 2 4 złr., na pół roku

1 2 złr., na kwartał 6 złr., na 1 miesiąc 2 złr.

50ct.; z przesyłką pocztowy do Niemiec:

nacały rok 56 mr., na pół roku 28 mr., na

kwirtał 14 mr., na 1 miesi§,ć 6 marek.

Jprasza się o wczesne zamawianie i wyraźne

wpisanie nazwiska i miejsca odbioru albo nade

słnie dawnej opaski drukowanej z adresem.

(Prenumeratę, którą przyjmuje Administracya

Ca su w Krakowie i wszystkie urzędy pocztowe,

i;ijdogodniej i najtaniej przesyłać przekazem

j)e ztowy m.

Cena C zasu za granicą ogłoszona jest w tytule

l(iżdego numeru.

IM F " Miej scow§ prenumeratę (kwartalnie

E złr., miesięcznie 2 złr.) przyjmuje Admi

ństracya Czasu, tudzież ajencye pp. Ignacego

Ierza, biuro dzienników i ogłoszeń przy placu

laryaekim 1. 9, handel Smidowicza w Sukien*

licach pod 1. 27 , księgarnia St. A . Krzyża

lowskiego w Rynku głównym, handel Bajera

irzy ulicy G(rodzkiej, handel Kretschmera i

jłówna trafika w Rynku głównym.

KP3F" PP - ?renumeratorowie Czasu we

Lwowie zechc§ składać przedpłatę na miejscu

w biurze dzienników przy ulicy Karola Lu

dwika 1. 9.

PP. Prenumeratorowie Czasu mogą nabywać

w Administracyi: Podręcznik praw niczy, książka

dla ludu, zawierająca przykłady próśb, podań,

skarg, rewersów, kwitów itp., przez Dra A. Cin

ciałę, z przesyłką 2-70 złr.; kompletne, ozdobnie o

prawne w angielskie płótno ze złotemi wyciskami

Dzieła Juliusza Słowackiego w 6 tomach i Ramoty

Aug u sta Wilkońskiego, najznakomitszego humory

sty polskiego, w 6 tomach, razem 5 złr.; Lituanię

Grottgera, 6 fototypij, 225 złr.; Wojna-Padół

łez, 11 obrazów heliograwurowanych, z przesyłką

4*30 złr.; Rozwój gospodarczy i przemysłowy

w iejski, wydawnictwo ilustrowane pod kierunkiem

Zygmunta Jaroszewskiego (przedpłata na 10 ze

szytów 4 złr., całe wydawnictwo obejmie 20 ze

szytów); Dzieła Wincentego Pola, 10 tomów

w komplecie na ładnym papierze z portretem au

tora, z przesyłką 15 80 złr.

Kraków 2 stycznia.

II.

W Poznaniu w roku ubiegłym stan rzeczy

się nie pogorszył. Eksperyment kolonizacyjny

okazał się mniej w zastosowaniu groźnym, niż

zrazu mniemano. N ie mamy jeszcze sprawo

zdania prezydenta poznańskiej rejencyi z czyn

ności komisyi kolonizacyjnej z ostatniego ro

ku — ale gdy każda sprzedaż w dziennikach

bywa notowan§, widzimy, że kiedy w pierw

szym roku likwidacya maj§tków polskich

przybierała przerażaj§ce rozmiary — w dru

gim transakeye te s§ sporadyczne, choć nie

które z nich miały cechę bolesnego zawodu

Każda piędź ziemi, która ubywa, jest strat§

narodow§. a często i narodow§ abdykacy§

dla sprzedaj§cycb — gdy atoli odrzucimy ter

wzgląd moralny, dojdziemy do wniosku, iż

cała akcya komisyi kolonizacyjnej materyal

nie jest chybion§. Podniosła ona cenę ziemi

w chwili ciężkiego przesilenia dla właścicieli;

nie dziw, że zrazu wiele wsi wykupiono —

lecz dawni właściciele pozostali w kraju i ja

iś resztę mieuia uratowali. Zasobniejsi i o

ględniejsi w ostatnim zwłaszcza roku zmniej

szyli cyfrę ubytku ziemi polskiej przez nowe

nabytki nierzadko z r§k niemieckich, były

także wypadki parcelacyi między włościtn

polskich. Zgoła pod względem zamiaru wy

właszczenia, jakkolwiek niegodziwym jest sy

stem rz§du, który d§ży do wyparcia odwie

cznych posiadaczy — jest on o tyle praw

nym i legalnym, o ile nie narusza zajady

posiadania i własności. Nie można więc po

równać systemu kolonizaeyi w Poznańskiem

z system em ukazów w zabranych prowineyach,

a cyfry z przejścia ziemi w ręce rosyjskie

w ziemiach litewsko-ruskich, choć z dłuż:ze

go okresu działania, okaż§ się o wiele gro

źniejsze, zwłaszcza gdy się zważy, iż tam

działa przymus, tu b§dź co bądź dobrowolna

transakcya. W sprawach ekonomicznych nie

sprawiedliwa tendencya rz§dn, jego protekcya

dla jednych, a chęć pognębienia drugich —

zwraca się często w kierunku przeciwnym

pierwotnemu zamiarowi. Jeśli się nie łudzi

my — tak się stało w Poznańskiem i owe

100 milionów na kolonizacyę wewnętrzn§ nie

opłać§ się rz§dowi w rezultatach wynarodo

wienia. Z drugiej atoli strony przyznać na

leży, że siła odporna w tym kierunku obro

ny własności nie była dostateczn§, brakło

zwłaszcza w zainaugurowaniu tej akcyi ra

tnnkowej, zaufania w jej skuteczność. Nie

może Wielkopolska skarż) ć się na brak u

działu innych dzielnic, a mianowicie Głalicyi,

która spełniła obowi§zek solidarności naro

dowej. 0 skutku nowej instytucyi, zbyt ma

łem i środkami rozporz§dzajacej, a skrępowa

nej w swem działaniu — przedwcześni by

łoby s§dzić. Życzymy z pełnego serca powo

dzenia w tym kierunku pod godłem: ,,nu

kurczmy ziemi ojczyst j."

Inne godło: ,,uczmy dzieci pacierza, kate

chizmu, czytać i pisać po polsku" — powta

rzaue w dziennikach i wypisane w domach

wielkopolskich — jeśli jest dowodem, jak

głęboko sięga bezw zględność germanizacyi

w szkole, to naznacza także różnicę tego

ucisku przy zachowaniu formy konstytucyjnej

od tego ucisku tam, gdzie takiego godła nie moż

na głośno wypowiedzieć i dowodzi, że pozostało

przynajmniej oguisko domowe dla przechowa

ma mowy ojców i ich wiary.

Pod pierwszem wrażaniem nowych a sro

gich zamachów na ludność polsko-katolick§

w obrębie państwa niemieckiego powstawały

głosy i zdania: to stracony już posterunek,

którego tern mniej obronić zdołamy, że wszel

kie polityczne kombinacye przyszłości, z an

tagonizmu dwóch północnych mocarstw wy

snuwane, wykluczaj§ hipotezę restytucyi tej

najstarszej dzielnicy. Nie dzieliliśmy ani pe

sym izm u pierwszej części tego zdania, ani

optymistycznych przewidywań drugiej. Nie

zapuszczaj§e się w te kom binacye, które znów

odsunęły się w dalek§ przyszłość, wiemy, że

państwo, maj§ce byt polityczny, po przegra

nej kampanii może traktatem dobrowolnie

odst§pić jednej prowincyi, naród zaś pozbawio

ny bytu takiego zrzeczenia nie ma ani prawa,

ani możności dokonać.

Nietylko Wielkopolska nie jest wcale stra

conym posterunkiem dla polskości, lecz wręcz

przeciwnie twierdzimy, że zaehowała ona pod

pewnemi względami przodownictwo w życiu

narodowem. Niem a wprawdzie dziś tak świe

tnie rozbudzonego ruchu umysłowego, który

przed pół wiekiem miał tam główne ognisko,

ubyło mężów przewodnich w literaturze, w po

litycznem i społecznem działaniu, utrzymała

się atoli wyższość cywilizacyjna społeczeń

stwa. Cokolwiek podejmujemy dla oświaty

ludowej w innych dzielnicach, tracić nie po

winniśmy z oka tego wzoru, jaki stanowić

winien włościanin wielkopolski. Podobnie

w postępie naszych gospodarstw rolnych,

w życiu obywatelskiem, w stosunku dworów

do plebanii, a obywatelstwa i duchowieństwa

do ludu, zwracać nam się także tam należy

i uczyć ich przykładem.

Jedność moraln§ społeczeństwa utwierdziła

ciężka walka religijna, jak§ Poznańskie w czasie

Kulturkampfu przebyło. Znikła tam walka

zasad wobec jedności uczucia; a Wielkopol

ska, która brała przed laty z Berlina pan

teizm, z emigracyi liberalizm, dziś jest naj

bardziej utwierdzon§ i wyrobion§ pod wzglę

dem katolickim oraz pod względem tej za

chowawczości, która stanowi palladium na

rodowej spuścizny, gdy postępowość idzie

torami kosmopolityzmu.

G(orsz§ od działania komisyi kolonizacyjnej

jest akcya szkolnictwa pruskiego i pod tym

względem p. G(ossler i jego podwładni stój§

na wysokości p. Apuehtina w Warszawie.

Zrównanie tu zupełne w tym straszliwym

fakcie, że dzieci p olskie, dzieci nawet wło

ściańskie tak w Poznańskiem, jak w Króle

stwie, w szkółee ludowej uczyć się musz§

w obcym języku i maj§ zakaz mówienia po

polsku. Z wszystkich gwałtów ten jest po

dobno najbardziej nieludzkim , naj bardzie;

przeciwnym prawu natury i prawom cywili

zacyi.

Mimo tego ostracyzmu mowy ojezystej,

może wskuiek niego, w walce wyborczej do

parlamentu Polacy nietylko utrzymali w tym

roku dawne mandaty, ale zdobyli kilka no

wych, a próbierz teu okazał wzmocnienie pol

skości. Choć włościanie w Poznańskiem stój§

na takiej wyżynie oświaty i poczucia naro

dowego, do jakiej daleko ludowi w G(alicyi,

nikt tam jednak nie myśli wysyłać włościan

do sejmów i parlamentów, bo ponad demo

kratyezne doktrynerstwo stoi tam poczucie

narodowe i solidarność wszystkich warstw.

Upadek ks. Bismarcka, jedyny fakt, który

z roku ubiegłego zapisze historya — musiał

nieco pokrzepić um jsły wśród tych, przeciw

którym zwracały się najgwałtowniejsze wy

buchy gniewu kanclerza. Upadek ten, poł§

ezony z upokorzeniem, m iał w sobie duciia

Nemezis historycznej, miał znaczenie aktu za

dośćuczynienia sprawiedliwości dziejowej. My

lłby się atoli t en , ktoby zt§d wyprowadzał

nadzieję zmiany systemu. Natura państwa,

ego tradycya i jego system, nie ulegD§ zmia

nie; a powiedzieć tylko można, że w miej

scu ,,ż°laznego kanclerza", stoi dziś na czele

Niemiec, cesarz o ruch liwości *żywego srebra."

Znan§ była nerwowa antypatya ks. Bismarcka

do żywiołu polskiego; ale ponad jego nerwami

przeważały doktryny owej Staatsidee, która

wyrosła z higlowskiego absolutu, a któr§

w ostatuieh czasach materyaliści rozwinęli

według prawideł biologii i fizyologii, aby ka

żde obce ciało w organizmie państwa zni

cestwić. Śmiały ten operator używał instru

mentów i narzędzi, wyostrzonych przez my

ślicieli niemieckich — a wiadomo, że p ;erwo

ny pomysł kolonizaeyi wewnętrznej zawdzię

czamy słynnem u pessymiśeie Hartmannowi.

Germanizacya szkolna jest znów dziełem mi

nistra Gosslera, który po otrzymanej w par

lamencie porażce, doznał potężnego poparcia

młodego Cesarza.

Jakkolwiek nie podzielamy nadziei zmiany

systemu wobec Polaków, śled ziliśm y bacznie

dy sk u sj ę dziennikarsk§ w sprawie taktyk)

parlamentarnej posłów polskich w Berlinie i

stanowczo ł§czymy się z tym i, którzy prze

mawiaj§ za zmian§ tej taktyki. Stanowisko

historyczno-prawnego protestu, utrwalone tra

dycy§ Koła polskiego, okazało się tylokrotnie

bezskutecznem. Nie chodzi tu o zrzeczeni

się jakiegokolwiek prawa, w nikaj§cego z trak

tatu roku 1 81 5 i oświadczeń królów pru

skich — me chodzi także o kompromis z dzi

siejszym rz§dem; chodzi głównie o to, aby

się nie zamykać w wygodnej inercyi, aby

zwłaszcza wobec innych stronnictw parlamen

tarnych zaj§ć stanowisko czynne, do którego

kon8t) t a c j a wszystkich upoważnia i powołuje.

Kończ§ę ten przegl§d roczny spraw wiel

kopolskich bez złudzeń, ale nie bez otuchy,

zaznaczyć mamy jeszcze sprawę nominacyi

następcy po Arcybiskupie Dinderze na sto

licę gnieżnieńsko-poznańsk§. Ta znów wbrew

prawom Kapituły i interesom Stolicy świętej

stanęła tradycya Kulturkam pfu, reprezento

wana przez ministra G(osslera. Listę kandy

datów przedłożonych przez K apitułę, prze

kreślił minister oświaty, zanim j§ podał Ce

arzowi. Ponowna próba przeprowadzeni«

w Rzymie kandydatury o niemieckiem na

zwisku napotkała na stanowczy opór. Ocze

kiwać więc należy niebawem nominacyi, która

będzie skutkiem kompromisu.

Austra-Wągry w roku 1890.

II.

(?) Wyraźn"ej rok ubiegły zapisał się w dzie

jach Węgier. Nasamprzód śmiercią pierwszego

prezesa samodzielnego gabinetu węgierskiego i

najzdolniejszego męża stanu, jakim się mógł po

chlubić naród madziarski: hr. Juliusza Andrassego,

zmarłego po strasznych cierpieniach w Abazyi

(18 lutego). Powtóre ustąpieniem po 15 letnich

rządach najwytrwalszego z wszystkich ministrów

węgierskich Kolomana Tiszy (16 marca), którego

miejsce zajął hr. Szapary, odstępując teki rolni

ctwa siedmiogrodzkiemu magnatowi z znanego hi

storycznego rodu Bethlenów. Jeszcze za rządów

Tiszy, minister oświaty hr. Csaky wydał w spra

wie metryk owe rozponądzenie (26 lutego), które

odtąd tak mocno zaciężyło na życiu publicznem

w Węgrzech, wywołało potężny ruch wśród ludno

ści katolickie), w Izbie poselskiej sprowadziło o

żywionę rozprawy (18-27 listopada), ostatecznie

zaś zostało oświetlone wszechstronnie ogłoszeniem

(17 grudnia) listów kardynała Rampolli z 20 maja

i 26 września. Do ujemnych objawów, świadczą

cych o nieznużonej pracy żywiołów radykalnych,

należą ponawiane także w tym rokn demonstra*

cye przeciwko wspólnej armii, które się zaznaczyły

w toaście akademika - żołnierza Jovanowicza na

cześć Kossuta, dalej przy obchodzie odsłonięcia

pomnika powieszonych jenerałów w Aradzie (6 pa

żdziernika), tudzież w mowach lewicy, wygłoszo

nych w rozprawach nad budżetem honwedów (3

12 grudnia). Natomiast jako wypadek pomyślny

zapisać możemy zakomunikowany sejmowi (2 pa

ździernika) przez ministra skarbu Weckerlego bu

dżet, pierwszy od r. 1867 bez deficytu, tudzież

uchwalenie budżetn przed upływem roku. Za

mianowaniem pierwszego szefa sekcyi w ministe

ryum spraw zagranicznych, Władysława Szogy

eny’ego ministrem węgierskim u dworu cesarskiego

(26 grudnia), którą to godność od lat 11 piasto

wał baron Orczy, gabinet węgierski jeszcze pod

sam koniec roku doznał pewnej zmiany.

W Kroacyi w roku ubiegłym nie wydarzyły się

żadne sceny dramatyczne; obrady sejmu zagrzeb*

skiego w porównaniu z dawniejszemi latami, od

znaczały się spokojem, w rozprawach nad budże

tem (12 grudnia) energiczny ban hr. Khuen He

derwary jeszcze raz bardzo dobitnie skarcił znaną

kijowską depe-zę biskupa Strossmayera.

Pomimo śmierci jednego, a ustąpienia drugiego

autora sojuszn z r. 1879, księcia Bismarcka (17

marca), kurs zagranicznej polityki austryacko wę

gierskiej w ubiegłym roku nie uległ zmianie. Zjazd

dwóch cesarzy na Szląsku pruskim (17—20 wrze

śnia), następnie wizyta cesarza Wilhelma w Wie

dniu ( l października) nietylko przed światem za

dokumentowały trwałość systemu międzynarodo

wego, który przeżył już dwóch cesarzy niemie

ckich, ale nadto przyspieszyły owe rokowania han

dlowe, które mają złagodzić zbyt egoistyczny sy

stem ks. Bismarcka Da polu interesów cłowych.

Odnośne rokowania pełnomocników austryacko

węgierskich i niemieckich, rozpoczęte na począ

tku grudnia w wiedeńskiem ministeryom spraw

zagranicznych, przerwane z powodu Świąt, rozpo

czną się ponownie 8 stycznia; ici wynik będzie

stanowił główny przedmiot rozpraw przyszłej Rady

państwa.

Także w stosunku do drugiego sprzymierzeńca

włoskiego, w roku ubiegłym nietylko nie nastał

żaden zwrot niepomyślny, lecz przeciwnie, wyja

śniła się trwałość tego przymierza, chociaż nie

sprawdził się ani zapowiadany zjazd Cesarza z kró

lem włoskim w Wenecyi, ani przewidywany zjazd

hr. Kaluoky’ego z p. Crispim w Medyolanie. Ale na

tle ruchu irredentystów austryackich i włoskich,

tak rozwiązaniem włoskich klubów Oberdaoka,

Barsantiego (22 sierpnia), jakoteż usunięciem mi

nistra skarbu Seismita-Dody (14 paźdz.); dalej

wynikiem ogólnych wyborów włoskich, w których

opozycya radykalna, występująca pod hasłem nie

nawiści do Austryi, doznała porażki; wreszcie

oświadczeniami p. Crispiego na posiedzeniu par

lamentu (19 b. m.), po stronie Włoch zaznaczyła

się bardzo wyraźnie silna wola utrzymania soju

szu z monarchią habsburską.

Że także w stosunkach pomiędzy dworami wie

deńskim a petersburskim, nie panuje groźne na

prężenie, o tern świadczył przyjazd do Wiednia

Carewicza (6 listopada), przyjmowanego przez

Po zupełnem wyzdrowieniu przeniesiono mię ze

szpitala do kazamaty. Siedziałem tam dnie, tygo

dnie, miesiące długie... długie. Nikt nie zapytał

nawet o mnie. Oprócz strasznej, okrutnej nudy,

nie doznawałem innych przykrości. Wszystko, co

na świecie mówią o znęcaniu się w śledczych

więzieniach nad więźniami politycznymi - w dzi

siejszych czasach — jest nieprawdą. Izbę miałem

suchą i przestronną, jedzenie wcale znośne i ob

chodzono się ze mną ludzko, t. j . właściwie nie

obchodzono się ze mną wcale, bo oprócz stróża

więziennego/ który mi jedzenie przynosił, nie wi

działem nigdy nikogo. Mógłem był zapomnieć

mówić.

Czasem gniewało mię to, że nikt od rodziny,

nikt od Lisicynych nie starał się ze mną zobaczyć;

po zastanowieniu się jednak śmiałem się sam

z siebie i z moich dziecinnych zachcianek, rozu

miałem bowiem, że to byłoby pomimo wszelkich

starań niemożliwem.

W pół roku po uwięzieniu zawezwano mię do

protokołu, przesłuchano i odprowadzono z powro

tem... Siedziałem znowu z pół roku i znowu nowe

przesłuchanie. Tak powtórzyło się ze cztery razy.

Wreszcie zaprowadzono mię do sali sądowej.

Ujrzałem tam obok siebie dwudziestu kilku kole

gów Rusinów tak samo, jak i ja, pod strażą przy

prowadzonych. Za stołem, zaścielon)m czerwonem

suknem, na którym stało błyszczące ,,zierkało" *j,

siedziało kilku oficerów wyższych i niższych stopni.

Gdy nas już wszystkich wprowadzono, powstał

jeden z pomiędzy nich - wojenny prokurator i

oświadczył, że: z powodu braku dowodów naszej

winy, oskarżenie o zbrodnię... zdrady stanu prze

*) Złocona trójgraniasta piramida, na szczycie któ

rej znajduje się orzeł, herb państwa, a po bokach

wprawione za szkłem drukowane wyjątki z zasadni

czych ustaw caratu. Przedmiot ten znajduje się we

wszystkich salach sądowych całej rosyjskiej imperyi

i ma reprezentować - koronę. (Przyp. aut.) .

ciwko nam cofa; a dochodzenie przestępstwa two

rzenia zakazanych tajnych towarzystw w łonie

uniwersytetu przekazuje sądowi uniwersyteckiemu.

Odprowadzono nas znowu do każm, ale już

tylko na kilka dni t. j . do rozpatrzenia naszej

sprawy przez sąd uniwersytecki... Wkrótce zapro

wadzano nas znowu tych samych do anli uniwersy

teckiej, po to tylko, aby nam obwieścić, że sąd

uniwersytecki skazał nas na wykluczenie ze wszy

stkich zakładów naukowych w Rosyi i odebrał

wszelkie stopnie naukowe, jakieby który z nas

miał; więzienie zaś śledcze, które odsiedzieliśmy

w fortecy, uznał jako dostateczną karę za nasze

przekroczenie.

Wszystkie moje nadzieje runęły odrazu... Nie

mógłem już w Rosyi zostać niczem, każda karyera

była przedemną zamknięta; pociemniało mi w o

czach, jak pijany wyszedłem z auli. Uczułem się

naraz paryasem społecznym.

Spieszyłem dowiedzieć się, co się dzieje z moi

mi; przez cały czas trwania mojej kaźni nikogo

z nich nie widziałem, słowa od nich nie słyszałem.

Szedłem, biegłem, leciałem na Lipki.

Zbliżyłem się do domku Lisicynych — nic się

przez ten czas nie odmienił, stał taki sam niziutki,

pochylony w głębi ogródka. Wiosna wczesna roz

budziła już była wegetacyę, bzy kwitły i pstre

tulipany wygrzewały się w słońcu na małych

grzędach.

Otworzyłem furtkę — nie widzę n:kogo i wcho

dzę na ganek — ani żywego ducha; pchnąłem

niezamkmęte drzwi domu, wszedłem do środka...

Na odgłos moich kroków wybiegła Liza.

Popatrzyłem na nią. Wyglądała zdrowo, rumia

no; ubranie jej domowe b)ło przybrukane trochę,

zaniedbane; a cała postać zmienioną - z drobnej,

szczupłej dziewczynki stała się otyłą, krąglutką

kobieciną.

—

A... a... to wy... Siemion Andrejewicz— prze

mówiła, patrząc zdziwionym wzrokiem na mą wy

nędzniałą postać. - Zkąd się pan tu wziąłeś?

—

Z ,,tiurmy !" -

odparłem szorstko.

— Pst! Cicho! Nie mów pan tu tego — sze

pnęła, kładąc palec na ustach.

W tej chwili doleciał moich uszu płacz małego

dziecka. Na ten odgłos Liza pospiesznie wbiegła

do drugiego pokoju; poszedłem w ślad za nią.

W pokoju tym, wyglądającym na skromną sy

pialnię małżeńską, w kołysce obok łóżka leżało

malutkie, kilkomiesięczne dziecko, płaczące prze

raźliwie. Ona nachyliła się nad kolebką, zaczęła

nią huśtać i nucić jakąś cichą piosenkę.

—

Czyje to dziecko — spytałem, me wiedząc

prawie, co mówię; obłęd mię jakoś chwytać za

czynał.

—

Moje! — odrzekła krótko.

—

Ja...a..k, jak to? — ledwie wybełkotać zdo

łałem — a... a nasza miłość?

Ona rozśmiała się całkiem swobodnie, a mnie

się zdawało, że mi ktoś roztopiony ołów do mó

zgu wlewa... Ona się ciągle śmiała, mówiąc.

—

Widzicie Siemion Andrejewicz... was wzięli,

ja nie mogłam wiedzieć, co z wami się stanie,

myślałam, że gdzieś przepadniecie marnie... W pół

roku po waszem uwięzieniu trafił mi się konkurent

Franc Fridrichowicz Gejcyg, urzędnik przy inten*

danturze, porządny człowiek... Cóż było robić?

Matka chora, umierająca życzyła sobie tego, ja

nie byłam od tego... Franc, przystojny mężczyzna,

podobał mi się... więc poszłam... Dobry człowiek,

szczęśliwą z nim jestem.

Mówiła to tak swobodnie i wesoło, jakby opo

wiadała o wczorajszej przechadzce; taki wyraz do

broduszności jaśniał n i jej okrągłej, czerwonej i

połyskiwać już trochę zaczynającej twarzyczce, że

aż wstyd mi się zrobiło mego tragicznego nastroju;

roześmiałem się sam. Ucieszyło ją to widocznie,

bo uieprzerywając mówiła dalej, coraz weselej się

uśmiechając:

—

I dobrze się stało! Coby nam było przyszło

z tego, gdybym była na was czekała? Partyę była

bym straciła, a wy... cobyście byli ze mną robili?

Z uniwersytetu was podobno wypędzili, Aleksiej

mi o tem mówił, stopnia nie macie, miejsca ża

dnego nie dostaniecie, gdzież wam się żenić? Ot!

doprawdy, że lepiej się stało!

Zacząłem i ja sam uczuwać, że lepiej się stało.

—

A cóż tam z moimi słychać? — spytałem

z niepokojem.

—

Cóż? zwyczajne sprawy. Słyszałam, że sta

rzy pomarli, a Docia z Aleksiejem mieszkają na

Prarieznoj Nr 28, idźcie tam do nich, to się o

wszystkiem dowiecie. Mego męża, tylko co z p ry -

sudźtwia*) nie widać, on by nie był rad, ja’(by

was tutaj zobaczył... Widzicie — dodała uśmie

chając się najdobroduszniej w świecie — zawsze

to nieprzyjemnie urzędnikowi państwowemu zastać

w domu gościa prosto z tiurmy.

Pożegnałem ją skinieniem głowy i wyszedłem,

śmiejąc się sordeeznie. Dramat mego życia zmie

nił się nagle, niespodziewanie w płaską komedyę,

w farsę. Dawny mój wyśniony, wypoetyzowany

ideał widocznie rad był mej wesołości, bo wypro

wadziła mię aż do furtki i tam na pożegnanie je

szcze raz zapytała:

—

A co? Prawda, że lepiej się stało?

—

Lepiej! lepiej! — odpowiedziałem śmiejąc

się ciągle, poszedłem i śmiałem się na ulicy, śmia

łem się jeszcze na Kreszczatikn.

I ja tę kobietę kochałem, stroiłem ją w złotą

przędzę mej wyobraźni, w klejnoty ideału — a to

tylko najzwyklejsza

żena intendanckoho czi

nownika. Ja cenię i szacuję wspomnienia mej mi

łości, bo to było czyste i szlachetne uczucie, ale

nie nie żałuję Lizy; tę, którą kochałem, pozo

stała we mnie, w mej duszy, bo ja ją samą stwo

rzyłem i może jeszcze z martwych powstać, wcie

lić się w inną istotę -— ale z Lizą Gejcygową

nic wspólnego już nie ma i mieć nie może.

*) Biuro urzędowe.

(Ciąg dalszy nastąpi),

Odd?ici \r

° ° d zi en nie wieczór, w yjąw szy niedziele i dni świąteczne.

We?wowi?noi« o T**T°TW

P° 10 WeLwowielubz* * * * * pocztową 12 c.

WeLwowiepo10 c.donabyciawBiurzedzienników,nl.KarolaLudwika1.9.

Prenumerata

wynosi:

Poczt! w państwie austryaekiem

ro^ na

Ina i ’miesiąc

T»

niemieckiem .

’

ltJ’

§T

I\zr’50ct

i ino v lf ° ^ ° , cb’Francyi, Anglii, Belgii, Szwajearyi, Turcyi

’

1 państw, należących do związku pocztowego . .

32 zir.

8 złr.

3 złr

Łisl-*ź*"iTiim%,A ,’t

m"J*? si? *ylko od 1-go do ostatniego dnia w miesiącu,

do /lministrarvi C zas?i ^ J f \P le?’§ZIle rn? Prenumeratę i ogłoszenia uprasza sie nadsyłać franco

poczbwei Listów » S i Ł Th’ _

^ reklamacyjne nieopieczętowane nie podlegają opłacie

pocz )wej. Mstów niefTankowanych me przyjmuje się. Rękopism ó w nadsyłanych nie zwraca się.

Semen K witka.

SZKIC.

Napisał Abgar-Solłan.

(12)

(Ciąg dalszy).

Przy ostatnich słowach Kwitki wszedł służący

z doniesieniem, że podano wieczerzę. Semen po

wiedział, że niema zupełnie apetytu że kolacji

zresztą nigdy nie jada. I mnie się jesc dzis ja os

nie chciało, opowiadanie Rusina zajęło moją mys ,

zahsorbowało tak uwagę, że zabiło apetyt.

Kazałem w:ęc tylko podać światła do pokoju.

W chwili przerwy w opowiadaniu zauważyliśmy,

’ ie zamieć na dworze wzmogła się jeszcze i sza

ała ttraz z wściekłością; m a ł y mój drewniany o

:uek aż trząsł się w swoich posadach, krokwie

v dachu trzeszczały żałośnie; o powrocie Kwitki

(o Maliniec nie można było nawet marzyc; został

vięc na noc i opowiadał dalej. . . .

Początków mego pobytu w więzieniu - mó

wił znowu — nie pamiętam zupełnie; od dawna

mrtująca, kryjąca się w organizmie choroba z nóg

nię zwaliła, pozbawiła przytomności dostałem

sinej tyfoidalnej gorączki.

Do przytomności powróciłem dopiero w kilka

tyjodni po uwięzieniu, w fortecznym lazarecie.

Zacząłem wtenczas zastanawiać się nad mojem po

łożeniem i uspokoiłem się pod tym względem.

— Cóż mi mogą zarzucić ?— myślałem.

nic:ego nie należałem, nic na sumieniu nie mam,

dowodów winy znaleść nie mogą, w o b e c tego, że

wicy nie było. Potrzymają trochę w śledczem wię

zieiiu i wypuszczą.

V zasadzie nie omyliłem się. A jednak to wię

zienie było przyczyną zwichnięcia całej mojej ka

ryery w Rosyi, skierowania mego życia na inne

tory

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Pobieranie pliku

Pobieranie pliku

Usuwanie komentarza

Wyszukiwanie zaawansowane

Zgłaszanie błędu