Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 431 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

M 212

Rrakńw 17Września Piątek,

M 1858,

Dzuonsrk wychodsi coilzień r*no wy %:rar,y poniedziałki i dni następujące po

świętach.

Dodatsk miesięczny wychodzi i osta* lim dniom każdego miesiąca,

PazKo?z,ATk na Dziennik ,,Czas"

w Krakowie

roc znie ..................................... zlr 2

p ó ł r o c z n i e ...............................n l

okr. 30

kwartalnie ......

5,,15

miesięcznie ...... B j B _

Przedpłata na dziennik

iv Krak:usie

r o c z n ie .................................... zlr. s i

p i ł r o c z n i o ............................n 15 kr. 30

k w a r t a l a i i ................................. 8 . 15

w Państwie Austryackiem (pocztą)

r o c z n i e ............................. *h*. 25

p ó ł r o c z n i e .............................

12 kr. 30

k w a r t a l n i e ........................... »6,15

miesięczni»

.......................

J,|24

,Czas" z Dodatkiem

*» Państwie Austryackiem (poczta)

r o c z n i e ............................... zlr. 35

pdiroczni-3 ............................. ,

17 kr. 30

kwfcrtalnia, ,

9, 15

Na sam ,Dodetck " pronnmerować niemożna.

«»ag!i

Przyjmują się do t mieszczenia w Inseratach.

ogłoszbnia, ODBzwr, uw iadomienia, DONns*niNiA wszelkiogo rodzaju, tyczące się

przemysłu, handlu, rolnictwa, spmedsły, kupna, dzierżnw itp. za opłatą:

° d wiersza drobnegs za jednorazowe Djnieszezonic po 4 kr.,

za następne po 1 kr

Do każdego inseratu załączone byd winno 15 kr, za opłatę stęplową za każ

dorazowe umieszczenie.

!*ist z z pieniędzmi pr8numeracyjnemi i in serato w *mi przesyłane byd winny frank C

do Bidra Expedycyi ,C zasu*.

Lis t y reki ,macyjne uieopieczętoweno nieulejfs,ią frant owanin

mebkowane nieprzyjmuj, sit.

Numer pojedynczy dziennika kosztuje 6 kr.

Kraków 1 6 września.

Francya i Anglia otrzymały wreszcie wia- 1

domośc o zawartym z Chinami traktacie inn§ 1

jak przez Petersburg dróg§. P P . Ducliesne 1

de Beliecour, pierw szy sekretarz poselstwa

francuskiego i Bruce angielskiego wioz§

z s )b§ traktaty zawarte 2 7 g o czerwca a

ratyfikowane przez C esarza chińskiego w d.

3 lipca. W depeszy barona Gros pełnomo

cnika francuskiego czytamy obok główn ej

wiadomością że Chiny otwarte zostały dla i

Chrystyanizmu i handlu europejskiego, na- |

der ważny szczegół, że ajenci dyplomaty

czni będ§ mogli wraz z rodzinami swemi

zam ieszk ać w Pekinie. Ksi§żę Montebello

w depeszy swojej z Petersburga donosił

był, że posłowie zagraniczni będ§ mogli u

dac się do Pekinu kiedy tego zajdzie po

trzeba. W ielk a zatem zachodzi różnica w o -

trzymanych korzyściach z w yprawy chiń

skiej, bo nie potrzeba się rozwodzić nad w y

kazaniem różnicy w stosunkach państw ma

jących stałe u siebie poselstwa, a tych które

je tylko w miarę potrzeby wysyłaj§. Podo

bne misye zwłaszcza do Chin, wymagały

za w sze przedsiębrania wyprawy i poparcia

eskadr§. Zreszt§ jeżeli prawda, a wszelkie

prawdopodobieństwo zatem przemawia, że,

wolno będzie europejczykom jak pisz§ an-1

gielskie dzienniki podróżować za pasportem

po Chinach, to już samo przez się wymaga

stałych ambasad w Pekinie. Pekin stanie

się w pewnym przeći§gu czasu drugim Stam

bułem , ogniskiem intryg europejskich, tak jak

już Tien -T sin daje niejaki tego przykład.

Anglia , jak to każdy świadom działań ro

syjskich na W sch od zie, wie dobrze, spotka*

kała Ilosyę nad brzegami Pei-lio, i spot

kała j§ z cał§ t§ przewag§jak§ jej daje w

Chinach jeograficzne stanow isko, z którego

polityka gabinetu petersburgskiego umie zrę

cznie korzystać. Kraje nad Amurem uś(§

pione Rosyi przenosz§ rozległości§ cał§

Francyę. Krom tego w szystkie korzyści ja

kie otrzymała A nglia staj§ się także udzia

łem Rosyi. Stany Zjednoczone trzymały się

w Chinach Rosyi a nie Anglii, intrygami

swemi o ile wiadomo stawiały nawet nieja

kie przeszkody Zachodnim państwom. Z a

daniem Francyi będzie popierać głównie Chry

styanizm w Chinach, handel bowiem z tem

państwem mai’§ bardzo rubrykę w ruchu

przemysłowym francuskim stanowi.

T ek st sam traktatu, który zapewnie wkrót

ce będzie ogłoszonym, rozświeci jeszcze nie

które punkta. T ymczasem chcieliśmy tylko

sprostować poniek§d dawniejsze nasze uwa

gi, oparte na d ep eszy księcia Montebello, a

ycz§co się chwilowych poselstw. Trudno

irzypuścic, aby poseł francuski w Peters

)urgu był źle zainformowany, zapewne więc

)ł§d popełnił telegraf nie oddaj§e w y ra że

lia z cał§ ścisłości§.

Korcsi»on«!encya Czas«

Lwów 9 września.

(p. t . ) Kwestya uwolnienia gruntów od cięża

ów, postępuje bardzo leniwo. D wa lata upłynęło,

ak komisye krajowe zostały utworzone, komisye

)rowincyonalno są w swoim składzie sankcyono

vane przez Wysokie Ministeryum, a jednak prze

widzieć trudno, kiedy się działanie tych komisyj

’ozpocznie. Z tej samój zwłoki wnosić należy, jak

Łaźnem zadaniem będą roboty mające się przed

fięwziąść, a w tem mniemaniu utwierdzają i roz

)orządzenia Wysokiego Rządu i wychodzące in

strukcye coraz nowemi dodatkami uzupełniane, a

wznawiane licznemi kwestyami, które przed roz

)oczęciem urzędowania komisyj załatwienia wy

magają. J ed n ą z takich kwestyj przedłożyła kra

owa komisy a w Tyrolu Wysokiemu Ministeryum

do uwzględnienia. Rzecz idzie o spłacenie kapita

łów uprawnionym, złożonych jako wynagrodze

nie przez obowiązanych, za ustające prawa serwi

tutowe. D la ułatwienia całój procedury, dla oszczę

dzenia niestosownie wysokich kosztów prawnych,

gdyby wydanie wynagrodzenia potrzebowało w ka

żdym razie przeprowadzenia sprawy przez wszyst*

lie sądowe formalności, a głównie dla uzyskania

u uprawnionych łatwiejszego skłaniania się do za

wierania ugód, komisya w Tyrolu zaproponowała,

ażeby kapitały należące się upraw nionym za usta

iące służebnictwa, które nie przenoszą 10 złr. mk.,

wydane były każdemu zgłaszającemu się o nie w dro

dze 8umarycznój, nie przestrzegając praw hipote

cznych. Gdyby zaś kapitał ten wynosił 50 złr.,

wtedy sędzia z urzędu powinien, wedle projektu

tyrolskiój komisyi, uwzględnić stosunek zachodzą

cy między wartością realności, do którój należało

ustające prawo służebnictwa, a wysokością zabi

potekowanych na tejże realności praw, i wtenczas

tylko, jeżeli bez niebezpieczeństwa dla zahipote*

kowanych praw, wynagrodzenie za ustające słu

żebnictwo może być od realności oddzielone, a

żeby wynagrodzenie to bez sądowój pertrnktacyi,

aż do kwoty 50 złr. uprawnionemu wydać. Gdy

wynagrodzenie 50 złr. przenosi, zwykła sądowa

procedura powinna wydanie kapitału poprzedzić.

YV Galicyi nie będą się bardzo różnić zdania

w tym przedmiocie od komisyi tyrolskiój. W Ga

licyi zachodziłoby jeszcze to ułatwienie, że gdy

wsie galicyjskie w ogóle prawie gruntowych nie

mają ksiąg, a tem samem po wsiach i zahipote

kowanych ciężarów na gruntach chłopskich nie ma,

wtenczas tylko nasunęłaby się kwestya, ażali wy

nagrodzenie za ustające Błużebnictwo może lub

nie może być wydane uprawnionemu, jeżeli na to wy

nagrodzenie uzyskał kto sądową grabież, lub zgłos_ił

się dowłaściwego sądu urzędownie, że o uzyskanie

takiój grabieży sprawa w drodze sądowój wytoczo

na została.

Ze stanowiska więc jurydycznego nie będzie

zachodziła znaczna różnica między zdaniem ty

rolskiój komisyi i zdaniem odzywającem się w tym

przedmiocie w Galicyi. Zapatrywanie się w Gali

cyi na tę sprawę ze stanowiska polityczno-ekono

micznego, jest atoli zupełnie różniące się, i jak są- g

dzimy, ze wszystkich krajów państwa jednój Ga- !

icyi właściwe.

;

Odzywają się albowiem głosy, że ponieważ ist

niejące prawa do slużebnictw stanowüy zawsze

część rustykalnych dotacyj, dotacye zaś chłopskie 1

w moc istniejących rozporządzeń nie powinny być 2

uszczuplane, wynagrodzenie za ustająca służebnic- c

twa nie należy wydawać posiadaczom gruntów, c

ale przyznane gruntom dotacyjnym, mają wiecznie 1

z niemi zostać połączone. Posiadacz zaś będący

dziś w używaniu wszystkich z tego gruntu docho

dów, będzie miał prawo i do renty od wynagro- (

dzenia, nie może jednak podnosić samego kapi-!

tału, którym nie wolno mu tak rozrządzić, ażeby ]

odłączyć go od reszty rustykalnój dotacyi. U trzy- j

mują dalój, że gdy dostatecznie jest wiadomo, na

jak niskim stopuiu oświaty stoi chłop galicyjski,

nie byłoby żadnój rękojmi, gdyby t.ik znaczny ka

pitał, jakim być może w Galicyi wynagrodzenie za

ustające służebnictwa, wydany został do rąk upra

wnionych. Przepiliby i zmarnowali ten fundusz, a

wtenczas dotkliwie dałaby się im uczuć utrata

praw serwitutowych. Władze zatem polit y-czne w Ga

licyi, mając zawsze sobie powierzoną opiekę nad

posiadaczami chłopskich realności, muszą czuwać

nad tem, ażeby do tego nie przyszło, i wziąść pod

swój zarząd kapitał, jaki w pieniądzach z wyna

nagrodzcnia wyniknie. Na wstępie więc zaraz u

derza ta okoliczność, że gdy tyrolska komisya u

siłuje wynaleść środki, któromiby można u pra

wnionych do dobrowolnych z zobowiązanymi u

kładów skłonić, zdanie w Galicyi uznaje widocznie

za skuteczniejszy sposób, ażeby ten cel osiągnąć:

nic nie dać uprawnionym.

Nie zgadzamy się z tem zdaniem i nie zgadza

my się zupełnie z całem jego umotywowaniem, f

Pozwalamy sobie zabrać głos w tój tak bardzo

ważnój dla kraju sprawie, w nadziei, że potrafimy

zwrócić niejedną uwagę na ten przedmiot, a j a

wnością i silnem zainteresowaniem się tą kwestyą,

sprostujemy mylne zapatrywanie się na nią, albo

sami nauczeni co dobro kraju wymaga, odstąpimy

od teraźniejszego naszego 0 niój sądu.

Nie przyznajemy ażeby służebnictwa które przy

sługiwały posiadaczom gruntów rustykalnych w li

cznych galicyjskich dobrach, stanowiły wszędzie

część dotacyj rustykalnych. Prawodawca uznał,

że tylko tam , gdzie przed rokiem 1784 rustyka

lista był w posiadaniu poborów lasowych, a do

roku 1786 zostawał w używaniu pewnego gruntu,

ten pobór lasowy i używanie tego gruntu stano

wią jego prawa dotacyjne, to jest, że tak pobie

ranie pewnych produktów lasow ych, jak i uży

wanie takiego gru n tu, uzupełniają jego dotacyą.

Ażeby więc jakieś prawo serwitutowe należało do

rustykalnój dotacyi, chociaż takowe nie jest za

warowane dokumentami dotacyjnemi, jak n. p. ]

aktem osiedlania, inwentarzem sporządzonym przy

osiedlaniu, późniejszemi inwentatarzami lustrvacyj

nemi, aktem oszacowania dóbr i t. p ., potrzeba

dowieść, że posiadacz tój dotacyi był już w roku

1784 albo w roku 1786 w używaniu i posiadaniu

prawa do pewnego służebnictwa. K tóż się posta

ra 0 dostarczenie na to dowodu? teraźniejszy po

siadacz gruntu rustykalnego pewnie nie, gdyż

gdyby to dowieść potrafi!, osiągnąłby t o , że za

miast odebrania jakiegoś wynagrodzenia za usta

jące ełużebnictwo, którem wynagrodzeniem mógł

by podnieść byt materyalny małego swego go

podąrstwa, przyznanoby mu kilkanaście albo kil

adziesiąt grajcarów rocznój renty, na którą w biegu

.zasu

on sam albo jego dzieci, składaćby się z in—

Y ° 11 °bywatelami kraju mogli. Urzędy nie po

1,1 ł równie do_starczyć na to dowodu, w jakiem

ito był używaniu przed 80ciu latami. Z jakiego

:aś kol wiek innego prawnego tytułu , posiadacz

rruntu rustykalaego nabył prawo do służebnictwa,

;zyh t_o _z umowy albo kontraktu; z rozporządzenia

ist,atmój woli; _z wyroku sądowego— lub nakoniec

v moc zadawnionego posiadania, jeżeli w doku

nentach lub wyrokach nie jest wyraźnie wyrzc

jzono, że prawo to do służebnictwa należy lub

na należeć do rustykalnej dotacyi, stało się ono

jardziój prawem osobistem, własnością tego komu

e przyznano lub kto je nabył, niźli powiększe

liern dotacyi. I mogłoż być inaczój? . . . Dopuść*

ny, żo _ktoś zapisał testamentem każdemu gospo

larzowi w jednój swojój wsi po parę byków lub

ałówek, a w drugiój wsi zapisał każdemu istnie

ącemu gospodarzowi materyał na postawienie no

vój chałupy, jeżeli stara chałupa niebyłaby więcój

mieszkalną. Gdyby spadkobierca po zmarłym tcsta*

.orzo

nie był wstanie oddać byków i jałówek w na

.urze, ugodził się z legataryuszami i zapłacił każde

mu za to bydło gotowemi pieniędzmi, nie przysługi

wałożby każdemu z nich prawo podnieść owe pie

niężne wynagrodzenie za byki i jałówki, i roz

rządzić niem wedle swojój woli? Ńie sąż zupełnie

takie same prawa teg o, któremuby rząd kazał

dziś wypłacić pieniężne wynagrodzenie za ten ma

teryał , co w potrzebie mógł on w moc testa

me_ntu wywieść z lasów dworskich? Albo też, je

żeli posiadacz gruntu rustykalnego nabył prawa

do służebnictwa wypasania swego bydła na łące

dworskiój przez zadawnione spokojne używanie,

bydło które na tój łące wypasał, nie należało ni

gdy inwentarzem do jego rustykalnój dotacyi, ale

było przedmiotem jego osobistego przemysłowego

handlu; jakimże tytułem można tak nabyte prawo

do służebnictwa uważać za część rustykalnój do

tacyi, którój teu posiadacz nie był ani powołany

ani obowiązany powiększać i rozszerzać? Gdzież

są praw a iub rozporządzenia wzbraniające posia

daczom rustykalnych dotacyj, nabywać i posiadać

coś na własność nie należącą do ich dotacyjnych

siedzib ? My nie znamy żadnych. Jeżeli urzędy

polityczne inaczój postępowały i rozciągały swoje

opiekowanie się i do przedmiotów nie należących

do_ rustykalnych dotacyj, były to nadużycia, na

których nie można opierać uprawnienia do nowych

nadużyć. Wszystkie najwyższe rozporządzenia

w tój mierze nakazywały podwładnym urzędom

czuwać, ażeby z dotacyi rustykalnój nic nie było

oderwanego, ale nie ma żadnego w państwie au

stryackiem rozporządzenia, któreby wszystko to,

co tylko na jakiejkolwiek drodze rustykalista kie

dy nabył, uważać nakazywało za należące do jego

dotacyi. J_est więc naszóm zdaniem, że wyjąwszy

te służ_ebnictwa, które prawem są uznane za część

dotacyi, wszystkie inne mają bardziój charakter

praw osob_istych niż gruntowych, i że nie należą

do d_otacyj , wyjąwszy, jeżeli prawo jakie do słu

żebnictwa było w tym celu nadane, przyznano

lub n abyte, ażeby niem powiększyć i rozszerzyć

rustykalną dotacyę.

Wypłacając dziś wynagrodzenia za ustające se r

wituty do rąk tych, którym te prawa przysługi

wały, niema wielkiego niebezpieczeństwa naruszyć

dotacye które prawo chce mieć zostawione w ca

CIĘ§Ć IITER.1CKÜ-MTI8TTC S M .

wystawa starożytności

(Ciąg dalszy).

]Rzeźby z kości słoniowój, jako rozmaite kształ

tem i użytkiem, znajduj% się rozrzucone po odpo

wiednych sobie działach. W tym tedy oddziale na

czyń i puharów znajduje się kilka sztuk god_nycl

uwaffi, między innemi p uhar z kości słoniowó

z nakrywką oprawny w’ srebro (19) piękną okry

ty rzeźbą mitologiczną z końca 16go wieku. Ku

bek prosty kształtem (97) ma w płaskorzeźbie sce

nę Pirama i Thisby, która niezaleca się szczegół

nćm artystostwem.

Do bardzo pięknych robót złotniczych w sma

ku oryentalnym należy policzyć serwis_ tureck

tackę, kilka filiżanek i imbryczek —_serwis ten m

swoją jeszcze cenę jako pamiątka historyczno-fa

z,, mi i;tia, darowany bowiem był przez Sułtana _tu

reckiego jednemu z orzodków rodziny Dąbskich

Szkoda tylko, że podanie domcw e niezatrzymał(

bliższych szczegółów o tym D ąbskim , zwłaszcza

że Niesiecki nic niewspomina, aby który z tegc

domu jeździł do Turek. Dzisiaj jest on własnościf

hr. W ładysława Dąbskiego.

Najważniejszemi pod względem archeologicznym

są miednice mosiężne znane pod nazwą niemiecką

Taufbecke n, zgromadzone na wystawie w liczbi«

pięciu sztuk. W yrób to mosiężników norymber

skich, augsbur-kich, brunszwickicb od 15go dc

17go wieku.

Główny interes obudzają napisami tak nieczy

telnemi, że dotąd archeologowie nie są zgodni zi

sobą co do znaczenia legend; pochodzi to głó

wnie z fałszywego wybicia, a raczój_ odlania liter

i Z Polaków odczytał je śp. D r Nej i znaleś_ć mia

wyrazy: miły Boże. Jednę z takich mied_nic opi

suje ksiądz Dydyński w swóm dziełku _BWiadomo

ści historyczne o mieście Kłecku_", dając przytótr

podobiznę napisu, którego przecież nieczyta. Na

pis ten z tego względu ciekawy, że ostatnie dw_s

wiersze znaczą: Albertus de Keskovo prepositus it

, Klecho; co pokazuje, że tym pro_bo_szczem by

a ksiądz Wojciech zamieszczony na liście_ rządzcÓM

kościoła farnego pod r. 1622. Odczytanie napisów

na miednicach przedsięwziął p. Ant. Zyg. Helce

i jesteśmy pewni, że uczone jego zdani_e zakoń_cz]

i niepewności i hipotezy archeo_logów n_iemieckich

, którzy najsprzeczniejsze objawiali zdania.

Miednice znaidujące się aft wystawie pochodź;

z kościoła Panny Maryi, ś.Trójcy, jedna ze zbio

rów Tow. nauk. krak., a jedna ze zbiorów p. Ro

gawskiego. Niektóre z nich okryte są tylko ozdo

bami, inne mają wypukłorzeźbę przedstawiającą

Zwiastowanie N. Panny, Adama i Ew ę (517, 557).

Gdy wszystkie są lane, jedn a mająca rysunek nie

zgrabny (514) jest wykowana.

Po lewój stronie sali ciągnie się znaczny zbiór

skrzynek, kufereczków, kałamarzów rozmaitego

kształtu i wartości artystycznój.

Duża skrzynka (32) z malowanym herbem Ozar

t toryskich na wewnętrznój stronie wieka. Okucie

żelazne, w misternie wyrabianą siatkę i odnieść ją

można do 17go wieku.

Lad a kongregacyi kupców krakowskich (79 )

miedziana posrebrzana z okrętem na przykrywie,

i W kształcie skrzynki kałamarz srebrny ( 19)

należał do magistratu miasta Krakowa, rok na nim

i 1751.

7 K ałamarz wielki srebrny roboty gdańskiój (2 7.)

z bóstwem mitologicznóm na wierzchu, po rogach

1 tarcze z herbami: Łódź, Pilawa, Wężyk, Dunin,

r Radwan —wychodzi z rodziny Mączyńskich; dziś

, własność hr. W ład. Dzieduszyckiego.

Kałamarzyk podłużny, drewniany z pi mi lem

\ (354) okryty malowaniem wyobrażftjącóm fantasty.

cznych jeźdźców. Tego kształtu kałamarze uży

wane dziś na wschodzie, u nas używano je nie

gdyś, nosząc przy sobie_.

D rugi podobny mosiężny (323) z piórnikiem

przekonywa kształtem, że był zatykany u pasa.

Skrzyneczka srebrna drutowej misternej roboty

(252) ma być dziełem Macieja Fronczka złotnika

z Sandomierza w 17 wieku. Pochodzi ona od M a

cieja Leszczyńskiego, który ją darował prawnucz

ce swej Maryannie Leszczyńskiej w Bieczu 1792

r.—

Polegając na tem podaniu familijnem, podzi

wiać możemy delikatność i dobry smak kraj owe o-o

artysty złotnika.

Skrzyneczka z kości słoniowój rzeźbiona a j o u r

(258) w powiązane arabeski i figury bożków i źvvie

rząt mistycznych; wnosząc z charakteru tego arcy

dzieła pochodzenie jego może !być z P ersvi lub

Indy.. Drogocenny ten kawałek jest własnością

ks. otan. Jabłonowskiego.

Skrzynka _dre_wniana oklejona wycinanemi fDu

rn i ń?L(v2r55)

wernixem,

?lwało

J”°

y\ Kazlmil7 - «=oby przeko

nywało, ze dzisiejsza _tak zwana potiszomania, nie

jest wynalazkiem dzisiejszym.

Skrzynki drewniana ozdobna w ygniatają pła

skorzeźbą (259) w środku orzeł polski mający na

piersiach herb Jelita ; orzeł wsparty na dwóch tn**

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Download file

Download file

Deleting a comment

Advanced search

Suggest correction