Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 670 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

?N" 379

Kraków, Poniedziałek 22 Sierpnia 1910.

Rocznik LXII.

mmn«

liliHA

(Numer wieczorny).

Prenumeratę przyjmują: Administracya Czasu w Krakowie 1 urzędy pocztowe. Miejscową

p r e n u m e r a t ę księg. S. A. Krzyżanowskiego, handle: St. Karlińskiego, H. Kretschmera, Biuro dzień.

Hopcasa i Salomonowej, Gł. Trafika. Ws Lwowis ,,C zas" je st do nabycia w biurach dzlen. A. Olszewskiego,

» . Is k lłs w s k le g i, K. Buchstaba, na stacyach kolejowych w Tarnowie, Rzeszowie, Jaśle, Howym Sączn na p i r u n

w księgarni kolejowej, tudzież na Innych główniejszych stacyach n gortyerów kolejowych.

Ceny ogłoszeń: od wiersza petitem za pierwszyraz 20hal., zakażdynastępnypo10hal.: układ tabe

laryczny, cyfrowy, .komplikowany, pierwszy raz40hal,, następnypo 10haL Nadesłane i N ekrologia

od miejsca wiersza drukiempetitowym60halerzyza każdyraz. Głosy publiczności po2kor.; wszel

kie prywatne komunikaty po kronice i po dziale ekonomicznym i t. p. po 1 kor. od miejsca wiersza.

Ogłoszenia i prenumeratę przyjmują: we Lwowie biura dziennikówL.Plohna, A.Olszewskiego,

St.Sokołowskiego, K.Buchstaba; wJarosławiu Biurodzienników; wPodgórzu Poturalski;w Prze

m yślu A. Juszyńskiksięgarnia, D.Heszeles; wRzeszowie M.Weintraub;wStanisławowie Jasiel

skii Sp.; w Tarnowie M.Rockach, O.Hant: w Tarnopolu Komaniewski; w Paryżu wyłącznie

ŁW. Raczkowski, 14 Cite de Trevise; w W ied niu Haasenstein fi Vogler, R. Mosse (także we wszyst

ch filiach): H. Schalek, M. Dukes, E. Braun, J. Danneberg, H. Friedl (tylko p r e n u m e r a tę H . Gold

schmidtfi Comp.); w Frankfurcie n. M.G.L.Daubefi Comp., w Pradze czeskiej Fr. Hovorka.

Listy s pieniądzmi i przekazy pieniężne na prenumeratę i ogłoszeuia przyjmuje Administracya

Czaiu w K r a k o w ie . Rekiamacye nieopieczętowane nie podlegają opłacie p o c z to w e j. Listów nleopla.*

conych nie przyjmuje się. Rękopisów nadsyłanych nie z w r a c a się .

P 5 F * Za każdą zmianę adresu dopłaca się 40 hal.

*’W ij

ADRES REDAKCYI: ul. św. Tomasza Nr 32.— Telefon Nr 50.

]?Iowy w Poznai)iii.

l’odezas sobotniej uroczystości otwarcia zam

ku cesarskiego w Poznaniu, wygłosił Wilhelm

Jj, dwie mowy. Poprzedziło je parotygodniowe

dociekanie ich treści i tonu, najusilniejsze w pra

sie hakatystycznej, która z pewnością siebie za

powiadała niemal nową mowę malborską, łago

dniejszą może w formie, lecz niemniej stanow

czą i niemniej zaczepną w treści. Słyszeliśmy

stamtąd, że będzie to mowa ,,bardzo niemiła

Germanii i K ólnische Volksztg.,

które sprze

ciwiają się polityce antypolskiej«. Akcentowano

przy tem przeznaczenie i charakter zamku kró

lewskiego, czyniąc zeń niemal nowe Zwing-Uri

w stosunku do żywiołu polskiego; przytaczano wy

jątki z poprzednich mów cesarza, jak gdyby

przygotowując opinię na coś, co przewyższy

wszystko poprzednie.

Należało przypomnieć te anteccdeucye, gdyż

dopiero na ich tle ukaże się w całej pełni roz

czarowanie, jakie koła hakalystyczne musiały

zanotować na marginesie obu przemówień ce

sarskich. Znamy już ich tekst dosłowny i wiemy,

żc obracają się na utartym gruncie zwrotów

urzędowych, dalekich nietylko od tonu mowy

ma!borskiej lub toruńskiej, lecz od tonu mów

cesarskich w ogóle, przepojonych zwykle impul

sywnym temperam entem i staraniem o efekt

orałorski. W tej urzędowej i niemal suchej rze

czowości trudnoby poznać charakter pióra Wil

helma 11. Wygląda ona raczej na płód pilności

kancelaryjnej, która waży każde słowo i ,,roz

cina włos na czworo”, z pamięcią o tem, że

odpowiedzialność za każdy zwrot, spada nie na

koronę, lecz na odpowiedzialnych . ministrów.

Zapowiadano w istocie, że mowa jest od dwóch

tygodfai przedmiotem pracy w biurach ministe

ryalnych, że wygładza się ją i szlifuje z wielką

starannością. Rzeczywistość potwierdziła te ha

kalystyczne pogłoski. Że zaś kładły one nacisk

na znaczenie enuńcyaćyr tak mozółnie stylizo

wanej — więc należy oczekiwać, czy utrzyma

ją . go, czy będą obstawały ,przy doniosłości

słów cesarskich, skoro ich treść tak odbiegła od

ich przypuszczeń, ich nadziei.

W tern świetle nabierają znaczenia głosy

dzienników katolickich w Niemczech, które u

ważały stanowisko prasy hakatystycznej nie

tyle za rezultat ,dobrych inform acyj o treści

mów Wilhelma II., ile za wynik obawy, iż mo

wy te mogą nic odpowiedzieć nadziejom baka

tyzmu. A także za rodzaj clouce violence wy

wartej na sfery decydujące, aby z temi nadzie

jami się liczyły i nie sprawiły im zawodu.

W jeszcze dalszej perspektywie ukazują się tu

taj niewątpliwie owe niejasne jeszcze, lecz

porczywe wieści, jakoby w sferach wpływowych

społeczeństwa niemieckiego zaczynał chwiać się

dogmat hakatystyczny, wpajany z jednej, utwier

dzany praktyką z drugiej strony od lat dzie

siątków — wieści nie posiadające na swe popar

cie argumentów konkretnych, a jednak narzu

cające się opinii coraz silniej i notow ane przez

liakatyzm z rosnąccm zaniepokojeniem. Polityka

nie buduje na przypuszczeniach i Polacy, żyjący

w obrębie słupów czarno-białych, dali temu wy

laz niejednokrotnie i z wielką stanowczością.

Równym jednak błędem byłoby przeoczać, iż do

atmosfery otaczającej liakatyzm w kradają się

pierwiastki nowe, choć jeszcze nieważkie i usu

w ające się z pod analizy.

Gdyby nas łudziła własna obserwacya, to nie

wierząc jej, musielibyśmy jednak brać w rachu

bę mimowolne kotrpróby, jakie coraz częściej

przedstawiał nam w ostatnich tygodniach woju

jący hakatyzm, kontrpróby, w postaci obaw

przed rzekomą ,,zmianą kursu”.

Obawy le no

towaliśmy niemal codziennie, zestaw iając z niemi

te głosy niemieckie, z których przemawia nie

tylko poczucie sprawiedliwości i wstyd za an

typolskie przejawy pruskiej kultury, ale przc

dewszyslkiem zdrowy rozsądek i poczucie wła

snego, dobrze zrozumianego interesu. Zgodni

zaś byliśmy w tem z poważną prasą polską

w Poznańskiem, iż głosy te, aczkolwiek przed

wczesnem byłoby może przypisywać im znaczenie

doraźne i materyalne, mają wagę jednak w sfe

rze moralnej i dobrzeby było, gdyby promienio

wały stamtąd jak najszerzej i odegrały rolę,

jaka w polityce praktycznej przypada zasadom

ideałom.

Życzenie to można i trzeba powtórzyć w chwi

li, gdy nadzieja nowej prowokacyi spotkała się

zawodem. Ten bowiem nie ulega, jak się

zdaje, wątpliwości i do pokrycia łatwym nie bę

dzie. Strzegąc się wyciągania wniosków i snu

cia przypuszczeń na podstawie słów, len fakt

konkretny trzeba jednak zanotować dlatego, że

jest faktem. Zapewnienie, iż zamek cesarski bę

dzie ostoją kultury niemieckiej i niemieckiego

obyczaju, toast na cześć nowego stołecznego

miasta, zapowiedź opieki nad ,,wszelką uczciwą

pracą* — to wszystko nie spełniło oczekiwań

hakatystycznej irredenty, której genezę i b:o

grafię lak jasno przedstaw ił *Dziennik poznań

ski w przeddzień uroczystości zamkowych. No

tując zaś zwrot o zamieszkaniu w nowym zam

ku i o wejściu w bliższe stosunki z mieszkań

cami Poznania, trudno nic przypom nieć sobie

obaw przed tymi stosunkami, wyrażanych do

sadnie przez prasę hakatystyczną — obaw

w których główną rolę odgrywała ,,intryga pol

ska”, tym razem osobista i towarzyska, obaw

dochodzących niemal do wniosku, iż lepiej, aby

zamek wcale nie był powstawał, jeżeli kiedyś

w liście zaproszonych na jego sale, ma znaleść

się nazwisko polskie, synonim owej ,,intrygi"

Już samo

zaproszenie kilkuastu Polaków

na otwarcie zamku,

tytułu

stanowisk

dworskich lub półurzędowych,

spotkało e

z nerwowem niezadowoleniem. Teraz wzmoże się

ono faktem, że Polacy, którzy przybyciem speł

nili ciężki lecz konieczny obowiązek, opuszczali

zamek bez poczucia nowej, doraźnej krzywdy

i bez wspomnień takich, jakie im według życze

nia hakatystów miało zostawić poznańskie wy

dauie Malborga.

Przy całej przesadzie, obawy te dodają nic

mniej nowy ton do akordu hakatystycznych lę

ków i również charakteryzują nastrój, w jakim

witali cesarza Wilhelma działacze kresowi, określe

ni przez niemieckich swych przeciwników nazwą

,,patryotów talarowych”.

Jest w nich lęk złego

sumienia, które mimo głośnych frazesów, mało,

widocznie, wierzy w trwałość dzieł, opartych na

pogwałceniu wieczystych praw moralnych, sko

ro drży przed każdym cieniem.

Kierunki polityczne nie zmieniają się z dnia

na dzień, płyną ze źródeł rozlicznych i nieraz

głębokich. To jednak można zanotować, że dzień

otwarcia zamku poznańskiego nie przyniósł no

wych pogróżek, ani zapowiedzi nowych krz.ywd.

Tak zrozumie go społeczeństwo polskie, a

w szczególności społeczeństwo polskie w Poznań*

skicm, silne słusznością swej sprawy i legalno

ścią dążeń, które urzeczywistnia, pełniąc swe

narodowe obowiązki wśród ucisku i prześla

dowań.

*---

Ciemne potęgi.

Organizacya polityczna nosząca miano ,,Związ

ku narodu rosyjskiego”, a gromadząca pod sztan

darem swoim ludzi, uważających się za naj

lepszych patryotów rosyjskich, szybkim krokiem

zbliża się ku upadkowi. Towarzyszą procesowi

zupełnego rozkładu skandale, nieodłączne w or

ganizacyach politycznych, opierających byt swój

i potęgę na najniższych instynktach ciemnych

mas, podsycanych żądzą nie tyle odznaczenia

się, ile raczej wyciągnięcia jaknajwięcej osobi

stych korzyści materyalnych.

Osią, dokoła której obracają się wypadki

skandaliczne, jakich widownią jest w chwili o

becnej Związek narodu rosyjskiego, jest twórca

jego i prezes rady głównej, słynny Dr Dubrowin.

Pewna część członków Rady głównej, niezado

wolona z dotychczasowej działalności Dra Du

browina, czy też kierowana ambicyami osobi

stemi, postanowiła usunąć go od steru sprawami

związku. Licżąc się jednak z tem, że Du

browin lo bądź co bądź potęga w Związku,

zabrała się do wykonania zamiaru swego nie

wprost, lecz kręlemi drogami.’ Postanowiła

obrzydzić hetmanowi Związku buławę i w len

sposób skłonić go do dobrowolnego ustąpienia.

Zamiar nie udał się jednak; Dr Dubrowin,

mimo stawiania mu najrozmaitszych trudności,

w rodzaju takich n. p,, jak żądanie zdania ra

chunków z sum związkowych, nietylko nie zdra

dzał zamiaru ustąpienia, ale postanowił walczyć

na śmierć lub życie. Walka, na razie papiero

wa, rozpoczęła się od sensacyjnych wynurzeń

z obu stron, odkrywających skandaliczne szćze

szczegóły z dotychczasowej działalności Związku.

Wszystko, co dotychczas pisano w prasie ro

syjskiej o działalności tej i co niekiedy wyda

wało śię, jeżeli nie’nieprawdziwcm, to co najmniej

tendencyjnem i przesadzonem, znajduje w w y

nurzeniach tych urzędowe niejako potwier

dzenie.

Z w,ynurzeń tych dowiadujemy się przcde

wszystkiem, jakie stosunki łączyły koła rządo

we z Związkiem i jego przywódcą. A stosunki

te były niezawsze jednakowe i wykazują linię

falistą, która doskonale uwidocznia się w wy

nurzeniach Dubrowina. Początek więc działalno

ności Związku ,,powitany został z wdzięczno

ścią" .

Potem, w ciągu 1906 r. utrzymywano

z nim stosunki bardzo niechętnie, jakby z mu

su. Z początkiem 1907 r. nastąpiło ,,silne ozię

bienie" i Związek ,,znoszono z trudnością”.

dn. 16 czerwca tegoż roku zerwano z Dubrowi

nem zupełnie i równocześnie usiłowano działal

ność Związku skierować w odmienne koryto.

Dubrowin otrzymał 20 tysięcy rubli odstępnego,

Radzie głównej przyobiecano stały zasiłek mie

sięczny pod warunkiem, że ustąpi z niej Du

browin. Warunki te, po dłuższem wahaniu, zo

stały przyjęte.

«Władza" przeszła do rąk kon

kurentów Dubrowina, którzy przeprowadzili w y

bory do trzeciej Dumy «przy pomocy pieniędzy

urzędników ”.

Cemże wyjaśnić się da owa różnolitość w sto

sunkach do Związku? I na to znajdujemy wy

czerpującą odpowiedź w wynurzeniach obu stron

walczących. Nieporozumienia wywołał po części

program, po części taktyka Związku.

,,Ambitni

biurokraci — pisze w organie swoim Dubrowin

nic pragnęli wcale powrotu do dawnych cza

sów”, chcieli, przeciwnie, pogodzić manifest paź

dziernikowy z starym ustrojem. 1 w tein właśnie

szukać należy przyczyny, że «ambitni biurokra

ci”, wdzięczni Dubrowinowi za pomoc przeciwko

,,rewolucyi”, stali się względem niego oziębłymi,

dy ich samych uważać zaczął za «kadetów”.

Wytknęli sobie biurokraci ci jako cel przysto

sowanie Związku do swojego programu polity

cznego. Zc cel ten, mimo olbrzymich zasiłków,

udzielanych Związkowi, nie został jeszcze osią

gnięty, dowodzi zażarta i skandaliczna walka,

jaka się właśnie rozgryw a między związkowca-i

mi a t. zw. nowozwiązkoweami.

Dubrowin w zapalczywości swej zaszedt lak

daleko, że ośmielił się nawet w organie swoim

Russkoje Znamia wystąpić przeciwko przed

stawicielom władzy. Stało się to z okazyi na

stępującej : Do jednego z oddziałów prowincyo

nalnych Związku przybył «na rewizyę" c.złonek

odnowionej Rady głównej, wybranej przez no

wozwiązkowców. Gdy mu jednak zarząd oddzia

łu , wierny Dubrowinowi, odmówił pokazania

ksiąg rachunkowych, «rewident" udał się do

gubernatora miejscowego i wykazawszy się peł

nomocnictwami, prosił o danie mu asysty poli

cyjnej, ażeby mógł spełnić polecenie swoje. Gu

bernator prośbę uwzględnił. Na to Russkoje

Znamia, które dotąd z zachwytem drukowało

nazwiska dygnitarzy administracyjnych, ,,współ

czujących" zadaniom Związku i biorących udział

w uroczystościach jego, rzuciło się na guberna

tora, zarzucając mu nadużycie W’ładzy.

Na czem skończy się skandaliczna walka o

tłusty ochłap, trudno przewidzieć. Zdaje się je

dnak nie ulegać wątpliwości, żc Dr Dubrowin

zdecydowany jest nie cofać się przed niczem,

że więc przygotowanymi być należy na jeszcze

skaridaliczniejsze wynurzenia z jego strony.

Powstanie Druzów.

Od dłuższego już czasu nadchodzą z Kon

stantynopola niepokojące wieści o gioźnem po

łożeniu chrześcian w azyalyckich posiadłościach

Turcyi. Rząd turecki usiłuje wieści Le bądź

uk ryć, bądź je zbagatelizow’ać, co jedn ak nie

zmniejsza doniosłości faktu, że powstanie Dru

zów objęło całą już Syryę, że ofiarą jego pa

dły już setki ludności chrześciańskiej i że tłu

mienie powstania przez w ojska regularne napo

tyka na bardzo poważny opór ze strony po

wstańców.

Druzowie, są to Albańczycy Turcyi azyaly

ekiej. Podobnie, jak ci ostatni, niejednokrotnie

już z powodzeniem odpierali nacisk armii suł

fańskiej. Przed 10 laty Abdul llarnid kazał po

brać rekruia z pośród Druzów, co dało hasło

do pow stania; powstanie utopione wprawdzie

zostało w morzu krwi, ale rząd turecki wyrzec

się musiał zamiaru swego pociągnięcia Druzów

do regularnej służby wojskowej. Druzowie nie

posiadali wprawdzie, podobnie jak Albańczycy,

autonomii, korzystali jednak ze wszystkich praw

niezależności. W Syryi miały moc obowiązującą

te tylko ustaw y, które uzyskały sankcyę naro

du. Najmniejszy zamach ze strony władz cen

tralnych w kierunku ograniczenia praw Druzów

gromadził ich pod wspólnym sztandarem po

wstańczym. I mimo stosunkowo nieliczne za

stępy Druzów, udawało im się niejednokrotnie,

dzięki odwadze osobistej, zadawać dotkliwe klę

ski regularnym oddziałom tureckim .

Powstanie Druzów przyszło bardzo nic w po

rę. Młodoturcy jeszcze nie uporali się z *po

wstaniem albańskiem i m ają poważne kłopoty

pacyfikacyą Bułgarów macedońskich, zwła

szcza, żc tym razem metody pacyfikacyjne mło

dotureekie w ychodzą, dzięki prasie bułgarskiej,

na jaw i stawiają kulturę «jedności i postępu«

w iście abdul-hamidowskiem oświetleniu.

Przyczyny powstania Druzów nie są dotych

czas wyjaśnione, w czem tkwi może również

nieco polityki młodotureckiej, która za jeden zc

środków usprawiedliwienia swej dyktatury w o

bec Europy, uważa ,,spiski" rzekomo reakcyjne,

mające zagrażać konstytucyi. W ten sposób ma

wytłómaezyć się, dlaczego rząd wolnościowy po

sługuje się gnębieniem pism opozycyjnych (a

konstytucyjnych), dlaczego krwią i żelazem pa

cyfikuje Albańczyków i dlaczego od roku trzy

ma kraj w stanie oblężenia. Co niedługi czas

wykrywa rząd podobne spiski i ogłasza to z try

umfem, jako nowe odparcie intryg «reakcyj

nych”. Podobnie i teraz rzecz się miała, powsta

nie Druzów ogłoszono za spisek zwolenników

Abdul Hamida.

Istotne przyczyny wyjdą może kiedyś na jaw,

gdy prasa europejska będzie posługiwała się

w informowaniu czytelników nietylko urzędowe*

mi wiadomościami rządu tureckiego, ale i głosa

mi prasy opozycyjnej, która naw et wbrew bezli

tosnej cenzurze, umie przemycić prawdę: Na ra

zie widocznem jest to głównie, iż rząd zamie

rza przygotować opinię europejską na represye

w rodzaju albańskich i macedońskich, ńwiadczy

o tem fakt ogłoszenia, że Druzowie wyrżnęli

kilkanaście wsi chrześciańskich. Otóż Druzowie

byli dotychczas zawsze uważani za plemię bar

dzo toleranckic i nie wzorowali się na rzeziach,

uprawianych przez muzułmanów. Nagły zwrot

w ich odwiecznem usposobieniu byłby przeto

tembardziej niewytłumaczony. Raczej jc3t pra

wdopodobnej, iż rząd turecki chciałby uspra

wiedliwić metodę pacyfikacyjną, która musi

w końcu dojść do uszu Europy. Wówczas na

złagodzenie zrażenia dosłuży motyw, iż szło o

zapobieżenie rzeziom chrześcian. Zarazem chce

rząd młodoturecki dać Europie dowód swej tro

skliwości o chrześciańskich poddanych.

Prasa rządowa domaga się oczyw’iście «ekspe

dycyi karnej" i «silnej ręki”.

Przy instynktach

spisku wojskowego, jaki obecnie Turcyą fakty

cznie włada, wołania te będą napcwne wysłu

chane i do dziejów Młodej Turcyi przybędzie je

szcze jedna karta, zapisana krwią i żelazem.

Prasie zaś, oceniającej stosunki tureckie spokoj

nie i bez uprzedzeń, znów przyjdzie zastanowić

się, czy zaszła istotnie radykalna zmiana stosun

ków między rządami kamaryli Abdul Hamida, a

rządami kamaryli spiskowej? Nawet trudne w a

runki, w jakich Młodoturcy objęli rządy pań

stwa, nic tłómaczą wszystkiego, a zwłaszcza nie

tłumaczą sprzeczności między hasłami wo)nościo

wemi, a faktycznem samowładztwem, które zmie

niło podmiot władzy, lecz zachowało w znacznej

m ierze jej istotę.

Z nad ciepłych mórz.

(Notatki wakacyjne).

— *M fic---

II. Fale i Ludzie.

Dzisia,j jest czas «bardzo zły", zdaniem wła

ścicieli łazienek i hotelierów. Uti tempo cathvis

mno. U n tempaccio! Obelgi, jakie dostają się

zachmurzonemu niebu z tysiąca ust, nie wp y_

wa,ją na usposobienie chmur, które płyną nad

górami i od czasu do czasu popłakują cienkim

deszczykiem. Plaża prawie pusta, wrota sklepów

pozamykane na głucho, w kawiarniach przeciągają

się smę.tnie kelnerzy i aby nie wyjść z wprawy,

obsługują się nawzajem przy pierwsze.» śniada

niu. Tyiko morze, rozradowane wiatrem zacho

dnim, pluszcze wesoło i szumi.

W taki czas - dowiadujemy się — trzeba

wyjść na molo. Fale bardzo wzburzone, można

zobaczyć coś ciekawego.

Molo viareggiańskie ,jest wnuczkiem wielkich

budowli, które na oceanie i na morzu połno

cinem m ają staw iać czoło wściekłości tal.

miast kilku pięter budowy kamiennej, wznosi

się nad zwierciadłem Afrodyty paru metrami na

zakończenie ma zwykłe rusztowanie z pali dre

wnianycti, które chwieją się wprawdzie pod si -

niejszym naporem fali, lecz samem snem is nie

niem *dają morzu świadectwo dobrego sprawo

wania i ’delikatności. Rzuca się na nie woda z

wielkim łoskotem i szumem, piany spływają jak

mydliny, rusztowanie jęczy * skrzypi, w wąz un

kanale, który wiedzie do portu, tworzą się wa

ły wyżej kamiennych brzegów; w rezu "’" ° .% h

miana impertynencyj nic prowadzi «o

etatm qiw. Tak jak w kawiarni włoskiej y

sya między kilku mnie,j lub więcej czari?

sobami: ręce odbywają podróż napowi

«czy błyszczą i znlaczają w orbitach koła, jak

» Otella w ostał niej scenie z l)esdemoną,

deł wyrywają się chrapliwe okrzyki.

słuchaniem się wychodzi na jaw, że tu układa

się wieczorne rendez-vous napartyę czegokolwiek.

Gdyby Marc Tirrheno występowało na seryo,

znikłby dawno ślad po palikach, podpierających

łazienki, a ra w półzżartych przez muszle; nic wiele

zostałoby też po rusztowaniu, kończąccm molo -

może i po wszystkich budach, jakie zastawiły

plażę viareggiańską. Neptun, usadawiając się na

kuli ziemskiej, umieścił swe ręce i nogi w in

nych okolicach, tam gestykulacye jego sprowa

dzają przypływ, odpływ i inne przykrości; tutaj

najwidoczniej ulokował swą głowę i co najwyżej ki

wa nią w taki walca z Wesołej wdówki, rozlega

jącego się. od rana do nocy z wszystkich lokali

alkoholiczno-muzycznych. La Vedova allegra

stała się plagą uniwersalną. Rozkochały się

w niej wszystkie gramofony, orkiestiiony, szka

tułki grające, fortepiany i komplety orkiestrowe

całego świata, a Włoch w szczególności. Vin

dobona victrix! Zamknijmy jeszcze oczy, a na

dźwiękach spłynie ku nam wizya najściślejszej

ojczyzny, plantacyj i walców, m ieszających się

kontrapunktycznie ze skwirozenicm tłuszczu na

pale!ni restauracyjnej.

Bardziej narodow o zabawiają gości niektóre

liary CŁ

lab zamerykanizowała się ostatnim

czasem dobra, stara tamrna, czyli najprościej:

szynk. W jednym można widzieć co parę wie

czorów śpiewaka ludowego, potwornego karła

w jaskrawej czapeczce na wielkim łbie, z gitarą

przez plecy, jak wyśpiewuje żargonem lokalnym

niesłychane ciekawości. Signori pękają ze śmie

chu signore radują się niemniej szczerze, lecz

odwracają czarne główki, aby spełnić konwe

nans dem onstracyi. Od czasu do czasu refren

wybucha choraliter, sprowadzając coraz nowych

słuchaczy i konsumentów.

Innym razem dolatuje z pod drewnianej budy

arya operowa. W kole gości, zapijających liąuori

z wodą sodową, brzdąka na gitarze postać o

wszelkich cechach bandyty z olejodruku ; przęd

nim mały chłópczyna wyciąga czystym altem

aryę tenorową z Favorify: Una renjine, un an

giot di Dio...

Głos słabiutki, wyższe tony rozpaczliwe, eks

presya i maniery dorosłego śpiewaka. Przy dłuż

szej nucie staje biedaczek na palcach, podczas

końcowej fermaty na wysokim tonie dodaje so

bie kontenansu ręką i stara się wytrzymać do

póty, dopóki skrzypi i stęka gitara bandyty.

Warto widzieć także pozę, taką świadomość efe

ktu w dziesięcioletniem dziecku.

Jeśli nic po

żegna się przy mutacyi zc swym głosikiem, w y

płynie może za kilkanaście lat w medyolańskiej

Galeria Vittorio Emanuele, na giełdzie śpiewa

ków, jako nowy Caruso, albo Battistini. W za

sadzie każdy Włoch jest. śpiewakiem. Nietylko

śpiewa, ale ma kwalifikacye artystyczne. Jeśli

ich nie sfruktyfikuje, lo często tylko przez le

nistwo i beztroskę życiową.

Koło mojej capanny toczą się od paru dni

rozmowy. Zaczęło się odśpiewaniem przez jed

nego z sąsiadów, amatora muzyki, paru taktów

monologu Rigoletta: ,,Ten starzec przeklął mnie”...

Natychmiast odezwał się z za ściany dalszy

ciąg, wygłoszony porządnym barytonem : ,,Ta

myśl... czemu mąci mi spokój? Czy mi grozi

nieszczęście?" ... Owym barytonem je.st właściciel

capami, osobistość przysadkowata, czarna, z pię

knie zaokrąglonym brzuszkiem, szczerze rozko

chana w dobrem winie toskańskicm. Zna w szyst

kie recitatim wszystkich partyj wc wszystkich

popularniejszych operach. Ledwie zacząć frazę,

on kończy z niechybną dokładnością, z ekspre*

syą dobrego włoskiego artysty i szerokim ge

stem owija dokoła brudnego trykotu imagina*

cyjny płaszcz kostyumu. A potem dyalog :

Czy śpiewa ? Dla przyjemności. Nie potrzebuje

(sic!) inaczej. Chodzi zawsze na operę w Reale

Teatro Pacini, nazwanym tak na pamiątkę twórcy

opery Safo, który skomponował ją w Viareggio.

I tyle nauczył się ze słuchania? Chwila pauzy

potem przyznanie, że właściwie był także... ar

tystą. Od ośmnastu lat śpiewa w chórach, cza

sem także mniejsze partye: rycerzy, powierni

ków, naw et Fiorilla w Cyruliku ,sewilskim. Dnia

mi jeździ z barką, wożąc towary lub łapiąc ry

by, wieczorem kostyum na plecy, trochę szmin

ki i staje przed kinkietami. I inożna domyślić

się, że w bardzo pięknej pozie, z gestem naj

prawdziwszego zawodowca.

Czemu nie poszedł na scenę? Nowa pauza,

wzruszenie ramionami. Ojciec nic życzył sobie.

Gzy naprawdę? O tak, stanowczo... a właści

wie... to lubi także pociągnąć dobry haust z fia

scho, przytem ożenit się wcześnie i teraz (ręka

na piersi, oczy do nieba) musi w tej niskiej

kondycyi ciężko pracow ać na życic.

Intcnzywność lej pracy podziwiamy wszyscy.

Niedoszły Caruso od rana do nocy wydaje roz

kazy, zaś matka, żona, siostrzenica, dwaj bra

cia, ojciec i wuj wykonują wszelkie czynności,

od wbijania pali pod budki i okrywania ich sło

mą aż do gotowania obiadu i suszenia koBlyu

mów gości. Sam, aby nie nadwerężyć cennego

zdrowia, pełni swą funkcyę przteważnie leżąco.

Rusza się głównie wtedy, gdy trzeba wykąpać

się w morzu, a zarazem dać jeść rodzinie, gdyż

obie te czynności odbywają się równocześnie,

w ten sposób, iż brudny trykot artysty-przed

siębiorcy zanurza się w falach, ręce zaś obłu

pują z palów sterczących z fali, pewną ilość

muszelek. Do żony należy ugotowanie ich, ew en

tualnie wydobycie z twardej skorupy. Trochę

ryżu lub makaronu, duża flaszka wina... wyży

wicnie rodziny nie należy w tych warunkach do

największych trudności.

W południe, biedak zmęczony kłopotami przed

siębiorstwa, zmiata ze stołu i pociąga gęsto

z flaszki. Potem wywraca się smętnie na kupę

słomy i wypoczywa, śniąc o nowych tryumfach

na scenie viareggiańskiej, która co roku potrze

buje powierników, rycerzy, bandytów, mnichów

i wogóle barytonów, umiejących zaśpiewać z eks

presyą : ,,Oh! maledełto!u, albo : ,,Deli, qual

a cerba cura opprime il tuo w re?”. Opera nie

może obejść się bez takiego zapytania, bo na

cóżby bohater odpowiedział swoją aryą?

Gdyby nie los, ucieleśniony w zdradliwem

fiasw, leżałby może nasz rybak-artysta nie na

słomie, lecz na łóżku sprężynowem hotelu no

wojorskiego, oczekując impresaria z wielkim

workiem, mieszczącym bonoraryum za wieczor

uy występ. Najsławniejsi ze sławnych i najle

piej przepłacani z przepłacanych zaczynali po

dobnie swoją karyerę. Masini był tak jak Ta

magno szewccm-łataczem, Borghatti poszedł do

La Scali prawic prosto z rusztowania murarskie

go i kto wic, czy nic le.piej wywija} kielnią, niż

mieczem Siegfrieda. Gayarrć i Caruso latami spie

wywali powierników i ,,drugich rycerzy”, aż je

lcu szczęśliwy wieczór rozstrzygnął o dodaniu

do gaży paru zer i o światowej sławie. Nasz

przedsiębiorca ostatecznie ma kilkanaście kabin

lo wynajęcia po kikadziesiąt franków miesięcz

nie, gości w Viareggio nie zbraknie, wina w w i

niarni również, a kto wie, czy sztninkowanie się

o wieczór i jeżdżenie po świeeie nie jest uciąż

iwszem, niż komenderowanie żoną i wujem, aby

prędzej znosili słomę? Na zaspokojenie ambicyj

pozostaje zaw3ze sezon zimowy w Viareggio,

co najważniejsza, przeświadczenie, że gdyby

nie przypadkowy zbieg okoliczności, byłoby się

bardzo, bardzo wielkim... Bo zdaje się, iż nasz

niedoszły Caruso nie oddałbym za nic rozkoszne

go złudzenia, że jest zmarnowanym półbożkiem.

—

Gdybym był się uczył!... wzdycha.

I sięga j)o flaszkę, zerkając z podełba na

forestiera, czy wzrusza się tą tragcdyą artysty?

Odpowiada także, jak w zeszłym sezonie ką

pał się u niego Caruso, jak go zachęcał, aby

jeszcze teraz jął się solfedżiów .

—

Teraz już zapóźno! - dodaje z gestem, któ

rego nie powstydziłby się żaden Don Jose w o

statnim akcie Carmeny, poczerń toczy dokoła

chmurnym wzrokiem (hrabia di Luna w pierw

szym akcie Irubadura) i przewraca się na

drugi bok, zauważając :

—

Ciężkiem jest życie!

A za chwilę słyc.hać głos żony, strofują

cej pięcioro d zieci:

—

Cicho! Dajcie papie spać, niech odpocznie

po pracy!

W itold N oskowski.

r/AS" wr«h*d*l8 wyjątkiem dni po niedzieli i «w-ima. i.

wnw

\"*° 1 ° *°dzinie°6*wi/czonmi!*" ******* *

Numer wieczorny lu hal,, ranny 4 ha! ) - * prze*.vłkąpocztową:

prenumerata wyNosT»eczorny12h*l’rłBI,/*k*

W giake wie w m i e j s c u ................................

n* c*ty rok tina kwartał na 1 miesiąc

z odnoszeniem do domu

***

«:. , ron

7kor.50h. 2kor.50hal.

Pocztą w państwie A u s t ry a cki e m ...............................* * * *

^6 koron

9kor. -

3kor. -

n dwukrotną wysyłką p o c z t o w ą ...........................

***

koron 9kor.—

3kor. -

Pocztą w państwie N i e m i e c k i e m .............................. «...

4- koron 10 kor. 50 h. 3 kor. 50 hal.

po wszystkich państw, należących do związku poc’ztow%o

4»w°"

10^°r’50Ł 3kor*50ŁaL

Wpaństwie rosyjskiem (abonament przez urzędy pocztowe) ?b rh 90 k 4 l ° ’ % % ,

4kor’"

Według urzędowego wykazu pism zagranicznych Z

05 k* 1 rb*45kop.

abonamentCzasuprzyjmują urzędypocztowe- w S

l debit w państwie rosyiskiem,

Moskwie i Odesie. Zinnych miastiw"mofna^ren, *rsburSU;Warszawie, Kijowie, Wilnie;

Bm,. o,lo..."

wKg .

i: wEWUni.

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Download file

Download file

Deleting a comment

Advanced search

Suggest correction