Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 627 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

Wychodzi codziennie rano, wyjąwszy poniedziałki i dni poświąteczne.

prenumerata:

W KRAKOWIE

POCZTĄ (w Państwie _Austryackiem)

zł. austr. 20

r o c z n i e ......................................................................... z ł- a n s tr - 2 4

................................................

»10

półrocznie

n12

........................................... »

5 kwartalnie

........................................... »

B 2 m iesięczn ie.........................»

2 cei

Numer pojedynczy kosztuje 40 centów.

PRENUMERATĘ PRZYJMUJĄ.

lióro Administracyi «Czasu" w Rynku pod L. 39 w domu p. Kirchmajera na dole,

tudzież wszystkie Urz§dy pocztowe austryackie.

rocznie . .

półrocznie

kwartalnie

miesięcznie

jąć, iż, należy zająć wszelkie przez okoli

czności nastręczone stanowisko, dające mo

żność służenia krajowi, a jak w tym razie

dające możność

wybrania reprezentacyi i

organu któryby przedstawił żądania i po

trzeby

narodu i upomniał się o jego pra

wa.

Wybory do Rad

nastręczają sposo

bność zajęcia takiego stanowiska; Rady zaś

Powiatow e ’i Miejskie będą nietylko repre*

zentacyą powiatu i miasta, lecz w kraju

pozbawionym ogólnej reprezentacyi, winny

takową zastąpić imają prawo wimieniu na

rodu przemówić przedstawiając jego dolegli

wości, potrzeby i prawa.

Tak określone znaczenie wyborów iRad wy

branych, rozwiązuje pytania: Jaki jest obo

wiązek

wyborców ? Jaka jest powinność

Rad

wybranych Powiatowych i Miejskich?

Wyborcy wybierając członków Rad Po

wiatowych i Miejskich, niepowinni spuszczać

zuwagi, że ta wybrana reprezentacyapowiatu

i miasta nietylko ma się zająć specyalnemi

interesami i potrzebami miejscowości, ale

gdy kraj nie ma ogólnej reprezentacyi, nie

ma organu przez który mógłby przemówić,

reprezentacye powiatów i miast są natural

nym zastępcą reprezentacyi ogólnej i wypo

wiedzieć

winny jakie

są prawa kraju,

czego naród dzisiaj żąda i potrzebuje. Wy

brać więc powinni ludzi odznaczających się

odwagą cywilną a rozwagą, prawością cha

rakteru i uczuciem narodowem

a zarazem

jasnym poglądem politycznym, jak to już

raz w innym miejscu dziennika naszego pi

saliśmy. 0 ile nam wiadomo, taki pogląd

na wybory i przymioty kandydatów kiero

wał przygotowawczemi naradami mającemi

na celu wyznaczenie kandydatów, na któ

rychbjr wszyscy wyborcy wotowali. Zresztą

jasne pojęcie

obowiązków członków Rad,

może jeszcze

sprostować, gdzie potrzeba,

zdanie kogo wybrać należy.

Rady Miejskie, Powiatowe i z nich po

wstałe Gubernialne, będące, jak powiedzie

liśmy, nietylko reprezentantem powiatu, mia

sta i gubernii, ale naturalnym zastępcą o

gólnćj reprezentacyi kraju, zanim zajmą się

specyalnemi interesami i potrzebami swój

miejscowości, powinny być organem powia

tu i miasta co do ogólnych potrzeb i piaw

narodu. Bo zresztą, czyż można oddzielić

dobro i potrzebę jakiego powiatu, od do

bra całego kraju?; czyż może jaki powiat

być dobrze rządzonym, gdy kraj cały zo

staje pod systemem samowolności, wyna

rodow’ienia i ucisku?, gdy pierwszy lepszy

dowódzca wojsk lub naczelnik wojenny mo

że na mocy

stanu wojennego dotychczas

niezniesionego zawiesić wykonanie

wszel

kich ustaw, wstrzymać wszelkie władze cy

wilne i Rady w ich atrybucyach i działa

niach; czyż można zadowolnić żądanie i

potrzeby

miejscowości, którą jaka Rada

reprezentuje, gdy pierwszćm najsilniejszćm

żądaniem każdego z reprezentowanych, ka

żdego z mieszkańców’ tćj miejscowości jest,

aby przedewszystkiem zaspokojone były je

go potrzeby iżyczenia jako obywatela kra

ju i Polaka. Kraj nie miał i nie ma żadne

go organu, przez któryby swoje uczucia,

życzenia i potrzeby wyraził, musiał przeto

przemawiać przez manifestacye i demon

stracye, których stronę niebespieczną wszy

scy znali; jeżeli Rady Powiatow’e i Miej

skie staną się organem kraju, prawa jego i

życzenia

otwarcie wypowiedzą; wtenczas

manifestacye takie zbytecznemi się stawszy

ustaną; w przeciwnym razie trwać będą.

Lecz niepotrzebnie może rozszerzamy się

nad tem, że reprezentacye miast i powia

tów winny zastąpić chwilowo

w tak wa

żnem położeniu reprezentacyę ogólną, któ

rćj kraj nie ma: wszyscy, jak mniemamy,

są o tem przekonani. Idzie teraz, jak ten

obowiązek zastępstwa spełnić mają. Pod

tym względem wypowiadaliśmy już kilkakro

tnie

mniemanie nasze motywując takowe.

W Czasie z 1 t. m. wskazawszy, że ukaz

zaprowadzający stan wojenny w Królestwie

nie jest odwołany,

owszem świeżo wła

dzom przypomniany, że ukaz ten jest jedy

ną ustawą w wykonaniu będącą a zawie

szającą wszystkie inne wydane lub wydać

się mające,—

przedstawiliśmy, iż pierwszem

przedwstępnym obowiązkiem Rad Powiato

wych, Miejskich, Gubernialnych a nawet Ra

dy Stanu jest, według zdania naszego po

wszechnie podzielanego, aby zaraz po swćm

ukonstytuowaniu się uczyniły jednozgodne o

świadczenie, że pod stanem wojennym, do

tąd nieodwołanym, obradować nie mogą,

a stósownie do odpowiedzi rządu: czy ten

stan jest odwołanym lub nie, winny albo

się rozwiązać albo przystąpić do czynności.

Wówczas pierwszą czynnością wszystkich

Rad Powiatowych, Miejskich, Gubernialnych

i Rady Stanu, byłoby, jak to wskazaliśmy

w dzienniku naszym z 13 t. m . przedsta

wienie jednozgodne, czego kraj dzisiaj żąda,

jakie są potrzeby i życzeniu narodu, jakie

reformy polityczne i administracyjne mogą

je zaspokoić. Nawet reskrypt cesarski z 18

sierpnia r. b . do nowego Namiestnika, w któ

rym monarcha oświadcza, iż na zaufanie

narodu zaufaniem odpowie, jest nową za

chętą dla Rad do spełnienia obowiązku i

otwartego wypowiedzenia żądań narodu.

KORESPONDENCYA CZASU

Lwów 6 września. *)

(t. e .) Powtarzają się od dni kilku wieści o bli

skiem zwołania sejmn węgierskiego.

Byłby to, jakeśmy jnż często wspominali, jedy

ny środek możliwego załatwienia tej drażliwej

sprawy, załatwienia, które obchodzi nie tylko Wę

gry, Anstryę, ale poniekąd i Europę całą. Nie

twierdzimy, źe stan Europy jest dzisiaj stanem le

galnym, opartym na traktatach przez wszystkie

mocarstwa uznanych, ale że Europa dąży i dążyć

musi do takiego stanu, tego zaprzeczyć nie można.

Każde choćby najmniejsza naruszenie istniejących

traktatów, najlżejsze o nic potrącenie, znajduje

odgłos u wszystkich mocarstw, we wszystkich ga

binetach staje się, że tak powimy, dyplomatyczną

kwesłyą europejską, kwestyą, którą dyplomacya

nie dziś to przy danej sposobności, jutro podniesie

i takową z kodeksem międzynarodowym w ręku

w drodze układu załatwi, na czas niejaki odroczy,

albo też odda jej rozstrzygoienie najwyższemu

w tych sprawkch trybunałowi, to jest sile i szczę

ściu oręża.

Cesarz Mikołaj znosząc w kongresowej Polsce

konstytucyjną ustawę, naruszył traktaty z r. 1815 .

Od tego czasu kwestya kongresowej Polski dyplo

matycznie stała 8ię europejską, która, jak mówią

wyrazem technicznym jest ajournśe, która jedn ak

że przyjdzie i przyjść musi na stół areopagu en

ropejskiego, a jaką drogą załatwienie jej nastąpi,

t go rczuro ludzki dzisiaj odgadnąć nie potrafi.

Jak z jednej strony bezpośrednie działanie mo

car.stw samych może wywołać takie sprawy mię

dzynarodowe, tak z drugiej może ona siłą wypad

liów być im natzucorą. Rzezie w Małej Azyi, la

*) W numerze 213 w artykule T. R. w szpalcie

3ciej wierszu 40 z doln czytaj «nieudolność11 zamiast

»nieudzielność", w wierszu 34 zamiast »zasadą" czy

taj «zawadą", w szpalcie 4tej wierszu 25 z góry czy

taj »zawadę" zamiast »zasadę".

nraRow

Mowa deputowanego hr. Adama Poto

ckiego nacechowała posiedzenie z 18 b. m .

Izby Niższćj Rady państwa, które jeszcze

wyłącznie rozprawom nad art. 1 projektu

ustawy gminnćj było poświęcone. Nie po

trzebujemy mówić, jak dalece zgadzamy się

z zapatrywaniem się naszego deputowanego

w tym przedmiocie; najlepićj osądzą to sa

mi czytelnicy po odczytaniu tego wymo

wnego głosu, który podajemy w całćj jego

osnowie. List wiedeński zawiera także kilka

nad tym głosem zdrowych i prawdziwych

uwag, na które się całkiem piszemy. Po

zostaje nam więc tylko zapisać tu ów po

ważny i wzniosły, a oraz przekonywający

sposób, jakim deputowany hr. Potocki spro

wadził dyskusyę na grunt jćj właściwy, to

jest aby

oznaczenie

stanowiska, większćj

własności w gminie Sejmom krajowym po

zostawić. Śmiałem pytaniem: Gdzież dowód,

aby w Sejmach krajowych mnićj było za

miłowania do wolności, do postępu i spra

wiedliwości aniżeli w Radzie Państwa która

z deputacyj tych Sejmów się składa?— py

taniem, na które nikt w Izbie odpowiedzi

nie znalazł, zniweczył wszelkie niedowie

rzanie i nieufność, rzucaną przez obrońców

bezwzględnego równouprawnienia. Każde zaś

usiłowanie doktrynerskie liberalizmu, aby

gminę urządzić za pomocą teoryi bez wzglę

du na praktykę, ocenił hr. Potocki, sta

wiając wybór między równością w policyj

nie urządzonem państwie, a wolnością na

naturalnych i uznanych żywiołach w gminie

opartą. I słusznie bardzo, bo stósownie do

tego co ma być celem: centralizacya czy

samorząd, środki obrane być winny: albo

teorya i sztuczna budowa, albo natura rzeczy

i sprawiedliwość. Konsekwentnie też z za

łożeniem, że Sejmom krajowym orzeczenie

stanowcze przynależy, nie oświadczał się

hr. Potocki ani za połączeniem, ani za wy-?

łączeniem nawet co do Galicyi. Gdy atoli

w zgromadzeniu widział przekonanie o wy

jątkowem położeniu Galicyi co do owej

kwestyi, w przejmująco i potężnie acz sze

rokiemi rysami skreślonym obrazie, przed

stawił historyę spółeczną naszego kraju i

wykazał czemu to przypisać należy ów bo

lesny rozdział między mieszkańcami jednej

ziemi, członkami jednego narodu, który do

prowadzono tak daleko, że go Rada Pań

stwa w Wiedniu w ogólnej uchwale osobną

chce uwzględnić poprawką. Część ta mowy

hr. Potockiego jest kartą historyi naszej,

7. której płynie głęboka dla rządów nauka,

a dla nas skazówka w jaką stronę wszelkie

usiłowania, miłość i dobro kraju na ce

lu mające przedewszystkiem zwrócone być

winny.

Inne mowy za iprzeciw projektowi nie

posunęły ani rozświeciły kwestyi, która z re

sztąwyczerpaną się zdawała i wniosek pana

Smolki o zamknięcie

rozpraw

nad art. 1

przyjęto.

Na wczorajszeni posiedzeniu na

stąpiło głosowanie, po przemówieniu mini

stra i sprawozdawcy, o czem jutro po ode

braniu stenografów nieco obszerniej donie

siemy.

Wybory do Rad Powiatowych i Miejskich

rozpoczynają się w poniedziałek 23 t. m .

w Królestwie i trwać mają do 15 paździer

nika.

Nie podlega już wątpliwości, że o

bywatele wszystkich powiatów i miast po

stanowili wziąść udział w

wyborach, czu

majątkn, a nakoniec przyrodzonemi wdziękami.

Przypominam sobie, jak Dopont sławny owego

czasu tancmistrz, w przejeżdzie z Petersburga do

Wiednia zatrzymawszy się w Warszawie, znajdo

wał się na jednym z moich balów i chętnie wziął

udział w zabawie. Tańczył on najwięcej z pewną

młodą panienką, która do wszystkich uroków iprzy

miotów płci sw ojćj, łączyła jeszcze talent chore

graficzny w tak wysokim stopniu, _że sam mistrz

był nim zdziwiony. Uw aga ta mętniałaby żadnego

znaczenia, gdybym niedodał, że tą osobą była pan

na Joanna Grudz:ńska, co pćżn:ćj została małżon

ką W. księcia Konstantego z tytułem Księżnćj Ło

wickiej , i że na tym wysokim stopniu umiała za

chować całą skromność dawniejszego staDU, i nie

jedną wyświadczyć nslngę uciskanym przez męża

współziomkom.

Takićj zimy jak ta, co zamknęła r. 1811 a za

częła r. 1812, nigdy już nienjrzała Warszawa. Nie

ma tyle władzy żaden potentat choćby najpotężniej

szy, ażeby potrafił zgromadzić tak dobrane towa

rzystw o, ehybaby się ogłosił wskrzesicielem nie

podległości Pol_ski. N ajwiększym, nieporównanym

nrokiem cechującym ó_wczesne zebranie towarzy

skie, było ożywiające je uezncie moralne. Pojono

s:ę szczęściem przyszłości, które było coś więcćj

niż szczęściem, bo nadzieją! Ułuda srodze została

zawiedzioną, lecz za to ileż w nićj było słodyczy!

a ile czarującego wpływu wywierała nietylko na

szlachtę, ale nawet na niższe warstwy spółeczne,

Część Literacko-Artystyczda

PAMIĘTNIKI DYPLOMATY.

O KSIĘSTWIE WARSZ A’WSKIEm

(Ciąg dalszy.)

Księżna Czartoryska słynna niegdyś powabami

dowcipu i urody, zachowywała jeszcze cały urok

wyższości umysłówćj; żałow ałem też nie_pomału, że

pobyt jćj w W arszawie był nader krótki. PragD§ła

ona wjjazd swój o kilka dni spóźnić, ażeby się

pokazać na jednym z moich wieczorów. Takie ze

brania miGy niezrównaną świetność. W szystkie

wielkie imiona dawnej Polski i ze wszystkich jćj

części, spotykały się w salonie. Obok poważnych

inatron, widziałeś mnóstwo kobiet jaśniejących

wdziękiem młodości, celujących wytworną elegan*

cyą bez dodatków sztuki, a upiękuionyeh tą nie

wymnszonością i prostotą, jaka znamionuje Polki;

w liczbie tćj pierwsze zajmowały miejsce, księżne

Sanguszkowa, Radziwiłłowa, Sapieżyna, Sułkowska,

Wirtemberska z domu Czartorys_ka, niemnićj Po

tocka, Chodkiewiczowa i wiele innych co chociaż

niebyły księżniczkami, niemnićj należały do pier

wszego rzędu już starożytnością rodn, już ogromem

natyzm Druzów podniosły kwesty§ syryjską do zna

czenia kwestyi międzynarodowej i spowodowały

interwencyę Europy, tem samem grozi dzisiaj wzbu

rzenie chrześcian słowiańskich w państwie Otto*

mańskiem, a jeśli sułtan Abdul Azis nie potrafi za

żegnać tej burzy w drodze istotnych reform, po

wstanie kw estya wschodnia brzemienna w nieobli

czone skutki, w nieprzewidziane następstwa.

W tem więc leży mądrość każdego reformatora,

aby zaprowadzając zmiany zasadnicze, nie spuścił

z oka tej strony międzynarodowej, dyplomatycznej

każdego takiego przeobrażenia wewnętrznego, aże

by je potrafi! utrzymać na polu polityki czysto we

wnętrznej.

Tą drogą mądrości stanu i zdrowej polityki po

szedł dyplom Cesarski, lecz od tej drogi odstąpiły

patenta lutowe.

Sprawa węgierska m ając swój punkt środkowy

w Węgrzech, to jest w Peszcie, była na początku

sprawą czysto wewnętrzną, czysto domową, bo

konstytucya węgierska dotykała interesów Europy

tylko za pośrednictwem monarchii austryackiej.

Szło jedynie o porozumienie się Węgier z tro

nem, z dynastyą na podstawie praw dawnych, a

mianowicie na podstawie sankcyi pragmatycznej.

Tak też tę sprawę uważa dyplom cesarski, któ

ry powołując się na tę sankcyę pragmatyczną

w ustępie III królestwom i krajom do korony wę

gierskiej należącym zapewnia zupełną autonomię.

Dyplom cesarski nie odrzuca prawa z roku 1848,

a wspominając o królestwach i krajach w skład

korony węgierskiej wchodzących obejmuje Węgry

z troistem królestwem i ze wszystkiemi anneksa*

mi, a zatem i z Siedmiogrodem, który w r. 1848

z koroną świętego Szczepana prawnie złączonym

został.

W tem okazuje się wysoka mądrość i duch spra

wiedliwości dyplomu cesarskiego. Gdyby ministe

ryum na tej podstawie było zwołało jeden ogólny

sejm w Peszcie i powołało do niego wszystkie

królestwa i kraje, które prawa zr. 1848 za jedną

całość koronie św. Szczepana podlegającą uznały,

byłoby Węgrom odjęło jeden z najgłówniejszych

powodów do zażaleń i opozycyi. Wtenczas mini

sterynm byłoby unikło zarzutowi niekompletu sej

mu węgierskiego, cała sprawa byłaby została tem,

czem podług dyplomu cesarskiego być powinna,

to jest sprawą czysto wewnętrzną, domową, żc

tak powimy, prywatną monarchii anstryackiej, sejm

taki kompletny miałby kompetencyę wdać się

w zażądaną przez rząd zmianę niektórych ustaw

z r. 1848 i nie wątpimy, te na drodze legalucj,

parlamentarnej byłoby przyszło do zgody i poro

zumienia się 7. resjtą prowincyj.

Wszakże Węgry od Austryi oderwać się nie

chcieli, oderwać się dziś jeszcze nie chcą, i po

wiedzmy otwarcie, tego oderwania rozumiejąc do

brze swój interes chcieć nie mogą.

Lecz pstenta tatowe w tym względzie ducha

dyplomu cesarskiego nie pojęły, cd niego odstąpi

ły, i tem odstąpieniem podniosły sprawę węgier

ską poniekąd do znaczenia sprawy europejskiej.

Wszakże sankcya pragmatyczna, jak wiadomo,

uznaną jest przez wszystkie prawie mocarstwa eu

ropejskie, albowiem po traktacie wiedeńskim z dnia

3go września 1735 Hiszpania, Francya, Neapol,

Sardynia, Wielka Brytania, Holandya i Prusy ta

kową przyjęty i na Dią przystały.

Sankcya wi§c ta stanowi także jeden zparagra

fów kodeksu międzynarodowego Europy, a paten

ta lutowe naruszając tę sankcyę trąciły, że tak

powimy, o drażliwą stronę dyplomatyczną, która

daj Boże, by nie była z nikąd podniesioną. San

kcya pragmatyczna i uchwalone na jej podstawie

prawa z roku 1848 stanowią jedną organiczną ca

łość, i łączą prawnie Węgry, troiste królestwo i

Siedmiogród w jedno polityczne ciało. Patenta lu

towe ustanawiając osobne sejmy w Peszcie, w Za

grzebiu i w Siedmiogrodzie rozerwały tę całość,

postawiły tę kwesty§ nie na legalności, lecz na

stanowisku faktycznem, i zmieniły tym sposobem

jeden ustęp kodeksu międzynarodowęgo Europy.

Ministeryum stanęło więc do sprawy węgierskiej

poniekąd tak, jak Rosya dzisiaj stoi do sprawy

k(inslytncyi Polski kongresowej.

Jakie stąd mogą wyniknąć skntk’, to przyszłość

okaże, zawsze jednakże ministeryum utworzyło

tym krokiem dla Europy stanowisko, z którego

ona tę sprawę za swoją uważać będzie mogła.

Takt i czujność dyplomatyczna hrabiego Rech

berga, zwietrzyły już tę drażliwą stronę tej spra

wy, bo jeśli wieści obiegające są prawdziwe, gdy

pan_ minister stanu z powodu uchwalonego rozwią

zania sejmu _węgierskiego chciał wydać do ludów

Austryi manifest, krok ten usprawiedliwiający hr.

Rechberg sprzeciwiał się temu, nie chcąc Europie

dać bliższej sposobności zabrania głosu w tej

sprawie.

Co do formy zapobiegł wprawdzie hr. Rechberg

temu niebezpieczeństwu, czy go w istocie rzeczy

zażegnał, tego na teraz rostrzygnąć nie śmiemy.

Jakkolwiek drażliwą jest ta strona ściśle dyplo

matyczna tej sprawy, to o wiele drażliwszą i nie

bezpieczniejszą jest jej strona faktyczna.

Gdyby miaisteryum było zwołało jeden sejiu

w Peszcie, zawsze przyjśćby musiało do jakiegoś

porozumienia; najróżnorodniejsze bowiem dążności

czy to Siowiaa, czy to Rumunów znaleść by mo

gły na drodze parlamentarnej i znalazłyby nieza

wodnie załatwienie.

W wypadku nawet usunięcia się Słowian i Ru

munów od sejmu w Peszcie, zachowanoby legal

ność, i sprawa ta nie byłaby przeszła na niebez

pieczniejsze pole czysto-faktycznego stann.

_ Po_ oderwaniu zaś królestwa troistego od Wę

gier _i zwołaniu sejmu w Zagrzebiu Słowianie p o

łudniowi oświadczyli się przeciw połączeniu tak

z Pesztem jak też i z Wiedniem.

Gdzie zatem dzisiaj jest punkt grawitacyi naro

dowości południowo -słowiańskiej ? czy w Zagrze

biu? czy w Kragnjewacz?

Sprawozdanie D ra Mukicz względem projektu

uniwersytetu południowo -słowiańskiego, który sto

jąc niejako na progu cywilizacyi europejskiej ma

być mostem łączącym wschód i zachód i środ

kiem spełnienia posłannictwa Słowian południo

wych na wschodzie, pozwala przynajmniej wnio

skować, iż Wiedeń nie jest tym pnnktem środko

wym.

Czy w razie powstania kwesty! wschodniej, Ser

bia nie zechce odgrywać takiej roli w Słowiań

szczyźuie południowej, jaką odgrywała Sardynia

we Włoszech? Czy to było roztropnem, odłączając

troiste królestwo od Węgier, postawić kwesty§ po

łu(iuiowe-słowiańską na stanowisku faktycznem, i

tym krokiem dać Słowianom bliższą sposobność,

wezwać ich poniekąd do wachania się między Pe

sztem, Wiedniem i Skupczyną w Kragnjewacz?

Jakkolwiek nie zamyślamy bawić się w proroctwo,

ale zdaje się nam, iż w razie rozkładu państwa

Oltomańskiego, sympatye Zagrzebia pociągną go

ku Kragujewacz, a czy objaw tych sympatyj nie

będzie tak silnym, iż się podniesie do faktycznego

znaczenia kwestyi europejskiej, tego dzisiaj nikt

z pownością twierdzić nie może. Tak samo rzecz

się ma z Rumunami. Dzisiaj ministeryum tryum

fuj-, że ich odciąga od uświęconego wiekami związ

ku z narodem węgierskim, lecz czy w danym ra

zie, rząd w Jasach lub Bukareszcie nieznajdzie

niebezpiecznego konkurenta, któż o tem w tej chwi

li sądzić, ale kto także temu stanowczo zaprze

czyć może?

Na takiem więc ślizkiein stanowiska patenta lu

towe i dotychczasowa polityka pana ministra sta

nu postawiły sprawę węgierską w obec Europy i

jej praw między - narodowych. Nadały one tej

sprawie niebezpieczną cechę sprawy niejako euro

pejskiej, a jakie będzie przy dalszem takiem po

stępowaniu jej ostateczne rozwiązanie, tego dzisiaj

wprawdzie nikt nie odgadnie, ale też nikt nie za

ręczy, iż to rozwiązanie będzie korzystnem, iż bę

dzie zgodnom z interesami monarchii i z interesa

mi dynasty!.

Rzućmy okiem na dzisiejszy stan Europy.

Sprawa włoska w zawieszeniu, ale że przy da

nej sposobności w Turynie poruszą wszystkie sprę

żyny ; że w celu dalszych anneksyj zaczepią o

sprawę tak węgierską jak o sprawę słowiańską i

rumuńską, o tem wątpić nie można.

Wkrótce po rozwiązaniu sejmu węgierskiego o

kazał się wyzyw ający okólnik p. Ricasoli,’) czy

między jednem a drugiem nie ma żadnego związkn?

Kto w razie rozpoczętej nad Mincio walki sta

nie po stronie Austryi?

Prusy już w r. 1859 dały dowody swej przy

jaźni i życzliwości. Pozostaną one nieczynnemi,

bo w osłabieniu Austryi upatrują wzmocnienie

swego stanowiska w Niemczech, upatrują Zbliże

nie się do hegemonii germańskiej.

Rosya przy dzisiejszej swej bezwładności nie

wielką daje otuchę; jestto sprzymierzeniec niezbyt

silny i nadto bardzo wątpliwy. Poruszenie bowiem

kwestyi włoskiej, poruszy też kwesty§ słowiańską

i rumuńską, która przy dzisiejszych zajściach i

OGŁOSZENIA, ODEZWY, UWIADOMIENIA, DONIESIENIA WBZelkiegO r od z a ju , Zfl Opłatą:

od wiersza drobnego za jednorazowe umieszczenie 8 centów, za następnć po 5 centów.

Do każdego obwieszczenia załączyć należy 30 centów na opłatę stemplową za każdorazowe

um ieszczenie.

l i s t y z pieniędzmi przesłane być winny franko do bióra Administracyi »Czasu«.

l i s t y reklamacyjne niezapieczętowane ńie nlegają frankowaniu.

l i s t y niefrankowane nieprzyjmnją Bię.

rękopism a nadesłane Redakcyi nie zwracają się i niszczone będą.

gdyż i te nie były obojętne na hasło swobody, i

na wiarę w odzyskanie narodowego bytu.

Księżna Czartoryska powiedziała mi na wyjeż

dzie z Warszawy, że niebawem opuści Pnławską

rezydencyę i razem z mężem i księciem Adamem

przepędzi zimę w Sieniawie, dobrach l_eżących

w Galicyi. Mówiła mi przytem, że ma chęć ożenić

księcia Adama, co niebyło rzeczą tak łatwą, gdyż

,książę lubił sam otność i od płci pięknój stronił.

Niepowiedziawszy mi co jest właściwą przyczyną

tych przenosin za kordon, dała mi do poznania,

że tak ona, jak cała jej rodzina pragnęła się usu

nąć od wypadków mogących wyniknąć ze spodzie

wacćj wojoy.

W owym to czasie stary Książę_ jener_ał zrobił

dział m ajątkowy pomiędzy swe dzieci. Szczegóły

tego działa mogą dać wyobrażenie_ o ogromie poi

skich fortun i o sposobie zarządu niemi, chociaż o

zarządzie trndno co powiedzieć. Dział ten t_rzeba

było zacząć od zlikwidowania całego majątku.

Znaleziono też, żeogół dóbr warta! 110 milionów

złtpolskicb, z ciężarem 60 milonów długu. Czyste

go zostało 50 milionów. Zrobiono zatćm cztery czę

ści, każdą obciążając odpowiednim długiem. Każ

dy z dwóch synów miał dostać po 15 milionów,

po spłaceniu długów; każda z dwóch córek po 10

milionów, także po spłaceniu. Stary Książę odda

jąc dzieciom dobra pod zarząd, miał do śmierci

pobierać połowę czystego dochodu z całćj fortuny.

Dzieci Księcia jenerała były: książę Adam, exmi

ister rosyjski; książę Konstanty, pułkownik 16go

nłku piechoty Księstwa Warszawskiego; księżna

Virtemberska, małżonka księcia Ludwika; hrabina

iamojska, żona ordynata i senatora.

Około tego czasu straciliśmy nieszczęściem, mę

a wielbionego powszechnie, hrabiego Gutakow

kiego, prezesa Senata. Nazwisko to wiąże się

wspomnieniem najtkliwszem jakiego doznałem

v ciągu mego pobytu w Polsce. Gutakowski był

ednym z tych odważnych Polaków, co umieli jiO

yskać szacuuek Dawet samych ciemięzców. Prze

złej zimy, on ośmdziesięcioletni starzec, miał nie

równane szczęście ocalić od śmierci córkę swą

irabiDę Zabiełłow§; ugasił bowiem sukuię jej co

ię pizy kominku zajęła, narażając się na bole

ne poparzenie. Widziałem go niemogącego w!a

lać popieczonemi rękami, lecz błogosławiącego

ierpienia swoje i przyjmującego pokarm z rąk

órki. Już gię zgoiły jego rany, pozostały ty o

łady blizu, kiedy śmierć prawie nagła wydarta

;o zacnej rodzinie. G utakow ski był wielkim mi

trzem trzech łóż masońskich; ja zaś miałem za

zczyt jak o mówca w loży francuskiej, powiedzieć

la jego grobie mowę w ulubionym od mego ję

yku, albowiem był to język nar^u

od ktorego

podźiewał się zupełnego oswobodzenia swej oj

zyzny Śmierć ta opłakiwana przez nas, była o

itatniem szczęściem dla mego; zamknęła mu oczy

uśpiła w słodkich nadziejach, oszczędzając gorz

tich rozczarowań i zawodów.

Zgon Gutakowskiego poruszył niektóre ambitne

namiętności. Prezydencya Senatu, ta Dajpierwsza

godność, ofiarowaną była Stanisławowi Potockiemu,

prezesowi rady ministrów. Zaczęto krzątać _s

_ię i

forytować różnych następców. Było to miejsce

wymagające skończonego statysty, lub wielkiego

pana. Statystą mógł być Łubieński, minister spra

wiedliwości ; lecz widzieliśmy co się sprzeciwiało

jego nominacyi. Wielkim panem m ającym jako

taki największe prawo, był ordynat Zamojski;

lecz wtedy był jeszcze zbyt młodym, niedoświad

czonym w sprawach publicznych i bez potrzebnej

powagi na tak ważną posadę. Stanisław Potocki

uspokoił ubiegających się kandydatów, a z króla

zdjął ciężar, gdy mu oświadczył, że pragnie i na

dal zatrzymać prezydencyę w Radzie ministrów.

Co się zaś tyczy prezydencyi w Senacie, urząd

ten stał się tem, czem w Rzymie bywa nierazgo

dność papieża, nagrodą długoletnich zasług. Dano

go zatem hrabiemu Tomaszowi Ostrowskiemu,

siedmdziesiątletniemn starcowi, lecz jeszcze z umy

słem rzeżwym i czynnym.

Wiele od upadku Napoleona rozprawiano o po

chlebstwie i pochlebcach otaczających tron jego,

niemniej o płaskich hołdach składanychj mu nawet

przez królów i cesarzów.

Myślałby kto, że łatwo było uniknąć tego wskróś

przenikającego wpływu wywieranego przez ten

nadzwyczajny jeninsz? W tej myśli powiedział

raz Talleyrand pewnej osobię zbyt uprzedzonej do

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Download file

Download file

Deleting a comment

Advanced search

Suggest correction