Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 669 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

N" "M).

Kraków 25 Stycznia — Sobota.

Rok 1868.

MleJiOO ’

P»citn .

wychodzi codziennie wieczór (wyjąwszy niedziele i dnie świąteczne).

Numer pojedynczy w Krakowie i we Lwowie kosztąje 10 centów.

Pfenumento wynosi:

i» w Krakowie. . . . rocznie ałr. 20 - kwartalnie złr. 5

—

miesięcznic złr. 2

wo Lwowie .....

«I

, 6c.25

*aöatwie Anstryackióm ,

» 2c.25

r u e ...........................

falił.ar2

t*l. 4 sgr. 8

tal. 1 sr. 16

i. eszy niemleckiój

ancyi i Anglii

tal. 17 sgr.

,, fran. 108

Szwajcaryi _ 116

frank. 27

,20

1.25

frank. 10

Ł!aty Z ,

niezżpieożętewane

%(S*

’fBbsyłane byó winnyfranco do Administracyi ,Czasu.*

Ł!aty reklamacyjne

ańe, nie ulegają frankowaniu.

—

Ł la tó w niefrankowanyob nie------:— !- -5

CZAS

przyjmuje się.

Frenuncntf przyjmitji):

W Krakowie: Bióro Administraoyi ,C zasu11 przy ulicy Eoiannej w domn pod L. 433,

tudzieł wszystkie Urz§da pocztowe anatiyackie.

O g ( o i i e i i i a (inseraty) wszelkiego rodzajn, przyjmują sie za opłat§: od wiersza drobnego (petit) za

jednorazowo nmieszezenie po 8 oentów, za następne po 5 centów, oraz za opłat§ należytości stęplowś

po 80 oentów od każdorazowego ogłoszenia.

Prenaiarm tę l Ogłoaaeula przyjmij§ we Lwowie w Ajenoyi,CzASU*p.Aleks. Piątkowski

przy placu Katedralnym pod L, 81. — W Wiednin p. A . Oppelik Volf-eile 22. -

Ne Francy§ i Anglię

w Paryżu W. pnłkownik Wincenty Raczkowski, Rue du pont de Lodi Nr. 1. -

Zaś tylko ogłoszenia

w Wiedniu, w Hamburgu i w Frankfurcie n. M. pp. Haa»enstein ic Vogler - w Berlinie p. A . Retemeyer/

i p. R udolf Mosse Friedrichsstrasse Nr. CO. -

w Frankfurcie nadMenem p G-L . DaubsS( Comp. - l

w Lipsku p. Henryk Engler - w Wrocławiu p. Jenke, Biel t! Freund.

H ę b o p l m a nadsyłane Redakcyi, nie zwracaj§ się i niszczone będ§.

0610SZHNIB PRZEDPŁATY

W Krakowie: na miesi§ć Luty. . . złr. 2

Bod1Lutegodo31Marca..

Z przesyłką pocztową w Pań

stwie Austryackiem, na mie

siąc L u t y .........................złr. 2 c. 25

od 1 Lutego do końca Marca .

n4v50

Kraków 24 stycznia.

Nie będziemy w racać do przeszłości i badać

na nowo powodów nieprzybycia posłów cze

skich do R ady państwa. W szystko, co odtąd

zaszło na polu konstytucyjnem i parlamen

tarnem, zostaje żywo w pamięci w szystkich

aż do ostatnich po dziś dzień rezultatów,

przedstawiających się w Delegacyach, które

w tej chwili obradują w Wiedniu. Opozycya

czeska, która w ostatnich czasach żyła

szczególniej piórem po dziennikach, nagle od

kilku dni wystąpiła na ulicę jako demon

stracya przeciw nowemu urządzeniu monar

chii i jeg o wykonawcom, ministrom. D r Gi

skra pojechał do Berna do siebie i znalazł

tam w kołach niemieckich fabrykantów u

znanie; Dr Herbst pojechał po równeż owa

cye do P r ag i, gdzie dawniej był profesorem

i wywołał demonstracye. Nie wchodzimy w

różnice osób ministrów, ale gdy D r Giskra

udał się do Berna dla odwiedzenia matki

swojej, to owacye spotkały go tam, że tak po

wiemy, niespodziewanie; natomiast przygoto

wania robione w Pradze przez niemiecką

część ludności były wobec Czechów jakby

obchodem tryumfalnym systemu, który przy

szedł na przekor im do władzy. Berno zre

sztą nie jest Pragą, nie ono, lecz Praga re

prezentuje narodowość czeską; kiedy przeto

przyjęcie w Bernie Dra Giskry, lubo było

manifestacyą stronnictw a niemiecko-konstytu

cyjnego, nie miało w sobie nic wyzywające

go, przyjęcie Dra Herbsta w Pradze, a zwła

szcza powitanie go przez młodzież niemie

cką , obudziło w przeciwnikach uczucie o

brażonej dumy narodowej i wywołało de

monałracyę uliczną. Wiemy o tem , że de

monstracja taka da się łatwo rozpędzić siłą

zbrojną, ale rozum polityczny nakazywałby

właśnie dla tego unikać wszelkich pobu

dek do demonstracyi, aby nie było potrzeba

następnie jej rozpędzać. Prawda, że Dr

Herbst niczem osobiście nie przyczynił się

do wywołania zbiegowisk, że w mowach

swoicb nigdzie nie naraził się narodowości

czeskiej, ale w stolicy kraju czeskiego przyj

mując owacye od kasyna niemieckiego, za

pomniał, że je st ministrem austryackim, a dał

poznać, źe je st tylko niemcem. Bar. Beust

podczas pobytu swego w czysto niemieckim

Reichenbergu, miał zawsze na ustach Au

stryę jak o pojęcie zbiorowe polityczne a nie

jako państwo niemieckie; p. Herbst przestą

piwszy progi kasyna niemieckiego w P r a

dze, nacechował tem samem, że uznaje w

Austryi panowanie mniejszości niemieckiej.

Nie usprawiedliwiamy tem zbiegowiska, a

mniej jeszcze wybryków pospólstwa wybijają

cego okna, lecz chcąc polityczne znaczenie

tego objawu wskazać, musieliśmy sięgnąć

do jego źródła i przyczynę jego zbadać.

Nieraz już przypisywano bar. Beustowi

zamiar wyszukania sposobu, któryby Cze

chów przejednał i pogodził z obecnym sta

nem rzeczy. Mamy przekonanie, że K anclerz,

dla którego system teraz istniejący jest tyl

ko środkiem a nie celem, jakim jest może dla

niektórych innych ministrów, widzących w k a r

cie konstytucyjnej cre do polityczne, trzyma się

zdała od wszelkiej przeciw narodowi czeskie

mu niechęci. Lecz okrzyki, do których imie

jego nieobecnego mięszano w Pradze wie

czorem w poniedziałek, w skazują mu, iż on

jes t wyrazem całego systemu obecnego, i

że Czechy z tym systemem pojednać się nie

chcą. Czy atoli Kanclerz może w tej chwi

li rzucić wszystkie dotychczasowe prace,

których zadaniem stworzyć zupełnie no

wą, dotąd przykładu nie m ającą organiza

cyę polityczną, w chwili, gdy mniema być

bliskim ukończenia całej tej zawiłej kom

binacyi; czy ma rozbić dualizm zaledwie co

sklejony a jeszcze nie zastygły i odprawić par

lamentarne ministerium, aby szukać podsta

wy i podpory w federacyi? Nie dają mu

do tego Czesi żadnej rękojmi, a co więcej,

skoro wśród ojczystej pieśni: ,,K(ie domüw

mój?" słyszeć się daje tak często między

Czechami: ,,Boże Cara chrani". Ten obcy ton

wśród patryotycznycb śpiewów czeskich, zro

dzić może wątpliwość, czy bez przymieszki

moskiewskiej byłaby demonstracya w P r a

dze przybrała tak Bzerokie rozmiary.

KORESPONDENCYA CZASU.

W iedeń 22 «tycznia.

fl Doniosłem wam wczoraj kilka szczegółów

o zamiarach części delegacji przedlitawskiej

w sprawie budżetu wojennego. Lecz praez to je

szcze nie wyczerpałem tej tak ważnej kwestyi,

a w dowód, jak koniecznym jest odzie,ł reprezen

tantów lado w sprawach wojskowych, pozwólcie,

mi zwrócić nwagę na stan rzeczy w ministerstwie

wojny, który nie pozwala się spodziewać pośpie

chu w reorganizacyi. Dotychczas, tj. od 3go lipca

1866 stały naprzeciw sobie dwa prądy w kie

rownictwie spraw wojskowych; mam ua myśli na

czelną komendę wojskową i ministerstwo wojny,

dwie siły, które wiecznie się ścierały ze sobą, a

tem samem niekorzystnie wpływały ua rozwój i

organizacyę armii; rozkazy naczelnika komendy

wojskowej krzyżowały częstokroć najlepsze za

miary ministra wojny, a w przypadkach, gdzie

obie te władze pogodzić się nie mogły, niejedną

sprawę odwleczono i zostawiono ją w końca nie

załatwioną. Stan taki jnż dla tego obecnie dłużej

trwać nie może, ponieważ minister wojny będąc

odpowiedzialnym przed parlamentem, nie raz mu

siałby zaprotestować przeciw przekroczeniom pre

liminarza. Zbyteczna zresztą nadmienić, że po

myślność armii na podobnej walce dwóch równej

siły żywiołów dobrze wyjść nie może; to też

wzgląd ten zapewne i w wyższych sferach prze

mawia za sknteczną i rychłą zmianą. Zanosi się

więc na rozwiązanie naczelnej komendy wojsko

wej, jako takiej, a dowództwo naczelne nad woj

skiem lądowem i morskiem znowu ma być od

danem N. Panu, jako najwyższemu wodzowi.

Arcyksiążę Albrecht chce ustąpić i usuuąć się

z widowni politycznej, i nie dziwię się temn, bo

Arcyksiążę wyszedł ze szkoły nieznającej mini

sterstwa odpowiedzialnego. Cesarz zaś jako bez

pośredni wóda naczeloy wszystkich sił zbroj

nych, w innym zupełnie, bo daleko wyższym sto

snnkn zostawać będzie do ministra wojny i pań

stwa, aniżeli marszałek polny. Nowemu ministro

wi baronowi Kuhuowi, Uuą jest sposobność roz

trząeania stawianych przez Delegacye żądań i

przedkładania ich do sankcyi N. Pann.

Z pośród innych planós? reform, które nie wie

my, czy pochodzą z czasów ,byłego lnb obeenego

ministra wojny, jeden **oaególaie w kołach woj

skowych bndzi powszechny niesmak. Zaprojekto

wano bowiem awanse oficerów bez natychmia

stowego podwyższenia płacy. Jeżeli np. kapitan

zostanie majorem, jeszcze pneż l l/Broku ma po

bierać dawną płacę kapitana. Honory bez od

powiedniego wynagrodzenia a wojska nie popła

cają. Oficerowie dziś jnż są tak żle uposażeni, że

zaledwie wyżyć mogą, jakże więc żądać można,

aby np. kapitan połączone z wyższą rangą wy

datki opędzał dawniejszą szczupłą pensyą? Myśl

ta na fałszywych polega premisach, a miasto po

lepszenia, raczej złe powiększy.

U lcdeń 22 stycznia.

—

r. W tych dniach odejdzie z ministerynm

spraw wewnętrznych do Namiestnictwa we Lwo

wie rozporządzenie, na mocy którego kwestya

tycząca się uprawnienia Izraelitów do nabywania

dóbr w Galicyi, rozstrzygniętą żostanie. Dr Giskra

obejmując ministerynm, tualazł czterdzieści kilka

próśb starpzakonnych

icyjskich do N. Pana,

starających się o poz

eme nabycia majątków

ziemskich, mimo że zby| a im na kwalifikacyach

wymaganych przez dawniejsze w tym względzie

przepisy. Zamiast odpowiadania szczegółowo na

każde z tych podań, Mirysteryam poleciło ogóło

wo Namiestnictwa wydać objaśnienie w tym dn

chn, że nowa ustawa konstytucyjna czyni podobne

podania zbytecznemi, albowiem zupełna w obliczu

prawa równość wszystkich wyznań uznanych w mo

narchii, nie zabrania wcale żydom nabywać dobra

i nie ścieśuia ich w woloem zarobkowaniu lub

w rodzaju lokacyi kapitałów. Postanowienie to o

trzymało już aaukcy,

7 »osób ten zała

twienia dotyczących |

ł;_ atu w, kazałby przy

puszczać, że kiedy j at* *

z pod ogólnych

zasad konstytucyjny«

sione ua drodze

rozporządzeń, równi

* *« ra t-rzywi!eje, jakicb

używają Izraelici i c pi w §*hcyi zniesione zo

utauą, albowiem nieu

oe;

:że w koustytu

cyi mowy. Lte traęda

ite)uw należy np

tolerowanie juryzdyk«.

t w sporach cy

wilnyoh, załatwianie spor_ a

;ścianami na dro

dze administracyjućj itd.

Składanie przez nrzędników przysięgi na kon

stytncyę, miało się odbyć według pierwotnego

planu z całym ceremoniałem nadającym temt

aktowi cechę wielkićj maniiestacyi, a wszyscy

urzędnicy publiczni mieliponownie składać osobiście

przysięgę. W szelako zaniechano tego ze względu

Da różne powody podrzędnćj wagi, a mianowicie

że qrzędnicy przebywający w różnych zakątkach

zdała od głównych siedzib władz przełożonych

musieliby stawać przed niemi; a znów nrzędnicj

tych ostatnich byliby zniewoleni przyjeżdżać dc

stolic krajów koronnych dla składania przysięg

w Namiestnictwie, wreszcie namiestnicy do Wie

dnia. Urosłyby stąd ogromne koszta, dyety, pry

watne nawet wydatki dla nrzędników, a nadto na

stałaby pewna przerwa w biegu czynności prze;

nieobecuość paro lub kilkodniową wszystkich u

rzędnikow. Z tego przeto powodu zapadło posta

nowienie, iż zamiast formalnćj przysięgi, każdy n

rzęduik obowiązany będzie podpisać stosowną de

klaracyę. Rewers ten czyli deklaracya przyłączo

ny będzie do akt osobistych każdego urzędnika

Minister spraw wewnętrznych wydał w tym wzg!ę

dzie okólnik objaśniąjący, w którym wskazuje zna

czenie i ważność takiego rewersu, w sposób, jat

mię zapewniano, bardzo wyrazisty. Okólnik ten

wzywa przeciwników konstytucyi, aby jeźłi z peł

ueu; przekonaniem nie mogą złożyć takićj przy

sięgi, szakali dla siebie miejsca więcćj odpo

wiedniego usposobieniom swoim; a nadto powie

dzianem jest, że rząd nie zniesie nadal neutralno

ści dotychczasowćj znacznćj części nrzędników

pod względem spraw konstytacyjnych, lecz wy

magać od nich będzie ścisłego przestrzegania po

stanowień i nstaw, a naruszenie konstytucyi uwa

żać będzie jako nadużycie władzy. Okólnik ten

sprawił wielkie wrażenie; wielu wątpi jednak, czy

minister podoła tym aktem złamaó do reBzty du

cba biórokratyzmu.

iiiraków L4 aty?/cia. D/isiaj niało nastąpić

otwarcie posiedzeń Rady szkolnćj krajówój we

Lwowie pod przewodem p. Namiestnika.

Sąd wy szy w Krakowie mianował Juliusza

Chytrego de Freiselsfeld aktuaryuszem sądo

wym przy sądzie powiatowym w Radłowie.

Namiestnik Gaiicyi nadał na przedstawienie Ra

dy miejskićj w Stanisławowie posadę drogą nau

czyciela języków polskiego, ruskiego i niemieckie

go przy szkole niższćj realnój w temże mieście,

zastępcy tćj posady Janowi Polańczykowi,

a posadę dragą nanczyoiela technicznego, zastępcy

onćj Teofilowi C zy kio w i.

Donieśliśmy, że Dr Karol Libelt złożył man

dat poselski do sejmn praskiego. Powodem tego

kroka był nadwątlony stan zdrowia; lecz nie

on zdecydował ustąpienie. Stanowisko, jakie zajęli

posłowie polscy wobec deklaracyi’ i protestacyi

dwóch posłów dońskich z północnego Szlezwiku

uiechcącyeh złożyć na konstytuoyę pruską bez

względnej przysięgi, a mianowicie, iż posłowie

polscy nie głosowali za warunkową przysięgą,

wywołało różne głosy w krajn nieprzychylne temu

postanowieniu koła polskiego w Berlinie. D r Libelt

jako prezes tego koła, złożeniem mandatu okazał,

iż ustępuje przed opinią kraju, jakkolwiek ta ub

jaw iła się w formie pojedynczych głosów a nie

w wyrazie ogólnym wyborców. Czy koło polskie

słasznie postąpiło — to rzecz bardzo trndna do

rozstrzygnięcia, lecz jeżeliby uznało możność wa

raukowej przysięgi, w takim przypadku pierwsi

deputowani polscy powiuniby byli złożyć tylko

warunkową przysięgę, bo i oni zasiadają w sejmie

berlińskim na mocy faktu, który nie stracił me na

znaczenia swojem, że zamiast być dwnletmia, jak

w Szlezwikn, iiezy lat kilkadziesiąt.

Występującego posła i prezesa koła polskiego

Dra Libelta pożegnali jego koledzy następnjącem

pismem:

Do Wgo D ra Libelta to Czeszewie pod Gołańczą.

,,Koło poselskie polskie przyjęło z głębokim

smntkiem wiadomość, o złożenia mandata przez

swego prezesa. Smntek ten połączonym jest zje

dnej strony z.ucznciem boleści nad stratą męża

tak nam drogiego, tak pod każdym względem na

szacunek zasługującego; z drugiej strony przecho

dzi w żal nad powodem, który obok względów

zdrowia przeważnie na nstąpienie Jego z grona

poselskiego wpłynął — a żal tem dotkliwszy, że i

dziś jeBzcze słuszności sposobu wystąpienia, ja

kiem część dziennikarstwa naszego opinią moco

dawców naszych zaniepokoiła, nznać nie możemy.

I na chwilę nie wątpimy, że po właśeiwszem zro

zumieniu przebiegu sprawy, bezstronne zapatrywa

nie przemoże podrażnienie opiuii, ztąd też tem

boleśniej nam, że wiedziony gorącem poczuciem

spójni i solidarności narodowej, jako prezes Koła

złożenie mandatn nważałeś za ofiarę potrzebną

dla jedności krajn z reprezeutacyą jego. Jedność

ta, wedle naszego przekonania na silniejszych po

legając podstawach, uaruszoną być nie mogła wy

stąpieniem owem, mimo, że ouo dla nas stało się

tyle dotkliwszem, żeśmy je okupili stratą Twą

w naszem kole, choć — jak żywo pragniemy —

przemijającą tylko.

,,Uznanie Twych zasług, szanowny nasz preze

sie, i Twej pracy w niczem zaprawdę w kraju

zachwiauem nie zostało, od nas zaś przyjmij za

pewnienie, że trwamy w uczuciach dla Ciebie,

które na poozątka sesyi jednomyślny Twój wybór

na prezesa spowodowały.

nWybraliśmy Ciebie, zacny męża, naszym pre

zesem, bo któż nam lepiej mógł przewodniczyć

jak ten, który od pierwszej swej młodości z go

rącem sercem i zupełnem poświęceniem, orężem,

piórem i mową walczył za sprawę ojczystą, jak

ten, który na każdem pola działania przyświecał

narodowi pracą, nauką i głębokim rozumem, jak

ten, który wzbogacony dłngoletniem parlamentar

nem doświadczeniem, obdarzony z natnry wymo

wą, umiarkowaniem i powagą, nmiał pracom

koła poselskiego nadawać kierunek, jego zadania

i jego powadze odpowiedni.

,,Szanując postanowienie Twoje, a za serdeczne

słowa współczucia, przychylności i pamięci, z ja -

kiemi żegnasz szczerze do Ciebie przywiązane

grono poselskie, serdeczne wyrażając Ci podzię

kowanie, wynurzamy Ci zarazem zapewnienie

trwalej czci i przywiązania, jakiemi przejęte ser

ce bojowników wspólnej sprawy dla zacnego wo

dza, który im przewodził zawsze drogą wiodącą

do rzetelnego dobra i poczciwej sławy narodu.

Berlin dnia 20 stycznia 1868.

Koło poselskie polskie".

(Podpisy).

%%’le« ien 23 stycznia. We wszystkich parla

mentach europejskich kwestya uzbrojenia i reor

ganizacyi wojsk, pierwszorzędne zajmuje miejsce.

Austrya nie może i niepoioslanie w tyle za inne

mi mocarstwami w tak żywotaej kwestyi; dla te

go to obradające obecnie w Wiednin delegacye

dla spraw wspólnych, większą część posiedzeń po

święcą obradom nad bndzetem wojennym i nieu

mieszkają zapewne skorzystać z sposobności, aby

się nieco bliżej rozpatrywać w dotychczasowej ad

m inistracyi wojskowej; W tym względzie delega

cye, a zwłaszcza węgierska, liczą wielu kompe

tentnych sędziów w rzeczach wojskowych, któ

rych słowo stanowczo powinno zaważyć na szali

rozstrzygnięcia. Dosyć wymienić Klapkę i osiwia

łego jenerała honwedów Perczla. Delegacye mają

też nie małe trudności przed sobą: odpowieduiej

sze uzbrojenie cała reorganizacya wojska, kwe

stya ogólnej obrony krajowej, powiększeuie liczby

zakładów naukowych, na które — jak podany

wczoraj budżet świadczy — przeznaczono mniej

szą sarnę, aniżeli na zakłady ogierów wojskowycb,

dalej fortyfikacye w Krakowie i innych miastach,

kweBtya .uszczuplenia budżetu, — to niewyczer

pnięty szereg rozmaitych przedmiotów,, jakiemi

delegacyom zająć się wypadnie. Czy one odpo

wiedzą zadaniu swemu, czy się zdołają przyczy

nić do ożywienia ciężkiej i zadrzewiałej machiny

wojskowej — przesądzać tego niechcemy, bo przy

wykliśmy już tak dalece do rozczarowań, że wo

limy czekać na bieg wypadków. Wiaoiśmy tylko

nadmienić, że w komisyi wybranej z delegacyi

przedlitawskiej celem roztrząsania budżetu, jeden

tylko zasiada ofioer, tj. jen erał Mertens.

Już po napisaniu tych s!ów doszły nas wiedeń

skie dzienniki południowe, donoszące o artykułach

ogłoszonych w dziennikach peszteńskieh przez je

nerałów Türra i Klapkę w sprawie reorganiza

cyi armii anslryackiej. Wspomnieni dwaj przy

wódzcy powstania węgierskiego żądają zaprowa

dzenia w Anstryi obrony krajowej tj. landwery,

z uwzględnieniem życzeń i potrzeb poszczegól

nych narodowości. Jenerał Klapka należy do de

legacyi; niewątpimy więc, że kwestya ta prze

niesie się niebawem przed ich trybunał.

—

W celn udowodnienia tożsamości zwłok ce

sarza M aksymiliana, udała się komisya do grobu

cesarskiego w kościele Kapucynów w Wiedniu i

Część literacko-artystyczna.

ŻYWOT AWANTURNICZY.

opowiadanie

Alfreda Assolltmt.

Z Paryża, 26 stycznia 1794.

W więzieniu Gonciergerie (6 pluviose,

U roku ich Rzeczypospolitej francu

skiej jednej i niepodzielnej).

,,Kochana żono!

«Pismo to jest tak jakby testamentem moim, bo

podobno trndno si§ będzie śmierci wybiegać. Nie

pozwolił mi Bóg ujrzeć was i uściskać, i oddał

mi§ w ręce tych rozbójników.

»Aż do Orleanu podróż moja odbyła się bez

przeszkody. Wszędzie gdzie tylko przejeżdżałem

żandarmi mieli respekt przed pasportem obywatela

Jana Uuseau z Neufchatel (w Szwajca)ryi), a mia

ł*,wyb0rnJ PreJekst do podróżowania i szukania

roboty we Francji, gdyż mój patron, zegarmistrz,

zbankrutował i zamknął sklep w skutek ciężkich

czasów.

”Przybyłem tedy do Francyi, ja Jan Cluseau,

naprawiać zegarki patryotów francuskich (bodąj

przepadli!)

»Na nieszczęście, tajn a misya zmuszała mnie do

zatrzymania się dłużęj w Orleanie. Prócz tego przy

bywszy tam, nie miałem już ani jednego asygnata.

Co tn było robić?

»Karczmarz mój, nie ten, którego ci adres prze

słałem — gdyż nie chciałem, na przypadek gdyby

mnie odkryto w Orleanie; kompromitować zarazem

Roberta — spostrzegł moję nędzę i zapytał mnie

dla czego nie szukam roboty u zegarmistrzów w

mieście, zamiast bezczynnie Biedzieć na przedmie

ściu. Pytanie to było dosyć loiczne. Na nieszczę

ście ja tyle rozumiałem się na zegarmistrzostwie

co Turek na pacierzu, nie mógłem więc pójść za

radą poczciwego karczmarza.

»Z drugiej strony nie śmiałem wyjechać z Orle

anu, spodziewając się ciągle Roberta, który, wedle

moich obliczeń, powinien był przybyć za trzy dni

najdalej. Postanowiłem tedy nadrobić miną, i po

wiedziałem karczmarzowi, że pisałem do familii, i

że oczekuję na pieniądze.

»Nieszczęściem gospodarz mój był gorliwym pa

tryotą i podejrzliwym jak wszystkie sankiuloty. Je

dnego wieczora, przechodząc popod oknem usłysza

łem jak rozmawiał o mnie ze swoją żoną:

»— Co mi to za rzemieślnik — mówiła właśnie

jejmość — nie ma pieniędzy a nic nie robi. On mi

wygląda prędzej na szlachcica niż na zegarmistrza.

»--To prawda — odrzekł karczmarz — że nie

widziałem jęszcze, żeby się tknął jakiejkolwiek ro

boty.

«— Może to taka moda w Szwajcaryi, że rze

mieślnicy nic nie robią.

B— I że noszą cieniutkie batystowe koszule.

» - I że mają takie białe ręce.

»— I że nie lubią rozmawiać z prawdziwemi pa

tryotami.

»— I że za nic nie płacą.

n— Im bardziej się nad tem zastanawiam, tem

bardziej jestem przekonany, że to szlachcic, emi

grant,...

może ajent Pitta i Koburga.

B— Jeśli masz takie przekonanie — zakonklu

dowała znowu jejmość - to trzeba o tem donieść

komitetowi sekcyi. Bóg raczy wiedzieć co ci ludzie

robią tu we Francyi, a nie trzeba więcej żeby

VT-;

\ ^TT(

skompromitować dom uczciwy.

»Nie widziałem potrzeby słuchać dalej, tego com

usłyszał było dla mnie dosyć. Nie tracąc ani chwili

ezasn opuściłem Orlean i na los szczęścia puści

łem się polami w kierunku ku Grangeneuve.

»Po dziesięciu godzinach forsownego marszu spo

cząłem w jakiejś samotnej wiosce, której mieszkań

cy, choć sami bardzo biedni, przyjęli mnie gościn

nie czem mogli nie pytając jak się nazywam. Ztam

tąd, idąc drogami najmniej uczęszczanemi, omija

jąc miasta i miasteczka i unikając spotkania z żan

darmami, znalazłem się wreszcie o dwie mile od

Guiret, i wedle przyjętego zwyczaju zatrzymałem

się w odosobionym folwarczku Dzięki długiej bro

dzie, posiwiałym na wygnaniu włosom, sukniom

brudnym i podartym, byłem nie do poznania, przy

najmniej tak mi się zdawało.

»Atoli wszystko popsuł mój gospodarz. Biedako

wi temu, któremu zresztą nie wyrzucam bynajmniej

mojego .nieszczęścia, przyszła ochota porozmawiać

ze mną trochę. Trudno mi było niezadowolnić tak

niewinnego życzenia człowieka, który mi dał jeść

nie pytając się jak się nazywam. Na nieszczęście,

ponieważ on ani jego żona nie mówili porządnym

francuskim językiem, ja, żeby mnie mogli zrozu

mieć, zacząłem z niemi rozmawiać używanem przez

nich patois. Była to myśl fatalna.

»Dwaj przechodzący tamtędy żandarmi, przyszli

ogrzać się i osnszyć przy ognisku mego gospoda

rza, gdyż deszcz p adał od kilkn godzin, i wmię—

Bzali się do rozmowy. Nagle, kiedym wstał zabie

rając się Bpać do stodoły na siano, a głównie dla

tego, żeby się wysunąć z tak niebezpiecznego to

warzystwa, jeden z nich, brygadyer, spojrzał na

mnie, powziął widać jakieś podejrzenie i zażądał

odemnie pasportu.

»Podałem mu go bez wahania, ale żandarm, któ

ry godzien służyć raczej w brygadzie Lenoir albo

Sartines aniżeli w żandarmeryi, rzekł:

}pol:

»— Obywatelu Cluseau, jesteś więc rodowitym

Szwajcarem?

»— T ak jest, rodziłem się w Neufchatel.

1 »— A to dziwna rzecz, jakim Bposobem i gdzie

nauczyłeś się tak wybornie naszego patois?

»Zgadłem odrazu dokąd zmierza to zapytanie,

jnie bawiąc się zatem w odpowiedzi, rzuciłem się

ido drzwi i począłem uciekać w pola, kiedy ’on

dobył z kieszeni pistoletu i strzelił za msą.

»Padłem bez przytomności. Kula źandarmska o

sześć kroków przeszyła mi bok prawy. Kiedym

odzyskał zmysły, żandarmi związali mi ręce i no

gi i sami zaprzęgali do wózka mego gospodarzu,

żeby mnie zawieźć do GućreL

»Gospodyni przestraszona łamała ręce w roz

paczy.

v»— Mój Boże! — wołała — ktoby to byłmy

ślał, że taki biedny człowiek jest takim zbrodnia

rzem ! ajentem Pitta i Koburga!

,A jednocześnie podniosła mi nieco głowy, gdyż

leżałem na ziemi niedaleko ognia, i dała mi się

napić mleka z garnuszka.

»Podziękowałem jej serdecznie, równie jak jej

mężowi. Żal i szczere współczucie tych biednych

ludzi dla mnie nieznajomego były mi prawdziwą

osłodą w tem nieszczęściu.

»— A co — odezwał się żandarm tryumfującym

głosem — czy i teraz jeszcze będziesz utrzymy

wał, że jesteś obywatelem Cluseau z Neufchatc’

»Byłbym chętnie oddał tę trochę czasu, która

mi pozostawała do życia za to, żebym mógł skrzy

żować się na pałasze z tym człowiekiem; - ale

cóż? byłem więźniem i bezbronnym. Odwróciłem

więc tylko głowę z pogardą i milczałem.

»Brygadyer widząc że się nic odemnie nie do

wie, dał znak do odjazdu. Zaniesiono mnie na

wóz, porzucono na dwóch snopkach słomy, i w ta

kim pojeździe, którego każde wstrząśnienie otwie

rało mi rang i przyprawiało mnie o wielką krwi

utratę, przybyłem nareszcie do Guóret, gdzie zaraz

na listę więźniów wpisany zostałem.

»Ale mimo podejrzeń żandarma nikt poznać

mnie tam nie mógł, tak byłem zmieniony.

» — Jego maniery — mówił brygadyer — do

wodzą że je st szlachcicem; znajomość naszego pa

tois dowodzi, że jest z tych stron; ale z którego

okręgu? w tem sęk.

»Nie było co robić. Napisano do wszystkich pro

kuratorów-syndyków w całym departamencie, i ra

no 20 nivöse ujrzałem wchodzącego do mego wię

zienia obywatela Brutusa Duinont, który nie odez

wawszy się do mnie ani słowa, opatrzył mnie uwa

żnie, poznał na czole bliznę od pałasza, którą do

stałem w Polsce, i wymienił moje nazwisko.

»Wtedy nie było już dla mnie ratunku.

»Suknie moje popruto starannie. Znaleziono za

podszewką depeszę, którą wiozłem od księcia Kon

deusza do p. de Charette, jenerała Wandejczyków,

a którą miałem pewnemu ajentowi Wandejskiemu

oddać w Orleanie. Wandęjczyk, czy to schwytany,

czy- zabity nie stawił się, a zatem depesza została

przy mnie.

»—Trzeba go odesłać trybunałowi rewolucyjne

mu w Paryżu — rzekł Dumont — to jest zbro

dniarz stanu.

»— Łotrze! — zawołałem rozgniewany — ginę

przez ciebie!... ale Bóg jest sprawiedliwy! pamię

taj, że i n a ciebie kolej przyjdzie!

n— Giniesz, ale nie przezemnie; prawo cię za

bija, — odrzekł pan syndyk.

—

Nieprzyjaciel Rze

czypospolitej zasługuje na śmierć 1

»Zaraz opatrzono mi ranę tak starannie, jak

gdybym miał żyć wieki, a kula, która nie obraziła

żadnego ważniejszego organu, dała się z łatwością

wydobyć. Nazajutrz zaraz zawieziono mnie do P a

ryża i zostałem wpisany na listę więźniów Con

ciergerie zkąd do ciebie piszę.

»Tutaj ju ż n ie trzymają mnie w takiem odoso-

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Download file

Download file

Deleting a comment

Advanced search

Suggest correction