Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 630 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

Ff 273.

Kraków 29 Listopada - Wtorek.

Rok 1870.

CZAS

OßlQjJZENIE PRZEDPŁATY.

W Krakówie: na miesiąc Grudzień . . złr. 2

Z przesyłką pocztową w Pań

stwie austryackiem na miesiąc

G r u d z i e ń ....................................... z łr. 2 c. 25

od 1 Grudnia do końca Marca .

—

braków

listopada.

H r . Beust odpowiedział w piątek w dele

gacyi Bady państwa na interpelację w kwe

styi wschodniej temi słow y: wW takiem

położeniu jak obecne, nie należy mówić o w oj

nie, gdyż łatw o ona przychodzi, kiedy się jej

nie pragnie. Zdaniem jednak mojem, nie na

leży rów nież mówić za w iele o pokoju, bo

zdarza się łatwo, że ten w połowie drogi od

wraca się.tf

Ten rodzaj delfickiej wyroczni w ustach

Kanclerza, odpowiada zupełnie obecnemu po

łożeniu ; rozprawiając bowiem o wojnie, mo

żna ją wywołać, a przemawiając nazbyt gor

liwie za pokojem, budzi się w przeciwnikach

mniemanie, że się pragnie utrzymać pokój

w szelkiemi ofiarami. Słowa hr. Beusta nie od

noszą się do prostych pogadanek politycznych,

ale do traktow an ia spraw zewnętrznych. Zna

czą one tyle , że dyplomacya nie powinna mieć

ciągle słowa wojna na ustach, gdyż wtedy

wojnę wywołać łatwo, jedno wyrażenie po

ciągnie za sobą drugie, i ani się spostrzedz

będzie można, gdy się zajdzie tak daleko, że

już cofnąć się niepodobna. Z drugiej zaś stro

ny manifestując zbytecznie chęć utrzymania

pokoju, sprowadzić można wojnę, natarczy

wość bowiem przeciw nika będzie się zwiększać

w miarę, jak go się zechce łagodnością i u

stępstwami rozbrajać, tak iż w końcu okaże

się, że niema innego środka powstrzymania

go, prócz oręża.

Klin, jaki wbiła dyplomacya rosyjska w

głowę innym państwom żądaniem swojem zmia

ny tr a ktatu paryskiego a raczej uwolnieniem

się z pod ścieśnień sobie narzuconych, stawia

pytanie pokoju i wojny wśród takich okoli

czności, że odpowiedzi na nie dać nie mogą

stanowczej ani A ustrya ani Anglia, najbliżej

dotknięte tą sprawą, ani nawet Turcya, lecz

jedynie i wyłącznie Prusy. Stanowisko tylko

Prus w tej kwestyi może być rozstrzygającem.

Dotychczas Prusy nie przystąpiły do kroków

dyplomatycznych zrobionych przez państwa

podpisane na traktacie paryskim i zachowują

sobie rolę jakby neutralną, a przynajmniej

obojętną, aby w danej chwili przerzuceniem się

na jedną lub drugą stronę przeważyć szalę

Że się nie oświadczą przeciw Rosyi, to wy

nika już nietylko z dotychczasowej obu rzą

dów zażyłości, lecz oraz z tej politycznej prze

zorności, aby nie przyczynić się do wzmo

cnienia A u s tryi; gdy przeciwnie oświadczenie

się dziś za Rosyą zrodziłoby dla Prus kłopoty

w w ojnie ich z Francyą, sprowadziłoby Anglię

na pomoc Francyi i mogłoby w niwecz obró

cić wszystkie korzyści i dotychczasowe zwy

cięztwa pruskie. Uchylanie się Prus od udzia

łu w sprawie wschodniej, w ielką niesie i nieść

z czasem może pomoc Rosyi, nietylko k rę

pując wolne działanie Austryi, trzymając w nie

pewności przeciwników Rosyi, ale oraz, że P ru

sy mogą być zbrojow nią Rosyi a w razie

wojny niedozwoliłyby Austryi ogałacać z woj

ska prowincyj swoich północno zachodnich.

Dw ie ostatnie noty hr. Beusta do Peters

burga z d. 16 listopada dają poznać, że (

ustępstwie ze strony Austryi niema mowy

pierwsza z tych not sucha i prawnicza, logi

cznym wywodem swoim okazuje, że niema

od niej odwołania; druga poufoa, rozbierając

kwestyę sporną ze strony wzajemnych sto

sunków austryackich i rosyjskich, głębiej

i dotkliwiej będzie pewnie uczutą w Peters

burgu , niż sucha odprawa pierwszej noty.

W niej tkw i myśl nieprzejednania. Gdyby Ro

sya chciała się cofnąć, to cofnąć się po takich

notach nie może, nie zrzekłszy się roli,

ja k ą zajmuje w gronie mocarstw i tej powa

gi, jakiej używa w stosunkach wschodnich.

Czy zaś Austrya cofnąć się może ?— może, ale

tylko wtedy, gdy Turcya i Anglia się cofną, bo

sama jedna Austrya nie jest obowiązaną prze

strzegać całości i nietykalności tra ktatu eu

ropejskiego. W tedy jednak autor not 16go li

stopada niemógłby dalej kierować sprawami

politycznemi w monarchii austryacko-w ęgier

skiej.

Nie dotykamy W całem tem położeniu o

becnem stanowiska Francyi a w ogóle wojny

prusko-francuskiej. Już ta wojna nie wcho

dzi w rachubę wielkiej polityki, skoro się in

ne państwa w* nią nie wdają, a większe czy

mniejsze klęski, jakkolwiek mogą nieco zmie

nić lokalny charakter wojny, nie w płyną by

najmniej na ogólne położenie. Wykazaliśmy

już dawniej, jak upadek Francyi sprowadził

w następstwie kwestyę wschodnią i jedność

Niemiec przyśpieszył; a sprowadzi on niewąt

pliwie i inne niemniej ważne następstwa zruj

nowawszy do szczętu dawną równowagę eu

ropejską. Dziś jednak zostawiwszy Francyę

na boku, jako pozbawioną wpływu na losy

świata, możemy tylko rozbierać położenie po

lityczne ze względu na stanowisko Rosyi, Prus,

Anglii i Austryi. Otóż w pierwszej sprawie j a

ka w ypłynęła po porażkach francuskich, jednak

w kwestyi wschodniej napotykamy złączone A n

glię i Austryę przeciw Rosyi. Gdyby się Pru

sy zdeklarowały, moglibyśmy już wiedzieć, jakie

wypadnie rozwiązanie. D la tego kluczem sytua

cyi są Prusy — nawet na Wschodzie, one,

co niedawno jeszcze były ostatniem z mocarstw

europejskich, co niemogły nawet pomścić znie

wagi doznanej od piratów afrykańskich Riffu

i co nie m iały sposobu utrzymania swego

zwierzchnictwa nad małym kantonem Neuff

chatel.

*MBSP0HDE8CYA CZAMi.

Wiedeń 27 listopada.

Prezes ministrów hr. Potocki wrócił dziś rano

z Pesztu, gdzie ponowił prośbę swoją o dymisyą

imieniem całego gabinetu. Przyjęcie br. Potockie

go przez N. Pana miało być łaskawem. Co się ty

czy postanowienia cesarskiego, N. Pan zastrzegł

sobie dalsze swe postanowienia. Mniemają, żeje

żeli Cesarz nie przyjął lub nie przyjmie dymi

syi hr. Potockiego, powoduje się — oprócz zaufa

iiia dla osoby prezesa ministrów — względami na

obecną sytuacyę zagraniczną, na toczące się wła

śnie obrady delegacyjne, od których obrotu i re

zultatu zawisł poniekąd cały kierunek polityki we

wnętrznej i zewnętrznej. Zwracam jednak uwagę,

że stosownie do pojęć parlamentarnych, gabinet

obecny otrzymawszy wotum nieufności w obu Iz

baeh Rady państwa, mógłby tylko pozostać w u

rzędzie aż do ponownego zebrania się parlamentu.

D a l s z e pozostanie bowiem gabinetu musiałoby z a

sobą pociągnąć rozwiązanie Rady państwa i od

wołauie się do nowych wyborów.

Ciekawym jest przegląd stronnictw w Delega

cyach wspólnych w sprawie dziś najbardziej pieką

cej, tj. wschodniej. Znajduje się tam zastęp nie

mieckich deputowanych, marzących o przymierzu

Austryi z P rusam i, występujących zatem przeciw

wojnie z każdym sprzymierzeńcem Prus, a tem sa

mem i Moskwą; zastęp ten znajduje poparcie u od

cienia delegacyi węgierskiej, złożonego z żywiołów

słowiańskich, przyjaznych Rosyi. Zastęp ten bez

względnie pokojowy liczy razem około 30 głosów

Reszta Węgrów, poparta przez 9 głosów polskich

(7 z Izby niższej a 2 z Izby wyższej), tudzież przez

mniej więcej 15 głosów członków Izby wyższej wie

deńskiej, idących zawsze z dworem, strzedz będzie

honoru potęgi państwa , choćby do wojny przyjść

miało. Że stronnictwo to , z którem się także łą

czy partya wojskowa, jak dowodzi interpelacya j e

nerała Gablenza, ma większość w Delegacyach,

nie ulega wątpliwości. Przemowę Cesarza do człon

ków Delegacyj tutaj sobie tłumaczono w duchu nie

bardzo pokojowym. Pisma deakowskie uderzają na

księgę czerwoną, z czego wnoszą, że się zanosi na

obalenie hr. Beusta i objęcie kanclerstwa przez

hr. Andrassego. Że Peszt tym razem, nie Wiedeń,

jest miejscem obrad Delegacyj, to także nie wróży

zbyt pokojowo w sprawie wschodniej.

W iedeń 27 listopada.

4^ Punkt ciężkości sytuacyi obecnej jest te

raz w Peszcie, trudno temu zaprzeczyć. Pominą

wszy, że usposobienie stolicy węgierskiej wielki

wywiera wpływ na reprezentantów rządu i dele

gowanych obudwu połów państwa, Austrya zacho

dnia w każdym razie nie może stanowczo repre

zentować pokojowej połowy monarchii. Rząd przed*

litawski jest jak na wylocie, nie ma przeto siły,

aby wmieszać się z naciskiem w kwestyę rosyjsko*

turecką, a delegaci należą do Rady państwa, któ

ra szczególnie złożona, nie może podnieść głosu

tak jakby wypadało. W Peszcie, jak się zdaje,

stronnictwo wojenne ma przewagę i ma zamiar ma

joryzowania stronnictwa pokojowego Mówią tu żż

słusznie żałować wypada, że sesye delegacyj odby

wają się w Peszcie. Kto wie, czy interesa przędli

tawskie stanowczo wymagające pokoju znajdą tam

uwzględnienie. My tutaj znamy lepiej nasze poło

żenie militarne niż Węgrzy, i wiemy dobrze, jak

mało zrobić będziemy mogli w razie wojny. Brak

pieniędzy, a szczególniej brak uzbrojenia, nie do

zwalają z wielką ufnością zapuszczać się w wojnę.

*Świeże wiadomości z Pesztu o dyspozycyach delego

wanych powodują Wiedeń do tych uwag. Co się tyczy

rządu, ten jest w naszej połowie monarchii zupeł

nie bierny. Hr. Andrassy, który w sierpniu bardzo

był jeszcze wojowniczym, dzisiaj trochę już ochłódł

czemu się wcale nie można dziwić, bo gdybyśmy

mieli wojnę prowadzić, toby wypadało już od 20 lip

ca mobilizować, a 1 sierpnia wyruszyć w pole. I n

ni ministrowie węgierscy zachowują się dość obo

jętnie, chociaż nie je st tajemnicą, że z dumą spo

glądają na Honwedów. Wszyscy zaś delegaci wę

gierskich stronnictw mówią o odwecie za Vilagosz,

a w tem w!aśnie jest całe niebezpieczeństwo sy

tuacyi, i to tem więcej, że na br. Beusta, jak u

trzymują, nie można się spuścić, ponieważ więcej

stosuje się on do usposobienia na dworze, niż do

właściwego położenia rzeczy. Bar. Kubn ciągle

pragnie wojny i pragnie wszystko na jednę kartę

postawić, aby albo zginąć, albo też reformom

swoim wywalczyć zwycięztwo. Co się tyczy naszych

delegowanych, to członkowie Izby niższej dość są

spokojai, natomiast członkowie Izby wyższej są

bardzo za wojną, czego dowodem interpelacya Ga

blenza. Tylko wtedy mniema o d , ma zachowanym

być pokój, jeźli honor nasz nie będzie naruszonym.

Może smutna nasza pozycya finansowa przy

prowadzi delegowanych do rozwagi. Zwyczajne i

nadzwyczajne potrzeby sił zbrojnych lądowych i

morekich wymagają 147 nfilionów, w ten sposób

budżet cyslitawii będzie miał deficyt 80 milionów.

Jeśli te cyfry nie są wymowne, to wymowniejszą

jeszcze będzie organizacya armii. Dopiero teraz

myślą o powiększeniu sił zbrojnych. J ak można

prowadzić wojnę nie będąc przygotowanym. Pierw

trzeba być gotowym a potem atakować, nie jak

w r. 1866 działać przeciwnie. Byliby wszyscy za

wojną, gdyby nie brakowało do niej zwykłych

środków.

Najprzód zajmują się delegacye spraw ą rosyj

ską ogólnie nazywaną ,wielkim wypadkiem." D e

legacya węgierska zawezwała na jutro ministrów

wspólnych na posiedzenie wydziału, dla poinfor

mowania się o położeniu politycznem; delegacya

przedlitawska ze swej strony zawezwała barona

Holzgethana do Pesztu, aby zanim potwierdzi tak

wysoki budżet, zapytać go, ja k się przedstawia

budżet tej połowy monarchii, i zkąd się znajdą

środki na pokrycie deficytu.

Ministeryum tutejsze podało się już tedy do dy

misyi. Cesarz ją przyjął, za strzegł sobie jednak

dalsze postanowienie na później. Ogólne panuje

tutaj mniemanie, że hr. Potocki otrzyma polece

nie utworzenia howego gabinetu.

Poznań 26 listopada.

Sprawa mniemanego adresu dotąd ostatecznie

nie wyjaśnioną, bo jeśli przyznanem zostało z stron

kompetentnych, że cały adres był wymysłem, i ,,mi

styfikacyą" bez żadnej podstawy, mimo tego, misty

fikalor — czego społeczeństwo nasze tem oszczer

stwem dotknięte ma prawo żądać, dotąd wyjawio

nym nie został. W tym względzie co najmniej ró

wna cięży odpowiedzialność i obowiązek na Re

dabcyi D ziennika Poznańskiego, jak na panu Da

nielewskim, — większa zdaniem mojem na Redak

cyi, która bez zastrzeżenia tak twierdzące i gro

źne doniesienie zrobiła pod rubryką z miasta,

kiedy doniesienie z daleka o mil kilkadziesiąt przy*

stanem było. Chociaż więc Dziennik przy za

mieszczeniu ostatniego listu pana Danielewskiego

uroczyście zaręcza, że autor tej potwarzy się nie

zgłosi i nie wymieni, sądzę że obowiązkiem D zien

n ika je st wykryć go i wymienić. Wszelkie gniewy

i rzucania się nic nie pomogą przeciw tak jasne

mu obowiązkowi szanującej siebie i swych czytel

ników publicystyki. Czytelnicy pisma waszego wy

baczą, że ich tylokrotnie kwestyą tą trudzimy, ale

dla nas jest ona ważną, nadto bowiem w osta

tnich latach ukuto broni zaczepnej, z podobnie

nieuzasednionych, kłamliwych, w świat puszczonych

wiadomości. Zasada Voltaira calomnier toujours, il

en restera quelquechose, nadto licznie i groźnie

wkroczyła w szeregi publicystyki polskiej w ogóle,

by spustoszenie w kraju i społeczeństwie szerzyć

iżby wszelkiemi siłami wszędzie i to stanowczo jej

nie demaskować, naprzeciw niej nie stanąć. Fran

ćyi, z której złowroga cisza niezawodnie wkrótce

stanowcze zapowiada wypadki, nic głębiej w prze

paść nie popchnęło, jak obalenie wszelkich powag

od 89go, jak użycie wszelkiej broni, a zwłaszcza

przez Voltaira zaleconej, w walce stronnictw, w za

pasach dziennikarskich. Brak ten widzimy jak wiel

ką, potężną Francyę najzupełniej roztoczył, mimo

że złe szerzące się widziały od dawna bystrzej

sze umysły. Margrabia Custine, wróciwszy do F ra n

cyi w roku 1816, pisze w liście do Raheli Bruha

gen, te uderzające dowcipnie wyrażone słowa:

Le sejour de Brance, m ’a fait\ l’effet d’un in

cendie; il nous faud raii des torrents de bon sens

et nons n’avons que de l’esprit,... de partis, ce qui

equivaut ä de la bettise passionee.

Przechodząc do spraw milszych dla serca i umy

słu, donoszę o otwarcis szkoły rolniczej, w Żabi

kowie pod Poznaniem; pomimo, że zakład ten nie

otrzymał żadnej pomocy materyalnej ze strony u

rzędu, przyszedł dzięki Bogu do skutku, dzięki

wytrwałym zachodom polskich nieuznanych, tylko

znoszonych Towarzystw rolniczych, dzięki ofiarno

ści Publiczności naszej, na której czele wymienić

wypada Augusta br. Cieszkowskiego, który i naj

większą ofiarę pieniężną złożył i folwark na ten

cel ofiarował. A więc przed wszystkiemi dojście

do celu urządzenia i otwarcia Szkoły rolniczej umo

żebnił.

Xiąże Roman Czartoryski, który dzięki niezara

dności naszej nie przeszedł jako poseł, w okręgu

Leszno, postawionym został jako kandydat z naj

pewniejszą szansą zwycięstwa w okręgu Lubaw

skiem w Prusach zachodnich, gdzie wakuje krzesło

poselskie, z powodu, ie pan Dyskowski dwukrotnie

został wybranym i w Lubawskiem mandatu nie

przyjął. Prusy więc będą miały w Sejmie Berlń

skiein 8miu swych polskich posłów — a wybór tak

trafny kandydata z Księstwa jeszcze więcej złączy

interesa narodowe tych dwóch polskich prowincyj.

Patrząc na szermierkę parlamentarną Wiednia,

osobistość hr. Pototkiego wyraźnie rośnie w wa

żność, wpływ i zna:zenie. W jego mowach prze

bija, obok głębokich poglądów, wysoka zacność oso

bista. Do całości politycznej osobistości, coraz

rzadszej na świecie, brakuje nam tylko w Preze

sie przedlitawskim jasności Btanowiska w kwe

styach kościelcycb. Położenie hr. Potockiego obe

cne dowodzi, że ła;wiej było Sobieskiemu przed

200 laty od Turków Austryę wyswobodzić, niż

dziś od centralistów austryackich. Wprawdzie tamci

oblegali Wiedeń, ą ci od dawna go zdobyli, — ale

kiedyś stanie się — i politycznem działaniem stwier

dzi się, — że zachcianki pangermańskie Wiednia nie

są wyrazem Austryi, i za sztandar jej ani służyć

ani przyjętymi być mogą, czy to na polu religij*

nem czy politycznem. Czas, by to j ak najprędzej

nastąpić mogło - jeśli Austrya swą rujną wewnę

trzną nie ma świata zadziwić i przestraszyć.

List pasterski księdza Prymasa coraz szersze

go doznaje uznania — nawet w sferach mniej reli

gijnych - mniej dotkliwie grabież Rzymu czują

cych _ d l a gorącóści uczucia, wysokiego namaszcze

nia, głębokości nauki historycznej, z jakiemi jest

zredagowany.

P. S . Z korespondencyi redakcyi D ziennika z

redakcyą Czasu, widzimy, że pierwsża osobiście

dotkniętą się widzi listami poznańskiemi, czy na

szemi czy pod literą X . zamieszczonemi. Korespon*

dencya ta tego niewyjaśnia, chętnie jednak za je

dną i drugą odpowiedzialność przyjmujemy, bo nam

zawsze chodziło i idzie o rzecz, a nie o osoby,

zupełnie nam obojętne, których osobiście dotykać

nie myśleliśmy, nie znając ich osobiście i niema

ją c z niemi stosunków.

Uwagi redakcyi Dziennika do korespondencyi z

redakcyą Czasu przyczepione, dowodzą że redakcya

Dziennika nie darmo żyje od lat kilku pod rządem

żelaznego hrabiego i zasady jego, »siła idzie

przed prawem", w braku bowiem argumentów u

sprawiedliwiających swój krok, co najmniej nieroz

ważny-" w doniesieniu o mniemanym adresie— apela*

cyą do siły miałaby ochotę rzecz załatwić. T aka ape

lacya imponuje czasem tłumowi, ale poważna pu

bliczność nie da się nią obałamacić, szczególniej

w położeniach i wypadkach, gdzie o rzecz idzie,

o rzecz bardzo ważną, ale nie o *osoby, z wyjąt

kiem osoby autora owego wymysłu adresowego,

którego nawet apelacya do siły byłaby daremną i

usprawiedliwićby nie mogła.

R z y m 24 listopada.

Papież ogłosić kazał Encyklikę rzucającą klątwę

na tych co popełnili ostatni gwałt przeciw Stolicy

Apostolskiej. Tyczy się ona tedy króla, ministrów,

jenerałów , urzędników, to jest wszystkich co mo

gąc nie należeć, należeli jednak do tego gwałtu;

nie wymienia atoli nikogo. Żeby wydrukować tę

Encyklikę musiano się udać aż do Genewy, dopie

ro stamtąd przyszła do Włoch. Umieściły ją różne

dzienniki włoskie, równie katolickie jak niekato

lickie, i wszystkie zostały aresztowane, zacząwszy

od ministeryalnej Opinione, oppozycyjnej Riform a

aż do katolickiej Armonia i Unitä Cattolica. Z nich

wszystkich, szczególnie z bliższych swoim z t sa

dom, śmieje się Gazetta d ’I ta lia , która Encykliki

nie przedrukowała i następnie^nie została skonfi

skowaną; uczyniła tylko wzmiankę o niej. Ha!

woła do swoich towarzyszek, jakie wy proste i ja

kie dzieci. Myślałyście, że rząd zostawi wolność

Papieżowi ogłaszania jego duchownych aktów ? My

lepiej znamy naszych ministrów, i wiemy że to jest

nad ich rozum, i nie mają wcale woli zostawić

wolności Papieżowi, choćby w najbardziej ducho

wych aktach jego władzy kościelnej. Cóż bardziej

duchownego i kościelnego jak klątwa? Jeżeli w czem

Papież powinien mieć wolność, tedy w tem wła

śnie; a!e tego nasi ministrowie nigdy nie zrozu

mieją. My to dobrze wiedzieliśmy, i dla tego nie

wydrukowaliśmy Encykliki, by nas fisk nie złapał.

Tak rozumuje G azzetta d’Italia.

To rozumowanie daje dokładne wyobrażenie o

stanie rzeczy.

Ta sama Gazzetta d’R atia robi wniosek i po

wiada: Taka piękna była okazya pokaz ania, żc

Italia chce ua seryo koncyliacyi a zarazem prze

konania rządów , że de facto Italia zostawia wszel

ką wolność Papieżowi; a rząd przeciwnie dowiodl

przed światem, że ani Papież wolności nie ma, ani

podobna jest koncyliacya jakokolwiek.

I my ten sam czynimy wniosek.

A tymczasem posyłam wam część pierwszą tego

aktu papieskiego.

Encyklika najświętszego pana naszego Piusa :

bożej opatrzności Papieża IX, do wszystkich pa

tryarchów, prymasów, arcybiskupów, biskupów i in

nych naczelników dyecezyj mających łaskę i obco

wanie ze Stolicą apostolską.

PIUS PAPIEŻ IX.

Wielebni Bracia.

Pozdrowienie i błogosławieństwo apostolskie.

Zważając wszystko, co rząd piemoncki już od lat

wielu ciągłemi knowaniami czyni dla obalenia świec

kiego panowania nadanego szczególną opatrzno

ścią bożą tej apostolskej Stolicy, aby następcy

Piotra Św. mieli potrzebną i zupełną wolność i

bezpieczeństwo w sprawowaniu duchownej swojej

władzy, niepodobna na m , Wielebni B ra cia , nie

czuć głębokiej boleści w sercu z powodu tak wiel

kiego sprzysiężenia przeć w Kościołowi bożemu

tej świętej Stolicy, w czasie tak opłakanym, gdy

tenże rząd idąc za radami sekt zatracenia, doko

nał przeciw wszelkiemu prawu, zbrojną przemocą,

tego świętokradzkiego napadu, oddawna już za

mierzacego, na nasze święte miasto i inne miasta,

których posiadanie jeszcze nam pozostawało po

uprzedniem przywłaszczeniu. Głęboko korząc się

przed Bogiem i pokornie tajemne jego uwielbiając

zamiary, muaim zawołać z prorokiem: »Ja płaczę,

a oko moje spuszcza wody: bo się oddalił odemnie

pocieszyciel nawracający duszę moją: stali się sy

nowie moi 8traconemi, bo przemógł nieprzyjaciel".

(Jexeaa. tron. I, 16)

Dostatecznie z pewnością, Wielebni Bracia, wy

stawiliśmy i od dawnego już czasu ogłosili dzieje

tej niewypowiedzianej wojny; uczyniliśmy zaś to

przez rozmaite nasze allokucye, encykliki i brewy,

miane i wydane w różnych czasach, mianowicie

1 listopada 1850, 22 stycznia i 26 li ca 1855, 18

i 28 czerwca i 26 września 1859, 19 stycznia

1860, i przez list apostolski 26 marca 1860, potem

przez allokucye 28 września 1860, 18 marca i 30

września 1861, i 20 w rześnia, 17 października i

14 listopada 1867. Z ciągu tych dokumentów wy

jaśniają się i rozumieją ciężkie nader zniewagi

uajwyższej naszej władzy i tej świętej Stolicy przez

rząd piemoncki wyrządzone jeszcze przed zajęciem

Państwa kościelnego, rozpoczętego w latach ubie

głych; zniewagi wyrządzone bądź przez prawa u

chwalone przeciw wszelkiemu zakonowi przyrodzo

nemu, bożemu i kościelnemu, bądź przez wydanie

na nigodziwe dokuczliwości osób duchownych, zgro

madzeń zakonnych a nawet biskupów, bądź przez

złamanie wiary stwierdzonej w uroczystych przy

mierzach, zawartych z tą stolicą apostolską i przez

bezwstydne zaprzeczenie jej nietykalnego praw a,

w tym samym czasie, gdy oznajmiał, że chce z na

mi nowe rozpocząć układy.

Z tych samych dokumentów w pełni się okazuje

Wielebni Bracia, i cała ujrzy potomność, jakiemi

podstępami, jak chytremi i niegodnemi knowonia*

mi tenże rząd zdołał pognębić sprawiedliwość i

świętość praw tej apostolskiej; Stolicy, a razem po

zna, ileśmy dołożyli starań, aby poskromić, o ile

od nas zależało, zuchwałość jego z każdym dniem

wzrastającą, i aby bronić sprawy Kościoła. Dobrze

wiecie, że w roku 1859 tenże rząd piemocki tajem

nemi pismami, spiskami, bronią i pieniądzmi pobu

dził główne miasta Emilii do powstania; a wkrótce

potem nakazawszy sejmiki ludowe i zakupiwszy

glosy, urządzono plebiscyt, i pod tym złudnym po

zorem oderwano, mimo daremnego oporu dobrych,

od naszego ojcowskiego panowania leżące w owych

stronach nasze kraje. Wiadomo także, że w nastę

pnym roku tenże rząd dla zagarnięcia innych kra

jów tej Śej Stolicy leżących w Piceńskiem, Umbryi

i Ojcowiźnie (Patrimonium), kłamliwe przytoczy

wszy powody, nagłym napadem otoczył z licznem

wojskiem naszych żołnierzy i zastęp młodych o

chotników katolików, którzy wiedzeni duchem wia

ry i miłości ku Ojcu wspólnemu, przybiegli byli z

całego świata ku naszej obronie, a gdy ci wcale ich

nagłego napadu się nie spodziewali, pokonał ich

w krwawym boju, w którym oni jednakże walczy

li nieustraszenie za wiarę.

Nikomu nie tajna niepospolita bezczelność i o

błuda tegoż rządu, z jaką dla pokrycia hańby o -

wego świętokradzkiego przywłaszczenia, nie wahał

się ogłosić, że zajął te prowincye dla przywróce

nia w nich zasad moralnego porządku, gdy w rze

czy samej sprzyjał wszędzie szerzeniu i uprawnie

niu wszelkiej kłamliwej nauki, wszędzie popuszczał

wodze namiętnościom i bezbożności, karząc nawet

niezasłużenie owych świętobliwych Prałatów i du

chownych wszelkiego stopnia, których powtrącał

do więzienia i pozwalał znieważać pnblicznie, zo

stawiając tymczasem bez ukarania prześladowców

i tych którzy nie oszczędzali nawet godności naj

wyższego Pontyfikatu w osobie uniżoności naszej.

Wiadomo przytem, że my, spełniając włożony na

nas obowiązek, nietylkośmy się zawsze opierali nie

jednokrotnie powtarzanym radom i żądaniom, ja

kiemi chciano nas skłonić, abyśmy haniebnie zdra

dzili nasz obowiązek, opuszczając i oddając praw a

i posiadłości kościelne lub zawierając z przywła*

szczycielami pojednanie bez nazwy; lecz nadto wo

bec tych, niegodziwych zamachów i wykroczeń do

konanych przeciw wszelkiemu prawu ludzkiemu i

boskiemu, stawialiśmy uroczyste protestacye przed

Bogiem i przed ludźmi, sprawców zaś takowych

ogłosiliśmy za podpadłych cenzurom kościelnym, a

w razie gdyby tego trzeba było, rzuciliśmy na nich

też cenzury.

Nakoniec rzeczą jest pewną, że ów rząd trwał

pomimo tego w swym uporze i w swoich kuowa

waniach, i podniecał bez żadnej przerwy powsta

nie w pozostałych naszych prowincych, a szczegól

niej w Rzymie, posyłając doń wichrzycieli, i inne

mi rozmaitemi środkami. Ale gdy wszystkie te u

siłowania nie osiągały nigdy Swego celu z powodu

niezachwianej wierności naszych żołnierzy, równie

jak miłości i czci uroczyście i stale nam okazy

wanej przez nasz lud, wybuchła w końcu roku

1867 przeciw nam owa gwałtowna burza, gdy w je

sieni zwaliły się na nasze granice i na to miasto

tłnmy zbrodniarzy, wiedzione bezbeżnością i sza

łem, a wspierane tegóż samego rządu posiłkami,

wkradłszy się już uprzednio w pewnej liczbie do

tego miasta; tak iż od ich gwałtowności, okrucień

stwa i broni lękać się należało nam-i naszym naj

ukochańszym poddanym wszelkich najkrwawszych

i najokrutniejszych zbrodni, jak to jawnem było,

gdyby Bóg miłosierny nie był udaremnił ich za

machów tak przez waleczność naszych wojsk, jak

przez potężną pomoc przysłanych nam żołnierzy

od przesławnego narodu francuskiego.

Wszakże wśród tylu walk, wśród tylu niebez

pieczeństw, trosk i goryczy, Opatrzność boża ze

s łała nam wielką nader pociechę w niepospolitej

waszej pobożności i czci, jaką wy bracia wielebni,

i wasi wierni okazywaliście stale ku nam i ku tej

stolicy apostolskiej, jawnemi i publicznemi dowo

dami i dziełami katolickiągo miłosierdzia. A cho

ciaż wielkie niebezpieczeństwa, w jakich się znaj

dowaliśmy, zaledwo nam zostawiały odrobinę wyt

chnienia, nigdy jedn k, przy pomocy bożej, nie z a

niedbaliśmy wszelkiej pieczy o utrzymanie docze

snej pomyślności naszych poddanych; jakie zaś by

ły u nas rękojmię sposobności i publicznego bez

pieczeństwa, jaki pomyślny stan wszelkiej ważniej

szej umiejętności i sztuki, jaka wierność i miłoćć

naszego ludu ku nam - to z łatwością poznały

wszystkie narody, z których tłumami przybywali

w każdym czasie liczni cudzoziemcy do tego mia

sta, z właszcza z powoda niektórych obchodów i

uroczystości przez nas urządzanych.

Tymczasem, gdy rzeczy tak się miały i gdy lud

nasz używał bezpiecznego pokoju, król piemoncki

rząd jego — biorąc pochop z ogromnej wojny za

palonej między dwoma najpotężniejszemi narodami

Europy, z których jednemu przyobiecali byli w u

roczystej ugodzie zachować nietknięty obecny

stan Państwa Kościelnego, i nie pozwolić na jego

pogwałcenie przez wichrzycieli, -

nagle postanowili

napaść na pozostałe ziemie naszej posiadłości i na

tę naszą stolicę i zagarnąć je pod swoje panowa

nie. Ale dla czegóż ten nieprzyjacielski napad? ja

kie powody do niego przytoczono? Zapewne wszy

stkim wiadomo, co się mówi w liście króla,^ przy

słanym nam pod da tą 8go ubiegłego września, a

wręczonym nam przez jego posła, gdzie dłngiem i

«*a« *rychoda o od sieu al« wieczór (wyjąwszy niedziele t dnie iwlątecin..)

Numer pojedynciy « Krakowie 1 we Lwowie kontuje 10 centów.

Preniimerata wynowi:

i?”*

«tal««ulelir. 1

:«:*f*"’i"i? ”!«k.

.*id.K

. ino

;

mi. i

.i,.,

;

,ł.’

.«.’l

ÄÜÄT

’!

;’TH

:’T",

VnmnhM być winny franco do Administracyi ,C z a s u " -

L i.ty reklamacyjne

wezapieczętowane me ulegają frankowaniu. - L i.tó w nlefrankowanych nie prayjmnje się.

H fk o )lm . nadsyłane Bedakoyi, nie zwracJą się i niszczone będą.

Prenmnen^ przyjmują:

«e Krakowie Bióro Adminiatracyi »Czasu* przy ulicy Bółannej wdomu pod L. 43ł; Księgarnie pp. J , Czecta

w Rynku, Juliusza Wilda pray ulicy Grodzkiej; tudiiet wszystkie Urięda pocztowe auatryaekie

tfg fo .a e a ia (iuseraty) wsaelkiego łodaaju, przyjmują się aa opłatą: sa miejsce wiersza drobnego (petl

sa jednorazowe umieszczenie po 8 centów, sa następne po 5 centów, orai za opłata nalełytości stęplowr^-;

po so centów od kaidoraaowego ogłoszenia. Wypłata w Krakowie.

W fzfZ

iRrsa.aeratę i Ogłoszenia prayjiamą: we Lwowie w Ajenoyi,Czasu* p,AntoniPiqtkf(Mks

pray placu Katedralnym pod L. *l. - W Wiedniu p. A . Oppelik Wollaeile tt. - Na Franeyę i iugilf

w Paryiu Wny pułkownik Wincenty Raczkowski, Hue du Pont de Lodi Nr 1 . —

Zaś tylko ogłtW afc

aia y» Wieduiu ,Neumarkt Nr li", w Hamburgu, w Frankfurcie n. M ., w Berlinie, w Lipsku, Bajo!w?’i_

(Szwajcarya) i «Vroclawiupp. Haasenstein i Vogler, w W iedniu J. Rosenzweig II. Körnergasse N.* i ’«vt:%

Mosse - w Berlinie Hamburgu, M onachium i Norymberdze p. RudolfMosse,- w Frankfurcie nad Menet»

p. O.L. DizheetOonp.

w Lipsku p. Henryk Bngler - w Wrocławiu pp. Sacłue et Gomp

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Download file

Download file

Deleting a comment

Advanced search

Suggest correction