Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 656 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

N er 102.

Kraków, Czwartek 5 Maja 1898.

Rocznik LI.

CZAS

Prenumeratę przyjmują:

Administracya C zasu w Krakowie i nrzędy pocztowe. ltHeJscowi( prenumeratę księgarnia

A. Krzyżanowskiego, handel Karlińskiego, Mańkowskiej w Sukiennicach, handel Kretschmera,

biuro dzienników Hopcasa i Salomonowej, główna trafika.

—

Og-łoszenia przyjmuje się za opłat§

od miejsca wiersza drobnym drukiem za pierwszy raz 10 cnt., z a każdy następny po 5 cnt., układ

tabelaryczny, cyfrowy, skomplikowany pierwszy raz po 20 ct., n a stępny po 5 ct.

—

n;adesłane (na

3 strenie) od miej_sca wiersza drukiem drobnym po 30 cnt. za każdy raz.

—

Ogłoszenia i prenu

meratę przyjmuj§: we Lw_owie biura dzienników L. Plohna, A. Olszewskiego, centr. biuro ogłoszeń

ul. Kopernika 1. li; w Paryża wyłącznie p. Adam rue de Varenne 38, (prennmeratę p. W . Raczkowski

Courbevoi pod Paryżem rue du Chemin de fer 44); w %Wiednia Haasenstein A V ogler (także

w Hamburgu, Frankfurcie n. M,, Berlinie, Lipsku, Bazylei i Wrocławiu), A. Oppelik, R . Mosse (także

w Berlinie, Hamburgu, Monachium i Norymberdze), H. Schalek, M. Dukes, J . Danneberg, H. Fried

(tylko prenumeratę H. Goldschmid fe Comp.); w Frankfurcie n. 51. G. L. Daube i . Comp.

Za każdą zmianę a!dresu dopłaca się 20 ct.

Kraków 4 raaja.

Polemika, jaka się wywiązała miedzy

korespondentami parlamentarnymi Gazety

A aroduwej i Słowa Polskiego o stanowisko

Koła polskiego w obecnej sytuacyi, ma z a

sadnicze znaczenie i dlatego na tem miej

scu poświęcam y jej słów kilka. Niepodo

bna nam bowiem milczeć w chwili, gdy na

politycznym horyzoncie galicyjskim «ka

zały się znaki, każące przypuszczać, że

w pewnych, acz dotąd w bardzo ciasnych

kółeczkach propaguje się myśl nietylko

liczenia się z wygórowanem i nadziejami,

panującemi wśród le wicy niemieckiej, ale

nawet ich eskontowania już dzisiaj przez

reprezentacyę naszą w Wiedniu. Otóż liczyć

się musi polityk z każdym objawem, choć

by z najmarniejszem złudzeniem przeci

wnika — stosować jednak własne stano

wisko do jego życzeń i nadziei zuaczy

tyle, co pierwsze podzielać, drugim do urze

czywistnienia pomagać.

Przedewszystkiem wszakże musimy, o

świadezyć, że nie lekceważąc bynajmniej

opozycyjnych marzeń, czy nadziei jako je

dnego z czynników sytuacyi, nie wierzy

my wcale w ich urzeczywistnienie. Nawet

w kraju niespodzianek i nieprawdopodo

bieństw, jakim z dawna je st Austrya, nie

możliwością jest nie już parlamentarny i

taktyczny, ale państwowy tryumf politycz

nego obłąkania. Pod tym jednak w zglę

dem, przy przewidywaniu przyszłości, mo

żna się zawsze mylić; uznajemy też w zu

pełności teoretyczne choćby uprawnienie

przeciwnego zdania i sądu, jakkolwiek

w tym wypadku uważamy je za w ypływ

fantazyi. Ale nam nie idzie dziś o proro

kowanie, tylko o zapatrywanie na stałe, te

same wczoraj i dziś co jutro obowiązki

Polaków w Austryi. W tej mierze win

niśmy stwierdzić, że stosowanie się do nie

m ieckich nadziei, czyli ich popieranie uwa

żamy za wielki błąd polityczny i za cięż

ki grzech względem interesów kraju i na

rodu.

Przeważna część prasy polskiej wystę

puje codziennie niemal przeciw tej polity

ce , propagowanej przez parlamentarnego

korespondenta Słowa Polskiego, a w dzisisiej

szym artykule bardzo dzielną odprawę dał

mu także Ruch katolicki. Mimo to, redak

cya Słowa Polskiego bierze w obronę swego

korespondenta, i w dzisiejszym artykule

zapewnia wprawdzie, że nie chce zerwania

sojuszu z Czechami, ale napomina, aby

,,w szystkie stronnictwa w Radzie państwa

zachowały daleko idące umiarkowanie, -

swoich zasad i dążeń nie doprowadzały de

ostatecznych konsekwencyj, swoich żądań

nie stawiały, jako niezmienne postulaty, od

których na włos odstąpić nie można". —

Słoioo przestrzega przed ,,radykalną me

todą" i

,,oświadcza s ię za takiemi dla

Niemców ustępstwami w sprawie języko

wej , żeby ich obstrukcyjną politykę i so

lidarność opozycyjną przełamać".

W tych słowach rzucone je st wyraźnie

hasto poświęcenia zasad dla oportunizmu,

oraz przebłagania Niemców zapomocą cią

głych ustępstw. Mieliśmy sposobność wy

kazać w jednym z poprzeduich artykułów,

jak krok za krokiem nie tylko ustępowała,

ale kapitulowała prawica na tylu punktach,

ale to nie tylko nie uspokoiło, ale raczej

coraz bardziej rozzuchwaliło rewolucyjne

i anarchistyczne zapędy lewicy. Zresztą,

wsz elk ie ustępstwa, muszą mieć swoje gra

uice i nie mogą sięgać aż do odstępstwa

od zasad.

Polityka, przeciw której występujemy,

wychodzi z założenia, że Polacy nigdy,

w żadnym razie i pod żadnym warunkiem

nie m ogą, nie powinni być w mniejszości,

w opozycyi. Wspominaliśmy niedawno o nie

słychanie dziwacznym objawie tego horror

m inoritatis — objawie, zaznaczającym się

w sposób tragikomiczny w szeregach stron

nictwa, będącego tu, w kraju, mniejszością

i opozycyą, doprawdy z zasady raczej, niż

z rzekomej potrzeby. Dla n as, którzy pa

miętamy, kiedy to najbliższy przyjaciel po

lityczny wiedeńskiego korespondenta Słowa

Polskiego za czasów hr. Taaffego i żela

znego pieścienia prawicy, szedł do Wiednia

z westchnieniem, iż nie może Koła polskie

go wprowadzić na ,,wdzięczną drogę opo

zycyi" — dla nas ewolucya, jaką polska

*demokracya" w Wiedniu odbyła od opo

zycyi quand meme aż do quand menie trzy

mania się każdej większości, je st zjawi

skiem podwójnie ciekawem. Do pewnego

stopnia nawet pocieszającem , boć to my

wyrażaliśmy zawsze przekonanie, że udział

w większości parlamentarnej je st dla Po

laków w Austryi rzeczą bardzo donios!ą

i korzystną. I dziś tego samego jesteśmy

zdania. I dziś ubolewalibyśmy gorąco, gdy

by stanowisko w większości stało się dla

Polaków niemożebnem.

—

Ale ztąd aż do

twierdzenia, ź e poza większoAtrią niema dla

nas życia, że Polacy w mniejszości muszą

zginąć marnie - bardzo daleko. Temu prze

czy, to obala cała przeszłość Koła polskie

go, które przez lat dwanaście nietylko mu

siało , ale umiało być w opozycyi, które

z dumą i chlubą może powiedzieć, ż e w dziele

obalenia większości centralistycznej ode

grało rolę pierwszorzędną i zaszczytną. —

Coby wówczas ś. p. Grocholski powiedział

był członkowi K oła, któryby się był od

ważył wystąpić z teoryą, że trzeba się ,,li

czyć" z chwilą i poddać się pod centrali

styczną komendę?

Bo nie trzeba się łudzić. Jeśli w czem

ma słuszuość publicysta wiedeński naszej

demokracyi, to w tem, że teraz nie chodzi

łoby o przywrócenie koalicyi polsko-nie

mieckiej — o, nie! Apetyt Niemców wzrósł

od roku 1895 bardzo znacznie, obóz nie

miecki opozycyjuy zmienił się gruntownie,

od Plenera do Scbónerera. Dziś nie cho

dziłoby o pakt między równouprawnionemi

stronnictwami, dziś chodziłoby o najęcie się

do posług za mniej lub więcej dobry na

piwek. Polityka realna, polityka szukania

korzyści dla kraju — bardzo dobrze. Ale

polityka napiwków i p osług — nigdy!

Dlaczego jednak właściwie Polacy w mniej

szości muszą zginąć? Zapewne dlatego, że

wówczas władza centralna popierałaby w G a

licyi wszystkie żywioły, zwalczające K oło

i jego dotychczasową w Afcstryi politykę.

Innego rozsądnego argumentu nie widzimy,

a i ten jest bardzo — nierozsądny. Na

przód alians jakiejkolwiek władzy z ż y

wiołami, których wspólną cechą jest tylko

anarchia, jest albo niemożliwy, albo co naj

mniej nie mógłby być stały. Powtóre rządy,

oparte na tryumfie obstrukcyi — na co li

czy opozycya niemiecka — trwałyby w Au

stryi — ce que vivent les roses: od trzech do

sześciu tygodni. Po trzecie i co najważniej

sza, ów wymarzony i fantastyczny rząd

,,niemiecki" mógłby w kraju podkopać Koło

nawet w ciągu owych kilku tygodni, ale

tylko wówczas, gdyby Koło poszło wprzód

za radami niektórych naszych ,,demokra

tów" i zeszło z obecnej drogi polityczuej.

Wówczas istotnie nic nie byłoby w kraju

Ltwiejszejn, jak zwycięzka kampania prze

ciw Kołu polskiemu. Jak aługo Koło od

trącać będzie tego rodzaju *rady," tak długo

z zupełnym spokojem może wyczekiwać

wszelkiej kampanii politycznej.

Na szczęście, K oło polskie nie okazuje

bynajmuiej ochoty do eksperymentów, za

chwalanych mu pod firmą polityki w wyż

szym stylu. Bezprzedmiotowe też są obawy

wyrażane w kraju tu i ówdzie już z po

wodu obesłania komisyi językowej przez

Koło polskie. K oło pozostanie nadal na

dotyebczasowem swem, zasadniczem stano

wisku, ale Koło wie, że stawiając dziś

przeszkody ostatnim próbom ułagodzenia

sporu językowe go, przyczyniłoby się tylko

do ziszczenia nadziei, któremu ożywiona jest

opozycya niemiecka.

Koło więc bacznie

,,uwzględnia" te nadzieje, pilnie bada ,,psy

chologię opozycyi," ale ani w tym celu.

ani z tych powodów, które są decydujące

dla polityków Słowa Polskiego.

Rada państwa.

Wiedeń 3 maja.

(-) Gdyby znużenie i apatya, z jaką spoty

kają się mowy o kwestyi językowej, szły w pa

rze z cbęcią załatwienia tej kwestyi, Izba posel

ska oddawna już mogłaby poświęcić się innym,

ogólniejszym zadaniom. Uwagę Zwracają na sie

bie tylko jeszcze ci mówcy, po których posłowie

i publiczność spodziewają się jakiejś niespodzianki,

jakiegoś oświadczenia, zwiastującego zmianę sta

nowiska tego lub owego stronnictwa. Z tego po

wodu zajęcie budziła onegdaj mowa ks. Eiechten

steina, a dziś mowa bar. Dipaulego. Inni mówcy,

nawet tak poważni i umiarkowani, jak DrPacak,

mówią przed pustemi ławkami, bo też w istocie

trudno już o wypowiedzenie w tej sprawie czego

kolwiek nowego.

Mowa bar. Dipaulego, o ile sądzić się ma

0 niej na podstawie zwykłego znaczenia wyrazów

1 zwrotów, przeniosła go w kwestyi językowej od

razu w szeregi niemieckiej Gemeinbiirgschaft, a

rzeczą prawicy będzie osądzić, czy można plato

nicznie należeć do jej związkn, a równocześnie

w najważniejszej sprawie popierać usiłowania stro

ny przeciwnej. Bar. Dipauli sam o sobie mówi,

że należy do prawicy, ale zachowuje sobie swo

bodę działania w kwestyach narodowych. Dziwnie

brzmi tego rodzaju oświadczenie w parlamencie,

i to właśnie w chwili, gdy kwestye narodowe tak

nad wszystkiem górują, że obok nich nikną wszel

kie inne.

Polemika, jaką bar. Dipauli podczas

mowy prowadzić musiał z posłem Wolfem, Porn

merem i innymi, okazała odrazu fałszywe położe

nie, w jakiem znalazłoby się stronnictwo katolicko

ludowe w szeregach lewicy. To też nie dziwimy

się wcale, że bar. Dipauli chciałby obok niemie

ckiej Gemeinbiirgschaft zaaseknrow ać sobie na

prawicy poparcie dla innych usiłowań, które z le

wej strony Izby spotykają się z szyderstwem i

śmiechem.

Pytanie jednak, czy prawica zechce

służyć mu za tego rodzaju zakład asekuracyjny.

0 ile idzie o Czechów, to odpowiedź na to pyta

nie wypadnie niewątpliwie przecząco, bo mowa

bar. Dipaulego wywołała na ławach czeskich po

dobno wielkie rozgoryczenie. Oto streszczenie tej

mowy :

Stanowisko, zajęte przez opozycyę wobec roz

porządzeń hr. Badeniego, nie może pozostać nie

zmienionem wobec rozporządzeń bar. Gautscha,

które w wielu punktach od nich się różnią. Rząd

oświadczył, że istnieje możliwość nsunięcia roz

porządzeń przed uchwaleniem ustawy językowej,

ale pod warnnkiem, że przedtem nastąpi porozn

mienie się pomiędzy stronnictwami. Ależ toż samo

uczyniłby był i hr. Badeni; niestety jednak po

rozumienie nie doszło do skutku. Tak samo ma

się rzecz i dzisiaj. Nie wiem, czy sama życzli

wość rządu wystarczy dla poparcia pozytywnej

pracy w komisyi; sądzę, że — w razie dojścia tej

komisyi do skutku - miałby rząd obowiązek zna

cznie dokładniej i jaśniej określić swoje stanowi

sko. Jeżeli i teraz rozejdziemy się, nic nie zdzia

ławszy, to pozostać może tylko spór o to, kto go

rzej na tem wyjdzie: rząd, czy parlament; pe

wnem jeduak jest, że państwo i ludy wjjdą jak

najgorzej.

Ktoby dążył wręcz do tego, by unicestwić cen

tralny parlament, okaznjąc ludom jego bezpło

dność, ten miałby dziś powód do największego

tryumfu Ku memu największemu zdziwieniu, ze

strony, po której najmniej się tego spodziewałem,

usłyszałem zdanie, że konsekwencyą dzisiejszego

położenia powinien być absolutyzm, sławiony na

wet przez liberalne dzienniki. Absolutyzm, moi

panowie, doprowadzićby musiał konsekwentnie do

wzmocnienia socyalnej demokracyi i radykalizmu

1 nie rozumiem, jak pomagać do tego mogą ci,

którym zależy na utrzymanin państwa i społecz

nego ładu.

Jasnem jest, że jak długo nieszczęśliwa kwe

stya językowa nie będzie załatwioną, tak długo

mowy nie ma o normalnej pracy parlamentarnej.

Rozporządzenia muszą być czemś zastąpione; kto

więc nie chce rozporządzeń, dążyć musi do uchwa

lenia nstawy. Nikt przepowiedzieć nie może na

pewno, czy uchwalenie ustawy się uda — mojem

zdaniem m ogłaby ono ndać się, gdyby istotnie

objawiono ku temu wolę. Jedno jednak jest pe

wnem: że sprzeciwiając się z góry wyborowi ko

misyi, z góry też udaremnia się uporządkowanie

stosunków.

Wobec tego, że rząd nie wniósł ża

dnego przedłożenia, sytnacya dla komisyi jest

może jeszcze korzystniejszą, może ona bowiem

wedłng uznania rozszerzyć lub ścieśnić ramy swej

czynności. Może ona zajmować się ustawą ogólną

(Rahmengesetz), może w zakres swych uchwał

wciągnąć ustawę o ochronie mniejszości, a może

wreszcie ograniczyć się tylko do uregulowania

owych stosnnków, które stanowią dziś przedmiot

sporu. W każdym razie koniecznem będzie, ażeby

i rząd wystąpił z pozytywnym projektem, albo

żeby oświadczył, do jakiego stopnia poprzeć chce

usiłowania komisyi.

Sporną kwestyą jest, czy rozporządzenia języ

kowe bar. Gautscha zniesione być mają przed,

czy p o uchwalenin ustawy. Faktyczne zniesienie

rozporządzeń hr. Badeniego i zastąpienie ich in

nemi, służyć powinno za dowód, jak małe zna

czenie m ają rozporządzenia, zaw isłe od łaski rzą

du.

—

Hr. Tbun oświadczył, że rozporządzenia

hr. Badeniego nie odpowiadały rzeczywistym sto

sunkom. Któż jednak ręczy za to, że nie przyj

dzie jutro rząd, który to samo zdanie objawi o

rozporządzeniach Gautscha? Sam hr. Thun wszakże

uznał w tych rozporządzeniach jedynie usiłowanie

przystosowania się do istniejących stosnnków, a

tem samem przyznał, że ze stanowiska rządn nie

są one wolne od zarzutu.

Wobec tego oświadczenia rządu zdaje mi się,

że dalsze utrzymanie tych rozporzą

dzeń stało

się istotnie niemożliwem.

(Żywe oklaski na lewicy). Zważywszy, że ze

strony czeskiej podniesiono przeciw tym rozpo

rządzeniom protest, a z poważnej strony niemie

ckiej oświadczouo gotowość uwzględnienia upra

wnionych żądań słowiańskich; zważywszy dalej,

że Słowianie mają pewne kulturne i ekonomiczne

żądania, które osiągnąć się dadzą tylko przez

parlament; zważywszy wreszcie, że Niemcy gotowi

są — jak sądzę — współdziałać ku osiągnięcin

tych żądań, to powinien rząd, który do pewnego

stopnia sam już wyrzekł się rozporządzeń języ

kowych, nie zwlekać dłużej z decyzyą i wreszcie

użyczyć pomocy dla urzeczywistnienia wielkiego

dzielą pokojowego, za które błogosławić go będą

ludy Austryi. (Oklaski na lewicy). Oświadczam

dziś zupełnie otwarcie, że po deklara*

cyi rządu, klub nasz zmienił stano

wisko.

Jeżeli

rząd zrzeka się drogi rozporządzeń

i uznaje możliwość zniesienia rozporządzeń przed

uchwaleniem ustawy, to nie ulega wątpliwości, że

rozporządzenia mogą być nsunięte. Jeżeli przed

tem ze stanowiska państwowego miano co do te

go wątpliwości, to dziś nie istnieją już takowe.

Mówca zwraca się natomiast przeciwko żądaniu

niemieckiego języka państwowego. Państwo wie

lojęzyczne niema powodu stawiania takiego stra

szydła (Gesslerhut), skoro potrzebie porozfimienia

się zaradzić może w sposób praktyczniejszy i

prostszy. Nie przeczę jedn ak, że oszczędzilibyśmy

byli sobie wiele walk, gdyby wszechmocne owe

stronnictwo wiernokonstytucyjne unormowało było

niemiecki język państwowy; dziś jest to niemożli

wem, bo kwestya języka państwowego jest kwe

styą siły a nie prawa.

W dalszym ciągu mówca przemawia za języ

kową komisyą nieustającą i jakkolwiek nie jest

pewnym sknteczności prac, poświęcić cbce tej ko

misyi najlepsze siły. Jeden z dzienników liberal

nych — mówi — wypowiedział mi funkcyę po

średnika. Nie sądźcie panowie, żeby taka funkcya,

przy której spotyka się ciągle z zarzutem ambi

cyi i karyerowiczostwa, sprawiała mi przyjemność

i że napaści dziś w prasie czeskiej, jutro w pra

sie niemieckiej dają mi satysfakcyę. W szystko to

spotyka nas za to, że chcemy solidarność (Ge

meinbiirgschaft) niemiecką połączyć z solidarno

ścią austryacką. Wspominająco krytyce postępowa

nia swego stronnictwa w sprawie oskarżenia, twier

dzi bar. Dipauli, iż większości wiadomem było od

dawna, że w kwestyi językowej stoi katolickie

stronnictwo ludowe po stronie niemieckiej. Stron

nictwo mimo to narażone było na najpospolitsze

napaści i musiało wytrzymać ataki radykalizmu,

WYSTAWA

w Wiedeńskim Kiinstlerhausie.

(Dokończenie).

Puvis de Cbavannes dał z właściwym sobie mi

strzowstwem narysowaną, o nieskazitelnym kon

turze i do rozmarzenia poetycznym kolorycie Ma

gdalenę, któraby równie dobrze mogła być *stu

dyum na tle wschodniego peizażu",

jak ,,Panną

pod kasataueił)" m ogłaby być ,,Ofelia" Hertericha

w Seeesyi. Jeżeli ktoś wpakuje trzy strzały w bok

rozanielonemu młodzieńcowi, to się wie, że jest

to św. Sebastyau; podobnie człowiek o wejrzeniu

byeny, z sakiewką w ręku oznacza Judasza, ale

półnaga, piękna osoba nie koniecznie się tlóma

czy jako Magdalena. Pp ?ą j;em arcydzieło to

kompletne największego z dzisiejszych mistrzów

Francyi.

Sławny Benjamin Constant dał portret Saint

Sadnsa; Martin — ten sam, co w Seeesyi — stu

dyum kobiety; GTaude Monet dwa wspaniale

peizaże. Wogóle peizaży jest mnóstwo i są prze

śliczne. Rzadko kiedy z pewnością widzi się ich

tak wiele i tak wybornych. Ale tu uasuwa mi się

jedna uwaga. Tak często zarzucane bywają auto

rom wszelkiego rodzaju reminiscencye i plagiaty.

Otóż w KUnstlerhansie jest teraz może z dziesięć

peizażów, przedstawiających owce i pasterzy, a

wątpić należy, aby ci malarze nawzajem się ko

piowali i to dziesięć razy. Zupełnie niezależnie od

siebie wpadają ludzie, a czasem całe szeregi lu

dzi na podobny pomysł i trzeba się wprzód do

brze zastanowić, nim się komu wykluwa oczy

Verlainem, czy kimkolwiek innym, gdyż o ile

łatwo jest tak oczy kłuć, o tyle także łatwo do

czekać się tego, iż się wywoła na siebie machnię

cie ręką, jak na nndną muchę.

Carolus Duran wymalował *Przebudzenie : mło

dą dziewczynę, której układ nóg podobny jest do

układu jednej z Wener Tycyanowskich, zresztą

poprostn akt tak samo, jak Wenery Tycyana,

więc ciało i nic więcej, a to jest zawsze sobie

podobne. Rzecz bardzo piękna, zdaje mi się je

dnak, że nogi w stosunku do reszty figury są za

szczupłe, zwłaszcza noga lewa. Dziewczyna ma

grzywkę rudych włosów, która jej ślicznie twarz

zacienia, twarz ściąg!ą i dystyngowaną, o wyra

zie oczu wysoce interesującym. Ta też różuica

w pierwszej zaraz chwili uderzyła mnie między

tą nagą Wenerą fin de silcie a klasycznemi We

nerami Tycyana i Tycyanistów, że tamte poka

zują tylko swoje przepyszne ciała i o to tylko

malarzowi chodzi, tu zaś ciało zyskuje na inte

resie przez plastykę duszy w oczach dziewczyny.

Śliczne ,,Studyijm" kobiety dał Rafael Colin z Pa

ryża. Jest to rzecz pełna wdzięku, jedna z naj

wdzięczniejszych,jakie są na wystawie. Młodziutka,

dystyngowana dziewczyna siedzi prawie zupełnie

plecyma obrócona do publiczności i splata ogro

mne ciemne włosy. Za tło subtelny peizaż. Głów

ka śliczna, a ciało tak miękie i szlachetne i tak

znakomicie rysowane, jak tylko Francuzi umieją.

Genialny Mennier ma w KUnstlerhansie mały o

brazek: ,,W yciąganie sieci z w ody"; Besnard ze

zwykłą brawurą malowane konie arabskie, ubar

wione na czerwono i fioletowo przez handlarzy;

Edward Detaille dał *Starcie grenadyerów gwar

dyjskich Napoleona z kozakami."

Dużo osób gro

madzi się przed Andrzeja Brouillet z Paryża *Przy

jęciem cara Mikołaja II w Akademii francuskiej,"

ale zdaje mi się, że więcej dlatego, że jest tam

car, carowa, Faure i mundury jenerałów rosyj

skich, niż dla jakichś wyższych zalet obrazu. -

Tenże sam Brouillet przysłał dwa bardzo piękne

małe obrazki, jedne z piękniejszych na wystawie

dwie małe pastereczki, rzeczy dziwnie proste i

wykwintne.

Aleksander Harrison z Paryża prezentuje się

z dużym obrazem ,,Arkadia",

gdzie wśród sło

necznej, bujnej zieleni, spędzają czas na dolce

far niente trzy nagie kobiety. Obraz ogromnie

silny w kolorze, *soczysty",

,,jędrny", bezsprze

cznie pod względem peizażu wyborny, ale kobiety

jakieś brzydkie i bez wdzięku.

Ciekawy jest obraz Pawła Alberta Laurens z Pa

ryża, ,,Święte niewiasty",

obraz, który mógłby

być jedną z ozdób, stylizującej na swój sposób

materyał malarski Śecesyi. Pustką wschodnią, pa

lestyńską pustynią, idą trzy niewiasty w nie

bieskich sukniach, z aureolą nad głowami, raczej

widzeniu mistyka, niż ciałom ludzkim podobne,

wogóle niesłychanie mało cielesne.

—

Obok wisi

Henryka Royer z Paryża *Zwiastowanie",

mały

obrazek, oryginalnie pojęty, gdzie wśród jasnej

zieleni biały Anioł pojawia się za białą Madonną,

obraz, malowany na ,,plamy*, nie na religijność.

Ferdynand Roybet z Paryża ma wspauiałego

w wyrazie, w ruchu ,,Wyzywacza", w kapeluszu

i kryzie d la Rembrandt, z ręką, opartą na rę

kojeści szpady. Aime Morot, także Paryżanin, wy

malował scenę z areny hiszpańskiej, byka, który

na grzbiet wyrzncił sobie rogami konia; piccadora

bez przytomności wynosi służba.

Francuzi dali, oprócz Moneta, prześliczne peizaże,

jak Courtensa *Jesień*, Rigolot *Zima w Fontai

nebleau" i inne. W ogóle, mówiłem już, że peizaże

na tej wystawie są wspaniale, n. p. taka ,,Stara

fabryka w Norwegii* Tbaulowa z Dieppe, dwa

obrazy Oyerbecka z Worpswede, obraz Gilberta

ifc Canal z Monachinm, *Riviera di Levante"

Schónlebera z Karlsruhe. Możnaby wymienić dużo

jeszcze nazwisk. Z Bocklina peizażów przysłauo

,,Ruinę nad morzem",

rzecz pełną melancholii,

a znaną bardzo z reprodukcyi (nie trzeba tego

mięszać ze sławną *Willą nad morzem"); obok

wisi *Pan, łowiący ryby", rzecz cudnie malowana,

z morzem, które zielono prześwieca w głąb nad

wodnych skał i w nieskończoność idzie przestrze

nią. Pod skałą młody Faun wyciągnął w sieci

Nereidę o rybim ogonie; wyraz twarzy tego

Fauna i stojącego obok pana, z siecią w wodę

zapuszczoną, są nie do opisania. Jest to jedna

z tych niezrównanych *scen rodzajowych" mi

tycznego świata, który Bócklin m aluje nie dla

tego, żeby go malować, tylko dlatego, że jest

malarzem i to wszystko naokoło siebie widzi.

Defregger ma dwa obrazy: *Urlopnika" i ,,Próbę

sily przed kuźnią", doskonałe, jak zawsze, tyrol

skie sceny z życia. Gabryel Max z Monachium

*Pandorę", wyobrażoną w postaci na pół ubranej

kobiety, u stóp której dymiąca pnszka otwarta,

po za nią amorek z harfą. Józef Huber z Mona

chium, pod widocznym wpływem Bocklina, a da

lej idąc, Paussiua namalował *Wirgiliusa i Dan

tego nad Acheronem",

dwie kolorowe czerwono

i błękitnie plamki wśród olbrzymich ciemnych,

prostopadłych ścian nad ciemną wodą. Rzecz ładna

i efektowna. Fryderyk Stahl z Berlina przysłał

to samo ,,Corso kwiatowe w Paryżu",

które miał

dwa lata temu w Berlinie: z wielką !brawurą ma

lowaną damę w powozie.

Hiszpanie wystąpili świetnie w osobach Joaqui

na Saroli-Bastidy z Madrytu, którego *Szycie ża

gli* zdobyło sobie w Paryżu I medal, a jest

rzeczywiście nadzwyczajnym plenairem i wybor

nem studyum typów, i tak sławnego dziś Fran

ceska Pradilli, którego maleńki obrazek *Targ"

jest jednem z największych arcydzieł KUnstler

hauBU. W miniaturowej tej robocie tyle jest fine

zyi, że w niewielu swoich najlepszych sonetach

wydobył jej tyle Josć Maria di Heredia. Zupeł

nie bajeczna precyzya rysunku i koloru. Przypo

mina Pradillę Josć Carbonero Moreno swoją *Pro

cesyą w Andaluzyi",

ale jest już o wiele słab

szym.

Znakomity Josć Benlliurey Gil przysyła z Rzymu

kilka obrazów, z których najwybitniejszym jest

Charon, przewożący dusze do Podziemia, fauta

zya pe!na grozy i natchnienia. Cała woda roi się

od trupów i żywych przerażających postaci, w po

wietrzu orszak lecących widziadeł, środkiem zaś

płynie łódż, którą Charon pcha wiosłem, a w niej

w najrozmaitszych pozycyach dusze,

milczące

wyprostowane kobiety w białych oponach, obok

ciemnej, skurczonej grupy lndzi, n stóp Charona

starzec w czarnym płaszczu, na jego barku sowa

z roztwartemi skrzydłami i błyszczącym wzro

kiem. Ponura i tragiczna fantazya.

Z Anglików,

Alma Tadema wystawił mały

obrazek *Pożegnanie",

o misternem oświetleniu

nocnem, Wiliam Stott of Oldbram — dziewczynki

bawiące się nad morzem wieczornym mrokiem,

Edwin Austin Abbey — scenę z Hamleta , kiedy

Hamlet u stóp Ofelii śledzi na twarzy króla wra

żenia, wywołane grą wędrownej trupy aktorskiej.

Z Włochów, Segantini ma mały rodzajowy

obrazek, Mancini — portret Neapolitanki; niepo

dobna jednak dłużej już mówić o obrazach, gdyż

pozostaje jeszcze rzeźba, a już i tak sprawozda

nie przeciąga się nad miarę. 690 numerów ka

talogu! Wystawa jest stanowczo, przynajmniej

dla sprawozdawcy, za duża.

Otóż z rzeźbiarzy, jeżeli chodzi o głośue imię,

ma je w KUnstlerhauzie najgłośniejsze Francuz*

August Rodin.

Jego rzeczy są niezmiernie dzi

wne. Taki jest np. *Sfinks", dziwaczny, swoją

drogą prześliczny marmur. Inna grupa ,,Gypsowa

grupa , to mężczyzna atletycznej budowy, wzno

szący kobietę w takim skurczu, że dłonie jej i

stopy stykają się z sobą, a jej kolana dotykają

głowy atlety. Marmurowe *Myśli", są również dla

mnie niezrozumiałe.

Oprócz tego, są Rodina -

głowa Meduzy i Gorgony. Wszystko to arcydzieła

kunsztu rzeźbiarskiego. Prace tego genialnego mi

strza cechuje jakiś niepokój, jakaś nerwowość i

gorączka, i podobnie nerwowych rzeźb nigdy

w życiu nie widziałem. Klasyczne antyki wyglą

dałyby przy Rodinie, jak jeziora przy rzece gór

skiej. Ale to tem lepiej. Wielki rzeźbiarz idzie

swoją własną drogą, oddając ciało, jak Praksy

teles, a wlewając w nie duszę spółczesnego wieku.

Dużo jest zresztą bardzo dobrych rzeźb , i pod

tym względem,

—

mimo sali Menniera w Se

cesyi, Kunstlerhaus przedstawia się daleko wspa

nialej od niej — możnaby powiedzieć, bez po

równania wspanialej. Za najlepszą rzeźbę uchodzi

i..., . . .c»"

,,b,,ł

Prenumerata wynosi:

w mioibpn

na cały rok nakwartał na1 miesiąc

^ , c z t a w n a ń ś t w i e ............................... .......................................................

20 z1a’

5 zła

1 zła. 80 ?t.

Pocztą w państwie ^ / a c k i e m ...............................

zła.

6 zła.

i2zła.50ct.

do Włoch, Francyi, Anglii^ Belgii,Szwajcaryi, Tur

28^

2^ 80Ct*

cyi 1innych państw, należącychdo związkupocztowego

32 zła.

8 zła.

3 zła.

przyjmuje się tylko od 1 do OHtatniego (liito w miesiącu.

—

Listy z pie

!l!?A^m inistrapF-i *rw!

11H-i)relm*n.eI-HU" i ogłoszenia (inseraty) uprasza się nadsyłać franco

t-:

Krakowie. - L isty reklamacyjne nieopieczętowane nie podlegają opłacie

P°

I’1

niefTankowanych me przyjmuje się. — Rękopismów nadsyłanych nie zwraca się.

1 of 6 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Завантажити файл

Завантажити файл

Видалення коментаря

Розширений пошук

Повідомити про помилку