Czas.

Mirador - viewer

Czas.

Adnotacje

Wyświetlanie 642 adnotacji

Dodawanie notatek tylko dla użytkowników zalogowanych

Opcje

N"114.

(\0

Kraków, 20 Maja - Sobota.

Kok 1882.

Kraków 19 mąja.

Przegląd Polityczny.

Po prygEt?ie spowodowanćj wyborami z Knryi

większym/posiadłości w Czechach rozpoczyna dziś

Izba deputowanych Rady państwa znów swe po

siedzenia.

Komisya celna Izby wyższej Rady państwa roz

poczęła w środę dyskasyę szczegółową nad taryfą

celną i doprowadziła ją aż do klasy XXIV, po

stanawiającej cła na wełnę i wyroby wełniane.

Na posiedzeniu byli obecnymi: minister finansów

i minister handlu.

W środę wieczorem odbyło się jeszcze drugie

posiedzenie komisyi celnój, którćj prace przyspie

szają, aby taryfa celna jak najprędzój w Izbie mogła

być przyjętą i aby przed świętami jeszcze do Izby

deputowanych powrócić mogła. Komisya eliminuje

poprawki poczynione w Izbie deputowanych i przy

wraca wszędzie pierwotne brzmienie wniosku rzą

dow ego, opartego na ugodzie z Węgrami.

Syrawa zam-anowania następcy Szlavego iub

jeszcze w tym tygodniu być załatwioną, jedno

an ocześnie mają zajść zmiany osobiste w różnych

gałęziach sdministracyi prowincyj południowych.

Zdaję się, źe następcą Szlavego będzie znown

Węgier. Między osobami na które w kołach kom

petentnych zwracają u w a g ę, wymieniają Szapa

rego, Ludwika Tiszę i hrabiego Zichy.

W sejmie węgierskim był na porządku dzien

nym dalszy ciąg dysknsyi nad pokrzyciem kredy

tu pacj fikaeyjnego. Dep. Nemeth, jeden z człon

ków skrajnćj części opozycyi, zaczepiał rząd w spo

sób skandaliczny, zarzucając mu różne nadużycia

finansowe na korzyść członków wspierającego go

stronnictwa. Zarzuty te zbijali prezes ministrów i

minister finansów wśród oklasków prawicy. Dep.

Szilagyi, n ależący do omiarkowanćj opozycyi mo

tywował swój wniosek, aby wniosek rządowy od

rzucić i w ezwać rząd do zaniechania dalszćj opo

zycyi. Przesada, z jaką opozycya występuje zdra

dza jćj słabość, to też nie mą wątpliwości, że się

skończy na czczych słowach a wniosek rządowy

przejdzie znaczną większością głosów.

Korespondent paryski N. fr. Presse miał roz

mowę z ks. Orłowem, ambasadorem rosyjskim

w Paryżu. W ciągu konwersaeyi oświadczył ks.

Orłów, ż e uważa pokój za zapewniony

na dłnższy czas. On sam jest zwolennikiem

pokoju, mnsi jednak wystąpić przeciw pochlebne

mu zresztą mniemania, jakoby on po mowach

Skobelewa znacznie był się przyczynił do zacho

wania pokoju, bo ten nie był na seryo zagrożo

nym. Urzędowe koła rosyjskie, a zwłaszcza Car,

n ie myślały bynajmniej o wojnie z jakiemkolwiek

mocarstwem. Co się zaś tyczy Austryi, trzeba w ie

dzieć, że cesarz Franciszek Józef jest nader sym

patycznym dla dworn rosyjskiego. W Indzie ro

syj8kim byli niezadowoleni i zapaleńcy, ale nie

mieli oni dosyć siły, aby koła decydujące po

pchnąć do akcyi. Odwiedzinom jego n ks. Bis

marka również przypisują zbyt wielką doniosłość.

Znagobowiemodlat25ijestznimwści

słych stosunkach przyjaźni. Ile razy więc zdarza

się sposobność, chętnie go odwiedza, z czego nie

wynika, aby miał powierzoną sobie dyplomatyczną

misyę. U Bismarka spędził on kilka przyjemnych

godzin, rozmawiając z nim o wewnętrznych sto

sunkach rosyjskich, które go bardzo zasmucają.

Niemcy musiały uczynić energiczny k rok , celem

usunięcia Ignatiewa. To się jednak nie udało, Car

bowiem ma przekonanie, że tylko wtedy jest bez

piecznym, gdy się opiera na lndziach mających

wielki wpływ w świecie panslawistycznym.

Ńu(la dies sine linea. Codzień nowa przybywa

pogłoska o ustąpieniu Ignatiewa i o osobie jego

następcy. Tym razem Mat. Ztg. z zastrzeżeniem

podaję tę wiadomość, naznaczając byłego mini

stra finansów A b a z ę , jako przyszłego ministra

spraw wewnętrznych.

Loris-Melikow jest obecnie w Berlinie, zkąd nda

się do Petersburga.

Komisya monopolowa zdaje się stosować do ży

czeń partyi liberalnćj. Na ostatniem posiedzeniu

swojem odrzuciła już artykuły 1— 32 u stawy mo

nopolowćj, przechodząc do porządku dziennego

nad wnioskiem Windthorsta, aby obrady nad art. 1

postanawiającym zaprowadzenie monopoln, odłożyć

aa sam koniec obrad. Z odrzuceniem tego arty

kułu odrzuconą jest zasadniczo cała nstawa.

Projekt Windtborsta, ażeby parlament odroczyć

do jesieni a przez ten czas oddać komisyom nie

ustającym ustawy o monopoln tytóniowym i o ubez

pieczeniu robotników do ścisłego i wszechstronne

go rozważania, zajmuje bardzo żywo całą prasę

niemiecką. Dzienniki liberalne nie zważają na to,

że Wmdthorst oświadczył się bardzo stanowczo

przeciw monopolowi, że gruntowny rozbiór pro

jektu rządowego nważa za najpewniejszy sposób

wykazania wszystkich połączonych z nim niebez

pieczeństw i niedogodności, lecz podejrzywają go

o inne cele. Przedstawiają mu mianowicie zamiar

otworzenia ks. Bismarkowi drogi do zawarcia

z centrum jakiejś umowy, którą ein Kirchenpoli

tisrhes Tabaclcsgeschąft n azywają, i utrzymując za

razem, że zwłoka ta w odrzuceniu projekta rzą

dowego byłaby zbyt niepokojącą dla właścicieli

fabryk tytóuiowyeh i sprowadzićby mogła niezli

czone straty. Dzienniki te wzywając więc przewo

dniczącego komisyi monopolowćj p. Bendę, aby

nżył calćj swćj energii na ukończenie czynności

komisyjnych jeszcze przed Zielonemi świętami, tak

aby parlament w czasie posiedzenia wiosennego

mógł sprawą tą się zająć; żądają zaś tego w prze

konaniu, że parlament skróci w takim razie dy

sknsyę w drugiem czytania i projekt rządowy od

rzuci.

Słychać, że rząd jest także przeciwnym odro

czenia dysknsyi nad ustawą monopolową aż do

jesieni.

Parlament niemiecki odroczył się zresztą, po

ukończeniu ogólnćj dysknsyi nad nstawą o ubez

pieczenia robotników i odesłaniu jćj do komisyi,

aż do 6go czerwca r. b. a to nietylko z powodu

zbliżających Zielonych świąt, ale i z powodu uro

czystości otworzenia kolei św. Gotarda, na którą

prezydynm zaproszone zostało. Przez ten czas je

dnak obradować będą komisye nad przekazanemi

im ustawami.

Podług londyńskiego telegramu do Voss. Ztg,

mordercy Cavendisha i Burkego mają się

znajdować na parowca nS cy t h i o n," który wczo

raj miał przybyć do Nowego Jorku. Celem are

sztowania icb policya tamtejsza wyjechała na prze

ciwko statku.

Zawarciu jakiegokolwiek nkładn z Parnellem

zaprzeczył stanowczo Gladstone w Izbie niższćj

parlamentu angielskiego, po namiętnem starciu się

z Boltonem. (Zob. telegram środowy. Red.)

Znaczącą bardzo była dyskusya w sprawie e

gipskićj. Z przemówień tak Salisbnrego, jak Glad

stona wynikało, że w Anglii obawiają się, aby m

terwencya, nawet w imieniu calćj Europy wyko

nana, nie wypadła ostatecznie na wyłączną ko

rzyść Francyi.

Izba włoska przyjęła art. 28 ustawy wojskowćj,

nad którym najdłuższe były spory, pfzez co los

całćj ustawy uważać należy za rozstrzygnięty.

Główne jćj postanowienia utrzymały się w myśl

wnioskn rządowego. Armia włoska powiększoną

zostanie o cztery dywizye a kompanie składać się

będą na stopie wojennćj s 226 ludzi.

Corti wyjechał z Rzymu d. 16 b. m. i udaje się

znów na swą posadę do Konstantynopola.

W Egipcie zamiast rewolucyi nastąpiła zgoda,

przynajmniej chwilowa. Wobec postawy energi

cznej Francyi i Anglii i grożącej interwencyi po

godzili się ministrowie egipscy z chedywem. Mo

żaa więc powiedzieć: l ’órdre rógne au Caire.

Czy na długo? Trudno to oznaczyć, gdv chodzi

o kraj tak bogaty w effektowne niespodzianki i

będący wybomem polem dla intryg różnego ro

dzaju.

Tak francuski poseł Noilles, jak i angielski

Dnfforin, zawiadomił urzędownie Sułtana o wysła

nia wspólnćj eskadry do Egiptu. Ze tym razem

wyprawa ta nie będzie demonstracyą zmierzającą

jedynie do przywrócenia pozornćj spokojaości,

wynika z oświadczenia danego przez konsnlów

(angielskiego i francuskiego) ministerstwa egip

skiemu, że mocarstwa zażądają wyklnczenia z ar

mii i administracyi wszystkich żywiołów rewolu

cyjnych. Zachodzi jednak pytanie, czy środek ten

da się przeprowadzić bez zbrojnego starcia się

z niemi.

Król Milan wraca do 21 b. m. do Belgradu.

Książę Aleksander bulgłrski wyjechał do Mo

skwy, celem zwidzenia jćj, poczem nda się do

Berlinia a ztamtąd na dłuższy pobyt do Darmstad

tu. Na wyrażone życzenie Cara obiecał przybyć

na koronacyę.

K0RESP0NDENCYA ,,CZASU."

)Lwów 18 maja.

(§ §) Skoro Trybunał sądowy uznał za potrze

bne przeprowadzić przy zamkniętych drzwiach

rozprawę ostateczną przeciw akademikowi Roz

dzielskiemn o zbrodnię zakłócenia spokojności pu

blicznej, to już nie wypada podawać sprawozda

nia z przebiegu rozprawy. Kilka uwag jednak

wolno, nawet koniecznie trzeba sobie pozwolić, bo

uniewinniający werdykt sędziów przysięgłych spra

wił tu niezaprzeczone wrażenie, a nadto, jafc wi

dzę, a nawet już i czytam, wysnuwają pewną a

nalogię między tym procesem a owym, który pod

nazwą: sprawa karna Olgi Hrabarowej w czerwcu

rozstrzygnie się przed Sądem przysięgłych. Nie

tylłco na tajny przebieg rozprawy, lecz poniekąd

i na rezultat przewidywany wyciąganą jest ta a

nalogia. Wszelkie kombinacye o rezultacie są zu

pełnie niewłaściwe nietylko jnż z natury rzeczy,

lecz nadto i dla braku analogii. Sprawa Rozdziel

skiego jest pod względem species facti tak w pra

wnem jak i w potocznem tego słowa znaczeniu

zupełnie niepodobna do sprawy Olgi Hrabarowej.

Różnica pod względem prawnym jest znaczna, bo

w pierwszej sprawie prokuratorya upatrywała zna

miona zbrodni zakłócenia spokojności publicznej,

a w drugiej znamiona zbrodni zdrady stann. Dla

nie prawnika różnica jeszcze więcej będzie rażącą.

W sprawie Olgi Hrabarowej występują Indzie starsi,

nawet starcy i poważni nawet matadorowie tak

w społecznem jak i w politycznem tego słowa

znaczenia. Z jednej strony mamy tedy akademika

z skromnem wykształceniem i popędami do burzli

wego trybu iycia, młodzieńca, który mimo 27 lat

jest jeszcze studentem zapisanym na wykłady pra

wa, a nadto ubocznie także na wykłady w szkole

weterynaryi, z drugiej strony wysokiego urzędnika

z karyerą urozmaiconą, dziekana, który kilkakro

tnie posłował we Lwowie i w Wiedniu, a cały

czas wolny od zajęć zawodowych pracował na

pola literackiem, wreszcie dwóch redaktorów.

A teraz sam charakter czynu! W sprawie Olgi

Hrabarowej chodzi o długo i systematycznie pro

wadzoną a nadto zorganizowaną akcyę - powta

rzam akcyę, bo czy ta nazwa, czy zdrada stanu

jest właściwą, o tem dopiero sędziowie przysięgli

rozstrzygną. Nie lekkomyślność młodzieńcza, nie

namiętność idąca w parze z młodością, lecz roz

ważne traktowanie rzeczy przebija w sprawie Ol

gi Hrabarowej. Akademik Rozdzielski natomiast

dopuścił się czynu, który według oskarżenia miał

znaczenie zbrodni, a zdaniem obrońcy, za którem

poszła ława przysięgłych, był tylko — bnrdą szyn

kową! Dość powiedzieć, że widownią wypadku

była brudna szynkownia na zaułku lwowskiem, że

wypadek poprzedziła inwitacya do ,,sznapsa," że

libacya odbywała się w towarzystwie typowej fi

gury pisarza pokątnego i woźnego z urzędu wy

miaru należytości! W takiem towarzystwie i w ta

kiej atmosferze odgrażał się oskarżony, że Rosya

zajmie Galieyę i zrobi porządek, a w dodatki( po

zwolił sobie powiedzieć o państwie Austryackiem

coś takiego, co powtórzyć się nie daje nawet

w przyzwoitem towarzystwie męzkiem i co słu

sznie skłoniło Trybunał do zamknięcia wstępu dla

publiczności podczas rozprawy. Po ,sznapsie" na

stąpiła powyższa dyssertacya polityczna, która nie

byłaby może nawet doszła do wiadomości policyi

a następnie Sądn, gdyby nie dalsza, całkiem na

turalna w tym światku okoliczność, że oskarżony,

chociaż słuchacz praw, wszedł rękami swojemi

w bliższą styczność z okazałem obliczem pisarza

pokątnego, w którym zawrzała złość, a z nią i —

patryotyczne oburzenie! Nie było przy tej scenie

więcej świadków, więc nie było zgorszenia poli

tycznego, a o podżeganiu, co stanowi kryterynm

zbrodni w tym wypadku, niema mowy. Nadto je

szcze oskarżony stanowczo zaprzeczył, jakoby mó

wił cokolwiek o Rosyi i rządzie, utrzymując, że

tłumaczył tylko swoim towarzyszom ^sznapsowym,"

co to jest szyzma.

Dalszych szczegółów z rozprawy jnż nie przy

toczę, bo toby zakrawało na sprawozdanie. Nie

popełnię jednak żadnej nielojalności, jeżeli na p o

chwałę p. radcy Bialoskórskiego, który przewo

dniczył trybunałowi zaznaczę, że swój% energiczną

refleksyą stanowczo zapobiegł sprowadzeniu sprawy

przez obrońcę na teren polityczny. Ani prokurator, ani

obrońca nie wdawali się w rozbiór stosunków po

litycznych między Polakami a Rusinami. Od po

czątku do końca traktowano sprawę jako— burdę

szynkowuą.

Możeż tedy być jaka analogia między tem, co

zaszło w pokątnej szynkowni lwowskiej a tem, co

skłoniło sąd do uwięzienia kilkunastu osób, pro

knratoryę do spisania kilkudziesięciu arkuszy,

p. Kułaczkowskiego wreszcie do wytoczenia spra

wy w Radzie państwa, niejako przed forum euro

pejskie ?

Tajne przeprowadzenie wczorajszej sprawy jest

znpełnie uzasadnione w prostackich wyrazach,

które musiały być często w sali sądowej powta

rzane. W sprawie Olgi Hrabarowej niezawodnie

nie ma nic takiego.

Towarzystwu rybackiemu w Krakowie przyznało

ministerstwo subwencyi 400 złr.

Bnrda z żydami w powiecie czortkowskim nie

miała bynajmniej charaktern ,,hecy" z góry przy

gotowanej lnb dla rabuuku wykonanej. Byłto po

prosta wybryk parobków pijanych z powoda tra

ktamentu weselnego. Nawinęli się im żydzi więc

im psotę wyprawiono. Byli to żydzi galicyjscy a

nie zakordonowi.

Rozmowa z Emilem Ollivier.

Emil 011ivler, były minister Napoleona Hlgo, po

powrocie swoim z Włoch, miał zajmujące intertńew

ze sprawozdawcą Figara, której treść jest nastę

pująca. 011ivier odwiedził Papieża i konferował

ze wszystkiemi wybitniejszemi ludźmi politycznymi

półwyspu. Niebawem wyda on broszurę p. n.: Czy

rzeczywiście Papiet jest wolnym w Rzymie ? W cią

gu rozmowy oświadczył on, że nie republikanie,

ale sami Bonapartyści wywrócili cesarstwo. Papież

jest nadzwyczaj zacnym, inteligentnym i energi

cznym człowiekiem. Jego stanowisko w Rzymie

jest nader trudnem; mimo tego nie myśli on by

najmniej opuszczać wiecznego miasta, lecz chce

walczyć do końca. Leon XHI kocha Franoyę,

i bynajmniej nie żywi nieprzyjaznych ncznć dla

Rzeczypospolitej i nigdy nie zerwie dobrych

stosunków Watykanu

z Rzeczypospolitą. We

Włoszech Francya liczy tylko przyjaciół w o

bozie klerykalnym. Cała dawna iiberalna partya,

spadkobiercy Caroura jak Minghetti i inni, całe

ministerynm z wyjątkiem Depretisa przeszli teraz

na stronę Niemiec. Największym nieprzyjacielem

Francyi jest Crispi; gdyby to od niego zależało,

jutro wybuchłaby wojna, zresztą nie zna on Fran

cyi. Głównym powodem jego nienawiści jest oba

wa przed rzekomem niebezpieczeństwem grożącem

Włochom ze strony rebublikanów Nawet Włosev

republikanie są nieprzyjaciółmi Francyi. Garibaldi

jest złamanym i na nmyśle osłabionym starcem,

którego nikt na seryo nie bierze. Gambetta nie cie

szy się wielkiemi sympatyami we Włoszech.

Podczas swojej ostatniej podróży do Nicei żądał

on audyencyi n króla, której jednak nie otrzymał.

Wogóle jedna tylko okoliczność przeszkodziła wy

buchowi wojny między Francyą a Włochami. Ks.

Bi8mark nie chce bowiem wojny, przeciwnie

pragnie ntrzymać najlepsze z Francyą stosunki.

W Tunisie nakazał konsulowi niemieckiemu dzia

łać zawsze w porozumieniu z ajentem francuskim.

Pani de Balzae.

Zgon pani de Balzac nie przestaje wywoływać

w prasie zagranicznej licznych wspomnień i hołdów,

składanych pamięci wybitnej osobistości niewieściej,

która nierozłącznie związana ze sławą najpierwszego

powieściopisarza naszej epoki, umiała po jego śmierci

stworzyć w Paryżu osobnego znaczenia salon i ogni

sko społeczne. Dziwną igraszką losów, owo berło

towarzyskie, wypuszczone z rąk rodowitych Fran

cuzek, wytrącone polityką i rozterką obecnej chwili

z dłoni spadkobierczyń dawnych salonowych prze

wodniczek, podjętem zostało w stolicy Francyi, a

pod wielu względam i i świata, przez przybywają

ce z północy władczynie. Pani Świeezyn, przed

nią księżna Lieven, po niej księżna Trubecka,

w różnym kierunku i z odmiennym celem umiały

w około siebie ześrodkować życie umysłowe i to

warzyskie wyborowych sfer Paryża. Dwie Polki,

dwie siostry, -pani Balzac i pani Lacroix niebawem

wybitne też zdobyły sobie stanowisko w dziedzi

nie salonowej przewagi, a salony ich przez dłngie

lata stanowiły punkt zborny dla wszystkiego, co

świat kosmopolityczny miał znakomitszego. Powie

dzieć można, iż z urodzenia powołane byly obie

do zajęcia naczelnego w społeczeństwie stanowiska,

bo rozum Rzewuskich wszędzie i zawsze dominu

jące zdobyć sobie musi miejsce.

Przeglądaliśmy niedawno monografie niektórych

rodzin polskich i uderzyła nas w nich stałość ceeh

rodowych i rodowego też charaktern, przekazywa

nego z rzadką wiernością następującym po sobie

pokoleniom. W niektórych domach buta i wichrzy

cielstwo koniecznem niby d ziedzictwem, podczas

gdy u drugich rozum polityczny i cnota obywatel

ska wrodzonym niemal instynktem. Są rody juna

ckie i hu!ackie, są inne od wieków rządne i skrzę

tne. W jednych rodzinach przemaga serce, w dru

gich rozum, w trzecich jeszcze charakter, albo

znów tylko duma. Tu dziedzictwem utrwala się

typ szlachetny, dorodna postawa, rysy k lasyczne;

tam znów z ojca Da syna przechodzą świetne zdol

ności i szerokie poglądy.

W żadnej bodaj rodzinie atawizm moralny nie

występnje tak jaskrawo i wybitnie jak n Rzcwu

słuch. Słnsznie staropolskie przysłowie, zalecające

a jednymi śyć, z drugimi pić, z trzecimi jadać,

radzi z Rzewuskimi gadać. Nie od dziś tedy sły

ną oni z rozumu, z rzadkich darów umysłu, z gry

zącego nieraz dowcipu, a wszystko to ani njęte

ani ugięte, owiane, i e tak powiemy, pewną awan

torniczością dncha. Możnaby zastosować do wszy

stkich potomków znakomitego rodu zdanie wypo

wiedziane o jednym z najznamienitszych onego

członków, którego nmysł przyrównywano do wspa

niałego, niebotycznego gmachu, w którym niestety

coś straszy, coś pokntnje. Rzekłbyś, pewna fatal

ność zawisła na przeznaczeniach, na samych na

wet zdolnościach hetmańskiego potomstwa, tajem

niczy jakiś niepokój stał się tn obok rozumu, zna

mieniem rodowem. Wędrowne to plem ię, nie za

grzewające nigdzie miejsca, ani na dregacb ducha,

ani na torach życia. Nie sięgając jnż głębiej ani

dalej, jakże tn nie wspomnieć tego, który

’Po morzach wędrował, był kiedyś Farysem

i dla potomności zachowa zawsze miano Emira.

Wszystko n tego człowieka było fantastycznem,

nawet bohaterska śmierć za ojczyznę, wyjątkową

tajemniczością opromieniona. Nie znaleziono skrwa

wionych zwłok na polu bitwy Daszowskiej, i ztąd

powstała legenda, że Wacław Rzewuski nie zgi

nął, lecz straciwszy nadzieję odzyskania ojczyzny,

cofnął się na pustynię, aby tam swobodne, Fary

sowe pędzić życie. To go widziano w okolicach

Damaszku, to znów go ktoś w Arabistanie spotkał

i rozpoznał. Maurycy Mann w swej Podróży na

Wschód wspomina utrzymujące się tam mniema

nie, że Emir Tadż Ulfechr żyje i kryje się wśród

nlubionych koni i Arabów. Któż nam w całej pełni

odda tę postać piękną, pociągającą a i oryginal

niejszą i szlachetniejszą od słynnej lady Hester

Stanhope, samozwańczej Palmira królowej, całą

wyższością rycerskiego męża nad awanturnicą ko

bietą. A obok Emira, wartoby ugrupować cale je

go najbliższe otoczenie, najprzód siostrę, ową pa

nią Jarosławową Potocką, uosobienie rozumnego

wdzięku i niewieściej dobroci, dalej żonę, długo

letnią powagę i potęgę w społeczeństwie warszaw

skiem, o losach nie mniej fantastycznych od prze

znaczeń tego, którego nosiła nazwisko. Tylko, że

Wacław Rzewuski sam sobie tworzył nadzwyczaj

ne ż y c ie , a pani Rozalia ulegała przeznaczeniu,

które jej niezwykłe za młodu zgotowało koleje.

Któż nie zna dramatycznych losów polskiej

dziewczynki, zapomnianej w więzieniach rewolucyi

francuskiej, gdy matka j ej, sławna z piękności

księżna z Cbodkiewiczów Lnbomirska zginęła pod

nożem gilotyny ? T

\ praczka przygarnęła

do siebie biedną .sierotkę, i użyła jej do rozno

szenia bielizny, co "tało się później narzędziem

rozpoznania jej prze., goszczących w Paryżu ziom

ków. Pierwsze wrażenia młodości wyrzeźbiły du

cha i duszę późniejszej pani Rzewuskiej. Pewien

francuski myśliciel słnsznie n waża, i ł w każdem

życiu następuje chwila przełomu, un moment, od

l’dme se btise ou se bronze. Pani Rozalia nie była

z tych, co się gną lnb łamią, dnch jej nabrał więc

coś z spiżowego hartu, a żelaznej bodaj twardości.

Wspomnienie krwawych scen rewolucyi wzbudziło

w niej nieograniczoną cześć dla władzy, jako za

pory wobec namiętności szalejącego motłochn, ja

kiekolwiek ręce, namaszczone-li, czy samozwańcze

i samowładne, władzę oną dzierżą. Sam nawet

car lepszym jej się być zdawał od czerwonego

widma, które od kolebki ją straszyło. Niepospolity

miał to być charakter, niezwykły i rozum, a słn

sznie uważać można, iż nic się bardziej nie przy

czyniło do utrwalenia dziedzicznej Rzewuskich ce

chy, jak stałe u nich dobieranie sobie mądrych i

rozumnych towarzyszek, które zamiast umniejszać

zasób bogactw umysłowych rodu, przekazywały je,

nie uszczuplone lecz zwiększone jeszcze, następne

mu pokoleniu.

Niezłomny jednak charakter pani Rozalii Rze

wuskiej różne u spólczesnych budzi! uczucia i zda

nia: u jednych znajdujemy same wyrazy podzi

wu i uwielbienia, u drugich sąd surowy i niecier

pliwe słowa. Znający ją bliżej Maurycy Mann

powtarzał, iż górającem w tej hardej duszy uczu

ciem była nienawiść dla ludzkości, odpowiednio

do pierwszych wrażeń w dzieciństwie odebranych.

W jej oczach Indzie rozpadali się na dwie kate

gorye: tych, których nie nawidziła i tych, któ

rymi gardziła. Zostawała szczupła garstka wybra

nych, których ceniła roznm i lubiła rozmowę.

Zdawaćby się mogło, iż żadne tkliwsze uczucie

nigdy przystępu do jej serca nie miało. W samejże

religii było u niej coś surowego: żarliwa kato

liczka nie znała rzewnej pobożności; jako żona

nie umiała ani być szczęśliwą , ani uszczęśliwiać.

A znów jako matka, choć znakomitych doczekała

się dzieci, nie przestawała ich sądzić i śledzić

zimnym jak stal wzrokiem i okiem.

Tyle słów Maurycego Manna. Inny znów mąż,

którego świadectwo osobną tu mieć może wagę,

jenerał Chłapowski, powtarzał nieraz, iż po utra

cie wiary wśród obozowego i dworskiego iy cia

za czasów pierwszego cesarstwa, zawdzięczał pani

Rozalii zwrot na tory Prawdy i że jej to głos

zbndził w duszy wojownika uśpione zasady chrze

ścijańskie, które odtąd stale na swym sztandarze

zapisał, aby spółczosnym hetmanić w bojn Pań

skim. A znów Zygmunt Krasiński, skory zawsze

do skrajnych sympatyj lub antypatyj, nerwowy i

drażliwy, jak poeta, nie mógł znieść pani Rze

wuskiej, chociaż często jej progi w Rzymie na

widzał. W listach jego z owej epoki pełno zło

śliwych wycieczek, nieraz nawet nieco trywialnie

wyrażonych: ,.Każda inna kobieta to balsam ko

jący, pani Rzewuska chyba wezykatoryą."

Dra

żliwości poety spotęgowane zostały pozorami in

trygi, w którą mu się zdawało, że go pani Rozalia

usidlić próbuje, aby go dzieckiem prawie wyswa

tać z niemłodą jnż i chorą córką Kalikstą. Dziwną

bowiem sprzecznością w osobie pozornie całkiem

pozbawionej fantazyi i*wyobraźni, pani Rzewuska

wyraźną słabość musiała mieć do poetów. Przy

jaźń jej z Niemcewiczem zostawiła trwały ślad

w poufnej korespondencyi, w której nieraz zwierza

się staremu Ursynowi z obaw swych, aby Hassan

(arabskie miano, w którem domyślać się godzi

wędrownego Emira) nie powrócił i nie zagościł

stale wśród swoich, których saać spokojne życie

domowe zakłócał. A w papierach Niemcewicza

zachowało się pełno listów młodziuchnej Kaliksty,

którą zwykł był kaprysem starości zwać stale

my dear mamma, wyłącznie po angielsku z nią

korespondując.

Otóż owa słabość dla synów Apollina zniewo

liła zapewne panią Rzewuską do szukania dla

swej córki koniecznego związku z poetą: dwu

krotnie bowiem za poetów próbowała ją wydać,

a nie mogąc dopiąć celn, z obydwoma się poró

żniła, najprzód z jenerałem Franciszkiem Mora

wskim, który oparłszy się jej woli, a nawet wię

cej niż woli, bo wdziękom i wyraźnej sympatyi

panny, nieraz w listach wspomina, iż musiał prze

stać bywać w Opola, aby się nie wystawiać na

gniewne wymówki pani domu; drugi raz z Zy

gmuntem Krasińskim, którego cała z owych rzym

skich dni korespondencya zda Się być na to tylko

pisana, aby się utwierdzić w oporze przeciw za

miarom matki, bo o biernie snać zachowującej się

córce mniej tam bywa wzmianki.

Poeci pono w życiu rzeczywistem nie radzi mu

zom hołdować. A Kaliksta Rzewuska musiała być

raczej Muzą i nadziemską istotą, aniżeli prostą

śmiertelniczką. Wyniosła i sm ukła, a przejrzysta

i powiewna jak cień, miała też w sobie smutek

i tęsknotę cienia. Rysów jej chyba nigdy płocha

lnb swobodna myśl nie rozpogodziła. Zachowany

dzienniczek jej młodości świadczy o stałej melan

cholii, która na jej czole osiadła i przyćmiła blask

płonących oczu. W siedmnastym roku życia, w naj

cudniejszy dzień wiosenny, pisze ona przy otwar

tem oknie swego pokoju: ,O jakże te piękne dni

kiedyś myśl moją zwracać będą ku szczęścia,

które mogło być moim udziałem!" Smętny ten

okrzyk daje miarę ogólnego nastroju duszy prze

czuwającej zawody życia i przedwcresność śmierci,

pod italskiem czekającej ją niebem. Dyadem bo

wiem jednej z najstarożytniejszycb rodzin ksią

żęcych uwieńczył w końcn przelotnie skronie Ka

liksty, poślubionej księciu Sermoneta-Teauo. W kil

ka lat już jej na ziemi nie było, osierociła dwoje

dziatek, z których syn , don Onore Teano odzie

dziczył znamię rodowe, srebrne w ciemnych wło

sach pasmo, córka zaś, br. Ersilia LovateIli, do

czekała się uznania całego naukowego świata, n

patrującego w niej godna spółzawodniczkę takich

archeologów, jak Rossi, Fiorelli i Steavenson.

Obraz braci Kaliksty za dalekoby nas zapro

wadził; starszy Stanisław miał być najznamieni

tszym sweso czasu młodzianem. Wiadomo, że

Belgia chciała go powołać na nowo powstały tron

swój, że iście królewskie miał przymioty rozumu

i serca, w zbyt rychłej uśpione mogile. Leon Rze

wuski został w pamięci wszystkich, co go znali,

lub nie znając nawet widywali codziennie rozklę

czonego u ’kratki ołtarzowej kościoła Panny Ma

ryi, gdzie siwa jego głowa, zdała świeciła niby

gwiazda przewodnia dobrego przykłada. W tej

kornej postawie widniało jakieś bliższe zrozumie

nie Niepojętego, zaczerpnięte z dzieł Augustyna,

Jana od Krzyża i innych pisarzy kościelnych,

przyswajanych przez Leona Rzewuskiego mowie

polskiej, a jak słnsznie powtarzał jeden z bliższych

jego przyjaciół, robił on zawsze wrażenie: że nie

tylko się dobrze, ale nadto jeszcze tak mądrze

modli. Z szerokiego i wielostronnego portretu,

jaki należałoby się zdjąć z tej hetmańskiej po

staci, która do niedawna snuła się jak hetmańskie

też widmo po Krakowie, uchwyciliśmy zaledwie

ten jeden rys, silnie niegdyś wryty w naszej pa

mięci.

(D. n.)

^,.

...

Sa** wy0bod*i «^siennie, wyj%wssy medsiele i dni świstam«.

* * * * * * * °* * * 0tó?WPM*«*. **»*°"topo10C.;w.Lwowielub«praenyłk,poeitow,18a.

9RHnac*Qtn wjrsaoai:

"T*’T*iSSr

”^"4**rsr§K?

5»----rtfnciu"_r!i

3***^wego - *

88 tó.

8 «łr.

8 sfe.

5 b płestodsmi i mtikam

iyŁŁ*il » * a * ° a « *»*Atmi»*«, dnk w sokstao. -

a*»iy

l do AłisaiEiatraori ĆzaśL »

Prenumeratę i ogłoszenia (jnaeraty) o p r a n a *i? nadsyłać franco

r V 1.MViSkUmcwy:/m nteopieotefWMiu nic podlegaj% opłaoic

pocztow ej.

U stfm mąhrankowanych nie przyjmuje slfl.

Kek«»i«m iw nadsyłanych sio «wraca «ę,

fv«aaatvsś§ pjiyjmnją:

Adminiatraeya ,CZASU* w Hjrakawl», tn d iie ł uraędy pocztowe. * I»|»« »wr «

księgarnia 8 . A. KrsyłanowsMego, handel Nowakowikioj. - 0 * * « w aw to (inaeraty) Pf*7). JnmaJ L ;V

cp.’a ta od miejaea wiersza drukiem drobnym (petitowym) u pierw ny raa 10 e n t , »

nu po 6 ent - S adao(aa« (na 8 stronnicy dłiennika) od miejsca wierssa drukiom drobnym P .

ent u hałdy m B sl% uM la A» ,« » « * (projekt«, eyrkulane, ogłuszenia i

się u eane 1 «łr. od 100 egiem, dla «*miejscowyon, a 60 oant od 100 egiem, dla mle;sCowycnp ^

cumeratorow. -

Naiełytośó np rassa się » » » » « * A nadesłać pra ekaiem pocztowym. -

**fn

prwmm snwrm tf pr«jrjmnd%: ww B w sw S a Ajeneya ,CZASU* w głównym składrie tytoniu N .

pray ulicy Trybunalskiej L , i ; » Y u ry ś m wył%ozuie p. Adam, Kne Clóment 6 ; (prenumeratę p. W

eccty Raoskowski. Fanbourg Poiasonióra 83); w W loA alaip p. Haasenstdn A Yoglgr (tak łe w asm

burgn, Frankfu rcie nad Menem. Berlinie, Lipsku, B atyiei i Wrooiawiu), A. Oppelik, Stnbenbaatoi n r *

8 . Hosso (ta k ł e w Berlinie, Hamburgu, Monachium i Norymberdze), G. L. Daube A Gomp. (ta n ie

w Frankfurcie nad Menem), M. Dukes, Biemergaate 12.

1 z 6 • Strona 1

Mirador - viewer

Czas.

Opis

Struktura

Podobne

Błąd 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador - viewer

Opis

Struktura

Podobne

Błąd 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Pobieranie pliku

Pobieranie pliku

Usuwanie komentarza

Wyszukiwanie zaawansowane

Zgłaszanie błędu