Czas.

Mirador - viewer

Czas.

Adnotacje

Wyświetlanie 643 adnotacji

Dodawanie notatek tylko dla użytkowników zalogowanych

Opcje

J0UAP «jxho«xl

awaztataic

ęodzi»t* ił -tof w

mmt ,

KUMEK POJEDYNCZY; M »BOSAK,

PHENUMERATA MIESIĘCZNIE WYNOSIj

W Krakowie bez odnoszenia do domu , , , . .

«i .i rZ.1.80

IWKrakowiezodnoszeniem dodomu a. i » « . « .

rł. B.40

N i prowincję i przesyłkę pocztową , ,

(ł. 6tg

Bafranłef i przesyłkę pocztową

ił, ft,***

Ea każdą zm ianę adresu dolicza się zł. 0.50,

Blklamaeję nlezapleczętowane nie podlegają opłacie poeztowel

Listów nieopłaconych nie przyjmuje się.

Prenumeratę przyjmuję: Administracja «Czasu", w szystkie urzędy

pocztowe, w szystkie miejscowe i zamiejscowe Biura dzienników.

Kraków Środa 22 Lutego 1928.

CZAS

KOKTO P. K. O. KBAK6W NB. mMŁ.

Adres Redakcji i Administracji: Kraków, a l. św. Tomasza 12. Tel. Nr. 58.

Godziny b!arowe: od 8-tej dc it-tej 1 od 15-toj do 18-tej.

Rocznik LXXX.

**"**MBKmiiMimmmmmMmmmmi;*mmmmmi

« »SI 88bB8IC»k

ttHtncrasew« ** jod*« wi«r»x m llimette*p

Og!o.lenia roykl«

.............................

,.Mi.,AU|

Układ tabelaryczny, «ytrowy,kombinowany . , ,

, , , ,*1.0.21

OgloBzeni* w uNudeftł*nyshM , , i « , . . »

, , , ,ii.031

N e k r o l o g i ........................................ i i n

iMm

iil OJ(

komunikaty, po kronlee , ,

i n ........................ ,

, ił«.«

Ogłoszenia na pierw.scj stroni* , ,

.......................

,ii..itH

Og!oezenia zamiejscow. 25 proe. ’łrofej,

Administracja nie bierze odpowiedzialności

za terminowe umieszczenie ogłoszeń,

Ceny ogłoszeń obowiązują do dnia zmiany w gafłówku.

Rękopisów nlo zwraca s!ą.

Ogłoszenia przyjmują: Administracja ,,Czasu" 1 wszystkie flds]ssowc 1 sa*

miejscowe Biura dzienników 1 ogłosieA

Dziesiąciolecie Litwy

Przed kilku dniami IG lutego upłynęło lat

dziesięć od ogłoszenia niepodległości Litwy.

Jest to data oczywiście formalna, bo ostatnia

niepodległość Litwy datuje się od chwili ustą

pienia stamtąd w ojsk niemieckich i odparcia

za Dźwinę wojsk bolszewickich; w jakiej mie

rze zawdzięcza to Litwa Polsce, nie potrzeba

dodawać. Dziesięciolecie Litwy obchodzone

było uroczyście w Kownie, choć nie brakło

przytem rozdźwięków, gdyż stronnictwa stoją

ce n a gruncie rządów parlamentarnych nie

pominęły tej sposobności, aby zademonstrować

przeciw dyktaturze Woldemarasa Smetony. Ob

chodziły tę rocznicę także i stowarzyszenia li

tewskie w Wilnie, gdzie dodać trzeba, wzięli

w nich udział także i przedstawiciele Polaków,

dowodząc tem, jak pozbawione wszelkiego u

zasadnienia są wieści o rzekomych wrogich dla

niepodległości Litwy zamiarach Polski.

Rok 1918 był jak wiadomo okresem, w któ

rym Niemcy licząc się z trudnościami na Za

chodzie, w ysiliły się, by korzystając z rewo

lucji w Rosji, zapewnić sobie maksimum zdo

byczy na wschodzie. Pierwotne plany wojsko

wości niemieckiej, by Litwę poprostu wcielić

do Prus pod nazwą Neu-Ostpreussen pod wpły

wem niezadowolenia innych państw niemiec

kich ustąpiły miejsca koncepcji stworzenia W.

księstwa litewskiego. W Berlinie wyobrażano

sobie, że tym w. księciem będzie cesarz, w imie

niu którego rządzić Litwą będzie namiestnik;

pretensje zgłaszała jednak i Saksonja, powołu

jąc się na to, że niegdyś dynastja saska pano

w ała w Polsce i na Litwie, w istocie zaś prag

nąc zdobyć rolniczą kolonję dla uprzemysło

wionej Saksonji, a wreszcie Bawarja, jako naj

większe państwo katolickie. W tych warun

kach dowództwo niemieckie zgodziło się, aby

zjazd zebranych w Wilnie 16 lut. 1917 r. repre

zentantów Litwinów wybrał Radę, czyli ,,Ta

rybę", która uchwaliła następującą rezolucję:

,;Litewska Taryha, jako jedno’myślne przedsta

wicielstwo narodu litewskiego, na podstawie

przyznanego prawa o samookreśleniu narodów

i decyzji konferencji Litwinów w Wilnie z dnia

"!8-23 września 1917 roku, ogłasza istnienie

Niepodległego Litewskiego Państw-a, na pod

stawach demokratycznych ze st.olicą w Wilnie

i proklamuje zerwanie przez Litwę wszystkich

państwowych stosunków z państwami, z któ

remi ona dotychczas posiadała łączność.

Jednocześnie litewska Taryba ogłasza, że

podstawowe istnienie państwa i stosunki z in

nemi narodami muszą być ostatecznie uregulo

wane w miarę możności możliwie prędzej przez

sejm konstytucyjny, wybrany przez naród na

podstawach demokratycznych.

Litewska Taryha podając powyższe do w ia

domości prosi o uznanie Niepodległego P ań

stwa Litewskiego".

Akt ten był powzięty za wiadomością i zgo

dą władz okupacyjnych, został rozesłany pań

stwom europejskim, w szczególności Niem

com i Rosji. W dniu 24 marca 1918 podpisał

Wilhelm I I akt uznający niepodległość Litwy

pod warunkiem unji celnej, wojskowej i fi

nansowej z Niemcami. Czynniki katolickie w

Niemczech, przedewszystkiem centrum i Erz

berger przeparły zaproszenie przez Tarybę w

lipcu 1918 r. na tron litewski Wilhelma ks. U

rach, katolika, który jako Mendog II zasiąść

m iał n a tronie litewskim. Klęska Niemiec po

łożyła wszakże kres tym wszystkim kombina

cjom.

Niemniej wszakże nie ustało współdziałanie

litewsko-niemieckie. Wojska okupacyjne nie

mieckie zostały na Litwie, ale Wilno oddały

bolszewikom, kierowanym przez Kapsuleas a,

tłumacząc to niechęcią !zrewoltowanych żołnie

rzy, niemieckich do walki z bolszewikami. Pra

sa litewska wspominając dziś o tem, przypisuje

krok ten ówczesnemu kanclerzowi Rzeszy

Scheidemanowi.

,,Niewiadomo, w jakim ceTu Scheidemann to

uczynił —* pisze oficjalny ,,Liefuvis" —. Tem

samem jednak wydarto Wilno Litwinom i od

dano faktycznie n ie Kapsukasowi, a tylko Pol

sce. Powszechnie wiadomo, jak słabo się Kap

s uka-s w Wilnie trzymał. Wszelako Litwa, roz

porządzająca zaledwie zaczątkiem armji włas

nej, nie m ogła się zdobyć na wypędzenie Kap

sukasa z Wilna. Rząd litewski zwracał się do

licznych stacjonowanych na Litwie i w Pru

sach wschodnich oddziałów niemieckich, któ

reby m o gły z łatwością dopomóc Litwie do od

zyskania Wiilna. Wszelako wojsko niemieckie

pomocy odmówiło, mimo, że dopomogło armji

litewskiej do powstrzymania bolszewików

przed! zalewem całego kraju. W marcu 1919 ro

ku przedstawiciel litew ski w Berlinie udawał

się do miejsca pobytu dowództwa niemieckie

go w Bart ens tei-n w Prusach Wschodnich, to

cząc długie u kłady co do wygna nia bolszewi

ków z Wilna. Wszelako w y siłki przedstawicie

la litewskiego spełzły na niczem. Dowództwo

niemieckie stanowczo odmówiło pomocy w wy

gnaniu bolszewików z Wilna, zgadzając się je

dynie na niedopuszczenie tych ostatnich do

zajęcia Kowna i Litwy Zachodniej. Dowództwo

niem ieckie tłumaczyło się’ wyraźnie niechęcią

wojska. Nio było to jednak prawdą, gdyż w in

nych wypadkach Niemcy nader chętnie z bol

szewikami walczyli.

Wskutek odmowy niemieckiej Litwini nic w

rezultacie ńio wskórali, a tymczasem Polacy w

pierw"szych dniach kwietnia z nader nieliczne*

m i siła m i bolszewików z Wilna wygnali. Nie

zrozumiała polityka niemiecka pozwoliła Pol

sce n a ostateczne usadowienie się w Wilnie.

Trudno przypuszczać, ażeby Niemcy pragnęły

Polsce w tem dopomagać. Tymczasem Polska,

opanowawszy Wilno, zmierza do opanowania

całej Litwy, stwarzając w ten sposób wielkie

niebezpieczeństwo dla Prus wschodnich.

Silna Litwa z Wilnem —- kończy z żalem ofi

cjalny organ litewski — nie stanowiłaby dla

Niemiec niebezpieczeństwa. Przeciwnie -

Niemcy za pośrednictwem Litwy o wiele swo

bodniej mogłyby się komunikować z Europą

Wschodnią, aniżeli obecnie, kiedy drogę zagra

dza im Polska. Prusom Wschodnim również

nie grcnziłoby niebezpieczeństwo, gdyż Litwa ni

gdy nie myślała i nie myśli o ich opanowaniu.

Tymczasem Polska wyraźnie o tem mówi".

Słowem nić nawiązana za czasów Ober-Ostu

między Kownem a Berlinem snuje się w dal

szym ciągu. Rady z Berlina wywierają też i

dzisiaj znaczny wpływ na politykę kowieńską.

Go doradzano ostatnio ip. Woldemarasowi za

pobytem w Berlinie, niewiadomo. Tyle tylko

jest pewnem, że zapowiadana przez jego obóz

na dziesięciolecie niepodległości Litwy ,,niespo

dzianka", nie doszła do skutku. Niespodzianką

tą miało być ogłoszenie dekretu prezydenta

Smetony zmieniającego konstytucję, w sensie

oddania całej władzy dożywotniemu prezyden

towi, a odebrania sejmowi władzy ustawo!daw

czej i uczynienie zeń ciała doradczego. Nastą

piły natomiast znaczne zmiany w kierow

nictwie armji i w składzie samego gabinetu,

które ,,Berliner Tageblałt" w ten sposób inter

pretuje:

,,Po ustąpieniu naczelnego wodza armji li

tewskiej gen. Żukauskasa, wydalono również

znanego płk. Skorupskisa oraz cały szereg wyż

szych oficerów. Ostatnio ustąpił minister spra

wiedliwości bar. Schyilingas, ustępując swego

stanowiska partyjnemu !stronnikowi Woldema

rasa Zylinskasowi. Ustąpił również kontroler

państwa Milczus, poczem na stanowisko to

mianowany został niejaki Blynas. Wreszcie

zgłosił dymisję minister spraw wewnętrznych

Mustejkis, a następcą jego mianowany izostał

,,tautininkas" Norejka, dotychczasowy prze

wodn,iczący centralnego Komitetu narodowej

partji tautininków. Masowe dymisje w łonie

gabinetu ,i armji przypisa.ć należy uporczywe

mu trzymaniu się Woldemarasa swej dotych

czasowej wytycznej w polityce wewnętrznej.

Woldemaras w dalszym ciągu uchyla się przed

wszelką koalicją i odkłada termin referendum.

Wóldemaras uważa swe stanowisko dyktator

sk]ie za dosyć silne, ażeby móc przedsiębrać

stałe zmiany w łonie gabinetu i armji i obsa

dza najwyższe stano,-wiska w porozumieniu z

Centralnym Komitetem tautininków. Dotych

czasowe ipróby przeszkodzenia temu ze strony

partji opozycyjnej stale spalały na panewce.

Były długoletni minister rolnictwa ks. Krupa

wiczius ustąpił ostatnio ze swego stanowiska

naczelnego leadera partji chadeckiej. Ustąpie

nie to było wielką niespodzianką a jednocześ

nie sukcesem Woldemarasa, który dzięki za

warciu konkordatu, pozyskał duchowieństwo

katolickie i wprowadził tem samem rozłam w

partję chadecką. Dymisję Rrupawicziusa jako

księdza przypisać należy niewątpliwie wpły

wam arcybiskupa. Woldemaras, który sy ste

matycznie dąży do sparaliżowania partyj opo

zycyjnych, usunął w osobie Krupawicziusa

jednego ze swych najzaciek1ejszych przeciw

ników".

Dyktator litewski jest zatem w fazie umac

niania swojego stanowiska. Trzeba jedynie w y

czekiwać, czy u wstępu drugiego dziesięciole

cia Litwy użyje swego stanowiska ku temu, co

należało zrobić już u wstępu pierwszego dzie

sięciolecia t. j. zawarcia uczciwego porozumie

nia z Polską. W przeciwnym bowiem razie los

Litwy nie zapowiadałby się pomyślniej niż w

ubiegłym okresie, a rządu p. Woldemarasa nie

ominąłby los jego poprzedników.

oddziałów otrzymało list okólny podpisany

przez p. prof. A. Żółtowskiego, prezesa stron.

Ch. N. (grupa prof. Strońskiego), wzyw-ający

do wpłacenia składek na rzecz tej grupy poli

tycznej z zapowiedzią, że ziemianie, którzy o

płacą składki, wolni będą od ich opłacania

do Związku Ziemian. Ostrzegamy WPanów, że

;est to agitacja najzupełniej na niczem nie

oparta i zaznaczamy, że ód uiszczenia uchwalo

nych prze,z Związek Ziemian na cele wyborcze

składek nie zwalnia żadna ofiara na rzecz żad

nego stronnictwa. Za zarząd główny: Jan Stec

ki i S. Górski.

Ziemianie i wybory.

Warszawa 21 lutego.

(Tel. wł.) Pod tytułem ,,Gniew złym doradcą1

pisze ,,Dziennik Polski": W numerze 48 z dnia

17 lutego b. r. scharakteryzowaliśmy jako nie

lojalną akcję prof. A. Żółtowskiego, który jako

prezes stronnictwa Ch. N. rozesłał do wielu

oddziałów związku Ziemian listy okólne z we

zwaniem do opłacania składek na rzecz swego

stronnictwa z zapowiedzią, że opłacanie skła

dek na rzecz stron. Ch. N. zwalnia od opłaca

nia tychże do Związku Ziemian. Treść tego

okólnika była sprzeczną z obowiązującym

wszystkich ziemian regulaminem, organiza

cyjnym, postanowieniami Rady naczelnej orga

nizacyj ziemiańskich i Rad nadzorczych związ

ków Ziemian i dlatego nazwaliśmy akcję tego

rodzaju ,,świadomem bałamuceniem sfer zie

miańskich i sianiem dezorganizacji w szere

gach członków instytucji". P. Stroński dopa

trzył się w naszem stanowisku, wypływają

cem najściślej ze znanych i p. Strońskiemu u

chwał władz naczelnych czegoś niebywałego

już ,,nietylko pomieszania pojęć, ale pomiesza

nia zmysłów11. Gniew jest złym doradcą i po

lemizować z p. Strońskim nie będziemy. Na

dowód jednak, że stanowisko nasze nie jest

czemś niebywałem, przytaczamy poniżej in ex

tenso okólnik zarządu głównego związku Zie

mian, który w pełni zajęte przez nas stano

w isko potwierdza. Okólnik ten brzmi: War

szawa, 15 lutego 1928. Do wszystkich oddziałów

związku ziemian, okólnik 765. Składki wy

borcze. Stwierdzamy, że w ielu ziemian i wiele

Doc. Dr E. ArtwińsKil

powrócił i ordynuje

od 3 5-tej ul. ŁobzowsKa L 15. I

Akcji wyboras na Wapniu

Warszawa 21 lutego.

(Tel. wł.) W niedzielę w południe w Łucku

w przepełnionej do ostatniego miejsc-a sa li tea

tru miejskiego odbył się wiec przedwyborczy.

Liczno tłumy oblęgały graach teatru nio mogąc

się dostać do wnętrza. Pierwszy przemawiał ks.

J. Radziwiłł, czołowy kandydat do ;sejmu z li

sty m’. 1 z o’kręgu łuckiego. Ks. Radziwiłł omó

wił szczegółowo ogólną sytuację polityczną,

stosunek ludności polskiej i ukraińskiej na

Wołyniu ora;z stosunek Ukraińców do państwo

wości polskiej. Przemówienia ks. Radziwiłła

zgromadzeni wysłuchali z naprężoną uwagą.

Gdy mówca wypowiedział O!statnie słowo za

brzmiały długo niemilknące oklaski. Następ

nie przemawiał mec. Skokowski, kandydat do

senatu oraz złożyli deklaracje przedstawiciele

żydów i Czechów. Jednomyślnie przyjęto rezo

lucję wyrażającą bezwzględne poparcie listy

nr. 1. Ze ws(zystkich stron Wołynia napływają

listy i depesze do bezpartyjnego Bloku wybor

czego zapraiszające k-s. Radziwiłła na wiece

przedwyborcze do roz-maitych miejscowości

Wołynia.

I Bank« gospodar***a krajnego

Warszawa 21 lutego.

(Tel. wł.) Na odbytem w tych dniach pod

przewodn,ictwem gen. Góreckiego posiedzeniu

Rajdy, nadzorczej Banku gospodarstwa krajo

wego, po wysłuchaniu sprawozdania za rok

1927, Rada zatwierd-ziła wnioski dyrekcji Ban

ku w -sprawie częściowej spłaty zobowiązań

Koprolnej ,na rok 1928, dzięki czemu likwidacja

długu tej instytucji w stosunku do banku

wchodzi na tory realne. Pozatem wysłuchano

referatu dyrekcji o !stanie płynn!ości zapasów

B. G. K,, który uznano za pomyślny w związku

z tem przedyskutowano sposoby uruchomienia

zasobów instytucji. Zatwierdzono również regu

lamin dla wyboru członków komisji dyscypli

narnej, który pozostaje w związku z poprzed

nio zatwierdzoną pragmatyką służbową i sta

nowi ostatni etap w uregulowaniu prawnych

stosunków pracowników B. G. K. Wreszcie Ra

da zatwierdziła udzielenie 24 pożyczek budo

wlanych na sumę 4.5 miljona oraz kilku poży

czek długoterminowych.

Warszawa 21 lutego.

(Tel. wł.) Dziś odbędzie się otwarcie oddzia

łu Banku gospodarstwa krajowego we Wło

cławku. W uroczystościach z otwarciem tem

związanych weźmie udział minister skarbu p.

Czechowicz oraz prezes B. G. K. gen. Górecki.

Z okazji otwarcia nowego oddziału minister

Czechowic-z wygłosi wielką mowę, obrazującą

sytuację finansową państwa. Będzie to zarazem

przemówienie kandydackie ministra Czechowi

cza, który stoi na pierwszem miejscu li-sty nr.

1 w okręgu włocławskim.

Rozszerzenie działalności Banku rolnego.

Warszawa 2*1 lutego.

(Tel. wł.) Państwowy Bank rolny w porozu

mieniu -z ministerstwem rolnictwa opracował

projekt rozszerzenia akcji kredytowej na zakup

paszy w szczególności otrąb i makówki.

Czechy i wslsryzacja ceł

Warszawa 21 lutego.

(Tel wł.) W najbliższych dniach przyjedzie do

Warszawy delegacja czechosłowacka, która ma

podjąć rokowania w sprawie waloryzacji ceł.

Wicepremjer we Lwowie.

Lwów 21 lutego.

(PAT) W niedzielę o g. 8.45 pociągiem po

spiesznym -z Warszawy -przybył do Lwowa w i

ceprem-jer Bartel. Wicepremjer udał się z dwor

ca automobilem do swego mieszkania prywat

nego. O g. 11 wicepremjer wygłosił w Politech

nice lwowskiej wykład pod tytułem ,,Obraz sy

tuacji Polski we współrzędnych ortogonal

nych". Wicepremjer posługiwał się przy tem

wykładzie tablicami graficznemi. Na wykła

dzie obecni byli wojewoda Borkowski, inspek

tor armji gen. Norwid Neugebauer profesoro

wie i asystenci Politechniki ora-z studenci

z 4-go roku. Następnie wicepremjer udał się na

popołudniowe przedstawienie do teatru. O g. 5

wicepremjer podejmowany był przez grono

prof. Politechniki. O 9 wicepremjer odjechał

do Warszawy.

Bm wyborcze.

Warszawa w lutym.

(Od korespondenta ,,Czasu").

Kontury kampanji wyborczej, o ile ją -można

murów stolicy dostrzec, rysują się już mniej

więcej wyraźnie, programowy ata-k na ,,jedyn

kę", jako koncepcję polityczną i jako manife

stację idzie przedewszystkiem od strony dwój

ki i szedłby niewątpliwie także od skrajnych

stronnictw ludow-ych, gdyby zajmowały się wy

pracowaniem swych programów i miały pu

blicystyczną reprezentację w stolicy. Polemika

pomiędzy obozem prorządowym a opozycją

dawnej pra-wicy sejmowej ma zupełnie inny

charak-ter, chodzi ,tu raczej o względy perso

nalne, tudzież o metody postępowania politycz

nego, przyczem różnice zarysowujące -się w tej

kampanji z natury rzeczy muszą nosić cha

rakter doraźny, jeśli pominiemy niemiłe wspo

mnienia i tradycyjne niechęci. Najhardziej wy

argumentowane artykuły opozycyjne p. B. K.

w ,,Kurjerze Warszawskim" nie bez trudności

wyszukują miejsca słabe pod Względem mery

tor-ycznym w taktyce i ideologji obozu prorzą

dowego. Nic dziwnego, przecież właśnie w obo

zie prorządowym jest wielu pół- i ćwierć opo

zycjonistów, ludzi niezadowolonych z tak wielu

posunięć, jak i z bra.ku posunięć i -zajmujących

się ich pu-blicznem wyliczaniem. Gdybyśmy je

zliczyli, bylibyśmy prawie tak umocnieni av

nastrojach krytycznych, jak p. B. K. Tymcza

sem cała zagadka sytua-cyjna, zagadka nasy

cająca rząd potężnym odpływem sił, tkwi w

tem, że zastrzeżeń wobec bloku współpracy,

ujawnianych w różnych stronach i przez róż

nych ludzi niepodobna z-sumować, ponieważ

Wyłączają się" wzajemnie. Jeśli kandydaci na

posłów w wywiadach dziennikarskich us-pra

wiedliwiają swoje sąsiedztwo, jeśli takie pary,

jak w Wilnie Kościałkowski-Mackiewicz lub

w Łodzi Czechowicz - Waszkiewicz wymagają

komentarzy, -które wrę-cz przeciwnie brzmią w

ustach poszczególnych kandydatów, to na razie

nic innego -z tego nie wynika, ja:k tyl-ko fakt,

że kwestja polityki państwowej znajduje się

u nas in statu nascendi. Koncepcja li-sty rzą

dowej jest koncepcją nową, usprawiedliwioną

wielokrotnie, jednakże -kon-cepcją, której rację

bytu usprawiedliwić może tylko powodzenie

wśród wyborców, którzy naturalnie w całym

szeregu okręgów do -myślenia kategorjami po

dobnemi jeszcze nie przywykli. Należy do naj

charaikteryczniej’szych zjawisk w ruchu przed

wyborczym, że demokratyczne stronnictwa z

P. P. S. na czele — a ich demokratyczność u

trzymuje się w -stylu przedwojennym — zwró

ciły się z całą -siłą przeciw ideologji ruchu

pomi-mo, że wiele osobistości czołowych regimu

do dzisiejszego -dnia zachowało w części przy

najm-niej sympatję tego obozu. Poseł M. Nie

działkowski i senator St. Posner w dzisiejszym

numerze ,,Robotnika" atakują zgodnie z roz

pędem niebywałym, a mniejszą elegancją. Se

nator Posner, którego po-dejrzewaliśmy (jak się

okazuje niesłusznie) o umiejętność uzasadnia

nia swych poglądów, poszedł nawet znacznie

dalej, niż jego młodsi koledzy. Bo ci przynaj

mniej uprawiają taką polemikę, która nie w y

klucza dobrej wiary. Oczywiście polemik-i s-to

sowane w ostatnich czasach bardzo na-dwyrę

żyły smak publiczności, a jeśli czasem ktoś

odwoła się do zdrowego rozsądku, może spot

kać -się z zarzutem, że szuka, czego znaleźć nie

można. Rozpęd P. P. S. przeci-w liście nr. 1 tłu

maczy się zresztą także czysto oportunistycz

nemi względami. Terytorjalny podział, doko

nany intymnie, przydzielił mandaty małopol

s-kie prawie w całości liście nr. 25, gdy Kon

gresówka i kresy przypadły liście nr. 24. Ten

podział neutralizuje w wysokim stopniu nie

bezpieczeństwa, które mogłyby zagrozić liście

nr. 2, stającej się właściwie na terenie robotni

c-zym bezkonkurencyjną. Spodziewane zwycię

stwo listy nr. 2 wyn-ika w pierwszym rzędzie

z tej na-der szczęśliwej i wyjątkowej konjunk

tury, którą zawdzięcza -zespołowi różnych czyn

ników, lecz nie na ostatku i tym, których os-kar

ża o riieprzyja-źń.

M.R

O sądownictwo.

Otrzymujemy z kół ziemiańskich niżej za

mieszczone uwagi, dotyczące reformy sądow

nictwa. Uwagi te są niejako uzupełnieniem

artykułów umieszczanych już dawniej w

,,Czasie".

Dobiega 30 lat od chwili reorganizacji -sądów

i wyprowadzenia nowej procedury cywilnej w

Małopolsce i stajemy dzisiaj -znowu przed re

formą naszego sądownictwa. Odzywają się

głosy i za reformą i za zachowaniem istnieją

cych o-becnie stosunków. Także w ,,Czasie"

pojawi} się dnia 28 stycznia, poświęcony tej

sprawie artykuł, którego autor twierdzi, że

organizacja i procedura sądowa z przed ro

ku 1898 była możliwie zła, a po reformie jak

najlepsza.

-Czyż było rzeczywiście -tak źle przed 1898 ro

kiem, a tak dobrze potem?

Procedura przed reformą z 1898 r. była

ciężka i rozwlekła, ale sądownictwo cieszyło

się w"ielkiem poważaniem; od osób zajmują

cych stanowisko sędziów wymagano nietylko

wysokiego wykształcenia, ale stawiano wyso

kie wymagania także co do charakteru, pomi

mo a może właśnie, że urzędowanie odbywało

się pod kontrolą prezydentów sądów.

Reforma z 1898 roku, wychodząc z założeń,

idealnych, w"prow"adziła nietylko całkowitą sa -!

modzielność sądownictwa, stawiając jego u

znanie ponad wszelkie fakty i dowo-dy, ale

uniezależniła każdego pojedynczego sędziego,

czyniąc go hierarchicznie nieodpowiedzialnym.

Po wprowadzeniu nowej procedury, zapo

trzebowa-nie sędziów było olbrzymie. Skutkiem

tego wystarczał egzamin studjów uniwersy

teckich bez względu na inne właściwości -cha

rakteru, aby uzyskać pełne odpowiedzialności

stanowisko sędziego. Gromadny napływ świe

żych i niewypróbow"anych elementów do sądo

wnictwa, spowodował w nim pierwsze rysy.

Była to być może dolegliwość chwilowa, któ

rąby czas wyleczył. Przyszła jednakże wojna,

przewroty polityczne, zamieszanie ogólne po

jęć i nowa organizacja próby ogniowej nie

wytrzymała. Patrząc się trzeźwo na dzi-siejsze

stosunki, trzeba skonstatować, że zło stało sif

coraz bardziej wi-docznem.

Złożyły się na -to przeróżne przyczyny. Nie

zrozumiałe często wyroki sądów przysięgłych,

za które n-ikt żadnej odpowiedzialności nie

ponosił, podkopały pojęcia prawne sędziów za

wodowych i doprowadziły w wielu wypa i

kach do poglądu, że osobiste zdanie może stać

pona-d kodeksem .cywilny-m i karnym; było to

tem łatwiejsze-m, że żadna odpowiedzialność

nie krępowała tego rodzaju poglądów. Wojna

i przewrót moralny, jak i gospodarczy nie

przeszły również bez śladu. Byt materjalny pra

wie całej warstwy urzę-dniczej został poderwa

ny. Przyszła dewaluacja, drożyzna wreszcie

cał-kowita po większej części utrata majątków

urzęd-niczych, składających -się przeważnie

z wkładek pieniężnych, akcyj a w najlepszym:

razie ka-mienic. Zmiana wreszcie pojęć tak

po-d względem wymiaru sprawiedliwości, jak

i stosunku służbowego, doprowadziły dzisiaj do

tego, -że ustawy stoją poniżej poglądów i zdania

dotyczącego sędziego, a władza prezydentów

sądów została faktycznie zredukowana do

funkcyj dyrektora kancelarji administracyjnej.

Według opinji zrzeszenia sędziów prezydent

nie powinien mieć wpływu nawet na rozdział

referatów.

Nie ulega wątpliwości, że bez niezawisłycłl

sądów niema wymiaru sprawiedliwości, ale

jest pewna różnica między niezawisłością są

dów a niezawisłością sędziów. Jeżeli po 10-let

nich rządach sejmu coraz silniej rozbrzmiewa

ogólne życzenie wz-mocnie-nia władzy prezy

denta, to analogi.czne żądanie zaznaczyło się i

co do sądów. Kto chce bronić niezawisłości są

dó-w, musi -pragnąć wzmocnienia władzy i sta

nowiska prezydentów sądów. Na stanowisko

to znajdzie się zawsze dostateczna ilość ludzi,

których wiedza prawnicza i charakter stoją po

nad wszelką wątpliwością. Wpływ zaś tych

zynników, o ile będzie rzeczywisty, może mieć

tylko dodatni wpływ na wymiar sprawiedli

wości.

Tak zwany,,konkordat tydm ki" .

Gdy cała ;prasa endecka i jej wierne echo

krakowski ,,Głos Narodu" w każdym n:iemal

numerze żonglują zarzutem ;sojuszu Bloku

w’spółpracy z rządem z żydami, nadając temu

charakter akcji rzekomo antykatolickiej — nie

od rzeczy będzie przypomnieć ugodę zawartą z

żydami przez rząd koalicyjny z ostatnich cza

sów przed ,,katastrofą" majową, której autorem

był leader partji narodowo-demokratycznej

prof. Stan. Grabski, reprezentujący ,ideo

logję" dzisiejszych tak gorliwych obrońców

,,czystości" linji narodowo-katolicklej. Nie

przytac;zając całego tekstu tej umowy opubli

kowanego przez posła Reicha 7 sierpnia 1925 r.

podajemy najcharakterystyczniejsze tylko jej

ustępy.

Obiecanem było:

. .. Wydać zarządzenie przedłużające dla żyJ

dów, święcących sobotę, pracę w sklepach o

twartych o 3 godziny ponad zwyczajną normę.

Wnieść projekt ustawy usuwającej, lub co naj

mniej łagodzącej przymus odpoczynku nie

dzielnego. Na polu reformy rolnej, rząd przy

wykonywaniu ustawy przy reformie rolnej, u»

chwalonej obecnie przez sejm, nie będzie się

kierował antysemityzmem. Rząd przyjmuje

pewną ilość żydów do różnych urzędów wsze-*

lakich kategorji i dykasterji, zatem do aplikaj

cji sądowej, ze szczególnem uwzględnieniem u-;

rzędników żydowskich zrehabilitowanych w e

Wschodn:iej Małopolsce, jak również przyjmu

je żydów w charakterze robotników państwo-?

wych w szczególności kolejowych. Rząd prze

ciwstawi się wszelkim próbom zmiany ordyna

cji wyborczej do ciał ustawodawczych i samo

rządowych w.kierunku uszczuplenia praw lud

ności żydowskiej. Rząd przydzielać będzie sze

regowców żydowskich z odpowiednią kwa lifi

kacją do szkół podoficerskich, w razie ukoń

czenia tychże szkół z dobrym wynikiem za

mianowani będą absolwenci podoficera

mi. Weryfikacja szarż oficerskich daw

niej nabytych jak równ:ież nominacja n a ofi

cerów nastąpi, bez w zględu na przynależność

do narodowości żydowskiej. Rząd wycofa

wszelkie tajne okólniki, zwłaszcza w dziedzi

nie wojskowej, zwrócone ;przeciw żydom. Rząd

wyda rozporządzenie zmieniające okólnik, za

lecający zmianę ordynacji wyborczej wMałópob

sce. Wniesie projekt ustawy gminnej w poro

zumieniu z Kołem żydowskiem, zawierający

w ;szczególności: a) ro;z;szerzenie prawa wybor

czego po myśli powszechnego prawa głosowa*

n,i a V rozszerzenie kompetencji gmin żydow

ski ch; c ustalenie Związku gmin żydowskich

formie Rady wyznaniowej. Rząd wyda roz

porządzenia: a) zaprowadzające szkoły pań

1 z 4 • Strona 1

Mirador - viewer

Czas.

Opis

Struktura

Podobne

Błąd 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador - viewer

Opis

Struktura

Podobne

Błąd 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Pobieranie pliku

Pobieranie pliku

Usuwanie komentarza

Wyszukiwanie zaawansowane

Zgłaszanie błędu