Czas.

Mirador - viewer

Czas.

Adnotacje

Wyświetlanie 718 adnotacji

Dodawanie notatek tylko dla użytkowników zalogowanych

Opcje

N" 276

raków, Foniedziałek 13 Lipca ivi4.

KoczniK

L,AVII.

Wydaniepopołudniowe.

Prenumeratę przyjmu;ą: *«lniiin-ira, y» Ctasu » Krakowie \ urx«v1r porziow*. Mie|scową pr*.

r u m e ra l ę k-iy:*. S. t Kr/yi:utr,i-sMrpn h-iwlle* SI. K;irliC,l,ieyn trafika w *3ukicnnicarH, Hmrr* *Iziea.

Ho("-,°:1 i S;,io,n,,iuiwci. Ol. Trafika V/* L«-ow-r ,"C?as" )cM de aatiycld w biurach dzleii. A

OIsT°wfklegs,

S. Sokotowjlaego, K, Buchstaba. na stacyach ki)lejswych w Tarnowie, Rzeszowie, Jaśle, Nowym Sitrzs n partali

w księgarni kolejowej, !ućzież na innych glbwnicjszych stacyach n portyerbw kolejowych.

Ceny o gło sz eń : ml wiersza petitem za pierwszy r.,z 20 lin!., za każdy następny po 15 hal.: układ tabe

laryczny. cyfrowy, skomplikowany, pierwszy raz 40 hal,, następny po 15 hni. N ad esła n e i N e k rologia

od miejsca u insza drukiem petil. 60 !tal. za każdy raz. Głosy p ubliczn ości po 2 l;or.; komunikaty handlowe

pol:ronirei po dziale ekonomiczny m; komunikatyjny walne, śluby, zaręczyny ilp.po 1kor. od miejsca wiersza.

Ogłoszenia i p re n u m e ratę przyjiiuiją: we Lwowie biura dzienników I.. Piolina, A. Olszewskiego,

81. Sokołowskiego, K. Iliiclist:iha; w J a ro sła w iu l!iuro dzienników: w P o d g ó rz u Poturalsl;i; w Prze«

myślu A. .Inszyńsl;i księgarnia i F. Millet: w Rzeszowie M. Weiutrniih; wStanisławowie Jasiel

ski i Kp.; w Tarnowie M. Hockach, O. Haiti: w Tarnopolu Koninniewski; w Paryżu wyłącznie

p. W. Hnczkowski, 11 Cite de Trerise; w W ied niu Haasenstein 6 Yogler, B. Mosse (także we wszyst

kich filiach). H. Srhalel;, M. Di:kes, F. I’.r:nin, .1

. l)anneberc, l(ock (S Ilcrzfeid, H. Friedl (tylko pre

nnmeratę U. Go!(!schtnidl «S Cotnp.); w Frankfu rcie n. M

G. I.. Daube «S Comp., w Pradze cze

sk iej Fr. l!ocórka. Listy z pieniądznii i p rz ek azy pieniężne na prenumeratę i ogłoszeuia przyj

muje Adniiiiislrncyn C?;isu w Krakowie. Reklaiuacye nieopieczętowane nie podlegają opłacie pocztowej

Listów nieopłaconych nie przyjmuje się. Rękopisów nadsyłanych nie zwraca się.

Za każdą zmianę adresu dopłaca się 40 l,al. * W

ADRES REDAKCYI: ul. św. Tomasza Nr 32.

Telefon Nr 50.

Orównowagą bałkańską.

Ostatni zeszyt Św iata słowiańskiego zamie*

Bzcza zajmujący artykuł Dra Zygmunta Stefań

skiego p. t .: »Walka o równowagę bałkańską*.

Op etając się na poważnych głosach jak p. Pel

leli ra : »La verite sur la Bułgarie*, artykuł Saint

Victora w Repite des Sciences politiąues. i p.

Starabltra: ,,Lei Roumains et les Bulgares*, a

nadto własnej gruntownej znajomości stosunków,

bada autor, do jakich konsekwencyj dopro r a

dziła druga wojna bałkańska, wojna o p :dział

zdobyczy i równowagę na Bałkanie. Przedsta

wiwszy klęskę Bułgaiyi, która poniósłszy w pier

wszej wojnie bałkańskiej największe ofiary w in

teresie całego związku bałkańskiego, zaatakow a

ną potem została przez swoich sprzymierzeń ów.

a n adto przez Tureyę i Rumunię, i p«zbawinna

owoców swoich wy.siłków, Dr Stefański na tle

następstw pogromu Turcy i p.-zeciv. s ’awia sobie

trzy sprzeczne tezy: bułgarską, serbską i ru

muńską.

Teza bułgarska jest następująca: »Bułgarya pra

gnęła zagarnąs to, co uważała za etnograficzną

swoją przynależność i co zastrzegła sobie przy

Z)warciu sojuszu. Gdyby między aliantami pano

wała naprawdę chęć porozumienia się po poko

naniu Turcyi, nie byliby skorzystali ze sposob

ności, aby rzucić się na Bułgaryę, osłabioną zwy

cięstwami, odniesionemi dla dobra wszystkich.

Kiedy Bułgarya wyczerpywała siły w usługach

aliansu, joj sprzymierzeńcy zachowali je na mo

ment ataku w pięciu na bohaterów wojny lure

ckiej. Mimo to los drugiej wojny byłby wątpli*

W3L gdyby nie wysląpienie Rumunii. Armia ru

muńska wystąpiła przeciwko ludności, złożonej

z kobiet, dzieci i ran nych z pierwszej wojny.

Odniosła wielkie zwycięstwo nad stadami bydła,

które zabrano jako jeńców wojennych. Zagroziła

wzięciem Zofii, jeżeli Bułgarzy nie oszczędzą ar

mii greckiej, która znajdowała się w pozycyi

niebezpiecznej. Rumunia, Turcya, Grecya, Ser

bia i Czarnogóra osiągnęły na spółkę spoliacyę

Bułgaryi. Podzielono się lerytoiyami bułgarskiemi

ze zdumiewającą bezwzględnością — i stworzo

no stan niebezpieczny. Bałkan nietylko n.ie prze

stał być ogniskiem wojennem, ale pogwałcona

zasada narodowościowa grozi nowemi z«wikD

niami. Zbrojny pokój pochłaniać będzie sily n a

rodów tych, które pragną odwetu, i tych, które

się go boją*.

Inaczej też być nie może. Budowa wielkiej

Bułgaryi runęła, ale z nią runęła także na długie

lńta budowa federacyi baikańsk ej. Pokonany ,te

ader* koalicyi bałkańskiej nie może bez poniże

jjia zapomnieć rozbioru swoich terytoryów. Za

cięta wytrwałość tego narodu, któremu nie bez

słuszności i adano nazwę bałkańskich Prus, nie

zrzeknie się swej idei, stanowiącej punkt wyjścia

narodowego rozwoju: nie może nie myśleć o od

wecie.

Jaka jest teza Serbii? »Ponieważ wskuter oporu

Austro-Węgie? nie powiodło jej się dotrzeć do

Adryetyku i zagarnąć północną Alban ę, zmuszo

ną była szukać kompensat na sprzymierzeńcu. Buł

garya nie wypełniła bowiem swoich zobowiązań:

zamiast zairzesłać wojny w chwili, gdy armia

serbska wykonała już wyznaczone jej zadania,

Bułgarya dla własnej korzyści walczyła dalej, i

przedłużyła wojnę. Posunęła się też dalej, niż

przy zawarciu aliansu przewidywano, podczas

gdy Serbia nie nabyła wszystkich terytorów wy

znaczonych jej w drugim artykule trakt?tu, a

tem samem umowa poprzednia upadla*. Teza ta

opierała się pozornie na względach prawnych i

wzg ędach sprawiedliwości. Po za nimi atoli kry

ły się inne motywy, przedewszystkiem: obawa

przed wi lką Bułgaryą. Gdyby państwo to obję

ło było w posiadanie wszystkie ziemie od linii

Enos Midia aż do jeziora O chrdy, dalej Kavallę

a może i Saloniki, stałoby s:ę czemś więcej, i iż

»Prusami na Bałkanie*. Bułgarya w tyi h grani

cach miałaby takie podstawy rozwoju ekonomi

cznego i politycznego, że wobec niej Serbia,

odepchnięta od Adryatyku, znalazłaby się w dru

gorzędncj pozycyi.

Ponieważ takiego rozrcshi Bułgaryi obawiała

się także Grecya, przyszło do drugiej w; jny bał

kańskiej, która skończyła się klęską Bułgaryi, a

równocześnie przeszkodziła zwycięstwu Auslro—

Węgier, dla których sukces Bułgaryi miałby nad

zwyczajne znaczenie. Klęskę Bułgaryi spowodo

wało wmieszanie się Rumunii. Fakt to był z esztą

wielkiej doniosłości także dla monarchii 3113^ 0 *

węgierskiej doniosłości ujem nej. Uzyskawszy

znaczny obszar ziemi bułgarskiej, możnr ść p rze

prawy przez Dunaj na własnem terjtoryum, oraz

zniesienie nsddunujskich fortec bułgarskich, Ru

munia zapewniła sobie na dłngie pasmo lat p, ze

wagę nad Bułgaiyą, a tem samem stała się arbi

trem równowagi na Bałkanie. Nie zniszczona

wojoą, może każdej chwili zmobilizować 500 000

arm ię i nie dopuścić do hegemonii jakiegokolwiek

innegn państwa. Zresztą — wspóln ,ść zbborów

i wspólna obawa przed odwetem Bułgaryi zmusza

wprost tak Serbię, jak i Grecyę do ścisłego sto

suaku z Rumunią, do poddawania s’ę jej przy

wództwu. Osiągnąwszy to, Rumunia mogła teraz

bezpiecznie ski« rować swoje wysiłki na północ

i zachód, po myśleć o zrealizow aniu idei wielkiej

Rumunii kosztem Austro-Węgier, bo przez przy

łączenie 3y2 miliona Rumunów w rg’erskinh i bu

kowińskich.

Siedmiogród — pisze Dr Stefański — stanowi

obeenie dla Rumunii to, czem Macedonia przed

wojną była dla Bułgaryi. Rozumowanie tych Ru

munów, którzy dążą do eksp-u zyi z tym kie’un*

kiem, jest następujące: Spadek po T u ro i ioze

biano; obecnie p rzyrhod*i kolaj na Austro Wę

gry. Głównymi konkurentami pizy likwidacj’i nad

Dunajem Bą Rumunia i Serbia. Szłoby więc

w chwili stanowczej o odnowienie koalicyi bał

kańskiej i zainteresowanie Bułgaryi dla celów tej

koalicyi Abj* io os’ągnąć, trzeba będzie przed

stawić jej naocznie, że więcej może zyskać

w spółce z państwami bałkańskiemi, niż z Austro

Węgrami. Ceną pozyskania Bułgaryi mógłby być:

zw rot zabranych jej ziem z drugiej wojny bał

kańskiej. ,,Rozumowaniu temu - kcńczy Dr Ste

fański — nie brak podstaw; tylko przyjąć nale

ży, że Bułgarya cierpliwie czekać będzie na k a

tastrofę monarchii habsburskiej* Cierpliwość taka

mogłaby być narażona na ciężkie próby. Bądźco*

bądż faktem jest, że dziś irredcntyzm rumuński

idzie w jeduym kierunku z serbskim, i że nowa

ta spółka cicha ma utkwione oczy w południową

granicę habsburskiej monarchii. Oto nowa for

muła apetytów bałkańskich*.

Z ruchu ludowego.

Piast uczuł się doilrnięty wyrażonem w osta

tnim naszym artykule przypuszczeniem, że spraw

cami napadu w Kielanowicach byli jego zwo!en

nicy. Pisząc o tem polegaliśmy i na głosech nie

których gazetek ludowych i na relacyac-h pry

watnych. Pierwsze mogły być stronnicze, drugie

nieścisłe lub nieprawdziwe. Jeżeli więc Piast

twierdzi, że jego zw,.lennicy nie mieli nic współ

nego z całą awanturą, to nie mamy należytej

podBtawy upierać się przy twierd zeniu, że było

inaczej.

Zwracamy tylko uwagę Piasta że wskazaną

jest wielka ostrożność i wielkie umiarkowanie,

jeżeli stronnictwo nie ma być narażonem na po

sądzenia, że radykalne załatwianie rachunków

paityjnjch i demagogiczne meiody walki nie są

mu obce. Rozumiemy" zacietrzewienie walki par

tyjnej, pojm ujemy też konieczność obrony w po

lemice z Ludem katolickim, ale takie wyrażenia,

jak vLud katolicki w metodzie oszczerstwa i

kłamstwa przeszedł nawet Przyjaciela luduu lub

»podali sobie ręce Stapiński i X. Paryło", lub

wreszcie poząd,enie, że katolicko-ludowi połączyli

się ze Stapińszczykami przeciw Piastow em —

takie zw roty polemiczne zaogniają niepomiernie

walkę.

Uwag tych naszych niech nie biorą Piastowcy,

jak o wyraz jakiejkolwiek przeciw nim niechęci

Nam przedewszystkiem na zgodzie duchowień

stwa z Piasiowcami, a skoro to u a razie nie

możliwe, na zlokalizowaniu walki na jak naj

mniejszą część kraju, jak najmocniej zależy. My

nie cbcemy być tymi trzecimi, co to rsdzi ko

rzy slają z tego, gdy s!ę dwóch bije. Do zbliże

nia się między sobą narodowych, w zachodniej

Galicyi d*latających stronnictw chcemy koniecz

nie dopro *ad?ić, bo tą tylko drogą zapewnić

można krajowi tak potrzebny pa ostatnich prze

sil?niach spokój i możność normalnego rozwoju

Zachodnia Galicja stała się obecnie tym terenem,

na którym rozgrywa się walka o przyszłość pol

skiej polityki i w całym kraju i w pań

stwie. Bo gdy przez reformę wybo rczą wjrklu

czoną została walka wyborc a Polaków z Rusi

nami, punkt ciężkości ilłusi z nalury rzeczy prze

nieść się do tej części kraju, gdzie mieszka w

zwartej masie 4 miliony Polaków.

To też boli nas wszystko, co siły nasze tutaj

rozbija i przyszłą konsolidacj?ę utrudnia i odwle

ka. Tak samo martwi nas gwałtowny ton Ludu

katolickiego. Pragrę!ibyśmy , aby jak najm niej

był) powodów do starć i połemik, utrudniają

cych planową pracę, stojących w poprzek sk ry

stalizowaniu się i ustaleniu polityki celowej

w kraju Do takich epizodów, z konieczności

dającj*ch okazyę do ostrego wystąpienia Ludu

katolickiego, należą n. p. niektóre przemówienia

na wiecu w Tarnowie dnia 21 czerwca, opisane

w Ludzie katolickim przez p, Pługa. W intere

sie stronnictwa Piastowe iw zwracam jr uwagę, że

nie można zostawić tych rewelacyj bez odpowie

dzi, ale odpowiedzi rceczo»ej i opartej na fak

tach, jeżeli w stronnictwie Piastowców rie mają

się szerzyć fałszywe opinie

Z prasy ludowej innych odcieni nie wicie ma

my do zan otow an ia Gazetkami socj"sl.stycziieini

i bratnim ich organem Przyjacielem Ludu prze

staliśmy już zajmować czytelników, bo z tej stro

ny i.ie ma żadnej zmiany. Slapińszcij’cy, zer

wawszy soldarność narodową w Wiedniu, znale

źli się poza obrębem polskiego społeczeństwa.

Łączą się z wszystkimi wtogami Kościoła j na

rodu, nasza więc wobec nich rola jasna i cytaty

z ich artykułów już nam dla informacyi niepo

trzebne.

Mielibyśmy też ochotę przestać zajmować czy

telników i gazetkami p. Z morskiego, stojąe.emi

na poziomie etycznym nie wyżej od Przyjaciela

Ludu. Ale ponieważ opinia tych gazetek nie

jest jeszcze w kraju dostatecznie ustalona, bo

jest wielo, co nie czytająe ty«h gazetek, dają

się »brać* bezkrytycznie na etykietę ,chrześcisń

stwa* i krzykliwego antysemityzmu, więe nie

przestało jeszcze być naszym dziennikarskim obo

wiązkiem inf.iimowsć o tem, co i jak te gazet

ki piszą, i uie szczędzić cytatów, choć przycho

dzi m m to czynić z wielkim niesmakiem.

Gazetki p. Zamorskiego Lem się ióżnią od in

nych polsk’Ch pism, że w polityce zagranicznej

uprawiają wyraźny moskalofdizm i usiłują znie

chęcić swych czytelników do Austryi. Nie daw

no cytowaliśmy wyjątki 7. charakterystycznego

pod tym względem orędzia p. Zamorskiego p. t

Mam prawo mówić twardo — choć bez gnie

wu*. W ostatnich trzech numerach trójtylułowej

swej ludowej gazetki idzie p. ZamorBki dalej

w tym kierunku zniechęcenia do Austryi i zrę

cznego przemycania w umysły t. zw. rosyjskiej

oryentacyi.

Stosunki nasze w zaborze austryacklm przed

stawia się w jaknajczarniejszycli, beznadziejnych

na pizyszłość barwach. Jako przykład wys!ar*

czy przeczytać w Nr 25 Ojczyzny - Wieńca—

Pesczółki artykuł p, t. »Ciemna przyszłość*, zaś

w Nr 26 artykuł p. t. »Coraz gorzej*, gdzie się

rzuca twierdzenie, że pod rządami austryackiini:

»Jest ź!e i nie ma nadziei, aby było lepiej, za

to j» st praw:e pewność, że będ/,ie lo raz gorzej";

że »cały kraj popadnie w bankru two*, bo

polityka zagrauicztn n’e ustrzegła monarchii j rzed

*-oraz nowemi awanturami, przed zwiększeniom się

liczby wrogów. P.,tit/ka «,ewuętrzia nie uttr-egła

ludności przed nęd ą i brakiem zarobków. Nawet

sławetna ak-ya z«p:imogowa -»żarli mnóstwo pie

n ,d *y, ale ulgi nie przyniosła. Z tego konklu?ya,

że niezadowolenie z rządów bardzo 1 rędko może *ię

zmienić w niezadowolenie z państwa i nrnarchii

W innym znów artykule jest już postawio

nem twierdzenie, że: »jedyny ratunek dla Au

stryi, to porozumienie z Rosyą*; ale zresztą:

»lylko jeden naród, jedno wojsko polskie będzie

tą siłą, która ptzechyli szalę zwycięstwa".

Teuden cy e w-ięc p Zamorskiego są dość wy

raźne. Pod tym względem idzie p. Zamorski

wiernie w ślady swego politycznego spadkodaw

cj* X. Sto;ałowskiego, który inial co prawda o

wietc więcej zdolności, a za to tm icj megalo

manii, i którego pamięci stawia się obecnie po

wsiach liczne pomniki, jak np. w Majdanie Zby

dniowskini, Szczepanowie. Jaworznie i t. d. Po

mników tych projektuje się w najbliższej przy

szłości tyle, że jak słyszeliśmy ma jak aś spółka

przedsiębiorców żydowskieh założyć osobną fa

bryczkę kamiennych popiersi X. Stoja ’owskiego,

licząc na to, że dzięki p. Zamorskiemu można

będzie na tym towarze dobrze zarobić.

Przy ocenianiu stosunków politycznych i p*ac

wewnątrz kraju, irzyma się znów p. Zamorski

tej zasady, by spotwarzać każdą akcyę, każde

stowarzyszenie, w którem on nie tządzi lub je

go przyjaciele polityczni nie m ają wybitnego

u działu i nie m ają nadziei osiągnąć przewagi.

Tak np. w artykule pt. »C. k . Towarzystwo roi

nicze a włościanie* m aluje się czarnemi barwami

działalność Towarzystwa, usiłując całkiem dema

gogiczną m etodą chłopów pizeci w nim podburzjTć,

by w kraju zostały tylko, będące pod wszech

polskim wpływem, Kolka rolnicze.

Czytamy

w tym artykule, ce następuje:

C, lf. Towarzystwo rotnicie opanowali panowie

stańczycy i w ni, h gospodarzą po swcjemu i z uich

ciągną zyski... Pan we dworze, ksiądz na platanu —

ten dostanie prtmię. Od obs :arnika weźmi) c, k. To

warzystwo rolnicze buhajka, który nie j*st ani ras)

wy ani kształtu nie ma i zapłari za niego grjho, a

wł ścianin, choćby miał ładniejszego, to nie uznają

bo to ihłopski byc-zek.. Otóż r,ąd dajo na podnie

sienie hodowli bydła w Gsticyi grube tysiące, a te

tysiące toną w kieszeni«cb stińczykowskich.. To sa

mo przy innych akcyach, które mają służyć Diby to

do podniesienia rolnictwa w Galicyi, ciągną panowie

stańczycy kolosalne zyski i nrpyrhają kieszeiio krwa

wicą podatkową «hłopów,,.

W tych Towarzystwach

uprawia się politykę psrtyjną, a że przewagę mają

pano»io lub z nimi spokrewnieni ludowcy, czy to

* pod znaku Jłtia SLpińikiego, czy t,-ż Długoszowi

pachołkowie, więc uprawiają politykę swy*h partyi,

ci, którzy idą tym partyom na rękę, ci dostają ró

żne subwen-’ye i ciągną zys’ii.

Więc konkluzya : »ażeby te c. k. Towarzystwa

poznosić, a całą akcj"ę skupić w Tow. Kółek

rolniczych*; a dalej czysto demagogiczny wy

krzyk: ,,My nie są c. k. rolnicy, ale my są pol

scy rolnicy, polskie chłopy i n i3 ce°arską, ale

polską uprawiamy ziemię My nie chcemj", aby

nasza organizacya miała tytuł: c. k,*

Ten przykład polityki uprawianej w gazelce

p. Zamorski g*) chyba wystarczy.

Po zs tem trudni się p Zainorki z gorliwością

godną leDSiej sprawy odsądzaniem przeciwników

od polskości Szczytem jednak wszystkiego, na

co się p. Zamorski mógł zdobyć, jest w Nr. 27

jego gazetki ludowej artykuł p. t .: »Stań

czyk, socyał — dwa bratanki* gdzie

cytuje się z lubością napastliwe artykuły socya

listycznego Naprzodu przeciw konserwatystom

krakowskim. Że te artykuły są w guście p. Za

morskiego, temu się nie dziwimy, bo jemu wię

cej jeszcze niż socyalistom jest to nieprzyjemne,

że konserw atyści, nie d dzą się zachwiać w swo

ich przekonaniach katolickich, narodowych i po

litycznych Że Io p. Zamorskiemu jest nie na

rękę, o tem wiemy, żebj* jednak z tego, że N a

przód w drwiący sposób na nas napada, wy de

dukować tak śmiałe twierdzenie jak to. że Stań

czycy pozostają z*t soeyalislami w ścisłym związ

ku i że : »związek ten przemienił się w zupełną

jednolitość celów, myśli i środków, z braterstwa

broni został braterstwem serca", żeby coś po

dobn egi móc z napaści Naprzodu wydeduko

wać, trzeba b jć albo bardzo lichym uczniem

X. Stojatowskiego, albo też wi:dzieć na pewne,

że się ma czytelników tylko między ludźmi

w których wszystko można wmówić

Niedługo doczekamy się, że tą samą metodą

rozumowania gotów nas p. Zamorski o brater

stwo broni ze sobą samym posądzić.

Byłoby to tak samo logiczne, a i nie mniej

brzydkie posądzenie.

Przegląd spraw polskich.

Związek nacyonalistów’ litewskich.

Rosyjskie ministerstwo spraw wewnęt znych

olrzymało — jak donoszą dzienniki ro:yjskie —

od p-zfd-tawic.’eli kolońij li*e»skich w Peter

sborgu, Mofkwia i innych miastach podległych

rzym.- kat. mctropolicie mohylowsk emu, podanie

o zatwierd enie uslawy: »Związku przywrócenia

praw językowi litewskiemu

w pa*afiach rzym

8ko-kŁlolicfcich*. Do projektu uslawy dołączony

został memorjrał, uzasadniający rzekomą potrzebę

utworzenia Związku.

Jego organizatorowie pi

szą w tym memoryale, według Piet. Ruryera,

co następuje:

Potonwatorskie dążnoś"i wyższrg« duchowieństwa

katolickiego wśród różnoplemieanych p°rtuf,j dotąd

nieustały, mimo osiągnięte pries Litwinów i owdzie

powodzenie Zogniskowanie wyższej wł«d*y ducho

wnej w ręku du, howieństwa pochodzenia polskiego,

które nis wyiz:klo się powiiętego zamiaru jolszcze*

u za pośrednictwem kościoła, nie wróży narodowi

litewskiemu ż°daej nadziei, że będzie mógł sagpc

koć swoje potn,eby duchowe, bez utraty oblicza

narodowego. Dążności polo izscyjne urzeczywistniane

aą w ten sposób, że ksęży znających język litew

ski i inne, w ciągu 1stiłntch 10 lat, wszystkich pra

wie przeniesiono do parnf.j, w których niema pra

wie L-twinów, a wolne miejsca cbisdzono przez księ

ży narodowoś;i p, takiej. W ten sposCb pragnienie

Litwinów modlenia się w języku ojczystym nie zo

*tał i zaspokojone.

W celu przeciwdziałania tej gwałtownej pcloniza

cyi i przywrócenia praw nastych postanowiliśmy u

tworzyć »araodzieloy Związek na wsór istniejącego

d r. 1907 w Wilnie.

Dla osiągnięcia celów swoich

Związek, w myśl ustawy: a) zbiera dokładne wiado

mości o położeniu języka litewskiego w bościołarh

*zymsko-kstolickirh, i b) czuwa nad utrzymaniem

języka tego w parafiach, z których n«e został je»*

cze wyparty 1 przjwraci go tam, skąd go wygnało

poloniiujące duchowieństwo.

Związkowi p»zya*uguje

w myśl ustawy prawo wydawania i rozpowszechnia

nia wś*6d ludu broszur i l siążek, utrzymywania

storunków z inatytucyami ptńitwcwemi i Watyka

kanem, oraz przeciwdzitłania nadużyciom majątku

psrafi.l icgo i t. p.

Do mcmorj-ału tego dodaje Rraj warszawski

następując: uwagi:

,,Każdy Daród ma nie iylko prawo, ale obo

wiązek bronienia wszelkietni godziwemi środkami

praw swoich i interesów, w rzędzie których pra

wo posługiwania się językiem ojczystym pierw

wsze zajmuje miejsce. Z tego punktu wychodząc,

powitaćby

należało utwcrżenie projektowanego

związku z zadowoleniem. A jedaak motywy, ja

kiemi organizatoiowie związku uzasadniają po

trzebę utworzenia jpg-i, nasuwają obawę,że cho

dzi im nie tyle o prawo języka litewskiego, ile

raczej o podtrzymanie waśni polsko-litewBkiej,

o ulegalizowanic — że się tak wyrazimy — wa

śni tej. Skargi Litwinów na »ucisk" duchowień

stwa polskie ;o nie Bą nowe. Opierały się one na

wet o Watykan, który, po zbadaniu sprawy, o

rzekł, że s* nieuzasadnione. Administrator dye

cezyi wileńskiej, X. MichaUiewicz, daje również,

jak wiadomo, chętny posłuch skargom tym i oile

są uzasaduione, stara się w miarę możności zło

usunąć. Wytoczenie skarg iycb w podaniu o u

tworzenie

związku budzi poważny niepokój,

że projektowana organizacya

zaogni bardziej

jeszcze stosunki polsko-Iitewekie".

Polacy w W estfalii i prowincyi Nadreńskiej.

Haka!ystyc;na cichłeś. Zeitg zamieściła w tych

dniach obszerny artykuł, omawiający organizar

cye polskie na zachodzie Niemiec, a mający na

celu uprzytomnienie opinii publicznej,jak wielkie

grozi Niemcom niebezpieczeństwo ze strony Po

laków. Informacye do tego artykułu zebrała Schles.

Ztg z wielką skrzętncścią i operuje całym sze

regiem cyfr i danych. Na ich podstawie stwier

dza, te »Polacy na zachodzie Niemiec podnoszą

s ę nie lylko ekonomicznie, ale i kulturalnie, pie—

Ięgnui4 język ojczysty i starają się zachować

zwyczaje i obyczaje polskie pośród obcych*.

W końcu pisze: »Z«te"n wc \vszjrstkich dzielni

cach Prus widzimy coraz większe wzmaganie się

ludności polskiej. Polityczny, socyalny i kultu

ralny rozwój ludności polskiej na zachodzie do

wodzi dobiłnie, że twierdzenia Polaków o ich

ucisku są kłamstwem. Przecież ich współrodacy

w innych krajach, a przedewszystkiem w owej

woluej, tak wychwalanej Galicyi, na żadnem po

lu rozwoju równać się z nimi nie mogą. Dla

wła!z zsś wobec tego wzrastającego elementarne

go niebezpieczeństwa wrzechpolskiej agitscyi na

zachodzie, wyłania się obowiązek zwracania ta

STANISŁAW WIGURA.

OMAN STEPOWY

(40)

Powieść.

—

(Ciąg dalszy).

Dziś przed wyruszeniem w pole lni---ł Bj k

rzyjechać do hctnianówki Tymczasem Zoz(

p. Kaweckim mieli natychmiast zładować mo

ny czterokonny wóz, zaopatrzyć go należycie

czekać rozkazu.

Orłowski udał się na futor M azepy.

Ka futorze już wiedziano co się ma stać Te

ŁoŁ samego dnia H^reszkowa otrzymała z Kijowa

Speszę :

»Słabe toje za kilka doi trzebi wybić.

Wtsk nie, h będae w pogotowiu dla k-pci\

Hore8zkowa natychmiast widziała się z Maze

py * wyjaśni}a mu znaczenie d epeszy. Stary,

mezw lękając, poszedł do wsi i dopiero przed sa

mym wieczorem do domu wrócił. Na znanej so

:nę ścieżce Bpotkał się z Orłowskim .

Z nowiną do was...

odezwfł się Or

owt-ki.

—

Ju ż wiem.

Powiedział o depeszy do Horeszkowej.

—

Wracam ze wsi... widziełem się z moimi..

Mówił zamyślony, przerywając mowę.

—

I cóż? — niecierpliwie dopytywał się1 Or

łowski.

”.

—

Dziesięciu będzie ..

—

Doskonale! Za nimi pójdą inni.

Kosy mają wyprostowane... nabite na drze

wie..

—

Broń dostaniemy !

Mazepa rzekł w zamyśleniu :

—

Pop bałam u ci. to niedobrze...

—

Jak posłys*ą, że ziemię dostaną darmo —

pójdą!

—

To wielk a ponęta..« prawda..* ale to zły

znak, że popi Bię mieszają. Mówiliśmy dużo o

chłopach, jednaliśmy chłopów - a o popach za

pomnieliśmy. Zamiast od chłopów, trzeba było

od nich zacząć...

Już uie czas poprawiać.

—

Nie człs...

—

Może i bez nich Pau Bóg nam pomoże.

—

Może...

Westchnęli obaj. O aj mieli poczucie, że zbli

ża się chwila stanowcza i niepew"na Czarne

chm ury ciągnęły ze wszech stron -

niewiado

mo było tylko w kogo piorun uderzy. Z jednej

stro ny była wiara młodzieńcza, ślepa, pełna ide

alnego polotu, z drugiej czarna i niema głąb

przepaścista - głosu stamtąd żadnego, tylko od

czasu do czasu syk lub zgrzyt jakiś niewyrtźny

słychać było.

Mimowolny lęk ogarniał, jakieś przeczucie

smutne, niewyraźne, nieuchwytne. Moc czerpano

w p otędze idei sprawiedliwości. Skoro istnieje

dla człowieka, dla jednostki, istnieć musi dla na

rodów. W zwycięstwo tej idei sprawiedliwości

wierzyli wszyscy — ona tłumiła przeczucia i

rozjaśniała nadzieje.

W takim nastroju na futor przyszli.

Orł ,wski przywitał się z Saw etką, jak zawsze,

z szacunkiem należnym ukochanej kobiecie. Nic

niewiedzmła o depeszy i o jej znaczeniu. Ho

reszkowa pragnęła oszczędzić jej zmartwienia.

Orłowski krążył długo koło tematu, ażeby tę

wiadomość zakomunikować. Mówili o sw?oich c e

lach, o przygotow"aniach. N a re.zeie w trącił niby

zniechęcony:

—

Jeszcze trochę., niezadługo...

Sawetka swoje błękitne oczy na nim zatrzy

mała. Był w nich jakiś lęk nieświadomy.

—

Już? Jutro może?

Przerażenie ro zpaczy odbiło się nagle na jej

bladej twarzy.

OrłowBki starał się nadać najspokojniejezy

ton swojej mowie. Zmusił się do uśmiechu.

—

Nie, nie jutro... za kilka dni może,..

Wzruszenie go ogarnęło. Porw ał jej rękę

i do ust przycisnął.

—

Ach, ty dziecko słodkie!

—

Ja się tak boję... tak boję.

—

Czego, moje dziecko?

—

Nie wiem... b oję się...

—

Może to będzie koniec naszej wspólnej n-e -

doli..

—

wtrącił.

Sawetka, zdaw’ało się, nie słyszała tego. Ona

bj-ła zapatrzona w duszę własną, w te jakieś

tajemuicze, ciche, złowróżbne szepty zasłuchana,

które ją napełniały trwogą, nieznaną dotychczas

Przytuliła się do niego drżąca cała.

—

Może to moja zła dola się zbliża, może to

koniec mego sjczęśc;a...

Nagle zaszklił się błękit oczu dz ewczyny i łzj

popłvnęły po twarzy.

Oiłowski, wzruszony, przychylił ją do sitbie.

—

Bądź-że dobrej myśli, dziecino moja droga.

Sawetka, nieutulona, wśród cichego łkania sze

ptała :

—

Boję s’ę... boję się ..

—

Czego?

—

Nie wiem.,

czarnej doli... Kiedy liehic

p;erws y raz zobaczyłam, tegoż dnia w cocy

ona przyszła do mnie, stanęła i śmiała się..

Orłowski, nachyliwszy głowę dziewczyny ku

sobie, łzy jej całował.

—

Moja droga i dobra Sawetko — rzekł —

czarna dola i was i nas prześladuje długo. Trze

ba z nią walczyć, a kto na wojnę idz-e, ten pize

dewszystkiem głowę swoją niesie.. Padniemy

my — wstaną inni. My nie zwyciężymy — inni

zwyciężą. Czy żelazem, czy rozumem zdobędą

sprawiedliwość, ale zdobędą 1

Sawetka, tuląc się do niego, przez łzy sze

ptała:

—

Panic?u mój... najmilszy... sokole jasny...

Cóż mnie po tej sprawiedliwości, która moje

szczęście zabierze, a odua niewiadomo kiedy i

komu.

Orłowski nie przerywał jej tych wybuchów ża

łości. Rozumiał je dobrze. Gdy się uspokoiła nie

co, rzekł:

—

Kiedy w pole pójdz-emy? — Nie wiem na

pewno. To tylko pewno, że za kilka dni najda

lej. Ja teraz jadę do Kijowa, stamtąd na Wasyl

ków, Fastów, Sołowijówkę, w lasy poleskie...

Będziemy po drodze czytać Złotą bramotę, która

da ludziom wolność i ziemię...

—

Już tu nie wrócisz?

—

Nic. moja dziecino. Ale jeśli nam Bóg po

szczęś:i — może... jychło...

Sawetka uśmiechnęła się gorzkim niedowierza

jącym uśmiechem:

—

Szczęście...

—

wj*szepnęła sama do siebie.

—

Gdzie ja będę - może od ludzi posłyszysz.

Twarz Sawelki nagle nabrała wyrazu pełnego

energii

—

Pójdę z tobą., slanę koło ciebie...

—

Nie, moja dziecino... to niemożliwe. Ja jadę

wozem w kilkanaście osób...

Dziewczyna westchnęła z rezygnacyą.

(C. d. n,)

-»-»-*»i

numer wieczorny 10 hel.. r9 finv 4 hsl ^ zprzesyłkąpocztową:

f w»eczorny 12 hal., ranny 6 haL

PRENUMERATA WYNOSI:

W Krakowie w mieiseu

ca7jr rok IIna kwartał (]na 1 miesiąc

z odnoszeniem dó domu...........

?,? J"°"

7 kor-50 h- 2 kor-50 hal*

Pocztą w państwie Anstryackiem . . .

..............................

dbkoron

^;or-

3 kor.

Z dwukrotną wysyłką pocztową

..............................

36koron | 9kor. -

3 kor.

Focztą w państwie Nicmiecldem ! ! ! ....................................

1 ^oron

|)0kor.50h. 3kor.50hal.

W n sfr,lkk:h pa,:stw* należiicych do związku pocztowego 48 koron

l”tor

Utor-^

WedługT rzSi’r

, wf,|)0narnent PrZ6Z UrZędy pocztow°e) 18 rb-80 k . II4 rb. "70 k. 1 rb. ’CO kop.

ahnn:imnnt cWvn pl-zYimuląUu rź ^ v Znor1JtiC/nyCh’

debit w państwie rosyjskiem,

Moskwie iOde?ie!Tnnych n.i5 fil °,T " WPe-tersbur9u,Warszawie, Kijowie,Wilnie

do urzędu uocztow^epo i sin!i

" a I,rCcumerowmi

P°ałając pocztą nnleżytość

rrfnnmcMtp

l , pocztowego najbliższego z powyżej wymienionych większyc.h miast.

Miedzyrmrodow^ lkuron,osłos7pń^1UJ^: V

VarSZ3Wie biuro °koszeń Ungra, L. i E. Metz. i Syn,

auęczjnarouowe Biuro ogłoszeń -

w Ki]owie ksieaarnia L. Idzikowskiego - w W ilnie biuro

dzienników K. Taubera.

1 z 4 • Strona 1

Mirador - viewer

Czas.

Opis

Struktura

Podobne

Błąd 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador - viewer

Opis

Struktura

Podobne

Błąd 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Завантажити файл

Завантажити файл

Видалення коментаря

Розширений пошук

Повідомити про помилку