Czas.

Mirador - viewer

Czas.

Adnotacje

Wyświetlanie 671 adnotacji

Dodawanie notatek tylko dla użytkowników zalogowanych

Opcje

Wy«!mileporsume,

Stan zdrowia cesarza.

Prenumeratą przyjmują: AtfMiimatracya Czasu w Krakowie i ur*ędy pocitow*. Miejscową pre

n u m e r a t ę księg. S. A. Krzyżanowskiego, handle: SI K;irlińaluego, trafika w Sukiennicach, Biuro dzień.

Ho(k-ms;i i Salomonowej, Cl. Trafika. Vłt Lwowie ,T ra s" jest de «utycia w tiarach dzlta. A. Olszowskiego,

S. Sokołowskiego, K. Buch"t;ha, na stacyach ko!tjowych w Tarnowie, Rzeszowie, Jaśle, Nowy» Sącze w |tere«Uł

w księgarni kolejowej, tudzież na innych główniejszych stacyach u portyerów kolejowych.

Ceny og ł o s z eń : od wiersza petitem za pierwszy r.tz 20 hal,, za każdy następny po 15 hal.: układ tabe

laryczny, cyfrowy, skomplikowany, pierwszy raz 40 nnL, następny po 15hal. N adesłan e i N ekrologia

od miejsca wiersza drukiem petit. 00 hal. za każdy raz. G łosy publiczn ości po 2kor.; komunikatyhandlowe

po kronice i po dziale ekonomicznym; komunikaty pry wa Ine, śluby, zaręcz,yny itp. po 1kor. od mi ejsca wiersz».

Ogłoszenia i prenum eratę przyjmują: we Lwowie biura dzienników I,. Plohna, A. Olszewskiego,

St. Sokołowsk-iego, K. Buchstaba; w Jarosławiu Biuro dzienników; w P odgórzu Poturalski; w P rze

m yślu A. Juszyński księgarnia i E, Bi!let; w Rzeszowie M. Weintraub; w Stanisławowie Jasiel

ski i Sp.; w Tarnowie M. Rockach, O. Haut; w Tarnopolu Komaniewski; w Paryżu wyłącznie

p. W. Raczkowski, 14 Cite de Trevise; w W i e d n i u Haasenstein «S Yogler, R. Mosse (także we wszyst

kich filiach): H. Scbalek, M. Dukes, E. Braun, J. Danneberg, Bock A Herzfeld, H. Friedl (tylko p re

numeratę H. Goldschmidt A Comp.); w Frankfurcie n. M, G. L. Daube «6 Comp., w Pradze cze

skiej Fr. Hovorka. Listy z pieniądzmi i p rzek azy pieniężne na prenumeratę i ogłoszeuia pr*yj

tnuje Administracya Czasu w Krakowie. Reltlamacye nieopieczętowane nie podlegają opłacie pocztowe^

Lislów nieopłaconych nie przyjmuje się. Rękopisó w nadsyłanych nie zwraca się.

fW?-_

Za każdą zmianę adresu dopłaca sie 40 hal.

ADRES REDAKCYI: ul. św. Tom asza Nr 32.

—

Telefon Nr 50,

sJBH

Wiedeń, 8 maja. (T. wł.)

Ze strony prywatnej donoszą, o zdrowiu cesa

rza, iż mimo zakłuconego pod koniec nocy lek

kim kaszlem spoczynku, cesarz wstał rano świe

ży i w dobrem usposobieniu. W południe, jak

zwykle przechadzał się przy otwartych oknach.

Katar wcale nie zagnieździł się, tylko po prawej

stronie są jeszcze jego ślady. W najbliższym cza

sie nie są przewidziane żadne audyencye, prócz

zwyczajnych. Gdyby pogoda się znacznie popra

wiła, wyjdzie cesarz do ogrodu.

Biuletyn.

Wiedeń, 8 maja. (B. k.)

O stanie zdrowia cesarza wydano wczoraj wie

czorem następujący biuletyn: ,,Symptomy suche

go kataru po prawej stronie n ie okazują

żadnej zasługującej na uwagę zmia

ny. Kaszel był podczas dnia nieco silniej

szy. Akcya serca i ogólny stan zupełnie zado

walający" . Kerzl, Ortner.

Delegacye.

Budapeszt, 8 maja. (B. k.)

Wczoraj odbyło się posiedzenie D elegacyi au

stryackiej. Po hr. Berchtoldzie, który zabierał

głos w kwestyi odpowiedzi na postawione pyta

nia, przemawiał del. Korosec. Mówca oświad

cza między innemi w polemice z pos. Ellenbo*

genem, iż niema katolika, któryby nie życzył

cesarzowi długiego życia i zupełnego w yzdro

wienia. Za to jest niesumiennością w związku

z osobą następcy tronu mówić, że stanie się Bóg

wie co, że będziemy prowadzili wojnę z Wło

chami, że utworzy się państwo kościelne, że ru

szymy przeciw Madziarom; że wypowiemy wojnę

Serbii, wypędzimy żydów itp. To nie do prze

baczenia, to nie patryotyczne.

Pos. Wolf omawiał sytuacyę bałkańską, a po

tem sprawę ugody czesko-niemieckiej. Mówca o

świadczył, że rząd będzie musiał Czechom p ok a

zać, iż w razie dalszego prowadzenia obstrukcyi

i odrzucania wszelkich propozycyj pokojowych

Niemców, w przyszłości nie będzie im się tak

dobrze powodziło jak dotąd.

Del. U d r z a 1 oświadcza, iż takie mowy, jak

del. Wolfa udaremniają ugodę i to nie

tylko na teraz, ale także w przyszłości. Czesi

nie okupią uruchomienia sejmu czeskiego upoko

rzeniem. Czesi są żywiołem, zasługującym na

zaufanie. Zarzuca się im ciągle moskalofilstwo

i w to wierzą nawet, jak się zdaje, austryaccy

miarodajni politycy. O moskalofilstwie jednak

w Czechach niema mowy. Austrya jest bezsilną

w polityce zagranicznej, ponieważ wewnątrz

państwa stosunki są nieuporządkowane. Dajcie —

zakończył — narodom, co im się w myśl ustaw

zasadniczych należy, a narody chętnie poświęcą

życie i mienie za swego ukochanego cesarza.

Zwróćcie nam autonomię, zabraną przez obstru

kcyę niemiecką. N atychmiastowe rozpisanie w y

borów i zwołanie sejmu jest pierwszym obo

wiązkiem rządu. Jeżeli rząd lęka się, że sejm

nie będzie zdolny do pracy, to niech w intere

sie spokoju i porządku w państwie poczyni od

powiednie zarządzenia. Gdyby nasze prośby i

ostrzeżenia pozostały bez skutku, to będziemy

nawet tu musieli zastosować ostrą takty

k ę. Zabiera głos Dr Kramarz.

Del. Kramarz: Z powodu polityki zagrani

cznej monarchii handel i przemysł doznały wiel

kich szkód, trzeba coś uczynić, aby nastało uspo

kojenie w życiu gospodarczem. Mowa tronowa

i expose zawierały mało, zato mowa prezydenta

Delegacyi nieco za w iele. Byłoby lepiej, gdyby

prezydent trzymał się dawnego zwyczaju, że prze

mówienia te zaw ierały tylko ogólniki. Byłem

zawsze przeciwnikiem trzymania się tylko trój

przymierza. Lepiej zawsze mieć dwa żelaza

w ogniu, takiem drugiem żelazem powinien być

dobry stosunek z Rosyą. Niemcy wprawdzie

w ostatniej kampanii stanęły po stronie Austryi,

lecz starały się wyzyskać jej błędy na polu go

spodarczem. Sojusz austryacko-włoski wychodzi

na korzyść tylko Włochom, które zrobiły świe

tny interes na sprawie albańskiej; Austrya po

niosła ofiary dla utw orzenia Albanii, Włochy nie

poniosły żadnych ofiar, a mają wielkie korzyści.

Co dotyczy stosunków z Rosyą, to nie popra

wią się one, jeżeli minister pójdzie za radą pre

zydenta Delegacyi. Należy być ostrożniejszym

w traktowaniu prawosławia, niż obecnie, zwłasz

cza wobec traktowania agitacyi protestanckiego

towarzystwa Gustawa Adolfa. Nie jest prawdą,

abym obstrukcyę popierał tylko potajemnie. Na

konfereneyi przewodniczących klubów z całem

przekonaniem jej broniłem, bo chociaż jestem po

litykiem spokojnym, Die potępiam żadnego środ

ka taktycznego, jeżeli jest koniecznym. Czesi

muszą obstawać przy przywróceniu stosunków

konstytucyjnych w Czechach. Mówca ostrzega

br. Berchtolda przed słuchaniem rad Wolffa eo

do ostrego wystąpienia przeciw Czechom. Sytua

cya zagraniczna Austryi jest tego rodzaju, że mi

nister nie powinien korzystać z takich rad.

Minister hr. Berchtold odpowiadając posło

wi Kramarzowi zaprzecza, aby rokowania hr.

Tiszy z Rumunami powstały z pobudek polityki

zagranicznej. Hr. Tisza jeszcze przed laty gdy

był po raz pierwszy prezydentem gabinetu wdro

żył podobne rokowania, obecne były dalszym

ciągiem tamtych.

Na tein posiedzenie zamknięto, następne dzis

o godzinie 10 przed południem.

W komisyi wojskowej.

Budapeszt, 8 maja. (B. k.)

W komisyi wojskowej Delegacyi au

stryackiej sprawozdawca Dr Rosner zagai)

dyskusyę, zajmując się, utartym zwyczajem praw

niczym, stroną formalną przedłożenia. Po szcze

gółowem omówieniu zmian dokonanych w formie

budżetu, które w wysokim stopniu ułatwiają kry

tyczną pracę Delegacyi, zauważa sprawozdawca,

że w treści, w cyfrach przebija się wielokrotnie

nowy duch i wybija się dążność świadomego

podpreliminowania, by przez to następnie uniknąć

dodatkowych kredytów. Kwota, jaka na ten cel

służy, wynosi okrągło 23 milionów koron. Kre

dyty dodatkowe 8,530.000 kor. przedstawiają

grzechy przeszłości, lecz w obec czynnej skruchy

grzesznika musi się stosować łagodność.

Z zadowoleniem dalej podnosi, że preliminarz

nie zawiera prawie żadnych nowych wydatków,

gdyż odnośna pozycya 101.400 kor. nie wchodzi

w rachubę. Budżet wogóle robi wrażenie jak

gdyby był już w jesieni 1913 r. gotowym, a

następnie został podzielony na dwie części: dla

sześciu pierwszych miesięcy roku 1914 i 12 mie

sięcy roku 1914/15, przyczem jako następstwo

ostatnich narad delegacyjnych włączono zarzą

dzenia sanacyjne. Naturalnie ta metoda ma też

swe cienie. Przez to musiały mianowicie niektóre

konieczne zarządzenia, jak np. polepszenie poło

żenia wojskowych lekarzy, zostać nie przeprowa

dzonemu W artość budżetowej akcyi sanacyjnej

leży jednak w tem, że wydatki wojskowe w przy

szłości powinny się bardziej umiarkowanie jak

dotąd podnosić. A to ma być właśnie zużytko

wanem dla reform w interesie rodzin należących

do wojska i dla reform, które są koniecznemi,

jeżeli armia ma zostać najważniejszym czynni

kiem potęgi państwa i w razie potrzeby ma być

odpowiednio użytą. W związku z tem omawia

sprawozdawca polepszenie materyalnego położe

nia korpusu oficerskiego. Polepszenie położenia

oficerów należy uważać jako organiczną część

reformy wojskowej.

Po mowie referenta Rosnera minister wojny

Krobatln daje na różne jego pytania w yja

śnienia. Del. Nemec zarzuca, że przeprowadzo

no ustawę wojskową na podstawie § 14 i sta

wia wniosek, aby zaproszono kierownika mini

sterstwa skarbu, aby dał wyjaśnienia, w jaki

sposób zamierza pokryć wydatki na cele woj

skowe. Po mowach Sustersica i Wa si1ki

wniosek ten przyjęto. Del. S e diak jako refe

rent subkomitetu dostaw wojskowych

przedłożył sprawozdanie o wczorajszej naradzie

w sprawie dostaw rolniczych, poczem zabrał głos

del. Leuthner, który między innemi zwrócił

się przeciw zarządowi wojskowemu z powodu

utrudnienia emigracyi. Wywody swoje mowea

skończy dziś, gdyż posiedzenie droczono.

Budapeszt. (B. k.) Subkomitet komisyi w oj

skowej Delegacyi austryaekiej do do

staw wojskowych i marynarskich odbył wczoraj

naradę, poświęconą sprawie dostaw rolniczych.

Zastępca ministerstwa rolnictwa szef sekcyi Ettl

przedstawił postępy w sprawie przyznawania do

staw rolnikom i spółkom rolniczym. Po przyjęciu

kilku rezolucyj posiedzenie zamknięto.

Zgromadzenie obywatelskie.

W sali Starego Teatru odbyło się wczoraj zgro

madzenie, zwołane przez grono obywateli z kół

demokratycznych. Zebranie urządzono z powodu

zbliżających się wyborów do Rady miasta, a za

kreślono mu szeroki zakres. Na porządku dzien

nym postawiono referaty prezydenta miasta i

członków prezydyum; po raz pierwszy w Kra

kowie - z uznaniem podnieść to należy — od

powiedzialne za gospodarkę gminną prezydyum

miasta złożyło corawi populo wyczerpujące spra

wozdanie z czynności swych i gospodarki Rady

miejskiej. Sprawozdanie przyniosło bardzo zaj

mujące szczegóły i daty za przeszłość, oraz pro

gram działalności na przyszłość. P rogram na

przyszłość zarysowano jasno w wielkich liniach

i ze zrozumieniem potrzeb miasta oraz jego miesz

kańców.

Obrady zagaił Dr Bednarski i w imieniu

komitetu organizacyjnego zaproponował na prze

w/odniczącego posła Edmunda Zieleniew

skiego, na zastępców r. dw. Dra Wilhelma

Seidla i r. m. redaktora Michała Konopiń

skiego. Zebranie wniosek przyjęło. Na sekre

tarzy powołano Dra R. Bogdaniego i Dra

Krzetu skiego. Następnie kolejnoprzemawiali

wiceprezydenciSzarski i Sar e, delegat Rady

do prezydyum Bandrowski i prezydent Leo.

Poczem przeprowadzono ożywioną i wyczerpują

cą dyskusyę.

Na sali zebrało się przeszło 400 uczestników

ze wszystkich kół obywatelskich Krakowa. Obec

ny był hr. Antoni Wodzicki, burmistrz Pod

górza M aryewski, posłowie Zieleniewski

i Srokowski.

Jako pierwszy referent zabrał głos wiceprezy

dent miasta Dr Henryk Szarski. Mówca w prze

mówieniu swem przedstawił działalność Rady

miejskiej ca polu aprowizacyi miasta.

Między innemi szczegółowo omówił sprawę uła

twienia zbytu środków żywności i kontrolę ich

jakości oraz związaną z nią sprawę uporządko

wania placów targow ych, budowy bal. Następnie

zaś omówi! obszernie, ilustrując obficie w ywody

swe datami statystyeznemi, sprawę udziału gminy

w dostarczaniu ludności środków spożywczych

i wywierania przez gminę w ten sposób wpływu

na ceny i jakość znajdującej się na targu żyw

ności. W wywodach tych przedstawił mówca

szczegóły powstania i rozwoju szeregu aprowi

zaeyjnych zakładów miejskich, jako to : miej

skiego składu węgla, oraz mleczarni i piekarni

m iejskiej.

Z kolei przemawiał drugi wiceprezydent mia

sta p. S a r e. Sprawozdaniem swem objął mów

ca sprawy : komunikacyi, urządzeń sanitarnych,

budowli architektonicznych, zakładów przemy

słowych i polityki gruntowej. Sprawozdanie wi

ceprezydenta Samego zawierało wiele bardzo cie

kawych dat, ilustrujących gospodarkę miejską

w tej dziedzinie i żałujemy, iż z powodu braku

miejsca nie możemy podać go w całości.

Następnie delegat Rady do prezydyum Dr E r

nest Bandrowski zdał sprawozdanie z dzia

łalnośei Rady miejskiej na polu oświaty, nauki

i sztuki, omawiając obszernie rozwój szkolnictwa

w Krakowie, oraz najbliższe zadania kulturalne,

jako to sprawy założenia biblioteki publicznej,

teatru ludowego, domu ludowego i wiele in

nych .

Ostatni referat wygłosił prezydent miasta Dr

Juliusz Leo. Za tem at obrał sobie program

zadań reprezen tacyi miejskiej w naj

bliższej przyszłoś ci.

Io w a prezydenta Ora Leo.

Punktem wyjścia a zarazem najdonioślejszem

zagadnieniem uznanem być musi wykończenie

dzieła Wielkiego K rakow a. Przez przyłączenie

m. Podgórza, co faktycznie z dniem 1 stycznia

1915 r. nastąpi, dzieło utworzenia Wielkiego K ra

kowa zostanie pod względem terytoryalnym w ca

łości wykonane. Chodzi obecnie o to, by za

równo pod względem konstytucyjnym (statut

miejski, reforma wyborcza), jak administracyj

nym i finansowym (organizacya władz i zakła

dów miejskich, gospodarstwo skarbowe gminy),

to wielkie terytoryum obejmujące przęs?ło 47

kilometrów kwadr, z ludnością blisko 200.000

pod każdym względem praktycznie, a odpowie

dnio nowoczesnym potrzebom i warunkom życia

zbiorowego urządzić, zagospodarować i wielkiem

tem ciałem dobrze administrować. Zadanie to i

niezmiernie trudne — zważywszy gwałtowny, a

jednak konieczny przewrót w stosunkach, doko

nany w ciężkich w arunkach finansowych i go

spodarczych — i niezmiernie wdzięczne dla każ

dego Polaka, bo chodzi przecież o zbudowanie

silnych fundamentów pod budowę nowego, Wiel

kiego Krakowa. Jako ilustracya przeobrażenia

stosunków niech posłuży kilka cyfr. Terytoryum

m iasta rozszerza się z 71/., na 47 kilometrów,

czyli o 600%, luducść podnosi się z 103.000

na 190 000, czyli o 90°/0, budżet miasta wzrasta

z 4 milionów na 9 milionów, czyli o 125°/0.

—

Nie wolno też pominąć faktu, iż do ludności sta

rego miasta o charakterze wyłącznie i jednolicie

mieszczańskim przybywają liczne zastępy pół

włościan, półprzedmieszczan, oraz tysiączne ma

sy proletaryatu podmiejskiego.

Nowe terytoryum, nowa ludność wymaga prze

d ew szy stk iem now ej konstytuc.yi miej

skiej — stąd staje przed nami jako pierwsze

i najpilniejsze zadanie nowej Rady miejskiej:

Reforma statutu miejskiego i refor

ma or dynacyi wyborczej. W statucie

miejskim chodzić będzie o unormowanie na no

wych zasadach całego wewnętrznego życia mia

sta, a ponieważ stosunki i warunki każdego mia

sta posiadają swoje odrębne cechy i właściwości,

byłoby więc rzeczą wielce szkodliwą i niebez

pieczną stosować tutaj bezkrytycznie wzory in

nych miast austryackich lub też zagranicznych

Praca na tem zwłaszcza polu organizacyi samo

rządu miejskiego musi być samodzielną, twórczą,

liczącą się z charakterem ludności i tradyeyą

miasta.

Równie trudną i doniosłą jest kwestya re

formy ordynacyi wyborczej. Krakowska

ordynacya datuje od początku autonomii, a więc

od lat blisko pięćdziesięciu. Już to samo dowo

dzi, że wobec zupełnej zmiany stosunków dotych

czasowy ustrój utrzymać się nie może. Przeobra

żenie starego Krakowa na Wielki Kraków czyni

tę sprawę wprost piekącą. Skoro Podgórze się

przyłącza, nic już nie stoi na przeszkodzie, by

przystąpić teraz do dzieła i dać ludności prawo

wyborcze, oparte na zasadach nowoczesnych, a

więc demokratycznych. Prowizoryczne urządzenia,

wywołane koniecznością natychmiastowego wcie

lenia gmin podmiejskich, ustąpić muszą miejsca

organicznie zbudowanej ordynacyi wyborczej dla

całego wielkiego miasta. Zgoda powszechna pa

nuje na to, iż dotychczasowy ustrój, oparty na

kołach i oddziałach, nie da się w całości w obe

cnej formie utrzymać. Zgoda dalej panuje pod

tym względem, iż należy do współudziału w ży

ciu gminnem dopuścić w odpowiedui sposób sze

rokie m asy ludności, posiadające już polityczne

prawo wyborcze do parlamentu i Sejmu. Dia

zw’olenników’ -więc rozszerzenia praw kobiecych

otwiera się w’dzięczne zadanie, by obmyśleć zdro

we zasady dopuszczenia kobiet do reprezentacyi

miejskiej. Natomiast niezmiernie trudnym jest

problemat, w jaki sposób zapewnić przyłączonym

terytorycm odpowiednią reprezentacyę, nie nara

żając na szwank uprawnionych interesów m ie

szkańców starego miasta, na którego barkach

spoczyw’a ją przecież i spoczyw’ać będą jeszcze

przez czas długi główne ciężary, połączone z w y

datkami miejskimi.

Wobec bardzo rozległego terytoryum Wielkie

go Krakowa, który jest obecnie większy od War

szawy, liczącej, jak wiadomo, 800 000 mieszkań

ców, wobec różnorodności stosunków społecznych

i gospodarczych, wobec zbyt słabej siły podatko

w’ej przedmieść — zdaje mi się utrzymanie zasa

dy systemu okręgowego za usprawiedliwione,

choćby jako rozw’iązanie zadania na pewieo okres

przejściowy. Nie chcę przez to twierdzić bynaj

mniej, iż jestem zwolennikiem utrzym ania dzisiej

szych okręgów bez żadnej zmiany. Należałoby

w każdym razie uwzględnić fakt nierów’nom ier

nego rozwoju tych obszarów, oraz wielkiej nie

rów ności pod w zględem zaludnienia i siły pod at

kowej. Kończąc sprawę reformy wyborczej, niech

mi w”olno będzie w yrazić nie tylko nadzieję, ale

stanowcze żądanie, by nowa Rada miejska uznała

spraw ę tę jako niezmiernie pilną i konieczną, by

przeprow adziła ją jak najrychlej, a w każdym

razie tak rychło, by najbliższe wybory odbyć

się już mogły na podstawie nowej, oby jak naj

szczęśliwiej dla przyszłego rozw’oju Krakow a zb u

dowanej i obmyślanej ordynacyi prawa wybor

czego.

Obok przebudowy naszej konstytucyi gminnej

czekają Radę miejską liczne inne zadania w naj

bliższej przyszłości. Możnaby je objąć mianem

zadań, dotyczących życia duchowe

go, oraz życia gospodarczego miesz

kańców Krakowa. O drębne miejsce zajm ują

sprawy finansowe oraz sprawy zdro

wotne.

Ponieważ jedynie ńa silnej podstaw’ie finan

sowej, oraz w granicach sił finansowych, pro

wadzić można systematycznie pojętą i należycie

funkcyonującą administrację i gospodarkę wiel

kiego miasta, uw’ażam bezwzględne przestrzega

nie zasady gospodarnośai w całości zarządu miej

skiego za konieczny w’arunek i bezwzględną dy

rektywę dla przyszłej Rady miejskiej. Zasada ta

jest tem ważniejszą w naszem mieście, iż posia

damy na ogół ludność ekonomicznie i podatko

wo słabą, że obarczeni jesteśmy bardzo znaczny

mi ciężarami na rzecz państwa i kraju, że wre

szcie utworzenie Wielkiego Krakowa zmusza nas

do podjęcia zadań i wydatków, którym jedynie

przy bardzo oględnej i roztropnej gospodarce fi

nansowej sprostać potrafimy. Dotychczasowa go

spodarka finansowa miasta zdołała szybko wzra

stające wydatki pokrywać bez nadmiernego ob

ciążenia miasta pod względem kredytowym i po

datkowym . Jako dobry hamulec w w ydatkach

uważałbym szersze, niż dotychczas, stosowanie

zasady podatkow’ego p okrycia przy ścieśnieniu

stosowania zasady pokrycia kredytow’ego.

Podniesienie polskiego życia du

chowego wśród mieszkańców Krakowa wyma

gać będzie czujnej opieki reprezentacyi miejskiej

nad wszystkiemi instytucyami i dziedzinami ży

cia zbiorowego, które dla kultury narodow’ej pol

skiej posiadają jakieś większe znaczenie. Zadanie

Rady miejskiej jest tutaj dwojakie: bądź pomo

cnicze i opiekuńcze, bądź też bezpośrednio twór

cze i zarządzające.

Rada miejska krakowska opieko

wać się winna wszystkiem, co w ob

rębie miasta reprezentuje jakąś war

tość i posiada jakieś znaczenie dla

podniesienia polskiego życia ducho

wego. Stąd obowiązek opiekowania się naszymi

skarbami sztuki polskiej, zabytkami historyczny

mi, przepięknemu świątyniami i różnorodnemi pa

miątltami. Żeśmy obowiązek ten w miarę sił speł

niali, niech świadczy wspaniały dar na restau

racyę Wawelu i katedry w’awelskiej, oraz rozli

czne subwencye na restauracyę kościołów, dzieł

sztuki i t. p. Opieką otaczała i otaczać winna

gmina wszystkie instytucye naukowe polskie,

wszystkie zakłady nauce i sztuce polskiej po

święcone, wytw arzając coraz to pomyślniejsze

warunki jej rozwoju. Choć Muzeum narodowe

wymaga coraz to większych ofiar materyalnyeh,

nie odmówi z pewnością Rada miejska potrze

bnych, a znacznych funduszów na wyposażenie

tego Muzeum na Wawelu.

Obowiązkiem przyszłej Rady będzie przeprowa

dzić przy pomocy państwa i kraju budowę nowej

Akademii sztuk pięknych, skoro gmach

dzisiejszy jest już od dawna za szczupły i nie

odpowiada dzisiejszym potrzebom sztuki polskiej.

Rada miejska udzieli niezawodnie poparcia Zwią

zkowi polskich artystów na budowę

własnej siedziby, jaic to już uczyniła niejedno

krotnie dla podniesienia polskiej nauki lekarskiej

i polskiej nauki technicznej, odstępując szczodrą

ręką zupełnie bezpłatnie grunt pod budowę do

mu Towarzystwa lekarskiego i Towarzystwa tech

niczneg o. W n ajbliższym czasie ofiarą przeszło

pół milionową gminy przyjdzie do skutku budo

wa pierw szej polskiej Akademii górniczej,

0 którą tyle lat poprzednio bezskutecznie czy

niono zabiegi. Dla d rugiej w k raju p olskiej Aka

demii handlowej przeznaczy gmina bez

płatnie wspaniały budynek, dla pierwszej pol

skiej państwowej szkoły przemysłowej

żeńskiej odda się już w bieżącym roku gmach

okazały, budujący się obecnie kosztem gminy

ofiarą około pół miliona koron. K raków posiadać

będzie niedługo najlepiej wyposażone polskie

szkoły facho w e głów nie dzięki ofiarności miasta.

Jestem pewny, że tak, jak dotychczas, Rada

miejska spieszyła ochotnie znacznemi ofiarami

z pomocą Uniwersytetowi, czy to przy założeniu

1 budowie Studyum rolniczego, czy różnych kli

nik i instytutów; — tak samo udzieli chętnie

poparcia, gdy będzie chodziło o w ielkie epokowe

dzieło zbudowania godnego przybytku dla naj

starszej i najbogatszej polskiej książnicy - B i

blioteki Jagiellońskiej. Rada miejska

świadoma była i będzie, że rozkwit Almae Ma

tris to najskuteczniejsze umocnienie i zabezpie

czenie niezdobytej warowni nauki polskiej, a tem

samem też najskuteczniejsze zabezpieczenie mia

sta od obcych wpływów.

Nie potrzeb a być koniecznie wielkim miłośni

kiem muzyki, ażeby z pewnym żalem stwierdzić,

że stan polskiej kultury muzycznej w Krakowie

nie może nas w żaden sposób zadowolnić. Cho

ciaż Kraków jest najstarszem i najświetniejszem

ogniskiem polskiej nauki i sztuki, nie zdołał

wytworzyć jednak dotychczas aoi pierwszorzę

dnej instytucyi naukow ej muzycznej, opartej na

silnej podstawie finansowej, ani w arunków ko

niecznych dla rozkwitu rodzim ej muzyki polskiej.

Nie mamy ani Akademii m uzycznej, ani stałej

orkiestry symfonicznej, ani dobrego stałego se

zonu operowego w odpowiedniej porze roku.

Zdaję sobie dokładnie spraw ę z kosztowności

wymienionych instytucyj i przedsięwzięć arty

stycznych, nie uważam jednak pozyskanie odpo

wiedni”ch na ten cel subwencyj państwowych i

krajowych za rzecz niem ożliwą, jeż eli chodzić (

będzie o stworzenie w Krakowie koniecznych

warunków dia rozwoju polskiej sztuki m uzy

cznej. Otwiera się tutaj dla przyszłej Rady miej

’

skiej nowe wdzięczne zadanie, skoro inne może

naglejsze zadania już szczęśliwie zostały dok o

nane. Rozwój muzyki polskiej w Krakowie przy

czyni się też nie zaw odnie do tem liczniejs zego

o siadania w n aszem mieście rodzin polskich 14

z wszyskich trzech zaborów, pragnących wszech

stronnie kształcić młode pokolenie w nauce i

różnorodny’ch sztuka ch pięknych.

Taki jest nasz program, o ile chodzi o podnie

sienie i utwierdzenie polskiej kultury umysłowej

w Krakowie. Dodać jeszcze chyba wypadnie za

łożenie miejskiej Biblioteki publicznej

z wypożyczalnią i czytelnią, przystępną dla naj

szerszych warstw, by spełnić dawny obowiązek

wobec uboższych w arstw ludności, łaknących

oświaty, a pozbawionych niestety środków do

korzystania z niej w inny sposób i z innego

źródła. Sądzę, że przygotow ywany od dłuższego

czasu projekt miejskiej Biblioteki da się wkrótce

u rzeczywistnić, choćby na p o czątek w Rkromniej—

Bzych rozmiarach i w ynajętym lokalu.

Miasto i ludność jego nie może jednak zbyt

jednostronnie się rozwijać. Potrzebujemy

licznych warsztatów dla pracy facho

wej, dla rodzi mej wytwórczości, po

trzeb uj emy pul s ującego silnie życia

gospodarczego, p ragniemy w K rakowie li

cznych zakładów przemysłowych i rękodzielni

czych, rozw oju handlu, nowych udogodnień ko

munikacyjnych, szkół fachowych jak najróżno

rodniejszych, polskich banków, licznych spółek

i stow arzyszeń o zadaniach ekonomicznych. Nie

zapominajmy, że Kraków’, położony tuż obok za

głębia węglowego, nad budującym się kanałem

i splawną Wisłą, posiada doskonałe naturalne

w arunki, by stać się w niedalekiej przyszłości

ednem z ważniejszych centrów życia przemy

słowego i ruchu handlowego. Rada miejska czu

wać powinna troskliwie nad tem, by rodzime

żywioły zajęły jak najwięcej placówek pracy

prod ukcyjnej. Popieranie istniejących polskich

przedsiębiorstw, ułatwianie zakładania przedsię

biorstw nowych, należyta polityka gruntowa i

kredytow ’a, podnie sienie p olskiego stan u ręk o

dzielniczego przez szk oły fachow’e, in stytuty ,

kurśa i wystawy, uregulowanie dostaw publi

cznych i różne inne środki popierania przemy

słu i rękodzieła. Sądzę, że przyszła Rada miej

ska uczynić będzie mogła niejedno na tem polu,

zwłaszcza przy skutecznem poparciu państwa i

kraju.

Wśród spraw komunikacyjnych na pierwszy

plan wysuwa się sprawa budowy kanału

spławnego, portu, oraz nowego d w o r

c a kolejowego dla ruchu osobowego. Śmiem wy

razić tutaj nadzieję, że Rada miejska użyje ca

łego swojego wpływu, by szczęśliwie, a z tak

wielkim trudem rozpoczęte wielkie dzieło b ud o

wy drogi wodnej, mającej Kraków połączyć na

za chód i na w schód z pierw sz.orzędnemi a rte ry a

mi handlowego ruchu międzynarodowego, prowa

dzone było dalej planowo i systematycznie. Wy

kończenie kanałów spławnych powinno się stać

przedewszystkiem dla Krakowa początkiem no

wej ery gospoda rc zego ro zkwitu. O wiele łatw iej

pójdzie, zdaje się, sprawa budowy nowego dwor

ca osobowego. Rada miejska w uznaniu donio

słości tego dzieła dla przy szłego r o zw oju miasta

nie uchyli się od znacznych ofiar materyalnyeh,

jakie spowoduje otwarcie nowego dworca w mie

ście przez konieczność wykupna gruntów pod

now’e ulice i place, oraz wyposażenie kilku ulic

dojazdow ych do nowego dworca.

Dla krótkości czasu ograniczę się do paru słów

0 spraw ach zdrowotnych. Gdyby stan

zdrowotny Krakowa był stale niepomyślny, mu

siałoby miasto chylić się ku upadkow i. Dlatego

troska o zdrowotność to kardynalny warunek

rozwoju miasta. Rada miejska, zorganizowawszy

gruntownie i wielkim nakładem swą służbę le

karską, budując obecnie milionowym kosztem

swojo zakłady sanitarne, wytężyć powinna wszyst

kie starania, by zmusić kraj do usunięcia rażą

cych braków w szpitalnictwie krakowskiem Za

daniem miasta współdziałać z państwem i kra

jem. Sarna R ada m iejska zd obyć się musi na

ofiary materyalne, by zbudować dla ludności cały

szereg publicznych zakładów kąpielowych w mie

ście i na Wiśle, by dalej uprzystępnić mieszkań

com korzystanie z okolic miasta, a zwłaszcza

lasów i miejsc wycieczkowych. Założenie parków

1 otwarcie dalszych placów zabawowych dla mło

dzieży należy również do tej dziedziny admini

s tra cj’i miejskiej.

Z programu powyższego, który z natury rze

czy jedynie szkicowo wolno mi było nakreślić,

tak obfitego, tak trudnego jednak do wykonania

z powodu szczupłości naszych sił finansow ych,

wybierać będzie przyszła Rada miejska kolejno

i stopniow’o te sprawy, które w danej chwili

i sposobności w ydadzą się najpilniejszemi i mo

żliwemi do załatwienia.

Niechaj przyszła R a

da miejska przy dokonywaniu łych ważnych za

dań powoduje się wyłącznie i jedynie dobrem

miasta, dla którego pracować każdy Polak uw a

żać winien za wielkie dla siebie szczęście i wiel

k ą godność.

Dyskusya.

Radca A d el mann interpeluje w sprawie ko

niecznego przeniesienia proch ow ni wojsk ow ych

daleko poza obręb miasta, przyp omin ając f atalny

w ybuch prochowni przed kilku laty. Następnie

apelow ał do Rady miejskiej o ochronę Zagłębia

węglowego, które w 75°/l, należy do obcego,

wrogiego k apitału p ruskiego.

Dr Bednarski przedstawia następującą re

zolucyę, którą zebrani jednomyślnie uchwalają:

,,Zgromadzeni w dniu 7 maja 1914 r. w sali

Starego Teatru wyborcy do Rady miejskiej

krakowskiej, po wysłuchaniu sprawozdania Pre

. ,CZAS" wychod zi z wyjątkiem dni po niedzieli i świętach uroczystych dw* ras y dzienni* * tni*nowid*:

o godzinie 6 r ano i o godzinie 3 popołudniu.

Numer wieczorny 10 hal.,

ranny

4 hal.}

PRENUMERATA WYNOSI:

-,,r,

\na całV rok rna kwartał Ina 1 miesiąc

W Krakowie w m i e j s c u .............................................................jj 30 koron

7kor. 50h. 2kor.50 hal

odnoszeniemdo d o m u ........................

36koron 9kor

3kor -

Pocztą w p aństwie A u s t r y a c k i e m ...............................................

36 koron 9 kor! -

3kor" -

Z d wu k rot ną w y syiką p o c z t o w ą ..............................................

42 koron 10 kor!50 h. 3 kor! 50 hal

Pocztą w p aństw ie N i* a . i e c k i e m ...............................................

42 koron 10kor. 50 n. 3 kor. 50 hal!

Do wszystkich państw , należących do związku pocztowego 48 koron j j l 2 k o r . -

4kor.—

W państwie rosyjskiem (abonament przez urzędy pocztowe) 18 rb. 80 k. 4rb. 70 k. 1 rb. 60 kop

Według urzędowego w=ykazu pism zagranicznych, mających debit w państwie rosyjskiem

abonament Czasu przyjmują urzędy pocztowe: w Petersburgu, W arszawie, Kijowie, Wilnie’

Moskwie i O d esi e . Z innych miast i wsi można prenumerować Czas, posyłając pocztą należytość

do urzędu poczto wego najbliższego z powyżej wymienio nych w=iększych miast.

Prenumeratę i ogłoszenia przyjmują: w W a rs z a w ie biuro ogłoszeń Ungra, L. i E. Metzl i SyD,

Międzynarodowe Biuro ogłoszeń - w Kijowie księgarnia L. Idz;kowskiego - w W ilnie biuro

dzienników K. Taubera.

1 z 2 • Strona 1

Mirador - viewer

Czas.

Opis

Struktura

Podobne

Błąd 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador - viewer

Opis

Struktura

Podobne

Błąd 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Pobieranie pliku

Pobieranie pliku

Usuwanie komentarza

Wyszukiwanie zaawansowane

Zgłaszanie błędu