Chwila.

Mirador - viewer

Chwila.

Adnotacje

Wyświetlanie 632 adnotacji

Dodawanie notatek tylko dla użytkowników zalogowanych

Opcje

Ner 16.

Kraków 21 Stycznia — Czwartek.

Rok 1864.

V"*

VJt

rock i’? .

pólrot . ie

kwart lnie

miesięcznie

Wychodzi codziennie rano, wyjąwszy poniedziałki i dni poświąteczne.

Prenumerata:

W KRAKOWIE:

POCZTĄ (w państwie Austryackiem):

zł. anstr. 20

zł. austr. 24

2 cent. 25

rocznie

półrocznie..................

kw arta lnie................

miesięcznie ....

Numer pojedynczy kosztuje 10 centów.

prenumeratę przyjmują:

Bióro Administracyi »Chwili" w rynku pód L. 39 w domu p. Kirchmayera na dole,

tudzież wszystkie Urzędy pocztowe austryackie.

CHWILA

FrzyJnerujE*; si«^:

ogłoszenia, odezwy, uwiadomienia, doniesienia wszelkiego rodzaju, za opłatą:

od wiersza drobnego za jednorazowe umieszczenie 8 centów, za następne po 5 ceńtów

Do każdego obwieszczenia załączyć należy 30 centów na opłatę stęp!ową za każdorazowe

umieszczenie.

l i s t y z pieniędzmi przesyłane być winny fra n c o do bióra Administracyi »Chwili".

l i s t y reklamacyjne niezapieczętowane nie ulegają frankowaniu.

l i s t y niefrankowane nie przyjmują się.

RĘKOPISMA nadsyłane Redakcyi nie zwracają się i niszczone będą.

Do dzisiejszego Numeru dołączają się

listy zwrMne dla tych PP. Prenume

ratorów/którym prenumerata kończy

się dnia 3Igo stycznia.

Depesze telegraficzne.

Frankfurt 19 stycznia. Komitet nieustający

zjazdu deputowanych niemieckich postanowił zwo

łać n a niedzielę większy wydział do Frankfurtu,

spowodowany do tego będąc zachowaniem się Au

stryi i Prus w sprawie księstw.

Tryest 19 stycznia. Donoszą z Dżedda w Ara

bii pod d. 30 grudnia: Odeszły stąd wojska do

Odeida dla obrony tego miasta od Beduiuów. Po

wstanie w Jemen wzmaga się; wprawdzie Bedui

ni musieli opuścić Mokkę z powodu spustoszeń,

jakie tam ospa czyni, ale trzym ają okolicę w swo

jem ręku i zrabowali wszystkio składy kawy w

Mokce. Samo miasto Dżedda je st spokojne. Abdel

Kader idzie n a pielgrzymkę do Medyny. —

Z Mas

sua donoszą: Cesarz Teodor chce wypuścić p.

Dejean na wolność za okupem 3 do 400,000 fran

ków. Doniesienie o uwięzieniu konsula angielskie

go okazuje się być mylnem.Teodor pokonywa te

raz ludy nad brzegami Bahr-el Homran.

i Londyn 19 stycznia. Poczta indyjska przy

wiozła wiadomości z Bombaju i Kalkuty z 20 gru

dnia. Rząd angielski nie dozwolił władcy Nepalu

Jung Bahadur wysiać w posiłkach 6 pułków za

granicę pod Darzyling do Tybetu.

PRZEGLĄD POLITYCZNY.

K.raków 2« stycznia.

Doniesienia z Wiednia twierdzą, że tam w sfe

rach rządowych i dyplomatycznych uważają woj

nę z Danią za rzecz nieuniknioną, i źe postano

wienie pod tym względem już zapadło i jest

stanowczem; te same doniesienia zapewniają, iż

Dania nie ustąpi, a raczej, że już odrzuciła ulti

matum postawione jej przez dwa mocarstwa nie

mieckie. Tak więc prawdopodobnie padną strza

ły nad Ederą; ale wątpić jeszcze można, aby wy

wiązała się prawdziwa i na seryo wojna. Wszak

przecież w 1851 r. padły takie strzały między

Prusakami i Austryakami pod Bronzell, a jednak

wojna nie wybuchła i pośrednictwo Rosyi zaże

gnało ją ; dziś pośrednictwo Anglii może mieć ten

sam skutek nad Ederą. To pewna, że wszystkie

strony zaangażowane w tym sporze, ożywione są

szczerą chęcią uniknięcia wojny, bo bądź co bądż

w dzisiejszem położeniu E u ropy pierwszy strzał,

gdziekolwiek dany, może być hasłem ogólnych

zawikłań i ziścić przepowiednię 5go listopada, a

tem samem zmusić w końcu do przyjęcia rozwią

zania zaproponowanego w tym dniu.

Wiadomości z Litwy mówią o wzmocnienia się

znowu w tamtych stronach powstania i o uk aza

niu się kilku nowych oddziałów. Jeżeli wieść o

ukazaniu się ks. Mackiewicza — na sprawdzenie

której czekamy— nie okaże się mylną, to niewąt

p!iwie obecność tego dzielnego a popularnego wo

dza ożywi walkę nad Wilią. Czekać jed n ak wy

pada na potwierdzenie tej pocieszającej wiadomo

ści podanej przez Gazetę narodową.

W Królestwie Polskiem Moskale, pomimo oczy

wistego nieudania się komedyi adresowej, usiłują

jeszcze najrozmaitszemi sposobami wymuszać pod

pisy. T ak więc, nie mogąc dopiąć zamierzonego

celu politycznego, chcą przynajmniej korzystać

z tej sposobności, aby pastwić się, rabować i za

daw ać męczeństwo tak moralne jak fizyczne

ludności polskiej, co bylo drugim celem owych

adresów.

—

Tymczasem , pomimo ogłoszenia a

dresów i przyjęcia mniemanej deputacyi przez

Berga, rząd rosyjski ściąga niesłychane kontry

bncye nałożone przez niego na wszystkie stany w

Polsee i podobno zamyśla o innych, a to wszystko

dla uśmierzenia powstania, którego przecież kraj

wypiera się podług Dziennika Powszechnego w a

dresach. Ileż to sprzeczności w całem tem po

stępowaniu !

Dzienniki przynoszą tekst noty włoskiej w od

powiedzi na propozycyę francuzką konferencyj mi

nisteryalnych. Jest ona, jak !już wiemy, zupełnie

przychylająca się do projektu francnzkiego, a wy

raża przytem przekonanie o’ możności pokojo

wego załatwienia, tak kwestyi weneckiej jak rzym

skiej.

Dopiero w piątek odbędzie się w senacie fran

cuskinu dyskusya nad raportem p. Casabianca o

petycyi zaniesionej przez p. D arimon, dotyczącej

stosunku prasy do władzy administracyjnej. Utrzy

mują, że k s. Napoleon przemówi przy tej spo

sobności.

Z powodu śmierci admirała Hamelin, który był

wielkim kanclerzem legii honorowej, mówią o czą

stkowej zmianie w ministeryum, a mianowicie hr.

Walewski zastąpiłby ministra domu cesarskiego

marszałka Vaillant, któryby znów objął posadę po

zmarłym admirale. Mniemamy jednak, iż hr. Wa

lewski nie przyjąłby w tej chwili tak podrzędnego

i niepolitycznego miejsca w ministeryum.

Zapowiedziane na sobotę posiedzenie Bundesta

gu odbyło się dopiero wczoraj we wtorek, a na

niem, jak nas zawiadomił wczoraj jeszcze telegraf,

Austrya i Prusy złożyły oświadczenie, którego

celem było usprawiedliwić deklaracyę obu tych

państw wniesioną w d. 14 b. m., jako się wyklu

czywszy od wspólnictwa z re sztą Związku niemiec

kiego, bynajmniej nie naruszają praw Związku i po

stanowień jego co do egzekucyi. To usprawiedli

wianie się z pomienionej deklaracyi wskazuje, iż

oba mocarstwa niemieckie starają się osłabić skut

ki . rozdwojenia,

zachowując co do Holsztynu

swoje stanowisko związkowe i uchwały Bundesta

gu szanując, a tylko co do dalszych kroków w

Szlezwiku działając na swoją rękę. Ta dwoista p o

lityka jest więcej teoretyczną niż faktyczną lub

praw ną; w samej zaś rzeczy podstawa Austryi i

Prus inną jest niż reszty państw związkowych:

bo pierwsze opierają się zawsze i niezmiennie n a

protokóle londyńskim; drugie zaś chcą w tym je

szcze tygodnia kwestyę następstwa rozbierać i

rozstrzygnąć. Referat tej sprawy ma w swem rę

ku poseł bawarski bar. Pfordten, który, będąc da

wniej naczelnym ministrem, był twórcą projektu

tryady w Związku, to jest chciał pozyskać dla

Bawaryi prawa równe w Rzeszy niemieckiej z Au

stryą i Prusami. P. Pfordten jest z tego już tytułu

przeciwnym polityce austryacko-pruskiej w Bun

destagu, że zmierza takowa do zapewnienia prze

wagi obu tym mocarstwom. Słychać, że jeśli znaj

dzie on przeszkodę w wniesieniu^ referatu swego

o następstwie, usunie się; a byłoby to oznaką

właśnie otrzymanego zwycięztwa Austryi i Prus.

Już Hanower przechyla się na stronę obu tych

państw, pozwalając przechodzić wojskom anstrya*

cko-pruskim.

Dotychczas Bawarya nie pozwoliła przechodu

wojsk austryackich, lecz co dziwniejsza, iż sama

stawia korpus obserwacyjny nad rzeką lnu; a lnbo

nie można tego poczytywać jeszcze za pogróżkę,

wszelako je st to demonstracyą dość wyraźną. Wiele

teraz rozprawiają w Niemczech o wpływach fran

cuskich; chwytają różne i tu owdzie wyrażenia,

pogłoski nawet, aby wykazać, że cala opozycya

niemiecka przeciw Austrji i Prusom jest dziełem

Francyi i że intrygi francuskie są w robocie. Gaz.

Kolońska twierdzi, że Cesarz Napoleon bardzo był

zadowolony ze sprawozdania szczegółowego o sta

nie Niemiec, jakie mu przesłał z Frankfurtu p.

Salignac - Fenćlon, i że z teg1 wnoszą w Paryżu,

iż Niemcy nie przystaną na angielską propozycyę

konferencyi albo na pośrednictwo Anglii, co by

łoby w Paryżu bardzo pożądanem. P. Drouyn de

Lhuys miał też otrzymać jeszcze skazówki z Lon

dynu, z których wnosi, że jest nadzieja porusze

nia na nowo myśli kongresu.

Wiadomo, że D a nia odpowiedziała odmownie na

ultimatum austryacko - pruskie; lecz z drugiej stro

ny Gaz. B erlinga każe przewidywać możność pe

wnych ustępstw ze strony gabinetu duńskiego

Tymczasem Dania niema co dziś liczyć na pomoc

Anglii, na jak ą się zanosiło.

Dziś wojska austryackie stanąć miały w Ber

linie.

Komitet centralny stowarzyszenia narodowego

włoskiego uchwalił jednogłośnie adres do Cesa

rza Napoleona z powodu odkrycia zamachu na je

go życie. Rada związkowa szwajcarska nakazała

dochodzenie ze względu na spraw ę czterech Wło

chów, którzy zrobili zamach na życie Cesarza Na

poleona, albowiem zachodziły okoliczności tyczą

ce s ięjłch pobytu w Swajcaryi, kró reby mogły rząd

federalny skompromitować.

Stampa turyński dziennik zaprzecza frankfur

ckiej L ’Europe, jakoby poseł włoski Nigra przed

stawiał p. Drouyn de Lhuys potrzebę wsparcia

Włoch przeciw Austryi.

Gen. Corresp. donosi z n ad granicy besarabskiej

0 wielkich przygotowaniach wszelkiego rodzaju

wojskowych i uzbrojeniach w całej Rosyi, a m ia

nowicie o ruchach w ojsk ku brzegom czarno mor

skim. Nie wiemy, z jakiej daty jest to doniesienie,

a zapewne nie bardzo świeżej, zima bowiem wcze

śniej tam si§ zaczęła jak u: nas, a przeto o ru

chach wojsk nie może teraz być mowy, zwłaszcza,

że nagłej potrzeby nie widać. Dalej zaś mówi ten

że dziennik, że tak w Odessie jak w Petersburgu

1 Moskwie panuje powszechnie przekonanie, że na

wiosnę przyjdzie do wojny ogólnej, która się i na

Wschód rozpostrze. Wszystkie statki towarzystwa

odeskieg o żeglugi w liczbie 22 będą przebudowa

ne; otrzym ają one ciężki i silny pomost, żeby mo

gły dźwigać najcięższe działa dziwerowane; wido

cznie, że gdy to przerobienie statków nie ma ża

dnego znaczenia ze względu na przewóz towarów,

zamierzonem jest obrócić te parowce n a statki

wojenne. Przez Besarabię idzie wiele wojska do

Krymu, może, aby dalej dostać się na Kaukaz.

(Tu widocznie nie zna korespondent półurzędowe

go dziennika zwykłych dróg militarnych rosyj

skich.)

Niedawno jak jeden z korespondentów

naszych paryzkich wyrażał się z niejaką pe

wności§, że ustęp tyczący się ,,dobrych sto

sunków" Francyi z Rosyą z projektu do a

dresu w ciele prawodawczem wymazanym

zostanie. Tęż samą nadzieję, przemieniwszy

ją naturalnie w obawę, powtórzyli korespon

denci z Paryża do dziennika Indćpendance.

Otóż, co w tym przedmiocie pisze La Patrie

z17gob.m.

Powiedzieliśmy parę dni temu, że kilk u człon

ków ciała prawodawczego, a liczba ich powię

kszyła się od tego czasu, postawili p opraw kę żą

dającą wymazania następującego ustępu z proje

ktu do adresu:

»Żałowalibyśmy, gdyby nasze dobre stosunki z

tem mocarstwem (Rosyą) oziębić się miały."

Chociaż już wynurzyliśmy szczere nasze życze

nie, odbierając wiadomość o tej poprawce, aby

przyjętą została , albowiem odpowiada, zdaniem

naszem, uczuciom godności narodowej, sądzimy, iż

nie będzie od rzeczy powrócić raz jeszcze do wy

kazania potrzeby, aby ustęp ten przykrzejszy je

szcze niż niestósowny koniecznie z projektu do

adresu wypuścić. Ustęp ten byłby tylko od ciała

prawodawczego dla Rosyi grzecznym umizgiem,

któregoby nic wytłomaczyć nie zdołało, a przeciw

któremu wszystko protestuje.

Cesarz mógl wybornie powiedzieć w mowie swo

jej otwierającej sesyą prawodawczą: »Gdy po

wstanie w Polsce wybuchło, rządy rosyjski i frau

cuzki w jak najlepszych byly stosunkach."

Podo

bało mu się przypomnieć tym sposobem, że w róż

nych okolicznościach, od czasu zawarcia pokoju,

znalazł był u Aleksandra II poparcie szczere i ser

deczne.

Lecz czyliż kwestyą polska nie zmieniła zna

cznie tych stosunków?

»Musiałem uznać, dodawał Cesarz, sprawę tę za

nader popularną we Francyi, aby się nie wahać

narazić jedno z najpierwszych przymierzy na sta

łym lądzie i podnieść głos n a rzecz narodu, który

w oczach Rosyi jest zbuntowanym, ale w naszych

oczach jest spadkobiercą prawa zapisanego w hi

storyi i traktatach."

Wyrażenia uprzejme Cesarza dla Aleksandra II

odnosiły się do stanowiska zajętego przez cara

podczas wojDy włoskiej, i pćżniej w sprawie an

neksyi Nicei i Sabaudyi. Czyliż atoli wyrazy te

zachowały tę samę cechę, gdy dalej w tej samej

mowie Napoleon III wskazywał na Rosyę depczą

cą w Warszawie traktaty z 1815 r.?

Otóż to właśnie, czem się zdaniem naszem ko

misya adresowa niedostatecznie przejęła.

Wypowiedzieć dzisiaj życzenie, aby się nasze

»dobre stosunki" z Rosyą nie oziębiły; jest to Jać

do zrozumienia, że te ,,dobre stosunki" istnieją.

Mówiąc to, projekt do adresu lekceważy sobie

opinią publiczną niemile dotkniętą odpowiedziami

księcia Gorczakowa i porażkami naszej dyplo

macyi.

Redaktorowie adresu zapomnieli zbyt prędko, że

wice-kanclerz państwa miasto uznać, że powstanie

w Polsce nie miało w sobie nic sztucznego ”.i

przypadkowego, ale sprawdzone bylo położeniem

przez wiek cały trwającem, obwiniał o nie dem a

gogią kosmopolityczną, której ogniska we Francyi

naznaczyć nie wahał się.

Zapominają, że rząd cesarski otrzymał tylko

wzgzrdę w zamian za dopełniony obowiązek tak

dobrze w celu uspokojenia Polski jak zabezpie

czenia Europy, gdy jak najpoważniej zwracał u

wagę księcia Gorczakowa »na ważność położe

nia i odpowiedzialność, jak ą ono na Rosyę wkła

dało."

Zapominają nareszcie, że p. minister spraw z a

granicznych rosyjski oświadczał w depeszy swojej

z 26 sierpnia (7 września) i wyklucza stanowczo,

nawet z przyjacielskiej wymiany zdań, wszelką

alluzyą nczynioną przez p. Drouyn de Lhnys do

prowincyj zachodnich rosyjskich, jak oby należą

cych, w pewnym stopniu, do międzynarodowych

układów z 1815 r.

Rosya odepchnęła, jakkolwiek przyjacielską wy

mianę wszelką myśli o kwestyach przez Franeyą

podniesionych, a adres mówi o naszych »dobrych

stosunkach" z tem mocarstwem!

Rosya zaprasza wielkie państwa do wyszukania

podstaw do porozumienia się w kwestyi polskiej; a

potem Aleksander II odpowiada ostatecznie na

propozycyę do Petersburga przesłane »że nie bę

dzie zdawał żadnego rachunku Europie ze sposo

bu, w jakim wykonywa swe prawa zwierzchnicze.11

Owóż Francya, jest jednem z tych mocarstw, któ

re w imię interesów powszechnych, i na mocy

prawa traktatowego spisanego, napróżno domaga

ły się udziału w ułożeniu spraw polskich ; a adres

ośmiela się ukazywać Franeyą troskliwą o utrzy

manie swych »dobrych stosunków" z Rosyą!

Ależ pytamy raz jeszcze, jakież to są owe bli

skie stosuuki, któreby należało tak skrzętnie prze

chować ?

Co do nas spodziewamy się, że ustęp, którego

zniesienia żąda poprawka, zniknie z adresu. Ustęp

ten jest zaprzeczeniem tego wszystkiego, o co rząd

kusił się od roku na korzyść Polski, jest wykre

śleniem niejako sympatyj francuzkich dla bohater

skiego narodu.

Nie; ciał) prawodawcze nie zada tego kłamu

polityce cesarskiej i opinii publicznej, a zwłaszcza,

jakiekolwiek zresztą mogą być opinie dzielące

członków co do rozwiązania kwestyi polskiej, nie

zechce w paragrafie adresu rzucić Rosyi pod nogi

godności i honoru kraju.

Pisz§ do nas z Paryża 16 stycznia:

Cierpliwy i rozważny umysł Cesarza lubi nie

spodziewane słowa i czyny. —

Nikt nie przewidy

wał, aby w tych dniach wśród toczącej się i co

raz gorętszej walki w Ciele prawodawczem miał

się odezwać, a z milczenia i ciemności miała się

myśl jeg o wynurzyć. T ak się jed n ak stało onegdaj,

a przemówienie cesarskie przy instalacyi nowego

kardy nała stało się wypadkiem n a szczególną

uwagę zasługującym. W wyrazach wzniosłych, po

ważnych; zręcznie dobranych, mówca objawił stan

obecny swej duszy troską zachmurzonej, troskli

wością o przyszłość przejętej, i wykrył zarazem

w połowie myśl swoją i wolę — mówię w poło

wie, bo wykrycie to ograniczył tylko do spraw

wewnętrznych. Kiedy mowę swoją rozpoczął Ce

sarz od wyznania, że zaszczyty tego świata są

ciężkiem brzemieniem, kiedy wy?nał, iż sam sie

bie często pyta, ażali w pomyślnym losie nie do

znaje się tyle trosk co i w niedoli, zwierzy! się

niejako z dzisiejszego usposobienia swego ducha.

Ci, co się zbliżają do niego, co znają jego chara

kter, uważać mogli od niejakiego czasu zeamutnie

nie i pewny stopień rozdrażnienia. Liczne zawody

w ciągu roku doznane, niepowodzenie ułożonych

planów, mnożące się przeszkody sprowadziły były

ten stan duszy, który mógłby stać się niebezpie

cznym, gdyby się w niej jnż żadna dźwignia nie

znalazła, żadn a siła twórcza, ufna w siebie i zdol

na pokonać zwątpienie. Byly w ostatnich czasach

chwile, gdzie można było upatrywać w Cesarzu

znużenie, chęć spoczynku i pewne zobojętnienie

dla tych przedmiotów, które go poprzednio najży

wiej zajmowały. Tych, co podejrzy wali w nim ten

u pad ek ducha, zaspokoił on mówiąc: »że wiara

d,wojaka, religijna i polityczna staje się wierną

przewodniczką i podporą. Pierwszą stanowi ufność

w Bogu, d rugą przeświadczenie o posłannictwie,

które się ma do spełnienia. "

Ufa więc w pomoc

Bożą, wierzy w swoje posłannictwo, a przeto n a

nowo i dla siebie ufność obudzą u tycb, co w nim

wiarę pokładali. W dalszym ciągu mowy, podniósł

cząstkę zasłony pokrywającej myśl jego i wolę.

Odezwał się przestrogą, napomnieniem do tych,

którzy ocaleni wśród burzy, znowu w yzyw ają wi

chry i nawałnice, i d ał do zrozumienia, że nie mnie

ma, aby dzisiejsze okoliczności były stosowne do

rozszerzenia swobód, że można i należy poprze

stać n a tycb, jakich używanie dla wszystkich jest

przystępne. W tycb s!owach Cesarza p. Thiers z n a

lazł odpowiedź na swoją poniedziałkową mowę,

na swoje i innych członków opozycyi wymagania.

Widocznem więc jest, że s:ę dziś Cesarz Napoleon

nie da p ociągnąć przez stronnictwo pokojowo - li

beralne na drogę nowych ustąpień, że mając przed

oczyma zawichrzenie polityczne Europy i rozwija

jącą się wewnątrz kraju burzliwość umysłową,

czuje potrzebę zachowania silnej władzy, zdolnej

powściągnąć zamachy lub zbytnie roszczenia w wła

snym kraju, a korzystać dla potęgi i godności

Francyi i dynastyi swojej z wypadków, jakie z o -

wego zawichrzenia wybuchną.

Ta mowa onegdajsza nie zadziwia bynajmniej

tych, którzy wiedzą, że Cesarz w poufnych roz

mowach uskaiżał się na obecny stan ducha we

Francyi, że go zasmuca i dziwi osłabienie uczucia

honoru i godności, przewaga względów materyal*

nych nad moralnością, i ta żądza pokoju, która

zbyt głośno i za nadto szczerze objawiona, osła

bia^wplyw Francyi, a trwałego nie daje jej spoczyn

ku. Jednakże, nawet w większości Ciała praw oda

wczego obudziło się poczucie godności, gdy pewne

Część literacko-artystyczna.

OBRAZKI z BIAŁORUSI.

(Ci§g dalszy.)

Sądy wojenne rozpoczęły czynność swoją. Gu

bernator cywilny działający d otąd w imieniu Im

peratora, miał odtąd z wyższego rozkazu zdać

8woją w ręce komisyi wojennej.

Murawiew powołany został do Wilna i oddano mu

Dan

. k^k°m a guberniami. Odtąd zaczęło

hilpw^t^6 n’eustannego terroryzmu: Gubernia Mo

87 a, °ddana pod jego władzę, stała się wię—

A . ’. I0110, prowincye przedmiotem jego niena

-_.

P(eżnych gniewów. Na listach prosk ryb

’

ony°fi pod naciskiem, figurowały n a

»-,,,] a, naJ zacmej9zych obywateli. W liczbie tej

aZia

nieJ na kobieta, i było takich wiele,

co wolnośc.ą swoją okupiły przywiązanie do oj

czyzny 1 litość dla cierpiących.

Książę Y.... m ając sobie powierzoną nieograni

czoną władzę przez prokonsula Litwy, panował

bez kontroli w Mohilewie. Trzymał on w ręku swo

jem los wszystkich rodzin polskich, i nigdy nie

nawał się miękczyć łzami nieszczęśliwych. Napró

zoo matki i żony oblegały jeg o mieszkanie; z przv

odzema gwałtowny i dziki, odpędzał je bez lito

!’ , o częstował wyrazami nieobiecującemi wiele

nadziei, powiadając, że one w inne są wszystkiemu,

źe carska sprawiedliwość musi koniecznie karać,

bo inaczej sprzeciwiałaby się samej sobie.

Czegóż chcecie, moje panie! —-mówił w u

niesieniu -

na krzywdę skarżycie się ? Zakrwa

wiacie ojczyznę, i żądacie od niej miłosierdzia i

łagodności, po odniesionem na was zwycięztwie!

Pamiętajcie, że ojczyzną waszą jest święta Rosya;

a ci, co chcieli ją zgubić, doznają odwetu.. Spra

wiedliwość to jasna, jak słońce...

,,.i

Ten był język satrapy do matek i żon polskich,

których mężów, ojców i synów skazywano na mę

czeństwo lub ofiarę!...

Pan ’K * przywieziony został do^ Mohilewa i ró

wnie z innymi poszedł do więzienia. Pierwszy raz

co go stawiono przed sądem wojennym, znalazły

śmy się w miejscu, kędy był prowadzony, i mimo

eskorty kozackiej mogłyśmy zbliżyć się don i rę

ce uściskać.

Tego samego dnia, jeden z jego krewnych pan

C. mocno skompromitowany, miał także stawać

P Żonatego, dowiedziawszy się o tćm, przyjecha

ła powozem przed bramę więzienia i kiedy męza

jej wyprowadzano otoczonego tuzinem żandarmów,

poskoczyla doń, porwała za rękę i wcisnęła mu

jakąś karteczkę. Ruch ten jed nak wykonany nieo

strożnie nie uszedł wzroku dowódzcy eskorty, bo

zaraz uchwycił rękę pana C ”^ P °to m e napa.

dniętego, wyrwał mu karteczkę, a żonie natych

miast kazał się oddalić.

j.-,,.;

Nie oddalę się -

rzekła dumnie - dopóki

mi WPan nie zwrócisz karteczki.

Nie mogę - odrzekł - karteczka należy do

sądu.

—

Zwróć mi ją pan na jedną chwilę— prosiła

z uśmiechem— a daję słowo, że j% oddam.

Oficer wahał się, lecz uległ usilnej i grzecznej

prośbie... Karteczka z rąk żandarma przeszła do

pani C., która przeczytawszy ją , zmięła i włoży

wszy w usta połkn ęła w oczach żołnierzy.

Wszystko to było dziełem jednej chwili.

Rozgniewany oficer kazał ją pojmać do wię

zienia.

—

Niegodnie to ze strony pani -— mówił odda

jąc ją w ręce żandarmów— dałaś słowo i złama

łaś je.

—

Przysięgłam oddać , lecz nie powiedziałam

komu?— odrzekła najspokojniej.

Nazajutrz p. C. wysłaną została na Sybir.

Inny dowódzca oddziału insurgentów niejaki pan

G... chłop bardzo silny i szalenie odważny, mężnie

bronił się Moskalom , w końca uległ przeważnej

liczbie. Wzięty z bronią w ręku na polu bitwy, pe

wny był, co go czeka; dla tego też przy pierwszem

śledztwie tłómaczył się w desperacki sposób:

—

Wzięliście mię zdradą — mówił do swoich

sędziów — wasi żołnierze odebrawszy mi broń i

zw iązawszy mię, wybili mi oko i pokaleczyli sro

dze. Dobijcież mię więc, bo, jeżeli puścicie, p rzy

sięgam, że znowu pójdę przeciw wam, i lepiej po

trafię się pilnować n a drugi raz!

Po tćm przemówieniu godnem Rzymianina, o

zwało się uczucie chrześciańskiej miłości:

—

Nie szukajcie wspólników mojej winy; wina

powstania mnie jednego obciąża!... Jam to mło

dzież towarzyszącą mi wciągnął do lasu, jam ją

uzbroił, i na nieprzyjaciela prowadził.... Cała ich

wina, źe zaufali mi, i poszli za moim przykładem.

Żona jego zamieszkująca w Mohilewie od dwóch

tygodni, dokąd wysłał ją mąż w przewidywaniu

bliskich wypadków, nic nie wiedziała ani o jego

uwięzieniu, ani o powyższych szczegółach. Prze

konałam się o tem sama, gdy przyszła oddać wi

zytę pani X. w czasie gdy tej nie było w domu.

W zastępstwie robiłam jej honory przyjęcia, i

opowiedziałam różne szczegóły o naszych przygo

dach i o uwięzienia pana X., czem zmartwiła się

i zadziwiła niepomalu — nic jedn akże nie śmiałam

nadmienić o własnym jej mężu... Na to ona od

rzekła jak najspokojniej:

—

Mąż mój wyprawił mię tu z dziećmi, ażebym

czekała na jego przybycie; mam nadzieję, że go

w tym tygodniu zobaczę.

—

Czy pisał do p ani? — zapytałam nie bez we

wnętrznego wzruszenia na widok kobiety, którą

czekały lak okropne przejścia.

—

Ani słówka, i to mię bardzo niepokoi; bo

czegóż nie mam obawiać się dla mego męża, k ie

dy pan X. co daleko mniej kompromitował się,

siedzi ju ż w więzienia?

Nie miałam odwagi odpowiedzieć na to; ścisnę

łam jej tylko rękę i tak rozstałyśmy się.

Nieszczęśliwa ta kobieta niedługo zostawała w

niewiadomości o losie męża; widząc ją powtórnie

płakałyśmy nad jej niedolą; taka kolej nie minę

ła nikogo.

Została ona w Mohilewie ogołocona ze środków

utrzymania się. Po wyjeżdzie z domu, wieś spalili

Moskale; inne dobra skonfiskowano, a na męża

wypadł wyrok śmierci!

Jed na tylko nadzieja zostawała jej, i tej się u

chwyciła:

Przypomniała sobie, że w dzieciństwie wy cho

waną była prawie pod okiem jenerała Mnrawie*

wa; jej bowiem matka z matką jenerała, lubo ta

była Polką a ta Ro sy anką, żyły w najściślejszej

ze sobą przyjaźni, i nieraz będąc jeszcze dziec

kiem, siadyw ała na kolanach srogiego prokonsula

Litwy i odbierała jego pieszczoty.

—

Udam się wprost do niego—mówiła n a m -

przypomnę mu dawue szczęśliwe lata, a może

wspomnienie to obudzi w nim litość nad ojcem

moich dzieci!

Takie pamiątki poruszają najtwardsze serca; ra

dziłyśmy więc, aby nie tracąc jednej chwili, ko

rzystała ze starej znajomości.

Na drugi dzień pojechała do Wilna.

W tydzień była z powrotem, ale smutniejsza i

bardziej zgnębiona, niż przed wyjazdem....

Nieśmiałyśmy pytać jej, czy uzyskała co dla mę

ża; ona zaś czytając zapytanie w oczach naszych,

pierwsza zaczęła:

—

W tćm sercu nie ma nic a nic—to kamień!

Zdawało mi się na chwilę, że go wzruszyłam

wspomnieniem o jego m atce, którą bardzo ko

chał-ale to tylko był wybieg z jego strony.,..

—

Zmiłuj się pani, opowiedz spotkanie się z

jenerałem - zawołałyśmy wszystkie.

—

Niemało kosztowało zachodów i starań,aże

bym się mogła dostać do Murawiewa. Stanąwszy

przed nim, powiedziałam, kto jestem z domu; a

widząc, że to nazwisko zwróciło jego uwagę, n a

brałam odwagi, i zaczęłam mówić o tnojem dzie-

1 z 4 • Strona 1

Mirador - viewer

Chwila.

Opis

Struktura

Podobne

Błąd 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador - viewer

Opis

Struktura

Podobne

Błąd 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Завантажити файл

Завантажити файл

Видалення коментаря

Розширений пошук

Повідомити про помилку