Czas.

Mirador - viewer

Czas.

Adnotacje

Wyświetlanie 620 adnotacji

Dodawanie notatek tylko dla użytkowników zalogowanych

Opcje

N" 85.

Kraków 13 Kwietnia — Sobota.

Rok 1861.

Wychodzi c o d z i e n n i e rano, wyją,wszy poniedziałki i dni poświąteczne.

Prenumerata:

w KBAKOWIE

I’OCz tą (w Państwie Austryackiem).

3ie

.......................... zł.austr. 20 ro cznie...............................zł.austr. 24

)cznie - -

..................................

* fO półrocznie

,lnie

"’

5 kwartalnie

, c z n ie ....................................... »

2 m iesię cz n ie .........................

n 2cent.26

Numer pojedynczy kosztuje 10 centów.

PRENUMERATĄ PRZYJMUJĄ:

Bióro Administracyi BCzasu" w Rynku pod L. 29 w domu ,,Krzysztofory" zwanym,

tudzież wszystkie Urzędy pocztowe austryackie.

CZAS

Przy]mują się:

ogłoszenia, odezwy, UWIADOMIENIA, doniesienia wszelkiego rodzaju, za opłatą:

od wiersza drobnego

jednorazowe umieszczenie 8 centów, za następne po 5 centów

Do każdego obwieszczenia załączyć należy 30 centów na opłatę stęplową za każdorazowe

umieszczenie.

l i s t y z pieniędzmi przesyłane być winny franko do bióra Administracyi ,,Czasu".

l i s t y reklamacyjne niezapiccz§towane nie ulegają frankowaniu.

l i s t y niefrankowane nieprzyjmują się.

ri:kopisma nadsyłane Redakcyi nie zwracają się i niszczono będą.

f!raków 12 kwietnia

Wypadki z ósmego kwietnia sprowadziły

now ą przemianę w sprawie polskiej w W ar

szawie; w miesiącu lutym postawionej. Kraj

może obawy wielkie i nadzieje niepewne

zamknąć na chwilę w oczekującem milcze

niu. Dziennik ma inne powołanie Winien

on zdać sprawę z położenia, według prze

konania jakie ma", winien to uczynić aby

nie zwiększać obaw nie zmniejszać nadziei.

Każde złudzenie jest w takich chwilach n a

der niebezpieczne. Obowiązku tego dopeł

niając, prawdzie wierni pozostajem. Ale dla

dobra sprawy, dla owego względu wyższe

go nad wszystkie namiętności, wyższego nad

wszelkie sympatye i antypatye, sąd nasz o

graniczymy ś b faktów, do czynów już do

konanych, nie rozciągając go w tej chwili

do ludzi — powiedzmy raczej do człowieka

Wśród w"alki bowiem jaka się toczyła

w" Warszawie, wstępuje na scenę publiczną

nowa postać, która zuchwałością energii i

inicyatywy połączą w sobie aż do pewne

go stopnia znaczenie wypadków, i cechuje

stan rzeczy swoją indywidualnością. Staje

z rządem, władzę śmiałą ręką bierze w j e

go imieniu, ale swój własny kierunek chce

nadać wypadkom i nie cofa się przed naj

większą odpowiedzialnością, albowiem pomi

mo wszelkich wypadków widzimy ją stoją

cą u władzy, a nawet rozszerzającą w ręku

swojem jej zakres. Jakiekolwiek mogą być

wyw ołane uczucia, sprawiedliwość żąda

aby sądu nie orzekać, dopóki takowego na

stanowczych czynach oprzeć nie można. I

dla tego czekać będziemy.

Lecz w szeregu czynów przez rząd do

konanych rozwiązanie Towarzystwa rolni

czego zasługuje pomimo wszelkich wzglę

dów na potępienie. Oskarżenie Towarzy

stwa o dążność polityczną nie może się o

stać w obec prawdy, w obec faktów. W o

bec prawdy, bo czyż każdą dążność naro

dową nie mianują dążnością polityczną?

W obec faktów bo dość wspomnieć jakie

było zachowanie się Towarzystwa w dniach

25 i 27 lutego. Któż powołał do, działania

komitet jeżeli nie sam rząd, a

**io byloż

wtemświadectwa Z,e go jako środek zba

wienia w tej chwili uważa? Któż mu po

wierzył spokojność miasta? Któż mu za utrzy

manie tej spokojności dziękował? Czyli zaś

Towarzystwo rolnicze nie było już odpo

wiednie w tej chwili, nie godziło się rzą

dowi orzekać aż chyba po zaprowadzeniu

zapowiedzianych reform. Wtedy dopiero by

łoby się okazało jak dalece owe rady u

tworzone z obywateli, działanie Towarzy

stwa we wszystkich kierunkach życia naro

dowego zastąpić byłyby w stanie. Ale dziś

rozwiązanie Towarzystwa, opierając się na

niesprawiedliwem oskarżeniu, zapoznajac

oddane przez niego usługi, było czynem nie

politycznym, niewczesnym, a co najgorsza

nosi na sobie piętno nie powiemy prowoka

cyi ale bezwzględnego żelaznego systematu.

W stanie gorączkowym umysłów spowodo

wanym i wypadkami i oczekiwaniem, czyż

nie dość było że spokojność i porządek by

ly utrzymane? Oburzenie jakie wywoła

w uczuciu narodowem rozwiązanie Towa

rzystwa było wszystkim wiadome. Nikt się

nie łudził, a rząd mniej zapewne niź kto

kolwiek. Manifestacye były powiedzieć mo

żna śmiało konieczne, i zapytać się wolno

czy rząd chciał takowych aby krew nie

winna i bezbronna znów lała się w Warsza

wie a porządek utrzymywała armia piędzie*

sięcio tysięczna koczująca wśród mieszkań

ców okrytych żałobą?

Jaki udział w tem co się stało należy się

owej postaci o której mówiliśmy wyżej, nie

wiemy, przesądzać nie chcemy, ale nie

mniej pewna że część odpowiedzialności na

nią spada. I dla tego walkę jaka była mię

dzy myślą krajową i ojczystą a siłą bru

talną, widzimy dziś w części zmienioną

na walkę między uczuciem krajowem głę

bokiem, pełnem męczeńskiego zapału a zi

mną choć energiczną rozwagą. Ratunek

mógłby być tylko w zbliżeniu się, a przy

najmniej choć w chwilowem zbliżeniu się

dla dobra kraju. Dalsza walka byłaby mo

że dla sprawy klęską, dla człowieka z pe

wnością najstraszniejszym upadkiem.

KORESPONDENCYA CZASU.

Cieszyn 8 kwietnia.

Od samego początkn żywo zajmowaliśmy się

tu spiawą sejmową a to tem więcćj że ludność

mięszana w państwie Cieszyńskiem to je s t polska

i niemiecka znajduje się; a nie obeszło się i bez

wpływów leligijnych - wiadomo, że Cieszyńskie

zamieszkuje znaczna lndność protestancka. Różne

ztąd powstały stronnictwa rozmaite kółka, ale te

kiedy jnż zmierzały ku jedności ku ostatecznemu

porozumieniu się, porażone zostały przez zabiegi

obcego stronnictwa. Religijne parcia przeważnego

wpływu nie wywarły. Wybory z tem wszystkiem

dokonane, ale mało kto z nich okazuje zadowol

nicnie, mało kto z nich sobie roknje, tem więcćj,

że barwy jednostajnćj nie można dopatrzeć. Lu

dność miejscowa pierwobytna polska nie widzi się

w prawach swych zaspokojoną, nie mogąc rze

czywistego postawić wyobrazicielstwa.

Z miast wybrani zostali;

najprzód w główcem mieście Cieszynie obrany

Dr. Jkn Demel burmistrz były poseł na sejm frank

farcki r. 1848;

w B ielsku Rudolf Seliger z Biały (mieszczanin)

w Jabłonkowie Skoczowie i Strumieniu Dr. Alojzy

Eisenberg adwokat (rodem z Jabłonkowa). Ten

w ybór sprawił zadowolenie, p. Eisenberg znany

jest bowiem jak o zdatny i odpowiedni w każdćj

sprawie;

we Frydku, Frysztacie i Boguminie najprzód Jó

zef Kalchberg późnićj Macićj Kasperlik dyrektor

dóbr arcyksiążęcycb.

Z gmin wiejskich zaś:

jak z okręgu Cieszyńskiego Frysztackiego i Ja

błonkowskiego ob rany najprzód Józ ef Kalchberg

wyżćj wzmiankowany były namiestnik Szląski

znany z urzędowania swego we Lwowie a po po

nowionych wyborach zamiast niego los padł na

X. Dr. fil. Jerzego Prątka katechetę przy szkole

realnćj Cieszyński ćj i Andrzćj Źlik pastor ewan

gielicki zborn Cieszyńskiego;

z okręgu Skocz owskieg o Bielskiego i Strumiemskiego

Karol Samnel Schneider senior zborów szląskich

pastor w Bielsku i były poseł na sejm Kromie

ryski;

l okręgu Bogumińskiego (Oderberg) i Frydeckiego

Jan Peterek rolnik ze Skalicy.

W Opawskiem przez gminy wiejskie na ok rąg

Opawski sami wybrani zostali Ferdyn and Panier i

Jan Filipek posiadacze gruntów;

na okrąg Frejwaldski Józef Kalchberg wybrany

został i przyjął wybór — dla tego też w dwóch

powyższych miejscach, w których był wybrany,

musiano przystąpić do nowego głosowania, i los

na innych odpowiedniejszych padł przeważną wię

kszością;

na okrąg Karnmcski Dr. Antoni Piątkę adwo

kat.

na okrąg Brunłolski R. Bartel rolnik.

Z miast wybór pedł na następuj ące osoby —

z Opawy na Dr. Heina i Dr. Dietricha adwo

katów.

Z Bielowca n a R. Hirta mieszczanina.

Z Brnntala na Fr. Heinza fabrykanta.

Z Karniowa na Oelha Dr. medycyny.

Z Frywałdu na Dr. Antoniego Heinza adwokata.

Izba handlowo-przemysłowa wybrała Józefa Poh

a kupca opawskiego i K. Hochstettera fabrykanta

w Hruszowie.

Na reprezentantów wielkich posiadaczy ziem

skich w pierwszem gronie wyborczem wybrani zo

stali : hr. Eugieniusz Larisz i hr. Kolowrat Kra

kowski; w drugiem hr. Amand Kbuenburg, hr. Ry

szard Belcredi, bar. Antoni Skr(y)beński, bar.

daurycy Sedlnicki, Józef Kunzc, hr. Teodor Fal

kenhaiu i Adolf Górniak.

Wiedeń 10 kwietnia.

4^ Znowu w ypadki warszawskie w pierwszym

jdzie. Zapraw dę trudno, bardzo trudno w obec

tych wypadków zdawać sprawę z czego innego.

Wszelkie miejscowe sprawy — a jest ich tu teraz

nie mało — ustępują przed tem, co się w Warsza

wie dzieje. Nie potrzeba nawet być Polakiem, aby

to przyznać. Wczoraj wieczór można się było o

tem najdowodniej przekonać. Między wszystkimi,

itórzy się cokolwiek szczerzej zajmnją sprawami

politycznemi, panował prawdziwy popłoch. Osłu

pienie, ciekawość, cbęć dowiedzenia się czegoś

więcej, malowały się na wszystkich twarzach. Na

daremnie jed n ak rozpytywano się i łowiono wia

domości, bo prócz telegramu ogłoszonego w wie

czornej Gazecie Wied eńskiej a donoszącego o 60

zabitych i rannych nikt więcej nie wiedział. Gu

biono się więc w najróżnorodniejszych domysłach

i wnioskach. Do tej chwili taki sam stan nmy

słów. Okoliczności towarzyszące ogłoszeniu owego

telegramu podniecały jeszcze więcej ciekawość i

powiększały niepewność. Wczoraj bowiem około

2giej po południu przesłał poseł rosyjski, p. Bała

l)iu, ów telegram ao redakcyi Ga z ety Wiedeńskiej

t usilną prośbą, aby go koniecznie w swem wie

czornem wydaniu ogłosiła. Był to więc u r z ę d o w y

telegram i dla tego żaden inny dziennik nie ogło

sił go wczoraj, jak się to zwykle z telegramami

zarówno wszystkim dziennikom ndzielanemi dzie

je. Zresztą dziś rano czytaliśmy już próbki w dzień

nikach tutejszych, ja k sobie ten krok rosyjskiego

posła tłómaczono. Niektóre z nich wietrzą jn ż na

wet odnowienie a raczej ożywienie świętego przy

mierzą przynajmniej co do tej sprawy, której lo

sy częściowo rozstrzygają się teraz w Warszawie.

Na domiar wszystkiego i jakby na poparcie po

dobnych przypuszczeń, jak powyższe, k rążyła j e

szcze wczoraj wieść, że w Poznańskiem wielkie

wzburzenie i zanosi się na stan oblężenia.

Wspominam o tem jedynie dla tego, aby nace

chować ile możności jak najdokładniej wrażenie,

jakie tn sprawiły ostatnie wypadki warszawskie.

O wielu rzeczach nie można niestety pisać, ale

tyle wolno mi będzie jeszcze Dadmieuić, że pomi

nąwszy ogólne ludzkie uczucie przerażenia i lito

ści nie mógłem się niczego tak dobitnie dopatrzyć

w tntejszem politycznem usposobieniu, jak p rz e

ważnego 8amolab8twa i samolubnych wniosków.

Nadmieniam o tem, aby się w niektórych wzglę

dach nie łudzić... Odkrycia zresztą wszelkiej pra

wdy i odsłonięcia prawdziwego stanu rzeczy w szę

dzie i pod każdym względem nie potrzebnją się

Polacy obawiać.

Szczególna rzecz, co się z wiadomościami war

szawskiemi przesylanemi telegrafem dzieje. Tn

przybyw ają one zwyczajnie na Berlin, a pomimo

to doświadczyliśmy temi dniami, że inaczej poda

wane one są w Prusieeh, niż ta. Co do wiadomo

ści bowiem o zniesienia Towarzystwa Rolniczego,

to Dp. Gazeta Wrocławska wyraźnie wydrukowała

w swym telegramie, że zniesienie nastąpiło w sku

tek przekroczenia przez Towarzystwo Rolnicze sta

tutów. W czśm to przekroczenie ? Cąv w ntrzymy

waniu spokojności na wezwanie rz ą d u ? ..

Dziś odbyło się trzecie posiedzenie sejmu nii

szo-austryackiego. Z drugiego przesłałem natych

miast krótkie sprawozdanie, ale zaprawdę nie wiem

kiedy dojść mogło, bo teraz zaszły tu na poczcie

bardzo niedogodne zmiany. Trzeba wcześniej listy

oddawać, jeżeli m ają tego samego dnia odejść.

Pragnąłbym , żeby jak najrychlej władzo zwróciły

na to swą uwagę i zaradziły złemu, a to tcm sna

dniej, że do każdego pociągu kolei żelaznej doda

ny jest wóz pocztowy, gdzieby się mogła dopeł

niać m anipnlacya pocztowa z listami oddanemi do

ostatniej chwili.

Wracając do dzisiejszego posiedzenia sejmu niż

szo austryackiego, zajmowano się dziś głównie

sprawozdaniem komitetu wyznaczonego do spra

wdzenia wyborów poselskich. Sprawozdawcą był

baron Dobblhof, a więc ministrowie r. 1848 są

teraz en vogue, bo n a przeszłem posiedzeniu w y

stąpił jak o sprawozdawca komitetu adresowego

Pillersdorf. Co do adresu, to wręczył go wczoraj

marszałek sejmowy ks. Colloredo wraz z swym

zastępcą baronem Kalchbergiem N. Panu.

Dziś wszystkie prawie wybory sejm ze swojej

strony uznał za ważne, nawet wybór Zanga, o

którym tyle mówiono. Zang l,ył rzeczywiście raz

skazany za przewinienie obrazy znanego humory

sty Saphira n a 24 godzin aresztu, a zatem wedle

ustawy wyborczej utracić miał prawo wybieralno

ści. Tymczasem komitet sejmowy uzasadnił, że

to w istocie nie bylo przewinienie (Verg eh en) , tyl

ko przestępstwo (Uebertretung), ale że w dzienni

ku P ress e popełnione, przeto uważane jak o cięż

sze, jako przewinienie. Sejm więc uznał wybór

p. Zanga i wniósł nadto, aby przedstawić natych

miast do sankcyi N. Paua zmianę dotyczącego u

stępu prawa wyborczego, a to w ten sposób, że

b y nie każde przewinienie pozbawiało prawa wy

bieralności, tylko przewinienie wynikające z chci

wości i nieobyczajności, tak ja k się to rzecz ma

z przestępstwami i żeby po 10 latach ten skutek

skazania za jakąkolwiek zbrodnię jako też za

przewinienia i przestępstwa powyższego rodzaju

zuikai

P r ó c z tego uznano dziś na sejmie prawo wy

borcze czynne kobiet uprawnionych, jak o właści

cielek i członków gmin, ale wykonywać ono się

ma przez pełnomocników. Bardzo mało miejsca

w sali sejmowej dla publiczności. Dziś, gdy już

rozdano wszystkie k arty wuijścia, t!um ludzi cze

kający nadaremnie zaczął się burzyć, wyważał

drzwi, złamał laskę odźwiernemu i t p.

Sejmy, szląski i salzburgski, wybrały już po

słów do Rady państwa. Między innymi wybrano

w sejmie szląskim p. Kalchberga a w salzburgskim

ministra Lassera. Sejm czeski trochę niby zwi

chnięty przez stronnictwo nienarodowe. Objawia

się tam jak aś odrębność stanowa.

Wiedeń 11 kwietnia.

O Wypadki w Warszawie zajmują znowu i da

leko głębiej niż pierwsze, ogólną uwagę. Publicz

ność tutejsza, labo nie zdaje sobie sprawy, jak

lud bezbronny, spokojny przypomnienie swych

praw i swych życzeń, krwią opłacać może, widzi

jednak w tych nowych krwawych i nieprzewidzia

nych wypadkach otwarty i przekonywający dowód,

że wzruszenie w Indzie polskim jest ogólne głę

bokie, prawdziwie narodowe i pojmuje, te środka

mi gwałtownymi trudniej je jeszcze będzie uspo

koić Jak dwnznacznemi i ciasnemi koncesyami.

Polska przez lat trzydzieści była pod stanem bez

przykładnego w dziejach cywilizowanej Europy

oblężenia; zniosła w ytrwale wszystkie próby jakie

ucisk, więzienie, wygn anie lub śmierć przynieść

z sobą mogły; dla swej wiary w lepszą przyszłość

dotrwała na tem stanowisku rnęczeńskiem bez za

parcia się narodowych wspomnień, przekonań i

nadziei, aż do chwili, w której zmiana osoby pa

nującego i wypadki europejskie pozwoliły iej ode

tchnąć i przemówić. Głos jej ąd pierwszej ehwili jak

świadczy adres podany do Cesarza, był wszakże gło

sem tylko spokojnych i uroczystych manifestacyj bez

gwałtu, bez zamieszania nawet prostego porządku.

Postępowanie księcia Gorczakowa w pierwszych

wypadkach zdawało się zwiastować narodowi, że

w wysokich sferach rządu manifestacye te również

spokojnie i uroczyście ocenionemi zostaną. Cieszo

no się tą nadzieją aż do ogłoszenia reform. W ko

łach tutejszych politycznych i dalekich od n aro

dowego z Polską współczucia pojęto natychmiast,

że reformy te gdyby nawet szybko i jak najszcze

rzej wżycie wprowadzonemi zostały, nie mogłyby

odpowiedzieć ani oczekiwaniom ani potrzebom

istotnym ludności. Tak się o nich wyraziły wtedy

i tutejsze i zagraniczne, zwłaszcza francuzkie i a n

gielskie pisma. Cóż dziwnego, że w Warszawie

przyrzeczenia cesarskie, jakkolwiek szlachetne i

chwalebne, z wyraźnym smutkiem i głębokiem roz

czarowaniem przyjętemi zostały. Oświadczyła to

ludność ogólną żałobą. Wszakże odpowiedziała o

bok tego podziękowaniem i ufnością w dalsze po

lepszenie jej losu. Ubolewać oczywiście trzeba, źe

stronnictwo liberalne, któremu ów pierwszy krok,

do pojednania Rosyi z Polską przypisać należy,

nie miało wtedy odwagi lub dostatecznej siły pójść

dalej i zrobić stanowczo to, co było do zrobienia.

Sprawiedliwość wymierzona otwarcie i w sposób

odpowiedni sumieniu publicznemu i dobrze zrozu

mianej konieczności, byłaby wywołała w Warsza

wie i w całym narodzie, a nawet w Europie, in

ne uczucia jak te, które objawiły się po rozporzą

dzeniach ogłoszonych przez k sięcia Gorczakowa.

Zamiast manifestacyj żałobnych, zamiast starcia

się przelewającego k rew i burzącego umysły, n a

stąpiłyby nieochybnie objawy zaspokojonego, a

zatem do pojednania się przygotowanego, uspo

sobienia: zamiast wypowiedzianego stanu oblęże

nia równie strasznego dla oblężonych jak dla ob

legających w tak gwałtownych wzruszeniach pano

wałaby w Warszawie uroczysta spokojność, w P e

tersburgu swobodna myśl zadowolnienia. Jeszcze

nie zapóżno, jeszcze rząd rosyjski może wejść na

tę drogę, jeszcze jednem słowem Cesarz Aleksan

der może postawić sprawę, którą ma w ręku, tak

jak od początku staoąć była powinna. Prawdziwi

przyjaciele, sumienni i bezstronni doradzcy Cesa

rza powinni korzystać z tej chwili. Stronnictwo

liberalne rosyjskie powinno opierając się na słu

szności zaspokoić oczekiwania, które pokładają

w nim nie tylko Polska i Rosya, ale cala Europa

myśląca wolnie, bezstronnie, uczciwie. Od jeg o

otwartości i odwagi zależy przyszłość, k tó rą tym

sposobem zastósować korzystnie do przygotowa

nych już wypadków można, której przemocą, gw ał

tom lab oporem zmienić będzie niepodobna.

Ks. Gorczaków minister oblicza się z tą przyszło

ścią jak dal tego dowód w swym okólniku rozesła

nym do wszystkich dworów zagranicznych z powodu

zapowiedzianych w Polsce reform. Co Francy a

Anglia a może i inne dwory, odpowiedzą na tę

komunikacyą, w obec krwi rozlanej na nowo na

ulicach Warszawy? Wszakże w tem samem odez

waniu się ks. Gorczakowa ministra nie tylko chwa

lić można jeg o uczucia, ale czerpać nsdzieję, że

łącząc swe i monarchy dobre usposobienie z ra

dami państw mówiących Bzczerze za słusznością i

prawdą, przełamie te zapory, które do ich speł—

Część Literacko-Artystyezna.

O BIBLIOTECE

i przyszłym

ZAKŁADZIE NAUKOWYM IMJENIA BAWOBOWSKICH

napisał Aleksander Batowski.

(Ciąg da!ny.)

Zbiory biblioteki im. Baworowskich rozdzielić

można na:

O Dyplomata i pisma archiwalne,

2) R§kopisma w ścisłćm znaczenia,

3) Druki wszelkie,

4) Z biory artystyczne, starożytności, obrazy, ry

ciny itp.

Wszystko razem świadomie, z rozwagą, zamiło

waniem i trudem z różnych kończyn Polski i z za

granicy ściągane i nabywane, daje miarę całości

przyszłego zakłada tego. Aby zaś usprawiedliwić

choć pobieżnie to, o czem eśmy w ogólności powie

dzieli, przejdziemy niektóre ważniejsze owych dzia

łów czterech przedmioty, opuszczając wiele a mia

nowicie dawnićj już w dziennikach naszych zamie

szczone.

1. Dyplomata pargaminowe, przywileje, listy kró

lewskie, itp. pisma urzędowe (acta) stanowią naj

cenniejszą część zbioru każdego. Im dawniejsze, im

lepićj zachowane i z pieczęciami tym są dla mi

łośników ważniejsze, czego zresztą nie mamy po

trzeby dowodzić. Uratowane z powodzi wieków

minionych, osobno zebrane, nigdzie nie tworzą ca

łości, ani s ą liczne,tćm mnićj ile tyie 2upełne albo.

wiem te u n ikaty posiadane przezjednego,tym samym

nie mogą być własnością drugiego. Ztąd zamożniej

sze nawet biblioteki, ledwo do dwu lub trzech se

tek ilość takowych doprowadzić mogły; a Czacki

ów skrzętny i niestrudzony zbieracz nie więcćj jak

kilkadziesiąt dyplomatów, prawda, że najdawniej

szych a odnoszących się do Polski z w, XII, XIII

i XIV, dla swego zbiorą nabyć podołał. Nie za

dziwi przeto nikogo, że biblioteka im. Baworow

skich bogatą w nie jeszcze nie jest. Gałąź ta naj

pierwsza jed nakże niezaniedbana. Posiada bowiem

dyplomatów przeszło sto od XV do naszego wieku

(wcześniejszych niema). Nie licząc pism królewskich

i listów, także autografów jak Stanisława Konarskie

go, Augusta i Adama Czartoryskich itp. z dawniej

szych , a Małachowskiego, Czackiego, Serry, Seofta,

Dawasta i więcćj innych, znakomitych lndzi z no

wszych, których wymienić nieomieszkamy przy

Ił k p . Aloizego Osińskiego. Nie na mniejszą równie

uwagę zasłngnją dokumenta autentyczne trybunal

skie , sądów ziemskich i grodzkich rozrzucone

w Archiwach całkowitych jak : Archiw um rodziny

Charczewskich z Balic w ziemi Przemyskićj i z nią

połączonych rodzin, Drohojowskich, Konarskich i

Złoczowskich (wygasłej), także dnże A r chiw u m Ba

worowskich od XV wieku n a Podolu osiadłćj. Akta

te w kilkuset plikach nie sięgają po za w. XVI.

Znajdzie tu jedn ak do spraw krajowych mnóstwo

ciekawych rzeczy, zważywszy, iż k ażdy obywatel

osiadły w trybunałach i sądach, w administracyi

wewnętrznćj, na sejmikach i sejm ach , bądż jak o

strona, bądż jako deputat, sędzia, dygnitarz lnb

poseł, w Rzpltćj czynny z p ra wa pospolitego brał

udział. Do tego należą trzy tomy in folio Indeksów

srchiw n zamożnego w Wielkopolsce domu Garczyń

skich i _dwa tomy takież dotyczące M. Łowicza

z tych pierwszy zawiera: Annales Civitatis Loviciae

etc. z r. 1648 z przydaniem wszystkich (w odpi

sacb) przywilejów tego miasta. Drugi Inw entarz

Księstwa Łowickiego z opisem dóbr i zamku (pa

łacu) prymasów arcyb. gnieżn. z r. 1768.

Także prócz inwentarzów i opi sań wielu kla

sztornych i szlacheckich majętności, godzien wspo

mnienia Inwentarz czyli opisanie starostwa i zamku

M. Chmielnika i doń należących osad, Franciszko

wi Ossolińskiemu podskarb. kor. nadanego r. 1759.

Akt ten przechował z dawniejszych lat jeszcze nie

mało szczegółów, zwyczajów, dochodów i osad do

tyczących w tćj części połudoiowćj Polski, Ukrai

ną zwanćj. Gromadzenie więc ja k widzimy archi

wów w jeden punkt, nowym jest ważnym pomy

słem. Zbiór taki aktów dawnych, zabezpieczony od

możliwych p rzygód, doprowadzony do znacznej

kiedyś ilości, uporządkowany stósownie a spisami

dokładnymi k a wyszukania potrzebnemu zaopa

trzony, stanie się pomocą do wielu a wielu badań

i zastąpi choć w setnćj cząstce, sławne Dasze me

tryki koronne, akta bernardyńskie, do których

przystęp uczonym z wielu powodów trudny i ko

sztowny a tak niemal codzień potrzebny. Lubo pa

piery te nie są czćm innćm przez się ja k rękopi

8mami, kładąc je atoli w pierwszym tym rzędzie,

mówimy tu jedynie o tych aktach, które autenty

czną i urzędową m ają powagę i wartość. Inne od

pisy proste, listy, bruliony, do następnego odnieść

potrzeba działu. Wszelkie więc:

2. Rfkopism a, nawet najdawniejsze kodeksy i

księgi kopialne czy zbiorowe, miscelaneami u nas

a przez Węgrów sylvae rerum zwane do tego rzę

du zaliczam. Katalog ich rozpoznawczy już teraz

byłby potrzebny. Miał bowiem właściciel i tu myśl

szczęśliwą, że się nieograniczał na nabywaniu rę

kopismów przypadkowo lub pojedynczo, ale ko

rzystając z każdćj sposobności zakupywał takowe

ryczałtem po sto i więcćj na raz. Tak zeszły się

w tćj bibliotece Zbiór znakomity i piękoy kode

ksów od Kazim. Strączyńskiego nabyty. Zbiór bar

dzo ciekawy rękopismów od Ambr. Grabowskiego

z Krakowa. Zbiór rękopismów kaszt. Dembowskie

go z Klimntowic. Zbiór ważny w swoim rodzaju

ustąpiony przez Dion. Zubrzyckiego we Lwowie do

których darem dołączył A. Batowski rękopism abi

bliot. n. Odnowskićj w ilości kilkudziesięciu to

mów. Nadto weszły przez zakupno wszystkie j a

kie się d otąd znalazły prace Aloizego Osińskie

go, Rękopisma po W ale nt Skorocbód Majewskim

i zbiór Onufrego Rzepeckiego. Wszystko dziś prze

chodzi ilość tysiąca woluminów, starożytooś -ią, wy

konaniem, a osobliwie treścią ważne, ciekawe i

cenne. Wieln tych osobliwości przedstawienie na

wet dorywczo, przechodzi granice tćj wiadomości.

Nad niektóremi jed n ak zastanowimy uwagę naszą

Do najdawniejszych bezsprzecznie należy kodeks

który nazwiemy Kancyonałem (śpiewnikiem) trze

bnickim ś. Jad w igi (jest bez tytułu). Dzienniki n a

sze wspomniały o nim przed rokiem. Nabyty po ze

szłym w Wrocławiu d okt Janie Teodorze Moze

wiu8zu starożytnością swoją i grafiką staranną i

piękną ozdobą jest i osobliwością biblioteki. Par

gaminowy z 99 kart dużego folio składa się, a

lubo niezupełny, obszernego, w który tu wdawać

się niemożemy, opisu wymaga. Poczyna: Officiu m

De spiritu Sancto (p eśń) poczem: In canonisacio

nem beatae Hedvigis (pieśń) Alleluja o felix Hedwi

gis z zwrotką kończącą się:

Tu qui cnncta scis et vales

Qui nos pascis hic mortales

Tu nos ibi commensales

Coheredes et sodales

Fac sanctorum civium. Amen.

Jnicyały duże romańskie, złotem i farbami buj

nie przyozdobione nadzwyczaj piękne. K aneyonal

ten bezwątpienia w Rzymie na cześć ś. Jadwig’

Patronki Szlązka i Polski roku 1266 kanonizowa

nej, uczony Archeolog we Lwowie mieszkający P—

Wolfskorn do 2ej połowy XIV wieku, czyh mniej

więcej do 1360 roku odnosi. N u ty

bią go jeszcze ciekawszym;

ostatnich

w 4eeh liB)ach P18aD^ * ä ’%"§ck»linjowy, dziś

i w,kL.ć

SfJ,”Ä

r"*» «»i«* . Am»

poprawiony i od niego dotąd przyjęty. Dodam, i e

śpiewu tego dzisiejsi kapłani wcale nie rozumieją,

co samo starożytnem kodeks ów czyni. W związku

z nim są dzieła:

Hedwig Legende żywot cnotliwy błog. Jadwigi

w 24 pieśniach-trzecie wydanie w Glac r. 1686

rzadkie. Patrocinale Silesiae et Poloniae seu Discur

sus honori Ducisae ś. Hedwigis etc in 5 Norym

berga r. 1697 Rimplera dwa tomy; tudz eż śpiewy

kościelne Rhp. De S. Barbara... de B. Maria...

de. S. Bernardo. . . Die natali S. Hedwigis, cha

rakterem jeżli się nie mylę XVI w. kart pergam.

defektowych 4, wraz z 2ma takiemiż: Sequenzia

de seta H edwiga, które widoezoie od Kancjonału

odjęte dziś znowu do niego należą.

(Necrologium Ord: Predicatorum Proyinciae R u -

siae) kodeks pargaminowy bez tytułu in 4, które

go dawność także odnieść możemy do XIV przy

najmniej wieku.

Jest tu dziń zgonu ś. Jacka Udrowąża charak

terem niepospolitej dawności zanotowany. Mnó

stwo łacińskich i polskich zapisek, czynią kodeks

ten szacowny* Użyjemy tu słów światłego męża

(T. D ) który przesyłając hr. Baworowskiemu ko

deks rzeczony tak w liście swym pisze: o staro

żytności tego kodeksu już sama zawiesistośó opra

wy świadczy.. .szkoda niepowetowana że później

si zapisywacze, oszczędzając nierozsądnie parga

rainu wyskrobywali dawniejsze w nim zapiski, a

natomiast kładli swoje.

Dzień śmierci ś. Jack a jest niemniej w ażny i

co do zi ło ten ia miasta Lwowa. Między latopisa

mi naszymi pierwszy z przed Długoszowych pisa

rzy wzmiankujący o Lwowie jest anonim A rchi

djakon gnieinieński, wspomina go jednakże dopie

ro w XIV wieku.

Wyliczając zamki za Kazimierza W. wymuro

wane, najwcześniej Zaś m ęd zy tymi latopisami,

bo pod rokiem 1280 wspomina o Lwowie Dłu

gosz. Pisząc o wyprawie Leszka czarnego na Rn-

1 z 4 • Strona 1

Mirador - viewer

Czas.

Opis

Struktura

Podobne

Błąd 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador - viewer

Opis

Struktura

Podobne

Błąd 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Pobieranie pliku

Pobieranie pliku

Usuwanie komentarza

Wyszukiwanie zaawansowane

Zgłaszanie błędu