Czas.

Mirador - viewer

Czas.

Adnotacje

Wyświetlanie 657 adnotacji

Dodawanie notatek tylko dla użytkowników zalogowanych

Opcje

N er 108.

Kraków, Sobota 11 Maja 1889.

Rocznik XLL

CZAS

Prenumeratę przyjmują;

Administracya ,,CZASU" w K rakow ie i urzędypocztowe. Bllejaeow% prenum eratę księgarnia

i Krzyżanowsk iego, handel Z. Skalskieg o w Sukiennicach, biuro dzi enników i ogło sz eń Ignacego Herza

plac Maryacki 1. 9, handel Baj era p rzy ul. Grodzkiej, trafika Kuklińskiego w Sukiennicach, głów na trafika

róg Rynku i ulicy św. Jana. -

O g ło s z e n iu (iaseraty) przyjmuje się za opłatą od miejsca wiersza

drobnym drukiem_ (petit,) za pierwszy raz 10 cent,, za każdy następny po 6 cent. W n d e słm n e (na

3 stronie) od miejBca wiersz a drukiem drobnym po_ 30 c e n t za każdy raz.

—

Ogłoszenie 1pre

numeratę przyjmują: we Łwowte Biuro dzienników ulicaKarolaLudwika L9; w Faryłn

wyłącz nie p. Adam, Rue des S aints-Póres 81, (prenumeratę p. W . Raczkowski, Courbevoi pod Paryżem,

Ch_emin de ter 44); w W l e d n i n pp. Haasenstem A Vogler (także w Hamburgu, Frankfurcie

n. M,, Be_rlinie, LipBku, B a zylei i Wrocławiu), A . Oppelik, R. M o B e e (także w Berlinie, Hamburgu, Mo

nachium i Norymberdze), H. Schalek, M. Dukes, J . Danneberg. A . Herndl, M. Stern, (tylko prenumeratę

pp. H. Goldsohmidt AC.): w Frankfurcie n. M . G.K. DaubeAC.UF1Vnrsznsrte przyjmiyą

ogło szen ia pp. Reicbman i Frond er, biuro ogł os ze ń przy ul. Senatorskiej.

Przegląd Polityczny.

Kraków MOmaja.

WIzbie poselskiej toczyła się wczoraj w dal

szym ciąga dyekasya nad etatem ministerstwa

sprawiedliwości. Przy tyt.: nnajwyższy trybnnał"

zabrał głos dep. Zucker i zaznaczył, iż od r. 1869

najwyższy trybnnał interpretował § 27 patentu

z 7 sierpnia 1850 w tym dnchu, że rozprawy

przed nim mogą się odbywać tylko wjęzykn nie

mieckim. Twierdzenie, iż patent ów Btracił swoją

moc ubowiąznjącą wskntek nstaw zasadniczych,

jest hłędnem, gdyż patent ma charakter nsta

wy specyalnej. Zmiana może nastąpić, jeśli się

zmieni sam § 27 i to w tym kiernnku, iż rozpra

wy przed najwyższym trybunałem winny się od

bywać w tymjęzykn, wjakim się toczyły w pierw

szej instancyi. Mówca wspomina o przedłożonym

przez Biebie w tym duchu wnioskn o utworzeniu

językowych senatów przy najwyższym trybunale.

Takimi senatami byłyby przedewszystkiem polski,

włoBki i czeski, a senaty takie, zdaniem mówcy,

przyczyniłyby się wielce do uchylenia sporn ję

zykowego.

W odpowiedzi zaznaczył dep. Plener, iż Dr

Zncker uzasadnił niejako w pierwszem czytaniu

swój wniosek, który poparty został nietylko ze

strony czeskiej, lecz ze strony całej prawicy. Naj

wyższy trybnnał stałby się w razie przyjęcia tego

wniosku wielojęzycznym i byłby rozbity na sena

ty krajowe. Wniosek wstrząsa, zdaniem mówcy,

podstawą i jednością najwyższego trybunału. Ró

wnouprawnienie jest świętym obowiązkiem pań

stwa, lecz ma się rozumieć równonprawnienie osób,

obywateli, a nie języków. Wniosek Znckra w na

pozór niewinnej formie, chce zmienić ważną insty

tucyę.

Minister sprawiedliwości hr. Schonborn zaznacza,

iż obecnej chwili nie nważa jeszcze za właściwą

do oświadczenia się w sprawie wnioskn Znckra.

Następnie przyjęto tytuł nuajwyższy trybnnał" i

przystąpiono do obrad nad ,,zarządem sprawiedli

wości w poszczególnych krajach koronnych.0 Dziś

dalszy ciąg dyskusyi.

W parlamencie niemieckim odbywała się we

środę dalsza dysknsya nad nstawą o ubezpiecze

niu robotników, a w szczególności nad ważnym

paragrafem 18ym. będącym podstawą obrachnnkn

rent i składek. Hr. Mirbach oświadczył, że nie

może głosować za nstawą, która robotnikom nie

przyniesie nlg należytych, a rolnictwu grozi nad

miarem ciężarów. Ustawy bronił minister Boetti

cber i starał się zbić argumenta Mirbacba. Rickert

zaprzeczał, jakoby ustawa ta zaspakajała robotni

ków. Kiedy miało już przyjść do głosowauia nad

§ 18, zażądał Kardorff obliczenia liczby obecnych

i okazało się, że Izba nie była w komplecie wy

starczającym do powzięcia uchwal. Komplet prze

pisany wymaga obecności 199 członków, a było

ich obecnych tylko 176.

Ks. Bismark nie przemawiał dotąd. Wkolach

parlamentarnych sądzą, że weźmie ndział w dys

kuByi w chwili najbardziej decydnjącej.

W sprawie Wohlgemntha postanowiła Rada

związkn szwajcarskiego dochodzenie, czy komi

oarz obwodowy Brunner w Rheinfelden nie zosta

wał w zmowie z Lntzemw celn schwytania Wohl

gemntha. Ma to być pewnym rodzajem zadość

uczynienia dla Niemiec i uprzedzić możliwe żąda

nia, jakieby ostatnie na drodze dyplomatycznej

uczynić mogły.

Pisma szwajcarskie donoszą, że uWohlgemntha

znaleziono obszerne instrukcye dla tajnych ajen

tów niemieckich w Szwajcaryi.

W celn oddalenia od siebie zarzutu zbytniej

pobłażliwości dla anarchistów, zbierających się

w Szwajcaryi, wydala też Rada związkowa, jak

jnż z telegramów wiadomo, rozkaz wydalenia

z granic związkn szwajcarskiego trzynastu osób,

skompromitowanych w sprawie bomb fabrykowa

nych w Zurychu, przeważnie Rosyan.

Z głosów, jakie się odzywały na zgromadzenia

strejkujących robotników w Gelsenkirchen, wyni

ka, że zostawali w zmowie z robotnikami angiel

skimi, belgijskimi i szląskimi. Międzynarodowego

charaktern bezrobocia dowodzą też znaczne snmy,

jakie dla strejkujących nadeszły z zagranicy.

Do dzienników niemieckich donoszą z Peters

burga: Pannje tn wielki niepokój, ponieważ do

wiedziano się, że jeden z niebezpiecznych nihili

stów umknął przed niejakim czasem ze Syberyi,

a równocześnie wybrał się drugi równie niebez

pieczny ze Szwajcaryi do Rosyi. Policya posiada

ich fotografie, a mimo tego nie może ich nigdzie

zdybać, co budzi obawy, ażeby im się, zanim to

nastąpi, nie ndało czasem dokonać jakiego za

macbn.

W Luksemburgu nie tracą podobno jeszcze na

dziej i że król ustanowi namiestnictwo w tej pro

wincyi, a na namiestnika jej powoła księcia nas

sanskiego. Podróż ministra Eyschena doHolandyi

ma pozostawać w związkn z tą nadzieją.

Na interpelacyę deputowanych Della Valle, Spro

vieri, Riccio i Bonghi w włoskiej Izbie deputowa

nych, którą uzasadniał Bonghi, oświadczając się

przeciw wszelkiemn rozszerzaniu posiadłości wło

skich w Afryce, odpowiedział minister wojDy, że

komenda wojskowa w Massawie odebrała dotąd

tylko rozkaz zważania pilnie na przebieg wypad

ków w Abysynii, Crispi zaś dziwił się, że pod

czas gdy reszta interpelantów nie zdaje się być

przeciwną akcyi afrykańskiej w porze dogodnej,

oświadcza s;§ przeciw niej sam tylko Bonghi,

który w r. 1887 był wielkim zwolennikiem oku

pacyi. Przedstawiał potem Crispi stan rzeczy

w Afryce, utrzymywał, że sprzyjający Włochom

Menelik jest dziś w Abysynii panem sytuacyi, a

zajęcie jakiejkolwiek jej części, gdyby do tego

przyjść miało, uskuteczniłoby się tylko w porożu

mieniu z nim, a więc w zgodzie z Abysynią i nie

wymagałoby wielkich ofiar.

Interpelanci oświadczyli, że wobec tych wyja

śnień nie będą stawiać żadnych wniosków, za co

im Crispi dziękował, uznając w tem zdrowy takt

polityczny. Nie zgodził się jednak na to Bacca^

rini i postawił wniosek, aby rząd, jeśliby akcyę

jaką chciał przedsięwziąść, zgłosił się po to wpierw

o pozwolenie x!o Izby. Crispi oświadczył, że na

wniosek ten wcale odpowiadać nie będzie, sprze

ciwia on się bowiem konstytucyi, a w szczegól

ności zawarowanymprzez nią prerogatywomkróla.

Baccarini cofnął w końcu swój wniosek.

WRzymie twierdzą na pewno, że sprawa za

jęcia Asmary i Kerenu przez wojska nieregularne

i obwarowanie w nich punktów strategicznych,

jest jnż rzeczą postanowioną i wykonaną zostanie

w niezadłngimczasie. Całe koszta przedsięwzięcia

obliczają na 3 miliony lirów.

We Francyi zajęte całe dziennikarstwo uroczy

stościami otwarcia wystawy. Polityką zajmnje się

tylko A uto rite, w której Cassagnac przepowiada

Rzeczypospolitej bliski upadek i nważa, że obe

cny obchód jubileuszowy będzie zakończeniem ery

przed stu laty zainangnrowanej i M atin, użala

jący się na niezręczność rządu, który powinien

był nadać uroczystościom obecnymtaki charakter,

żeby i reprezentanci mocarstw zagranicznych mo

gli byli wziąść w nic!i ndział.

W Petersburgu odbył się n cesarza obiad galo

wy na uczczenie księcia japońskiego Arisugawy,

w czasie którego wniósł cesarz zdrowie cesarza

Japonii i jego małżonki, książę Arisugawa zaś

zdrowie cara i carowej.

Sprawozdanie inspektorów przemysłowych

za rok. IMS.

Instytueya inspektorów przemysłowych, istnie

jąc* już oddawna w niektórych państwach zacho

unio-enropejskich, wprowadzoną została w Anstryi

dopiero równocześnie z nowelą przemysłową z rokn

1883 w tym cela, ażeby wykonanie przepisów

ustawodawczych, zmierzających do ochrony życia

i mienia robotników przemysłowych kontrolować,

wspierać władze przemysłowe fachową radą, po

śsedniczyó wreszcie między przedsiębiorcą a ro

botnikiem w razie meporozumienia lub sporn. —

Zakres działania inspektorów określa nsuwa z d.

17 czerwca 1883 r., nzupełniona kilkn póżniej

szemi rozporządzeniami ministeryałnemi, oraz in

strnkcya, jaką minister handlu dla inspektorów

tych wydał przy wprowadzeniu w życie powyższej

ustawy.

Ponieważ spostrzeżenia i nwagi inspektorów,

rozporządzających zarówno fachową wiedzą, jak

wszechstronnemdoświadczeniem, przedstawiająnie

zmiernie ważny materyat do ocenienia rozwoju sto

sunków przemysłowych danego kraju i społeczeń

stwa — ogłasza rząd w myśl przepisów ustawy

nadesłane sobie roczne sprawozdania inspektorów

prowincj’onalnych wraz z ogólnem sprawozdaniem

centralnego inspektora. Sprawozdań takich wydano

dotychczas pięć, z których ostatnie, obejmujące

uwagi o rokn 1888, ukazało się przed kilku dnia

mi na półkach księgarskicb.

Skoro niepodobna nam streszczać szczegóło

wo ODszerntgo tomu ostatniego sprawozdania,

ograniczymy się do kilka uwag ogólnych, doty

czących wszystkich 15 raportów, zajmiemy się na

tomiast bardziej szczegółowo sprawozdaniemp. Na

wratila o Galicyi i Bukowinie.

Przedewszystkiem uderzyć mnsi każdego upo

śledzenie naszego kraju pod względem liczby in

spektorów przemysłowych w porównaniu z mnemi

prowincyami.

Ustawa z r. 1883 nie oznaczyła liczby inspe

ktorów przemysłowych z uwagi, iż hczba ta sto

sować się musi do zmiennych potrzeb przemysło

wych każdej prowincyi. Powierzając jednak mini

strowi handln określenie tej liczby, przyjęła usta

wa jako regnłę, iż okrąg inspektorski nie powi

nien obejmować więcej niż kilka powiatówjednej

prowincyi (einen oder mehrere Bezirke eiues Lan

des), pozwalając jedynie w wyjątkowych okoli

cznościach na przydzielanie inspektorowi kilkn po

wiatów lnb całego terytorynm sąsiedniego krajn.

Przepis ten wyjątkowy powinien jednak być sto

sowany jedynie dla tych drobnych kraików mo

narchii, które z natury rzeczy nie mogły mieć pre

tensyi do odrębnych, dla siebie wyłącznie prze

znaczonych inspektorów. -

Na mocy powyższego

npoważnienia utworzono początkowo t. j. w rokn

1883 9 inspektorów na 17 krajów koronnych,

wcielając po 2 lub 3 nawet prowincye dojednego

okręgu. Wówczas utworzono też jeden wspólny

inspektorat dla Galicyi i Bukowiny, nie zdając

sobie sprawy, iż terytoiyum tak rozległe, o tak

różnorodnych stosnnkach ekonomiczno-socyalnych,

z 7-milionową ludnością wymaga koniecznie wię

kszej liczby nadzorujących organów przemysło

wych.

Ponieważ liczba 9 inspektorów okazała się

w krótkim czasie n.ewystarczającą, zwiększono

takową w r. 1885 na 12, przed dwoma laty zaś

dodano znown trzech nowych tak, iż obecnie obok

inspektora naczelnego i inspektora specyalnego

dla żeglugi urzęduje w Anstryi 15 inspektorów

prowincyonalnych. Pomimo tych dwnkrotaych re

form okrąg galicyjBko-bnkowiński nie zmienił się

w niczem i dzisiaj na 15 inspektorów posiadają

te dwie prowincye, stanowiące prawie trzecią

część całego państwa, jedynego inspektora w o

sobie p. Nawratila. Nie możemy wprawdzie dla

kraju o tak słabo rozwiniętymprzemyśle jak Ga

licya, domagać się równej liczby inspektorów

z prowincyami jak Czechy, Morawa, Szląsk lub

Austrya Niższa, posiadamy jednak mniej więcej

te same warunki co reszta prowincyj anstryackich.

Jeżeli więc Tyrolowi przyznano jednego inspek

tora, jeżeli Wybrzeże i Dalmacya tworzą odrębny

okręg inspektorski, słusznie należy się Galicyi i

Bukowinie przynajmniej 3 inspektorów przemy

słowych. Obok względów prostej słuszności prze

mawia za pomnożeniemliczby tych funkcyonaryu

szy jeszcze ta okoliczność, iż w dzisiejszym

stanie tzeczy jeden, choćby najznakomitszy i naj

gorliwszy urzędnik nie jest w stanie wypełnić

różnorodnych bardzo ważnych czynności i fnnkcyj

na tak rozległem terytorynm. Następstwem zaś

tego jest, iż ani iuspekcya drobniejszych przed

siębiorstw nie bywa należycie wykonywaną, ani

też działalność inspektora nie może być tak wszech

stronną i tak sknteczną, jakby tego w myśl in

tencyi ustawodawcy spodziewać się należało.

Pomnożenie liczby inspektorów w całej monar

chii, a zwłaszcza w naszym krajn okaznje się ko

mecznem jeszcze dlatego, że obok naturalnego

wzrostu ich agend urzędowych (oględzin, inspek

cyj, komisyj, fachowych opinij itp.) wzmagają się

ich czynności wskotek dalszych reform ustawo

dawczych w dziedzinie polityki sooyalno ekono

micznej i jnż dzisiaj czytamy w kilkn sprawo

zdaniach skargi na zbytnie obarczenie biurowe

mi czynnościami. Bo czy możliwą jest właściwa

mspekcya zakładów przemysłowych, jeżeli in

spektor galicyjski załatwił obok tego w ciągu n

biegłego roku 1726 kawałków biurowych, nie li

cząc 6,829 opinij w sprawie zgloBzeń do kas za

bezpieczenia robotników? JeBttozłe, któremunależy

rychło zaradzić, jeżeli instytueya tak pożyteczna

ma się należycie rozwinąć. Dlatego popieramy

najmocniej żądanie tych posłów, którzy w tego

rocznej rozprawie budżetowej wskazali na potrzebę

reformy w tym kienmku, ażeby w niektórych pro

wincyach liczbę inspektorów pomnożyć, a nadto

dodać każdemn z nich inspektora-asystenta jako

zastępcę i pomocnika w biurze i na objazdach

inspekcyjnych. Przy ewentualnej reformie pragnę

libyśmy jeszcze zwrócić nwagę na potrzebę utwo

rzenia kilkn przynajmniej inspektoratów specy

alnych dla pewnych działów przemysłowych, jak

to jnż przewidziała nstawa z 1883 r. Uchyliłoby

się przez to liczne skargi na niepraktyczność nie

których zarządzeń inspektora, który nie może

posiadać uniwersalnej wiedzy technicznej i dla

tego czasem po doktrynersko, bez należytego zro

zumienia opinią swoją wydaje.

Sprawozdania tegoroczne czynią w ogólności

bardzo korzystne wrażenie, zawierają mnóstwo

bardzo cennych i zajmujących uwag i czytają się

prawie wszystkie z wie!kiem zajęciem. Przyzna

jąc te zalety uważalibyśmy jednak za rzecz po

żądaną, ażeby rozkład systematyczny poszczegól

nych materyj zachowany był ten sam we wszy

stkich sprawozdaniach, ażeby sprawozdania za

wierały nieco dokładniejsze i obszerniejsze relacye

o stosnnkach ekonomicznych klasy robotniczej i

rękodzielniczej, ażeby wreszcie starano się poda

wać częściej i w obfitszej mierze daty statysty

czne, objaśniające powyższe relaeye, jak to wtym

rokn uczynił inspektor przemysłowy z Bndziszy*

na, który zebrał i opracował budżety 8770 fami

lij robotniczych swojego okręgu.

W następnym artykule zajmiemy się już spe

cyalnie sprawozdaniem inspektora galicyjskiego.

KORESPONDENCYA ,,CZASU".

Wiedeń 9 maja.

Celnemi musiały być strzały ks. A

. Liechten—

Rteina, skoro giełda tntejsza ncznla się niemi zra

nioną. Izba giełdowa nchwaliła protest przeciw

znanej mowie księcia, protest zawiły, zbolały, lecz

ostatecznie nieśmiały, pomimo iż polecono na

wniosek bar. von Stnmmer zaostrzyć pierwotny

jego tekst. Protest założony ni ztąd, ni zowąd,

zwiększył tylko szereg reklam, których, zwłaszcza

przeciwnicy nie szczędzą od pewnego czasn pre

zesowi konserwatywnego kluba niemieckiego. Dzi

wna też to myśl przeciwstawiać mowie, która, czy

się kto z nią zgadza, czy nie —była bądż co bądż

porywającą —suchy protest, zdradzający rozdra

żnienie, a niezawierający ani jednego argnmentn.

Najj. Pan zwiedził wczoraj po połndnin pra

cownię rzeźbiarza Hellmera i obejrzał model pomni

ka przeznaczonego do kościoła św. Stefana, a po

święconego pamiątce oswobodzenia Wiednia od

Turków przez Polakówi wojska cesarskie w 1683 r.

Cesarz między innemi rzeczami, rzekł: ,,Oby też

jnż najprędzej stanął ten pomnik."

Wystawa klejnotów w pałacu Schwarzenbergów

jest wciąż licznie odwiedzaną; ściąga ona także

cudzoziemców oraz przybyłych z krajów koron

nych. Jest to zasłngą ks. Pauliny Metternich, iż

umie co rokn wynaleźć coś, co zajmnje, ożywia

Kronika Lwowska.

(Lwów dziś a praed 20tu laty. - Życie naukowe. - Kra

ków w lepszych warunkach. - Archiwum miejskie. -

Brak tradycyi i postęp.

—

Czasopisma i Towarzystwa nau

kowe. - Towarzystwo historyczne i jego prace. -

Pro

jekt zjazdu historycznego.

—

Towarzystwo literackie imie

nia Adama Mickiewicza i jego dzianinie.

—

Mały udział

publiczności.

—

Dlaczego? — Towarzystwa naukowe i li

terackie w Niemczech.

—

Czego powinniśmy Bię jeszcze

nauczyć od Niemców).

Kto przez ostatnich lat dwadzieścia Lwowa nie

widział, ten dziś znalazłby tutaj bardzo wiele rze

czy znpełnie nowych dla siebie. Miałby doprawdy

na co patrzeć i dziwiłby się zapewne szybkiemu

stosunkowo rozwojowi miasta. Lwów się podnosi,

zabudowuje, zwiększa, stroi coraz powabniej, ro

śnie z rokn na rok, z miesiąca na miesiąc, a naj

lepszym dowodem tego szybkiego wzrostu jest to,

że nie uchodzi on baczności nawet staiych tutej

szych mieszkańców. Gdzie dawniej wąskie cią

gnęły się uliczki, których kręte linie znaczyły

parkany i tn i owdzie rozstawione małe domki,

tam dziś piękne kamienice zwartym stoją szere

giem- na miejscu starych, walących się domów

s t o j ą ’nowe budowle; gmachów publicznych, impo

nmacych 8wą wielkością, naliczyć już można bar

dzo wiele, a wszystkie one wyrosły w ostatnich

kilkunastu latach i z każdym rokiem coraz wię

ce ich przybywa. Opuszczone dawniej przedmie

ść a i dalsze dzielnice miasta coraz bardziej stają

.I,M »-ci

ogrodów pełnych kwiecia i zieloności.

Niemko iednak rozwojem swoim i wzrostem

iNietyiKO jeu

Da fjzieu memaI

*netyko zwiększającym się z

^ kiIkunagtn

powabem swoim, zwraca Lwó

powszechną uwagę na sieme. Y

m,nknwe

dbającej o okazałość zewnętrzną, ^

czasn

literackie i artystyczne żywszem od,p fLzvgpo.

uderzyło tętnem i przyznać Potrzel) ,llVohPi Lrli

*tył już Lwów krajowi wielu sumiennych g

wych pracowników na polu umieje n°

dna już myśl pożyteczna a zdrowa tn 1 J?

dziła i tutaj po raz pierwszy przyoblekła w c,ało.

Wdaleko szczęśliwszych warunkach o

zcajdnje się pod tym względem Kraków, b

tna powaga jego, tradycya, prastary ianlwer8J, ’

od tyła lat bez przerwy istniejące Tow arzys

nankowe, na Akademię Umiejętności przekształ

cone, wszystko to złożyło się na to, by dawna

królewska stolica stała się w dzisiejszem smntnem

i trudnem naszem położeniu siedzibą i g!ównem

ogniskiem naszej oświaty i nauki. Przywiązanie

i miłość całego narodu otaczają ten gród, tam

składa on skarby swoje i bogactwa, przyłączając

do starożytnych zabytków przeszłości owoce dzi

siejszej swojej pracy, zakłada muzea, znosi i gro

madzi drogie pamiątki, tam chowa prochy swych

wielkich lndzi, by to wszystko świadczyło o da

wnej potędze i wielkości, o tryumfach i zasłu

gach i przypominało żywo pokoleniu dzisiejszemu

i następnym ich obowiązki, napawało je siłą i na

dzieją.

Lwów, pamiątek takich i zabytków przeszłości

pobawiony, ma jednak przeszłość swoją ciekawą

i piękną, chociaż mało dotąd zbadaną. Z najwię

kszą przyjemnością tedy dowiedzieliśmy się z ust

p. prezydenta Mochnackiego, że pomiędzy ważne

mi sprawami, któremi nowo obrana Rada miejska

ma się zająć ,,zaraz na początku swojego urzędo

wania," znajdnje się także sprawa otwarcia i od

dania do użytku archiwummiejskiego, ,,które mie

ści w sobie tak wielkie skarby, jakie rzadko znajdą

się w Polsce" Skarby to w istocie, gdy dotych

czas prawie znpełnie nieznane. Niektóre z najstar

szych, znajdnjącychsięwarchiwummiejskiemdoku

mentówbyły wprawdzie dawniej tn i owdzib druko

wane, a obecnie zamieszczono je w wydawanych

przez prof. Dra Liskego Aktach grodzkich i ziem

skich, jestto jednak tylko mala zaledwie cząstka

tego, co się w tutejszem miejskiem archiwum

znajduje. Systematyczne uporządkowanie i odda

nie do użytku archiwum miejskiego będzie więc

wielką zasłngą nowej Rady, będzie jednym kro

kiem naprzód do poznania przeszłości i zbadania

historyi miasta, które w dziejach narodowych nie

pierwszorzędną wprawdzie, ale bądż co bądż wa

żną odegrało rolę.

Wprzemówieniu swojem na pierwszem żebra

nin Towarzystwa historycznego zarzucił miastu

naszemu śp. X. Waleryan Kalinka brak tradycy_i,

nie w tem zapewne znaczeniu, żeby ono _zupełnie

było jej pozbawione, ale że ją z biegiem lat,

wśród rozlicznych przejść zatraciło. Gdybyśmy się

zastanawiać chcieli nad powodami tej utraty, mu

sielibyśmy chyba powołać się i przytoczyć tu t aj

całą historyę miasta naszego od czasn, gdy prze

szło pod panowanie austryackie. Jakiekolwiek je

dnak złożyły się na to czynniki, fakt jest faktem:

Lwów robi wrażenie nowego, modnego, dziaiejaze

UiyTlcUI

go miasta. Otoczenie wpływa na ludzi i Lwowia

nie robią wrażenie ludzi nowych, modnych, dzi

siejszych. Tutaj gkłonniejsi jesteśmy może więcej

niż gdzieindziej do przejmowania się wszelkiemi

nowinkami i łatwiej tntaj niż gdzieindziej zatraca

się stary obyczaj. Zgubiliśmy poniekąd, niezupeł

nie z własnej winy, wątek tej nnii, która nas wią

zała z przeszłością, conajniekorzystniej bez wątpie

nia oddziałało na tutejsze życie umysłowe. Postęp

jednak widoczny.

Ażeby się o tern przekonać, dość rzncić okiem

na tę pokaźną jnz dzisiaj ilość nankowych czaso

pism, dość wyliczyć te towarzystwa, które zajmu

ją się rozwojem umiejętności, a skupiając około

siebie siły ludzi fachowych, budzą zainteresowa

nie i u szerszej publiczności i nie rzadko, chociaż

co prawda powoli, przyczyniają się do rozbudze

nia w niej do zamiłowania nauki i wiedzy.

Tak mają prawnicy swego Praw nika, który liczy

dwadzieścia lat istnienia i Przegląd sądowy i ad

m inistra cy jn y, obecnie redagowany przez profeso

ra tutejszego uniwersytetu Dra E. Tdla, a istnie

jący od lat czternastu. Towarzystwo przyrodników

polskich imienia Kopernika wydaje jnż od lat

czternasta czasopismo swoje p. t. Kosmos, szczy

cące się ustaloną dobrą sławą; Towarzystwo te

chniczne od lat Biedmin Czasopism o techniczne-,

Towarzystwo pedagogiczne, bardzo pomyślnie się

rozwijające, jeden z najdawniejszych lwowskich

tygodników fachowych, bo już od lat 22 istnieją

cą Szkoty. OrganemTowarzystwa nauczycieli szkół

wyższych, które w krótkim stosunkowo czasie zy

skalo sobie zasłużony rozgłos i powagę, jest wy

chodzące od lat pięciu Muzeum-, najmłodsze pra

wie, ale najwięcej pracami swemi szerszą publi

czność zająć mogące, są dwa naukowe towarzy

stwa, które przed trzema laty powstały: Towarzy

stwo historyczne i Towarzystwo literackie imienia

Adama Mickiewicza.

Pierwsze z nich założonemzostało przez byłych

uczniów prof. Dr Liskego, a pomiędzy założycie

lami jego czytamy nazwiska ludzi, dziś w świę

cie naukowym z prac swych znanychi cenionych,

jak Semkowicza, Balzera, Prochaski, Fink!a.

Założeniem Towarzystwa historycznego chcieli u

czniowie prof. Liskego — według słów wypowie

dzianych przy zagajenia pierwszego walnego zgro

madzenia przez prof. Semkowicza —,,nadać trwa

ły wyraz czci i wdzięczności dla swego miBtrza,11

w myśl statutów jest też prof. Liske dożywotnim

prezesem Towarzystwa i redaktoremjego organu,

Kwartalnika historycznego, Jest to barlzOpiękny,

a w naszych czasach niestety dość rzadki objaw

tej miłości, jaka łączyć powinna ncznia z profeso

rem, jedną generacyę lndzi nance Bię poświęcają

cych z następną i wytwarzać w reznltacie ciągłość

pracy w danym kierunku, dającą rękojmię jej

trwałości i naturalnego, Btopniowego rozwoju i

postępu.

Towarzystwo historyczne podenergicznemi sprę

żystem kierownictwem swojego prezesa rozwija

się pomyślnie. Ukazanie się K w a r ta ln ik a zostało

przez ludzi fachowych powitane z wielkiem zado

woleniem, odpowiada on też godnie położonym

w nim nadziejom. Świadczą o tern liczne w pol

skich i zagranicznych pismach nankowych pomie

szczone krytyki, wyrażające pełne uznanie dla

wydawnictwa, w którem biorą odział —śmiało to

powiedzieć można — wszyscy historycy polscy,

zasilając je swojemi pracami. Ma też Kwartalnik

treść obfitą i bogatą. Oprócz jednej lnb kilku na

wet rozpraw wkażdymzeszycie, daje on w dziale

recenzyj i sprawozdań przegląd wszystkiego, co

tylko wyszło w języku polskim lub jakimkolwiek

obcym i ma tylko związek z naszą historyą, lite

raturą, archeologią, historyą sztuki i t.p., od naj

ważniejszych, największych dzieł począwszy, a

skończywszy na małych monografiach i drobnych

rozprawach. Wszystko to jest tntaj ocenione, osą

dzone przez lndzi fachowych. Redakcya pod tym

względem jest do tego stopnia skrupulatną, że

rozdziela dzieła, które mają być ocenione wK w a r

talniku, nietylko według przedmiotu, któremu re

cenzent się poświęca, ale bierze wzgląd na wieki

i okresy, w których pracował specyalnie i jako

taki złożył w pracach Bwoich dowody dokładnej

ich znajomości. Co miesiąca odbywają się w To

warzystwie zebrania członków, na których opro

szeni prelegenci wygłaszają odczyty, zapoznając

zebranych z wynikami nankowych prac swoich

pierwej, nim się w draka nkazały. Tak w roku

bieżącym czytał na walnem zgromadzeniu Dr

Czermak rozprawę swoją p. t. ,,Jan Kazimierz,

próbacharakterystyki*, drukowanąpóźniej wK w a r

ta lnik u ; na zebrania miesięcznem w listopadzie

Dr A. Prochaska rozprawę p. t. nKsiążę Roman

Sanguszko*, wgrudniu Dr Margasz rozprawę p. t

rO Btosnnkach włościańskich na Rusi w XV w."

Wstyczniu mówił Dr Abraham nO zjeżdzie łę

czyckim w r. 1180*, w lutym podał p. Borzemski

swoją nOcenę kroniki Miechowity", wmarcu czy

tał Dr Balzer rozprawę p. t. ,,Henryk z Góry i

jego traktat przeciw Krzyżakom*, ostatni odczyt

,wreszcie miał w kwietniu D r WŁ Abraham nQ po—

C*.LI

czątkach prawa patronatn w Polsce". Odczyty te

wywoływały zwykle ożywioną, a bardzo zajmującą

i pouczającą dyskusyę.

*Obecnie zajął się wydział Towarzystwa histo

rycznego projektem urządzenia drugiego zjazdn

historycznego we Lwowie. Projekt ten będzie za

pewne przyjęty nietylko przez historyków z za

wodn, ale i przez Bzerszą publiczność polską

z wielkiem zadowoleniem. Wiadomo, że pierwszy

zjazd taki odbył się w Krakowie w rokn 1880,

a przyniósł on korzyść rzetelną i pozostawił po

sobie jak najlepsze wspomnienie. Uczestnicy zja

zdu tego wyrazili na oBtatniem posiedzenia zgo

dne życzenie, by za lat pięć odbył się zjazd na

stępny, a wykonaniu tego życzenia stanęła na

przeszkodzie choroba ś. p. Szujskiego i prof. Li

skego. Wydział Towarzystwa historycznego, po

dejmując dzisiaj tę myśl, liczy tedy na pomoc i

poparcie wszystkich uczonych i całej światłej pu

bliczności polskiej. Nie potrzeba tntaj wykazywać

korzyści, jakie zjazd taki przynieść powinien i

przynieść musi. Gdyby się tylko ograniczono do

ścisłego niejako obrachnnkn sumienia, gdyby za

stanowiono się tylko nad tem, co się dotąd zro

biło, a co w najbliższej przyszłości zrobić konie

cznie potrzeba na polu badań historycznych, gdyby

tylko wysłuchano postulatów uczonych i obmyśla

no środki, jakiemi im zadość nczymć będzie mo

żna —byłoby to jnż bardzo wiele, a przecież do

tego zadanie zjazdn ograniczyć się nie może. Wy

miana myśli, zapatrywań, poglądów nankowych

jest zawsze potrzebną i pożądaną, a od czasn do

czasn konieczną; bliższe poroznmienie się, zetknię

cie się z sobą lndzi, najednem polu pracujących,

nadaje wspólnej pracy pewien stały, oznaczony

kfernnek, rozprószone usiłowania jednostek jedno

czy i łą’zy, a ileż to myśli, ile projektów nowych

obudzi jnż sama sposobność podzielenia się niemi

z lndżmi, miłościąjednej umiejętności przejętymi ?

Bliższych szczegółów o zamierzonym zjeżdzie

dotąd podać nie mogę, niema bowiem jeszcze do

tychczas programu, nie zaczęto nawet jeszcze

przedwstępnych prac, ani nie określono dokładnie

terminnzjazdu; jest to bowiempraca, wymagająca,

jak łatwo zrozumieć, dłuższego czasn i przygo

towań.

(Dokończenie n astąpi).

bC*»b** wychodzi codziennie wieczór, wyj§wBzy niedziele i dni świąteczne.

Oddzielne Nra Czasu, o ile zapas starczy, w Krakowie po 10 o., we Lwowie lub z przesyłkę pocztową 12 o.

Prenumerata wynosi:

na -??fy r°k na kwartał na i miesiąc

Poc z t§ w państ wie a u s t r y a c k i e m ..............................................

24złr.

6 złr.

2 złr. 50 et.

n i e m i e ck i e m ...................................................

28złr.

7 złr"

3 złr!

do Włoch, Francyi, Anglii, Belgii, Szwajcaryi, Turcyi

i innych państw, należących do związku pocztowego . .

32 złr.

8 złr.

3 złr

Prenumeratę przyjmuje się tylko od 1-go do ostatniego dnia w miesiącu

Łtsty z pieniędzmi i przek a z y pienieżne na prenumeratę i ogłoszenia (inseraty) uprasza Bię nadsyłać

tranco do Adm=uistracyi Czasu w Krakowie. -

Listy reklam acyjne nieopieczętowane nie podlegają

opłacie pocztowej. -

Listów niefrankowanych nie przyjmuje się.

Bękoplusńw nadsyłanych nie zwraca się.

1 z 6 • Strona 1

Mirador - viewer

Czas.

Opis

Struktura

Podobne

Błąd 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador - viewer

Opis

Struktura

Podobne

Błąd 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Pobieranie pliku

Pobieranie pliku

Usuwanie komentarza

Wyszukiwanie zaawansowane

Zgłaszanie błędu